نظری به یک حماسه تاریخی فارسی
تحقیق و تاریخ
در کتابخانه چستر بیتی(1)(دوبلین،ایرلند) دست نوشتهای تصحیح نشده،با عنوان«تتمهء احوال سلطان سلیمان»وجود دارد.این نسخه شامل حماسهای است که به سیاق شاهنامهء فردوسی،یعنی در بحر متقارب سروده شده،و 122 صفحهء رحلی و بیش از 12000 بیت دارد. بنا بر ماده تاریخ کتاب،این حماسه در سال 578 م به پایان رسیده و تنها نسخهء باقی ماندهء آن در سال 1579 استنساخ شده است.
در مورد مؤلف این اثر،سید لقمان،اطلاعات بسیاری نداریم.آن گونه که از لقب او(اورموی) پیداست،اهل یکی از مناطق ایران و نزدیک مرز امپراتوری عثمانی[ارومیه]بوده و به امپراتوری عثمانی کوچیده است.در سال 1562 در شهر حریر(2)قاضی بوده و از سال 1569 تا 1596 یک «شاهنامهچی»به حساب میآمده،یعنی مدیحه سرای رسمی دربار عثمانی بوده است.از اواسط دسامبر 1574 تا اواسط ژانویهء 1575 موقتا به سمت دبیر مخصوص سقلو محمد پاشا(3) منصوب شد و از سال 1583 به بعد یکی از کاتبان دیوان سلطان بوده.آخرین تاریخ مشخص از زندگی لقمان،سال 1598 است که در مصر به سر میبرد؛وی در اوایل دههء اول از قرن هفدهم فوت کرد و تاریخ دقیق مرگش معلوم نیست.
«تتمهء»یکی از آثار فارسی این مؤلف و بنا بر گفتهء خودش،دومین اثر اوست.ظاهرا این حماسه دنبالهء اثر پیشین وی به نام«اندر باب جنگ قونیه»و کما بیش دنبالهء«سلیماننامهء»عارف،نخستین شاهنامهچی عثمانی است.«تتمه»اثری است در خور توجه رشتههای گوناگون از جمله تاریخ ادبیات،تاریخ عثمانی و اروپا،و مطالعات ایرانشناسی.از نظر ادبی این حماسهء ماندگار، محصول تاریخ نگاری اوایل حکومت عثمانیان و ثمرهء کار شاهنامهچیای است که عمدهء آثارش-جز اندکی-هنوز تصحیح و منتشر نشده است.
برای دانلود متن کامل تحقیق به لینک زر مراجعه کنید.