یکی از آیین ها و مراسم ویژة ماه محرم که در تمام نقاط یزد برگزار میشود، آیین نخل بندی و نخل گردانی است. نخل از جنس چوب است و آن را به شکل برگ درخت و یا سرو میسازند. معمولا وزن نخل زیاد است و جا به جا کردن آن نیاز به کمک ده ها نفر دارد. نخل را به عنوان تابوت «سیدالشهداء» یا نمادی از تابوت شهدای کربلا میشناسند و ریشه سنتی کهن دارد. مردم یزد در گویش محاورهای به آن «نقل» میگویند و معتقدند که «نخل» یا «نقل» نشانی از قامت برافراشته شهدا است.
مراسم نخلبندی و نخلگردانی در یزد بدین صورت است که چند روز پیش از شروع ماه محرم، «باباهای» (خادمان) میدان شروع به تزیین و آذین بستن نخل میکنند. آذینبندی نخل حداقل یک هفته طول میکشد. در طول این مدت، باباهای میدان، زیورآلات و وسایل مربوط به تزیین نخل را ـ که قدمت آنها به دورة صفویه میرسد ـ از انبار بیرون آورده و تمام روز را با پاهای برهنه به این امر میپردازند. بستن نخل نیاز به مهارت و سلیقه خاص دارد و خادمان میدان، شیوههای آن را از پدر و اجداد خود آموختهاند. آنها ابتدا بدنة نخل را با پارچة سیاه میپوشانند، آنگاه روی پارچه سیاه را شمشیربندان میکنند. برای این کار، صدها شمشیر، قمه و خنجر برهنه ـ بعضی از آنها جنس بسیار عالی دارد و نام سازندة آنها بر روی آنها نقر شده ـ را در دو ردیف بر دو بدنة نخل میبندند. به طوری که هر دو طرف نخل، شمشیربندان میشود و هیچ جای خالی در آن باقی نمیماند.
سپس تزیینات دیگری از قبیل آیینههای بزرگ قابدار، منگلهها و دستمالهای ابریشمی رنگی و زری را در دو سوی نخل میبندند و بر تارک آن جقههای فلزی از جنس فولاد و برنج و هم رنگ آنها پرهای طاووس یا میوة انار میگذارند و نخل را مانند یک حجله، زیبا و خوش بو میکنند. در داخل آن نیز زنگهای بزرگی را با طناب میآویزند و بچه ها هنگام حرکت، آنها را به صدا در میآورند.
آداب و رسوم مردم یزد
نوروز
سیزده به در
مراسم عروسی
رگ و عزا
نخل و نخل گردانی
دسته سقا
کتل بستن
شامل 7 صفحه فایل word