تحقیق آماده درس صائب با موضوع صائب تبریزی و مکتب جمال در عرفان اسلامی 14 صفحه word

اختصاصی از کوشا فایل تحقیق آماده درس صائب با موضوع صائب تبریزی و مکتب جمال در عرفان اسلامی 14 صفحه word دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

صائب تبریزی و مکتب جمال در عرفان اسلامی

ء نگاهی دقیق درباره شعر صائب، چهره دیگری از او می‏نمایاند، چهره شاعری که به مدد شعر در حریم عرفان پا می‏گذارد و مسیر بزرگانی مانند سنایی و عطار و مولوی و حافظ و سعدی و جامی را پی می‏گیرد.

ء صائب می‏گوید خدا در تتق غیب نیست، بلکه «از در و دیوار در تجلی» است، اما هیهات از «اولی‏الابصار». شاعر می‏گوید: حسن معشوق حقیقی نیست در بند نقاب/ دست مژگان ترا خوان گران پیچیده است.

راه‏های رسیدن به خدا به عدد انسان‏هاست.»(1) هر انسانی براساس فطرت خداجوییش، راهی را برای رسیدن به خدا برمی‏گزیند، یکی راه دین، یکی راه اخلاق، یکی از راه عبادت، یکی از راه تعقل؛ اما به شهادت دل، کوتاهترین راه برای رسیدن به خدا، راه عشق است.(2)

عشق از انگیزه‏های بسیاری حاصل می‏شود، اما باز به گواهی دل، مهمترین محرک و برانگیزاننده عشق، جمال است؛ تا آنجا که جمال را، مادر عشق نامیده‏اند.

تسری عشق از طریق حسن در رگهای عالم و عالمیان، در میان دیربازترین آراء فلسفی غرب و شرق دیده می‏شود. نگاهی به آثار افلاطون و فلوطین(3)، یا بررسی آیین‏های کهن دینی در ایران باستان (چون آیین مهر یا میتراییسم و دین زردتشتی)(4) و بالاخره اصول عقاید مکتب جمال در عرفان اسلامی(5) به روشنی این مطلب را برای ما بازگو خواهد کرد.

مقدمه

ء صائب را بیشتر به عنوان یک شاعر می‏شناسند تا عارف؛ شهرت او بیشتر به خاطر سبک شعریش (هندی) و به خاطر «طرزنو»ش است و از او بیشتر انتظار تازه‏گویی و خیال‏بندی و نکته‏پردازی و مفردات نغز می‏رود تا عرفان.

اما نگاهی دوباره به شعر صائب، چهره دیگری هم از او می‏نماید؛ چهره شاعری که به مدد شعر در حریم عرفان پا می‏گذارد و مسیر بزرگانی چون سنایی و عطار و مولوی و حافظ و سعدی و جامی را پی‏می‏گیرد؛ او نه‏تنها از معتقدان این مکتب عرفانی، بلکه یکی از مفسران و داعیان و مبلغان بزرگ آن است.(6)

سعی ما در این مقاله، بررسی اصول عقاید مکتب جمال عرفان در شعر صائب است.

ء در یک نگاه کلی، رئوس عقاید مکتب جمال را می‏توان در سه عنوان خلاصه کرد:

وحدت وجود- زیبایی- عشق

این سه عنوان با هم، تشکیل یک چرخه را می‏دهند و چرخه از هرکجا که آغاز شود و به هر جهت که حرکت کند، به وحدت وجود خواهد انجامید.

ء در فلسفه «وحدت وجود» وجودی جز معشوق ازلی نیست، هرچه هست از من و تو، ما و شما از اوست و به او بازمی‏گردد.

صائب، مسأله وحدت وجود را بارها در شعر خود با زبانی هنرمندانه مطرح کرده است:(7)

«نیست به جز یک شراب در خم و مینا و جام/ دیده غفلت بمال، باده وحدت بنوش.» ج5 ص 2459

و این اویی که اول و آخر است(8) و ظاهر و باطن (9) و خالق مایشاء(10)، بس زیباست (11)؛ همه اسماء او زیباست(12)؛ و همه اوصافش زیباست؛ و هرآنچه آفریده زیباست.(13)

براساس داستان زیبای آفرینش، خداوند منشأ زیبایی، حسن خود را می‏دید اما چون تنها بود، مثلث عشق را کامل نمی‏یافت(14)؛ پس خداوند جهان را آفرید و جن و انس را و جمال خود و عشق را به آنان عرضه کرد (15) و همه می‏دانند تنها موجود ظلوم جهولی که زیر بار امانت سنگین عشق (که گردون هم آن را نیارد کشیدن) رفت، آدم بود.(16) صائب در این مورد طنز ظریفی به کار برده است و می‏گوید عشق از «بی‏آدمی» هم صحبتی ما را پذیرفت.(17)

به هر جهت، آدم با و جود خردیش در قیاس با افلاک و سماوات و ارض و جبار، چیزی در وجودش داشت که او را مستعد پذیرش عشق ساخت و این عشق نه‏تنها در وجود آدم، بلکه در وجود «ملک»(18) هم‏چنان شوری انگیخت، که رشک ابلیس را برانگیخت:

«عشق اول به دل سوخته آدم زد/ مایه ور شد ز دل آدم و بر عالم زد

در دل و جان ملک شور قیامت افتاد/ زان نمک کز دل خود بر جگر آدم زد

تن خاکی که همان دید ز انسان ابلیس/ مشت خاکی است که بر دیده نامحرم زد

صائب از عشق چه سان قامت خود راست کند/ که فلک از ته این بار گران پس خم زد» ج4 ص 1636

برای دانلود متن کامل تحقیق به لینک زیر مراجعه کنید.