چکیده:
بطور کلی ۵۵ درصد از تصادفات مسیرهای خارج شهری ناشی از خروج جاده میباشد که عمدتاً این تصادفات منجر به برخورد با حفاظها (در صورت وجود ) یا موانع دیگر موجود در کنارۀ راه است . هزینۀ سالانه تصادفات بطور تقریبی ۱ تا ۲ درصد میانگین درآمد ناخالص ملی است و این بیانگر قابل توجه بودن هزینه تصادفات است . هزینه هایی که ناشی از هزینۀ برخورد ، هزینۀ خدمات به افراد مجروح و صدمه دیده ، هزینۀ جانی افراد فوت شده ، هزینۀ وقتهای تلف شده در تصادفات و هزینۀ روحی روانی بعد از تصادفات است . پس با توجه به بالا بودن هزینۀ تصادفات باید در افزایش هرچه بیشتر ایمنی برای کاهش تصادفات تلاش کرد.
یکی از عوامل تصادفات خروج از جاده، برخورد با موانع کنار راه است. بدین منظور ابتدا به تامین فاصله از لبۀ جاده ها پرداخته وناحیه عاری از مانع را بوجود آورده و تا جای ممکن موانع را به فواصل دورتری از جاده انتقال داده ولی در غیر اینصورت موانع باید بصورت شکست پذیر باشند تا در صورت برخورد شکسته شده و خسارت زیادی به وسیله نقلیه وارد نکند. چنانچه این امر نیز امکانپذیر نباشد باید از این موانع با حفاظها محافظت کرد و همواره این مدنظر باشد که همیشه برخورد با حفاظ باید خطر کمتری از برخورد با مانع داشته باشد . حفاظها به لحاظ سرعت و وزن وسیله نقلیه منحرف شده و زاویه برخوردشان ، عملکردهای مختلفی در خمش نشان می دهند که از این موارد میتوان در انتخاب حفاظ برای شرایط خاص استفاده کرد که یکی از شرایط ارزیابی فنی حفاظها نیز میباشد . برای انتخاب حفاظها معیارهای دیگری علاوه بر خمش وجود دارند که از قیبل : قابلیت اجرا ، شرایط مکانی ، سازگاری ، هزینه ، نگهداری ، زیبایی و تجارب میدانی هستند.
از لحاظ اقتصادی حفاظهای بتنی هزینه اولیه بیشتری نسبت به حفاظهای فلزی دارند، در واقع هرچه بر صلبیت حفاظ افزوده میشود هزینه اولیه برای نصب آن بیشتر میشود ولی به لحاظ اینکه هزینۀ تعمیر و نگهداری ندارند ، در بعضی شرایط نصب حفاظهای بتنی از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه تر میشود. از لحاظ فنی چون انعطاف پذیری حفاظهای فلزی بیشتر است،در مواقعی که خطر برخورد وسیله نقلیه با مانع خیلی بیشتر از برخورد با حفاظ نباشد از حفاظهای فلزی استفاده میکنیم که این امر به نوبه خود باعث کاهش خسارت ناشی از برخورد می گردد.
نرم افزار Roadside Safety Analysis Program نیز برای مقایسه های اقتصادی بین گزینه های مختلف افزایش ایمنی است و با توجه به پارامترهای ورودی برای نرم افزار در مدت زمان چرخۀ عمر پروژه نسبت سود به هزینۀ گزینه ها را با هم مقایسه میکند.در این مجموعه نیز با بررسی و ارائه یک مثال مشخص شد گزینه ای که هزینه نصب اولیه بیشتری نسبت به سایر گزینه ها داشت، در مدت زمان چرخه عمر پروژه اقتصادی تر نشان داده شد.
فهرست مطالب
فصل 1 - کلیات....... ................................................................................................................................................... 16
-1-1 تعریف کلی مسأله............................................................................................................................................ 17
-2-1 نیاز به مطالعه در مورد مسأله.............................................................................................................................. 18
-3-1 اثرات مهم مطالعه برمسأله از نظر بهبود آن......................................................................................................... 20
-4-1 اهداف و فرضیات............................................................................................................................................ 21
-5-1 دامنه اثر مسأله در جامعه علمی و اجتماع........................................................................................................... 22
-6-1 محدودیت ها و چهارچوب پروژه..................................................................................................................... 23
فصل 2 - کاوش در متون ............................................................................................................................................. 25
-1-2 مقدمه ........................................................................................................................................................... 26
-2-2 هزینه تصادفات ............................................................................................................................................. 31
-3-2 هزینه و ایمنی ................................................................................................................................................. 31
-4-2 عوامل مؤثر در تصادفات جاده ای ................................................................................................................... 32
1-4-2 - وسیله نقلیه ............................................................................................................................................ 32
-2-4-2 عوامل محیطی ........................................................................................................................................ 33
-3-4-2 عوامل انسانی ......................................................................................................................................... 33
-5-2 آمار و شاخص های تصادفات ......................................................................................................................... 34
-6-2 آمار تصادفات جاده ای ایران در مقایسه با سایر کشورها .................................................................................. 35
-7-2 ممیزی ایمنی راه و هدف آن .......................................................................................................................... 40
-1-7-2 نکاتی در مورد ممیزی ایمنی .................................................................................................................. 41
-2-7-2 مراحل ممیزی ایمنی راه ......................................................................................................................... 42
-3-7-2 فرآیند ممیزی ایمنی راه ......................................................................................................................... 42
فصل 3 - روش تحقیق ............................................................................................................................................... 45
-1-3 روش بکار گرفته شده و دلایل آن .................................................................................................................. 46
-2-3 دستورالعمل جمع آوری اطلاعات و روشهای بکارگیری آن ............................................................................ 46
-3-3 تعاریف ، اختصارات و نشانه های ریاضی.......................................................................................................... 47
-4-3 برنامه کامپیوتری استفاده شده........................................................................................................................... 52
فصل 4 - موانع کنار راه و حفاظها.................................................................................................................................. 53
-1-4 مقدمه ............................................................................................................................................................. 54
-2-4 عملکرد حفاظ ................................................................................................................................................ 59
-3-4 طبقه بندی حفاظ ها از لحاظ عملکرد .............................................................................................................. 59
-4-4 شرایط نصب حفاظ ........................................................................................................................................ 60
-1-4-4 خاکریزها .............................................................................................................................................. 61
٦
-2-4-4 موانع کنار راه ........................................................................................................................................ 63
-3-4-4 ناظران ، عابرین پیاده و دوچرخه سواران .................................................................................................. 63
-4-4-4 وسایل نقلیه ............................................................................................................................................ 63
-5-4 مقاطع استاندارد حفاظ های کنار جاده ............................................................................................................ 64
66 .......................................................................... ( SGR 01 a&b ) ( -1-5-4 کابل سه رشته ( ستون های ضعیف
67 ....................................................................................... ( SGR شکل ( ستون ضعیف )( 02 W -2-5-4 تیرهای
-3-5-4 گارد ریل زیبایی چوبی-آهنی ................................................................................................................ 68
69 ................................................................................ ( SGR -4-5-4 تیرهای قوطی شکل ( ستون ضعیف ) ( 03
70 .................................................................... ( SGR 04 a&b ) ( شکل لقمه دار ( ستون قوی W -5-5-4 تیرهای
72 .................................................................. ( SGR 09 a&c ) ( -6-5-4 تیرهای سه موجی لقمه دار ( ستون قوی
72 ................................................................ ( SGR 09 c ) -1-6-5-4 تیر سه موجی لقمه دار با پایه چوبی قوی
73 ................................................................. ( SGR 09 a ) -2-6-5-4 تیر سه موجی لقمه دار با پایه فلزی قوی
73 ....................................................................................... ( SGR 09 b ) -3-6-5-4 تیر سه موجی اصلاح شده
-7-5-4 گاردریل زیبادر مسیر پارکوی مریت ..................................................................................................... 75
-8-5-4 گاردریل های چوبی با ورقۀ فلزی در پشت ............................................................................................. 76
-9-5-4 حفاظ های بتنی ...................................................................................................................................... 77
-10-5-4 دیوارۀ سنگی و پیش ساختۀ بنّایی ......................................................................................................... 80
-6-4 گاردریل های با دهانه طولانی تودرتو و دوتایی ............................................................................................ 82
-7-4 طراحی های انتقالی ........................................................................................................................................ 83
-8-4 راهبردهای انتخاب حفاظ ها ........................................................................................................................... 84
-1-8-4 قابلیت عملکرد حفاظ ............................................................................................................................ 85
-2-8-4 مشخصات خمش حفاظ ........................................................................................................................ 86
-3-8-4 شرایط مکانی ......................................................................................................................................... 88
-4-8-4 سازگاری .............................................................................................................................................. 89
-5-8-4 هزینه دوره عمر ...................................................................................................................................... 89
-6-8-4 نگهداری ............................................................................................................................................... 89
-1-6-8-4 نگهداری روتین ............................................................................................................................ 90
-2-6-8-4 نگهداری برخوردی ...................................................................................................................... 90
-3-6-8-4 مواد و شرایط نگهداری ................................................................................................................. 91
-4-6-8-4 سادگی طرح حفاظ ها .................................................................................................................. 91
-7-8-4 ملاحظات محیطی و زیبایی .................................................................................................................. 91
-8-8-4 آزمایشات میدانی .................................................................................................................................. 92
9-4 – پیشنهادات شرایط مکانی حفاظ ..................................................................................................................... 93
1-9-4 - فاصله جانبی .......................................................................................................................................... 93
٧
-2-9-4 تأثیرات عوارض زمین ............................................................................................................................ 97
-1-2-9-4 جداول .......................................................................................................................................... 97
2-2-9-4 - شیب ها ........................................................................................................................................ 98
-3-9-4 میزان قوس ........................................................................................................................................... 101
-4-9-4 طول مورد نیاز ....................................................................................................................................... 102
10-4 – سیستم های بروز کردن ............................................................................................................................... 110
-1-10-4 ساختار نامناسب ................................................................................................................................... 111
-2-10-4 طراحی و مکانیابی نامناسب .................................................................................................................. 112
-3-10-4 اولویت بنا کردن نیاز ها با درجات بالا .................................................................................................. 112
11-4 – مثال هایی برای تعین فاصله .......................................................................................................................... 114
فصل 5 - مشخصات فنی حفاظ ها و تست های برخورد ............................................................................................... 121
-1-5 مقدمه ........................................................................................................................................................... 122
-2-5 ضوابط تست های برخورد بحرانی .................................................................................................................. 123
-3-5 مشخصات فنی و عملکرد برخوردی مقاطع استاندارد حفاظ های کنار جاده .................................................... 123
124 ............................................................ ( SGR 01 a&b ) ( -1-3-5 تست برخورد کابل سه رشته ( ستون ضعیف
124 .................................................................. ( SGR شکل ( ستون ضعیف )( 02 W -2-3-5 تست برخورد تیرهای
-3-3-5 تست برخورد گاردریل زیبایی چوبی – آهنی ........................................................................................ 125
126 ............................................................. ( SGR -4-3-5 تست برخورد تیرهای قوطی شکل ( ستون ضعیف )( 03
126 ................................................. ( SGR 04 a&b )( شکل لقمه دار( ستون قوی W -5-3-5 تست برخورد تیرهای
127 ..................................................... ( SGR 09 c ) -6-3-5 تست برخورد تیرسه موجی لقمه دار با پایه چوبی قوی
128 ...................................................... ( SGR 09 a ) -7-3-5 تست برخورد تیرسه موجی لقمه دار با پایه فلزی قوی
128 .......................................................................... ( SGR 09 b ) -8-3-5 تست برخورد تیرسه موجی اصلاح شده
-9-3-5 تست برخورد گاردریل زیبا در مسیر پارکوی مریت ................................................................................ 128
-10-3-5 تست برخورد گاردریل چوبی با ورقه فلزی در پشت ............................................................................. 129
-11-3-5 تست برخورد حفاظ بتنی ...................................................................................................................... 129
-12-3-5 تست برخورد دیوارۀ سنگی و پیش ساختۀ بنّایی .................................................................................... 130
-4-5 عملکرد سیستم گارد ریل های با دهانه طولانی تودرتو و دوتایی .................................................................... 131
132 ................. .......................................................................................................................... RSAP فصل 6 - نرم افزار
-1-6 مقدمه ............................................................................................................................................................. 133
-2-6 روند آنالیز کارایی هزینه ................................................................................................................................. 134
135 ..... ........................................................................................................... RSAP -3-6 ضرایب تخطی ها در برنامه
-1-3-6 ضریب تخطی ....................................................................................................................................... 135
-2-3-6 ضریب پیش بینی برخورد ...................................................................................................................... 140
-3-3-6 ضریب پیش بینی سختی ......................................................................................................................... 143
٨
-4-3-6 ضریب سود به هزینه .............................................................................................................................. 146
-4-6 کار با نرم افزار ............................................................................................................................................... 148
-1-4-6 داده های ورودی و قسمت های اصلی نرم افزار ....................................................................................... 148
-2-4-6 گزارشات خروجی نرم افزار ................................................................................................................... 152
5-6 - نمونه حل شده ای از کاربرد نرم افزار............................................................................................................. 153
فصل 7 – مقایسه فنی و اقتصادی حفاظها ...................................................................................................................... 168
فصل 8 – مطالعه موردی .............................................................................................................................................. 175
-1-8 کلیات.......................................................................................................................................................... 176
-2-8 ارزیابی و مقایسه اقتصادی در محور مورد مطالعه .......................................................................................... 187
فصل 9 - نتیجه گیری و پیشنهادات .............................................................................................................................. 189
ضمیمه ( الف ) مشخصات فنی حفاظها ....................................................................................................................... 193
ضمیمه ( ب ) نمونه ممیزی ایمنی ................................................................................................................................. 206
منابع ............................................................................................................................................................................ 214
واژه نامه