امروزه اساس و مبنای تحلیل و طراحیهای سازههای زیرزمینی و حفریاتی همچون تونل بر پایه اطلاعات دقیق مکانیک سنگی و زمین شناسی بوده واستفاده از نرمافزارهای مرتبط و تلفیق این دادهها و لحاظ نمودن آن در طراحی جزء لاینفک و اساسی میباشد.
در این پروژه که به آنالیز تونل امام زاده هاشم واقع در جاده هراز پرداختهایم، سعی کردهایم تا با جمعآوری اطلاعات کاربردی بر پایه مکانیک سنگ و برداشتهای زمینشناسی و استفاده از نرم افزارهای phases و unwedge به این مهم دست یابیم.
اساس و مبنای تحلیل :
ساختار زمین ساختی و تکتونیکی منطقة البرز مرکزی که محدودة احداث تونل امام زاده هاشم نیز جزء این منطقه می باشد ، ساختاری تکتونیزه و پردرزه(ریزشی) می باشد و با توجه به اینکه نمی توان تونلهای بزرگ مقطع را در این گونه مناطق به صورت تمام مقطع حفر نمود (بدلیل مشکل ریزش و نگهداری) عموماً اساس حفاری اینگونه تونلها بصورت نیم مقطع و با طراحی های مختلف و در ادامه نگهداری بصورت مرحله ای می باشد . بر این اساس مبنای آنالیز وتحلیل این تونل را بر اساس طراحی مقاطع مختلف قرار دادیم تا از این طریق بتوانیم بهترین شرایط را جهت کنترل و نگهداری گوه ها ( با توجه به تقسیم نیروی شکل خود گوه ها و حصول بهترین ضریب ایمنی ) و تعیین اثر انواع مختلف تنشهای اطراف تونل (تنش عمودی و تنش افقی و تنش هیدروستاتیکی و تحلیل آنها و بررسی ضریب ایمنی هر یک و برطرف کردن نقاط ضعف هر قسمت از طریق حفاری بصورت مقاطع هندسی مناسب و در نهایت نگهداری هر مقطع با توجه به شرایط محیطی و خود ایستایی سنگهای اطراف سازة زیرزمینی فراهم نماییم .
از محاسن این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد :
1- کنترل ریزش های ناگهانی قبل و بعد از نگهداری
2- کاهش هزینه های نگهداری در دراز مدت
3- افزایش ضریب ایمنی کاری
4- جلوگیری از تلفات جانی و مالی
5- طراحی و نگهداری سازة زیر زمینی قبل از اجراء و …
انواع مقاطع مورد بررسی :
در طراحی مقاطع و تحلیل آنها از دو نرم افزار Phases و Unwedge استفاده گردید و سعی خود را بر این گذاشتیم تا از مقاطی استفاده گردد که قابلیت اجرا را دارا بوده و عموماً در حفاری تونل از آنها استفاده شده است . بر این اساس شش مقطع بعنوان جبهة کار مورد بررسی قرار گرفت که در پیوست (1-1) آمده است و در نهایت بهترین مقطع بعنوان مقطع پیش روی انتخاب گردید که در تحلیل هر یک از نرم افزارهای فوق الذکر بصورت مفصل در مورد هر یک توضیح خواهیم داد .
محدودة مورد بررسی اطراف تونل نیز بر اساس تأثیر ایجاد یک حفرة زیر زمینی یعنی چهار برابر بیشترین شعاع تونل از جدارة تونل (4a) در نظر گرفته شد که در هر دو نرم افزا لحاظ گردید .