با عنایت به نیازمندیهای روز افزون جامعه به توسعه فضاهای سبز شهری لزوم آگاهی و شناخت عمیقتر نسبت به این قبیل اماکن از کلیه جهات بر انسانها مفروض است. همانطور که بر همگان واضح است شناخت و داشتن آگاهی بیشتر در بارة یک پارک سبب ایجاد انگیزه و علاقه در ارتباط با آن پارک میگردد و بازدید کنندگان امکان استفاده بهینه از پارک را مییابند و این نکته از آنجا اهمیت بیشتری پیدا میکند که سبب ارتقاء سطح کیفی و بهبود آن میگردد. در این ارتباط هدف اساسی از کالبد شکافی و تشریح اجزای پارک ساعی به عنوان یک الگوی بارز و قابل تعمیم در سایر پارکهای شهری در قدم اول، ایجاد شور و انگیزه مضاعف و تشدید احساس مسئولیتپذیری در کلیه آحاد جامعه در امر شناخت، حفظ، نگهداری و پاسداری از این کانونها به عنوان باغها و سرمایه های ملی بوده و در قدمهای بعدی با توجه به بروز یک سلسله از توهمات نسبت به حقیقت ذاتی و موجودیت پارکهای شهری ، رکود و یکنواختی حاکم بر جو و بافت بازدیدکنندگان و به خصوص کمبود مراکز فرهنگی و تفریحی، تشویق و ترغیب اولیای امور نسبت به بررسیهای همه جانبه و تدوین برنامههای اصولی در راه غنی سازی این کارگاههای فرهنگساز کشور مطمع نظر میباشد. با امید به آنکه بتوان با ساخت محیطهایی هرچند کوچک در بناسازی پایه های یک جامعه سالم شریک بود.
1-2- پیشینه تحقیق
پارک ساعی تهران تنها یادگار ایده درختکاری در تپه های شمالی شهر تهران میباشد که توسط مرحوم مهندس ساعی در چندین دهه پیش ارائه گردید. در آن زمان هیچگونه بررسی و یا تحقیق بیشتری در ارتباط با شرایط آن موقع پارک صورت نگرفته بود و بعدها پس از تحویل پارک به شهرداری تهران در چگونگی بهره برداری از پارک تغییراتی صورت گرفت و بنابراین تنها آمار و ارقام تقریبی از آن در صورتجلسه های موجود ثبت گردیده است.بررسیهای گسترده تر در ارتباط با این پارک تنها گزارشات پراکنده ای را از وضعیت پارک در سازمانهای مرتبط از جمله شهرداری منطقه 6 و سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران نشان میدهد که آن هم به صورت دستنویس های غیر رسمیمیباشد و سایر اطلاعات در حد نقل قول مسئولین سازمانهای مذکور
میباشد در این میان تنها گزارش رسمیموجود گزارش نگرشی بر پارک ساعی تهران میباشد که با همکاری ارکان مختلف موجود در شهرداری منطقه 6 تهیه و تنظیم گردیده است که مربوط به سال 77 میباشد. لذا آنچه در این مجموعه خوانده میشود نتیجه یک بررسی کلی و تدوین اطلاعات مختلف از منابع گوناگون دولتی و خصوصی موثق میباشد و جا دارد که در اینجا از کلیه افرادی که با دادن اطلاعات هرچند جزئی گره ای را از مسائل موجود در گردآوری مطالب بازنمودهاند قدردانی گردد و این مجموعه که در قالب پایان نامه کارشناسی رشته مهندسی محیط زیست با دیدی کاملاً منطبق بر واقعیتهای موجود و مبانی محیط زیست برای اولین بار تنظیم شده است تقدیم به جامعة سبز دوستداران محیط زیست میگردد . با امید به آنکه این تجربه بهره آوری برای تهیه مونوگرافی های مشابه دیگر برای سایر پارکها گردد.
1-3- روش کار و تحقیق
در تمام مراحل انجام تحقیق از دو روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای استفاده گردید.
مطالعات کتابخانه ای
در این مرحله از بررسیها ابتدا با توجه به موضوع پایان نامه به کتابخانه های مربوط رفته و فهرستی از کتابها و مجلات و گزارشاتی را که مربوط با عنوان بودند تهیه گردید و سپس از بین فهرست آنهایی را که صددرصد مرتبط با موضوع بودند جدا گردیده و بقیه آنها به عنوان فهرست تکمیلی کنارگذاشته شده است. با مطالعه مطالب موجود به جمع بندی پرداخته و سپس فهرست جدیدی از مطالب موجود در پروژه ایجاد گردیده است. آنگاه با نظر و راهنماییهای استاد راهنما مطالبی که هسته اصلی پایان نامه را تشکیل میدادند جدا وسپس نوشته شده است و بعد با توجه به کم و کاستیهایی که در ادای مطالب برای هسته اصلی وجود داشت به پیدا کردن مطالب تکمیلی پرداخته و در فهرست تکمیلی این مطالب پیدا و سپس یادداشت گردیده است. هنگامیکه مطالب نوشته میشد نقشه ها ، جداول ، اشکال و عکسهای لازم برای توضیحات بیشتر و تفسیر بهتر نیز جمع آوری میگردید.آنگاه به تکمیل نقشه ها و جداول پرداخته شده و سپس با توجه به اطلاعات موجود و لازم و سر فصلهای موجود در فهرست مطالب به ارزیابی پارک پرداخته شده است . برای این مرحله از کار ارزیابیهای گوناگون درمنابع مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است و آنهایی که به واقعیتهای موجود در این زمان نزدیکتر بود انتخاب و با عنایت به نوع امکانات و ضوابط زیست محیطی موجود تغییر و سپس بیان گردیده است . در مرحله بعد به بررسی تعارضات موجود در پارک پرداخته شده است که برای این کار از کتب و مجلات طراحی و صاحبنظران در این رشته استفاده گردیده است. و سپس با نگاهی به محدودیتها و کمبودهای موجود در پارک چندین پیشنهاد اصلاحی برای استفاده بهینه از پارک ارائه گردیده است.
مطالعات میدانی
برای جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای از کلیه سازمانهای مرتبط با موضوع از جمله شهرداری منطقه 6 تهران ، سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران ، سازمان نقشه برداری کشور، سازمان حفاظت محیط زیست و دفتر مدیریت و پیمانکاری موجود در پارک بازدید به عمل آمده است. همزمان با انجام کار مذکور برای پیدا کردن اطلاعات تکمیلی از افراد حقیقی معرفی شده از جانب این سازمانها نیز استفاده شده است و سپس با کمک عوامل اجرایی پارک به تهیه و اجرای نقشه فضای سبز موجود در پارک با نظارت مستقیم استاد راهنما پرداخته شده است و برای برخی از آماربرداریها و اندازه گیریهایی که مقدار دقیق آن در دسترس نبود نیز از افراد مختلفی که کارسازبودند استفاده شده است. در برخی مراحل نیاز به بررسی آراء و نظرات بازدیدکنندگان احساس میشد که با استفاده از این نظرات و با توجه به کمبودهای موجود به ارائه پیشنهادات اصلاحی پرداخته شده است که در بخش پیشین به آن اشاره گردید.
به طور کلی تهیه این مجموعه تلفیقی از مطالعات کتابخانه ای و میدانی به صورت همزمان بوده است که در تنظیم این پایان نامه هر دو به یک اندازه دخیل بوده اند و یکی مکمل دیگری محسوب میشود. جدول شماره 1 زمانبندی انجام پروژه را نشان می دهد.
چکیده 1
مقدمه 3
فصل اول : کلیات
1-1- هدف از انجام تحقیق 5
1-2- پیشینه تحقیق 6
1-3- روش کار و تحقیق 7
فصل دوم : ضرورت پارکهای شهری ومعرفی پارک ساعی تهران11
2-1- اهمیت پارکهای شهری 11
2-1-1-کاهش دما وافزایش رطوبت نسبی12
2-1-2- تغییرمیکروکلیما12
2-1-3- مقابله با جزایر گرما 12
2-1-4- کاهش میزان سرب در هوا13
2-1-5- کاهش موثرآلودگی شیمیایی هوا 13
2-1-6- کاهش آلودگی صدا 13
2-1-7- تولیداکسیژن و جذب دیاکسیدکربن14
2-1-8- کنترل تشعشعات وباز تاب نور14
2-1-9 کنترل ترافیک 14
2-1-10-زیبایی آفرینی 14
2-1-11-معماری شهرها 15
2-1-12- جذب فون 15
2-1-13- کنترل باد15
2-1-14- تفرجگاه15
فهرست مطالب
عنوانصفحه
2-1-15- تاثیر روانی15
2-1-16- ذخیره انرژی16
2-1-17- برگاب16
2-1-18- درختان و سیلاب17
2-2-تاریخچه18
2-3-فرازهایی از اندیشه مرحوم ساعی پرچمدار فضای سبز در ایران 19
2-4- ویژگیهای جغرافیایی23
2-4-1- موقعیت23
2-4-2- توپوگرافی23
2-4-3- وسعت25
2-5-جمعیت استفاده کننده25
فصل سوم: فضای سبز موجود در پارک32
3-1- درختان و درختچه ها44
3-1-1- سوزنی برگان44
3-1-2- پهن برگان همیشه سبز44
3-1-3 – پهن برگان خزان دار 44
3-1-3-1- پهن برگان درختچه ای خزان دار45
3-1-3-2- پهن برگان درختی خزان دار47
3-1-4- وضعیت گونه های درختی و درختچه ای موجود47
3-1-4-1- توده های سوزنی برگ47
3-1-4-2- تک کاشتهای سوزنی برگ48
3-1-4-3- توده های برگ پهن همیشه سبز48
فهرست مطالب
عنوانصفحه
3-1-4-4- تک کاشتهای برگ پهن همیشه سبز48
3-1-4-5- توده های برگ پهن خزان دار49
3-1-4-6- تک کاشتهای برگ پهن خزان دار49
3-2- گلها و گیاهان علفی49
3-2-1- توده های گلکاری شده53
فصل چهارم: سایر اجزای تشکیل دهنده پارک
4-1- ورودیها و معابر 56
4-2- خدمات ضروری پارک58
4-2-1- شبکه آبرسانی58
4-2-2- شبکه روشنایی58
4-2-3- سرویس های پذیرایی و بهداشتی60
4-2-4- مبلمان و سایر ملزومات61
4-2-5- شبکه گاز شهری61
4-2-6- شبکه ایمنی62
4-2-7- امور اجرایی62
4-2-7-1- نیروی انسانی متخصص62
4-2-7-2- نیروی انسانی فنی63
4-2-7-3- نیروی انسانی حفاظتی63
4-2-7-4- نیروی انسانی متغیر63
4-3- خدمات رفاهی و تفریحی پارک64
4-3-1- زمین بازی کودکان64
4-3-2- باغ ژاپنی 64
فهرست مطالب
عنوانصفحه
4-3-3- تراسهای سرو شیراز،کاج تهران و چنار 65
4-3-4- تپه گل65
4-3-5- قطعات جنگلکاری66
4-3-6- عرصه های پیاده روی66
4-3-7- امکانات ورزشی66
4-3-8 – محوطه کناری فرهنگسرای سرو66
4-3-9- ساختارهای آبی66
4-3-9-1- آبنمای موزیکال66
4-3-9-2- آبنمای سه طبقه69
4-3-9-3- آبنمای گلابی شکل69
4-3-9-4- آبنمای استوانه ای مقابل ورودی شرقی 71
4-3-9-5- حوض سنگی فرهنگسرا71
4-3-9-6- حوضچه پشت کلینیک گل و گیاه71
4-3-10- بخش حیات وحش72
4-3-11- کلینیک گل و گیاه76
4-3-12- گلخانه 76
4-3-13- محدوده آموزشی حروف الفبای فارسی76
4-3-14- فرهنگسرای سرو77
4-3-15- مجتمع تفریحی خانه کودک79
4-3-16- اماکن اداری79
4-4- روند دگرگونیهای کاربری اراضی در پارک81
فهرست مطالب
عنوانصفحه
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- ارزیابی وضعیت کلی پارک90
5-1-1- ارزیابی از جهت کاربریهای موجود90
5-1-2- ارزیابی از جهت امکانات موجود90
5-1-2-1- ارزیابی از جهت نوع امکانات موجود90
5-1-2-2- ارزیابی از جهت کیفیت امکانات بررسی شده91
5-2- بررسی تعارضات و ضرورت بازنگری در طراحی93
5-3- ضرورت باز نگری در استفاده بهینه96
5-3-1- از دید زیست محیطی96
5-3-2- از دید امنیتی97
5-3-3- از دید اقتصادی98
5-3-4- از دید هزینههای جاری نگهداری99
5-4- چکیده آراء و نظرات مختلف شهروندان نسبت به استفاده از پارک100
5-5- ارائه پیشنهادات اصلاحی102
5-5-1- تکمیل و ارتقاء کیفی سرویس های خدماتی102
5-5-2- ایجاد سرویس های بهداشتی جدید و برقراری دریافت وجه مختصر
برای سرویس دهی بهتر102
5-5-3- پراکنش و تعدد سکوهای آبخوری103
5-5-4- ایجاد امکانات استحمام103
5-5-5- ایجاد نمازخانه و جایگاه نیایش104
5-5-6- ایجاد غرفه های فروش مواد خوراکی متناسب با وسعت پارک104
فهرست مطالب
عنوانصفحه
5-5-7- ایجاد غرفه های کوچک در جهت رفع نیازمندیهای عمومی105
5-5-8- ایجاد ایستگاههای مطبوعاتی105
5-5-9- نصب باجه های تلفن و صندوق پستی106
5-5-10- ایجاد بازارهای هنری و ورزشی106
5-5-11- ایجاد امکانات تفریحی متناسب با شرایط اجتماعی و اقتصادی107
5-5-12- ضرورت ایجاد پایگاههای ارشادی107
منابع و مآخذ110
شامل 120 صفحه فایل word