امروزه سازمان ها با تغییرات غیرقابل پیشبینی و نیاز به پاسخگویی سریع به ذینفعان خود مواجه هستند، از این رو میبایست با تعیین علل ریشهای نقاط ضعف و قوت سازمان اقدامات اصلاحی مناسبی را جهت بهبود عملکرد خود انجام دهند. فرآیند ارزیابی به سازمان این امکان را میدهد که بطور شفاف نقاط قوت و نیز زمینههای قابل بهبود را شناسایی و فعالیت هایی را جهت بهبود در سازمان طرحریزی نماید. همچنین استقرار و استمرار فرآیند ارزیابی در سازمان موجب افزایش انگیزه و ایجاد رقابت سازنده میشود. بقا و تداوم سازمانها و موفقیت مدیران آنها نیازمند درک به هنگام فرصتها و تهدیدات محیطی و تغییرات در قواعد بازی است. سازمان هایی که توان درک قواعد جدید بازی را دارند، شانس بیشتری برای بهره مندی از فرصتها مییابند. نگرشها و روشهای نوین در اداره سازمانها, همه می توانند قواعد موجود را دگرگون ساخته و شرایطی کاملاً جدید برای بازی بیافرینند.
1-2-بیان مساله
در سال 1992 بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت EFQM چارچوب جایزه کیفیت اروپا را برای اولین بار معرفی کرد که اکنون به صورت گسترده ای جهت ارزیابی سیستماتیک به کار گرفته می شود. در مدل تعالی EFQM فرایندها وسیله هایی هستند که با آنها یک شرکت یا سازمان استعداد های کارکنانش را برای ایجاد نتایج خوب عملکرد به خدمت گرفته و شکوفا می نماید. همچنین بهبود عملکرد تنها از طریق بهبود فرایند ها و وسیله درگیر کردن کارکنان قابل دستیابی خواهد بود.
لذا آنچه به عنوان سوال بزرگ فراروی سازمان ها قرار دارد این است که با چه ابزاری و چگونه می توان به شکل جامع تمام نقاط قوت و حوزه های قابل بهبود را شناسایی و خود را برای حضوری موفق در عرصه رقابت آماده کرد (جعفری قوشچی،1384، ص 70). جهت پاسخ به این سوال باید گفت ، ارزیابی عملکرد یکی از مناسب ترین روش ها برای ارزیابی سازمانی می باشد که برای آن علل مختلفی بیان شده است همچون:
- شناسایی موقعیت
- ارزیابی عملکرد مشخص می کند که مشکل در کجاها وجود دارد و کجاها نیاز به بهبود دارد .
- ارزیابی عملکرد به سازمان ها کمک می کند تا فرایندهایش را به خوبی بشناسد و به این شناخت برسد که چه چیزی را می دانند و چه چیزی را نمی دانند.
با وجود علل ذکر شده ، ارزیابی عملکرد، نیازمند استفاده از ابزارها و الگوهای مخصوصی می باشد و مدل های گوناگونی برای ارزیابی عملکرد سازمان ها معرفی شده اند ، که هریک ویژگی های خاص خود را دارا هستند . از میان این مدل ها ،آنچه برای ارزیابی عملکرد سازمان ، بیشتر مورد تأکید اندیشمندان و متفکران مدیریتی است، با توجه به اهمیت پیاده سازی مدیریت کیفیت فراگیر به عنوان راه حل فراگیر افزایش کارآمدی سازمان ها، مدل های تعالی سازمان می باشد. تاکنون نیز انواع مختلفی از مدل های تعالی سازمان معرفی واستفاده شده اند که همگی آنها ، بر اساس عناصر و ارزش های مدیریت کیفیت فراگیر ، شکل گرفته و جهت گیری یکسانی دارند. در میان این مدل ها ، مدل دمینگ، مدل تعالی عملکرد ملکوم بالدریج و مدل تعالی عملکرد اروپایی (EFQM) سه تا از شناخته شده ترین مدل های تعالی سازمان هستند و بیشترین کاربرد را در ارزیابی عملکرد سازمان ها دارند (معنوی،1385 ، به نقل از سجادی ،1387،ص 228). البته در بین این سه مدل ، یکی از بهترین روش های ارزیابی سازمانی ، خودارزیابی است که در مدل EFQM یا مدل تعالی سازمانی به آن توجه ویژه ای شده است (نجمی و حسینی،1383،ص 65).معیارهای ارزیابی عملکرد در این مدل شامل رهبری ، خط مشی و استراتژی ، کارکنان ، شراکت ها و منابع ، فرایندها ، نتایج مشتریان ، نتایج کارکنان ، نتایج جامعه و نتایج کلیدی عملکرد می باشد.
لذا با توجه به اینکه مدیران اداره گمرک کشور در پی اطلاع از وضعیت عملکرد گمرک می باشند ، این پژوهش در صدد است ابتدا شاخص های مورد نظر در این حوزه را بر اساس مدل تعالی سازمانی EFQM در اداره گمرکات کشور مورد شناسایی قرار دهد که برای این منظور عملکرد گمرکات کشور بر اساس معیارهای 9 گانه (شامل رهبری ، خط مشی و استراتژی ، کارکنان ، شراکت ها و منابع ، فرایندها ، نتایج مشتریان ، نتایج کارکنان ، نتایج جامعه و نتایج کلیدی عملکرد) مدل تعالی سازمانی EFQM ارزیابی می گردد تا به این سوال کلی پاسخ دهد که :
شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM چه می باشند؟
که براین اساس سوالات فرعی زیر نیز قابل پاسخ دهی است:
1- شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM در حوزه ((رهبری))چیست؟
2- شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM در حوزه(( خط مشی و استراتژی)) چیست ؟
3- شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM در حوزه(( کارکنان)) چیست ؟
4- شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM در حوزه(( شراکت ها و منابع )) چیست ؟
5- شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM در حوزه(( فرایندها )) چیست ؟
6- شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM در حوزه ((نتایج مشتریان)) چیست ؟
7- شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM در حوزه ((نتایج کارکنان )) چیست ؟
8- شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM در حوزه(( نتایج جامعه)) چیست ؟
9- شاخص های مورد نظر جهت تدوین مدل تعالی اداره گمرکات کشور بر اساس مدل EFQM در حوزه ((نتایج کلیدی عملکرد )) چیست ؟
1-3- اهمیت وضرورت تحقیق
در مدل تعالی سازمان توانمندسازها، نتایج را فراهم می سازند، EFQM وزنی را برای هر معیار تعیین کرده که در شکل بالا نشان داده شده است. در حال حاضر این وزن ها به صورت گسترده ای در امتیازدهی خودارزیابی و تعیین جوایز کاربرد دارند. امکان تغییر وزن های داده شده به منظور تطابق با نیازهای یک سازمان خاص وجود دارد. EFQM یک مدل از معیارها و چارچوب بازنگری را ایجاد کرده است تا سازمان بتواند بر اساس آن خودش را ارزیابی نماید و فاصله های موجود تا موقعیت ایده آل را مورد بررسی قرار دهد. چنین فرایندی به عنوان خودارزیابی شناخته شده است، لذا سازمانی مانند EFQM و بنیاد کیفیت بریتانیا BQF برای سازمان های بخش عمومی رهنمون هایی را منتشر می کنند.
فصل اول 2
1-1) مقدمه3
1-2)بیان مساله3
1-3) اهمیت وضرورت تحقیق6
1-4)اهداف تحقیق (شامل اهداف آرمانی، کلی، اهداف ویژه و کاربردی):7
1-5)سؤالات تحقیق(مطابق با اهداف تحقیق):8
1-6)تعریف واژهها و اصطلاحات فنی و تخصصی10
1-7) قلمرو مکانی و زمانی تحقیق :11
فصل دوم13
2-1) مقدمه14
2-2) اندازه گیری و مقاصد اندازه گیری15
2-3) مفهوم اندازه گیری عملکرد16
2-4) بکارگیری اندازه گیری عملکرد20
2-4-1) جایزه کیفیت اروپایی223
2-4-2) جایزه کیفیت بالدریج325
2-4-3) شش سیگما28
2-4-4) چهارچوبی متوازن برای اندازه گیری عملکرد30
2-5) کارت امتیازی متوازن131
2--5-1) نسل های کارت امتیازی متوازن35
2-5-2) دیدگاه های کارت امتیازی متوازن37
2-6) جمع بندی ادبیات نظری تحقیق:43
2-7) پیشینه پژوهش45
2-7-1) ایران :46
2-7-2) جهان54
فصل سوم56
3-1) مقدمه57
3-2) روش انجام تحقیق59
3-3) جامعه آماری59
3-4) روش نمونه گیری60
3-5) روش گردآوری اطلاعات61
3-6) روایی و پایایی تحقیق63
3-6-1) پایایی پرسشنامه64
3-6-2) روایی پرسشنامه65
فصل چهارمError! Bookmark not defined.
4-1) مقدمه68
4-2) ویژگی های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان و جامعه آماری69
4-2-1) وضعیت پاسخ دهندگان از نظر جنسیت70
4-2-2) وضعیت پاسخ دهندگان از نظر میزان سابقه کاری70
4-2-3) وضعیت پاسخ دهندگان از نظر سن71
4-2-4) وضعیت پاسخ دهندگان از نظر میزان تحصیلات71
4-3) تحلیل استنباطی داده ها72
4-3-1) تحلیل عاملی تاییدی متغیرهای تحقیق72
4-3-1-1) مدل اندازه گیری رهبری73
4-3-1-2) مدل اندازه گیری ابعاد خط مشی و استراتژی74
4-3-1-3) مدل اندازه گیری ابعاد کارکنان75
4-3-1-4) مدل اندازه گیری ابعاد منابع و مشارکت ها76
4-3-1-5) مدل اندازه گیری ابعاد فرآیندها78
4-3-1-6) مدل اندازه گیری ابعاد نتایج مشتری79
4-3-1-7) مدل اندازه گیری ابعاد نتایج کارکنان80
4-3-1-8) مدل اندازه گیری ابعاد نتایج جامعه81
4-3-1-9) مدل اندازه گیری ابعاد نتایج کلیدی عملکرد82
4-3-2) بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها83
4-3-3) آزمون فرضیه ها با استفاده از روابط ساختاریافته خطی84
4-3-3-1) نتیجه آزمون86
فصل پنجم89
5-1) مقدمه90
فرضیه های ویژه91
5-2) بررسی یافتههای پژوهش91
5-2-1 ) پیشنهادات بر مبنای یافتههای تحقیق94
5-2-2) پیشنهادات برای تحقیقات آتی96
5-3) محدودیت های تحقیق97
شامل 119 صفحه فایل word