مقدمه :
مطالعه واکنش ترکیبات ارگانوفسفر و کاربرد آنها در تهیهمواد آلی یکی از اهداف اصلی سنتز می باشد .در این ترکیبات یک اتم کربن مستقیماًبه اتم فسفر متصل شده است . از این ترکیبات برای تولید مواد شیمیایی ، صنعتی و بیولوژیکی استفاده می شود .
از مهمترین این ترکیبات ایلیدهای فسفر می باشند که در آن یک کربانیون مستقیماً به فسفر دارای بار مثبت متصل شده است . ایلیدها معمولاًاز تری فنیل فسفین تهیه می شوند.
ایلیدهای فسفر ممکن است شامل پیوندهای دوگانه ، سه گانه یا گروه ههای عاملی ویژه باشند وقتی یک گروه الکترون کشنده نظیر CN,CHO,COOR,COR در موقعیت آلفا حضور داشته باشند ایلیدها بسیار پایدارند چون بار منفی روی کربن بوسیلهرزونانس پخش می شود .
یکی از مهمترین کاربردهای ایلیدها استفاده آنها در واکنش ویتیگ می باشد که بهترین روش برای تهیه آلکن ها به شمار می رود .
واکنش ویتیگ که طی پنچاه سال گذشته یکی از واکنشهای بسیار مهم در سنتز مواد آلی در آمده است از .واکنشهای با اهمیت در تشکیل پیوند کربن – کربن که یکی از مشکل ترین فرآیندهای شیمیایی است می باشد. واکنش ویتیگ مستلزم تراکم فسفونیوم ایلید و ترکیب کربونیل دار می باشد که با حذف تری فنیل فسفین اکسید یک آلکن ایجاد می شود . اهمیت این واکنش در شیمی آلی باعث شده تا جایزه نوبل در سال 1979 به جورج ویتیگ اعطا شود .
اکنون این واکنش در تهیهمواد صنعتی و داروئی کاربرد گستردهای پیدا کرده است.
واکنش پیرول – 2- کربوکسالدئید با استرهای استیلنی و تری فنیل فسفین در دمای اتاق پس از دو ساعت منجر به ایلید پایدار فسفر با راندمان بالا شده سپس آنرا در تولوئن افلاکس نموده ترکیب هتروسیکلی که اتم نیتروژن در سرپل قراردارد و از مشتقات H-1 پیرولیزین می باشد تشکیل می شود . این محصول فعالیت بیولوژیکی دارد و از سیستم های دو حلقهای 5-5 می باشد .
ماده اولیه دارای دو گروه کربونیل مجاور هم می باشد که نسبت به آلکیل کتونها در واکنش ویتیگ فعالتر هستند .
تری فسفین در این واکنش خارج شده و نقش کاتالیزوری دارد در بیشتر موارد بتانفتولها از موقعیت خود واکنش میدهند.
در واکنش زیر تری فنیل فسفین کاتالیزور است و طیف پروتون NMR محصول برای پروتون وینیلی یک پیک در ppm 02/7-77/6 نشان می دهد که ایزومر (E) را تأیید می کند برای ایزومر (Z) چون هیدروژن وینیلی می تواند با گروه کربونیل مجاور پیوند هیدروژنی درون مولکولی قوی تشکیل دهد در میدان پایین ظاهر می شد.
در 2 هیدروکسی پیریدین OH اسیدی است ولی اتم نتیروژن حمله می کند از مزیتهای این واکنش تک ظرفی شرایط واکنش ملایم است ، محصولات پایدار هستند ، راندمان و سرعت واکنش بالاست . ماده اولیه به راحتی در دسترس است .
محصول واکنش شیمیایی فضائی نشان می دهد و دو ایزومر ((E),(Z جدا می شوند . ایزومر (Z) برای گروه های متوکسی دو پیک در 72/3 و 21/3 در ایزومر ( E)دو پیک در ppm 73/3و 66/3 می دهد علت اینکه در ایزومر (Z) شیلدتر است متیل در ناحیه انیزوترپی گروه های فنیل قرار می گیرد.