فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:160
فهرست مطالب:
فصل اول: کلیات 1
• مقدمه 2
• طرح مساله 2
• اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق 5
• اهداف تحقیق 7
• سابقه تاریخی موضوع 9
فصل دوم: تاریخچه مدیریت روستایی و مکان تحقیق 15
• مقدمه 16
• بخش اول : تاریخچه مدیریت روستایی 16
از دوران باستان تا مشروطیت 16
دوران بعد از مشروطیت تا اصلاحات ارضی 19
بعد از اصلاحات ارضی تا انقلاب اسلامی 21
دوره انقلاب اسلامی 23
• بخش دوم : تاریخچه مکان مورد تحقیق 26
موقعیت جغرافیایی 26
جغرافیای استانی 27
تاریخ 27
سابقه تاریخی شهر سنندج 27
خط و زبان 28
خط 28
زبان 28
دین و مذهب 29
نژاد 29
فصل سوم: ادبیات تحقیق 30
• مقدمه : 31
• تحقیقات پیشین 32
تحقیقات خارجی 32
تحقیقات داخلی 34
• مبانی نظری 41
• شاخصهای ارزیابی عملکرد ( کارایی و اثر بخشی ) 42
• مفهوم شورا 44
• وظایف شوراها 46
• اهداف کلی شوراها 47
• مزایا و معضلات فعالیت شوراها 48
الف: مزایا 48
مزایای وجود و فعالیت شوراها به طور عام 48
مزایای وجود و فعالیت شوراهای روستایی 48
ب: معایب و مشکلات 50
معایب و مشکلات فعالیت شورایی به طور عام 50
مشکلات و معضلات فعالت شوراهای روستایی 51
• مشارکت 52
رابرت دال 55
موشی 57
• اعتماد اجتماعی 58
اینگلهارت 64
اوفه و فوش 66
اوفه و ویژگیهای اعتماد سازی نهادها 67
• چهارچوب نظری 71
فرضیات تحقیق 75
فصل چهارم: روش تحقیق 76
• مقدمه 78
• روش تحقیق 78
• الف : روش پیمایشی 78
• فنون گرد آوری داده ها و ابزار پژوهش 79
• جامعه آماری 79
• تعیین حجم نمونه و شیوه نمونه گیری 79
• تهیه پرسشنامه 81
• کنترل ، بازبینی و استخراج پرسشنامه ها 82
• فنون آماری مورد استفاده 82
• تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 82
• تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر وابسته 82
• تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای مستقل 85
• ب : روش مصاحبه گروهی یا محوری ( focus group ) 92
فصل پنجم: تجزیه و تحلیل داده ها 97
• مقدمه 98
• بخش اول : توصیف دادها 98
• بخش دوم: آزمون فرضیات 110
فرضیه اول : اعتماد اعضاء به یکدیگر و کارایی شوراها 110
فرضیه دوم : اعتماد اعضاء به نهاد شورا با کارایی شورا 111
فرضیه سوم : اعتماد اعضای شورا به نهادها دولتی با میزان کارایی شورا 113
فرضیه چهارم : رابطه اعتماد اعضای شورا به مردم با کارایی شورا 114
فرضیه پنجم : رابطه بین اعتماد مردم به یکدیگر و کارایی شوراها 116
فرضیه ششم : اعتماد مردم به نهاد شورا با کارایی شورا 117
فرضیه هفتم : نوع تعامل با بخشدار با کارایی شورا 118
فرضیه هشتم : استفاده از وسایل ارتباط جمعی با کارایی شورا 120
فرضیه نهم : سطح تحصیلات اعضاء شورا با کارایی شورا 121
فرضیه دهم : سن اعضای شورا با کارایی شورا 122
فرضیه یازدهم : نوع شغل پاسخگویان با کارایی شورا 123
• بخش سوم مشکلات و تنگناهای شورا 124
• بخش چهارم یافته های حاصل از مصاحبه گروهی 128
• مقایسه نتایج روش پیمایشی و مصاحبه گروهی در مورد میزان کارایی شوراها 138
فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات 140
منابع و مآخذ 148
ضمیمه: پرسشنامه 153
چکیده :
شوراها به طور عام و شوراهای روستایی به طور خاص نقش مهمی در تلطیف حیات اجتماعی و کارآمد تر ساختن زندگی روزمره مردم ایفا می نمایند ، به همین دلیل بررسی نقش ، جایگاه و عملکرد انان از اهمیت خاصی برخوردار است اما به نظر می رسد که برای سنجش میزان کارایی نهادهای رسمی همچون شوراها بیشتر نقش عواملی چون سرمایه های مادی ، فیزیکی و مدیریتی مورد توجه بوده و کمتر به نقش سرمایه هی غیر محسوس و غیر ملموس چون اعتماد اجتماعی توجه شده است . به همین جهت در این تحقیق به طور خاص نقش اعتماد اجتماعی در میزان کارایی شوراهای اسلامی مورد نظر بوده است . اعتماد اجتماعی از مفاهیم نرم علوم اجتماعی بوده و میتوان تاثیر آن را نامحسوس دانست که در بطن روابط افراد و سازمان جای گرفته و باعث ارتقای سلامتی و کارایی نظام یا سیستم می گردد . این قضیه یعنی نقش مثبت اعتماد اجتماعی در میزان کارایی شوراهای اسلامی مورد اثبات قرار گرفت و نشان داده شد که وجود اعتماد اجتماعی در سطوح مختلف میان افراد و جوامع می تواند باعث افزایش کارایی نظام شورا گردد .
مقدمه : در این فصل ابتدا به طرح مساله پرداخته شده ، سپس در باره اهمت مساله تحقیق مطالبی آورده شده است . در مرحله بعد اهداف تحقیق و نیز سابقه تاریخی موضوع که از دو مقوله شوراها و اعتماد اجتماعی تشکیل می گردد ، ارائه شده اند .
طرح مساله
مطابق اصل یک صدم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی ، اقتصادی ، عمرانی ، بهداشتی ، فرهنگی ، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی ، اداره امور هر روستا ، بخش ، شهر ، شهرستان ، با نظارت شورای ده ، بخش ، شهر ، شهرستان یا استان صورت می گیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می کنند.
شکل گیری شوراهای اسلامی شهری و روستایی یکی از تحولات مهم تاریخ معاصر ایران را رقم زد ، زیرا از یک سو راه اندازی شوراها از ابتدای انقلاب اسلامی همواره یکی از آرمانها و آمال مهم مردم بوده است و از سوی دیگر ، ربط مستقیم وظایف شوراها با زندگی تک تک افراد و تاثیر آن در نهادمند ساختن مشارکت اجتماعی و سیاسی مردم و دخالت آنها در سرنوشت خود ، جایگاه برجسته ای را در مجموعه جریانهای اجتماعی به شوراها می بخشد ( خوش فر،1382 : 294 ) . شوراهای روستایی نیز به گونه ای که در قوانین مصوبه ودر شرح وظایف آنها آمده است کلیه امور مربوط به توسعه روستایی و توسعه کشاورزی را ناظر بوده و نقش زیادی را از این جهت عهده دار می باشند . همچنان که حسین عمادی معتقد است که اجرای برنامه توسعه روستایی از سوی نهادهای انقلاب اسلامی و سازمانهای دولتی با رویکرد جلب مشارکت مردم و استفاده از توان و ظرفیت روستاییان و آمادگی خود روستاییان برای جبران عقب ماندگی روستاها و فضای عمومی سالهای اولیه پیروزی انقلاب اسلامی ، ذهنیتها را معطوف به تشکیل شوراهای اسلامی روستایی برای اجرای برنامه های توسعه روستایی نمود و امیدهایی را جهت دستیابی به موفقیتهای بزرگ در سطح روستا به وجود آورد. ( عمادی ، 1382 : 3 ) . شوراها در زمینه توانایی جلب همکاریهای مردم و یا به کمک طلبیدن آنها در حل مسائل منطقه ای نیز نقش مهمی را می توانند به عهده گیرند . عواملی چون عادت کار جمعی و به سرانجام رساندن امور با کمک یکدیگر پیشینه ای طولانی در روستاها دارد در روستاها مردم عادت داشته اند که کارها را به صورت همیاری تا مرحله اجرا پیش ببرند ، روستاهای ما نیازمند یک تشکل می باشند که زندگی آنها را سراسری کند و این فقط از شورا بر می آید که نماینده آنهاست و در زمینه مشارکت اجتماعی نیز شوراها تنها راه حل هستند ( پیران ، 1382 : 81 ) .
از سوی دیگر در میان عوامل مؤثر بر مدیریتهای محلی آنچه امروزه مورد توجه خاص قرار گرفته سرمایه اجتماعی و زیر مجموعه های آن همچون اعتماد است . شوراهای روستایی از لحاظ اصولی و نظری واجد سه قابلیت مهم اند که منطبق اند بر الزامات پارادایم جدید توسعه : 1 ـ تشکیل شوراهای روستایی راهی است برای افزایش سرمایه اجتماعی در نقاط روستایی کشور 2 ـ شوراهای روستایی مهم ترین ساز و کار برای تقویت دموکراسی مشارکتی در روستاها به شمار می آید 3 ـ شوراهای روستایی راهی برای توانمند سازی مردم روستاهاست . در اجتماعات روستایی اغلب سرمایه طبیعی یعنی زمین و آب و دیگر منابع طبیعی در سطح قابل قبول در دسترس است ، اما این اجتماعات اغلب فاقد سرمایه انسانی و اجتماعی مورد نیاز توسعه اند . سرمایه اجتماعی به معنایی که اشاره شد در روستاها یا وجود ندارد و یا در سطح حد اقل است ( زاهدی ، 1382 : 143 ) .
این مفهوم جدید در پرتو تحقیقات محققین و صاحبنظرانی چون رابرت پاتنام و فرانسیس فوکویاما تبدیل به یکی از مفاهیم کلیدی حل مساله توسعه و از جمله کارآمدی نهادهای مدیریتی بویژه نهادهای دموکراتیکی چون شوراها شده است. عواملی که در موفقیت هر نهادی دخیلند را می توان به دو عامل تقسیم کرد : عامل اول ، نهادی یا درونگرا مانند سیاستگذاری ، برنامه ریزی آموزش ، منابع مالی ، تجهیزات و ساختار اداری و عامل دوم اشاره به متغیرهای فرهنگ مدنی ، سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی در محیطی دارند که نهاد در آن فعالیت می کند ، آنها عواملی هستند که بر عملکرد موفق نهاد حکومتهای محلی تاثیر مثبت دارند . تامین تمامی سرمایه های سازمانی مورد نیاز بدون وجود بستر مناسبی از شبکه های همکاری و اعتماد یا به عبارت دیگر سرمایه اجتماعی اگر چه لازم اما کافی نیست . سرمایه هایی مانند منابع مالی و حتی دانش ، قابل تامین از منابع خارجی هستند اما سرمایه اجتماعی به تعبیر فوکویاما متعلق به گروههاست نه به افراد ( فوکویاما ، 1379 : 13 ) همچنین در بین شاخصهای مربوط به سرمایه اجتماعی ( مشارکت ، انسجام و اعتماد اجتماعی ) ، اعتماد اجتماعی از جایگاهی ویژه ای برخوردار است . اعتماد زمینه ساز جامعه مدنی است که ویژگی اساسی آن پیوستن داوطلبانه افراد به اتحادیه ها ، اصناف ، احزاب و انجمنهاست . اعتماد تمایل افراد را برای همکاری با گروهها افزایش می دهد و از این طریق شبکه ای پررونق و با نشاط از تجمع های داوطلبانه در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی ایجاد می کند که مردم از طریق آنها امور خود را اداره می کنند.
با توجه به موارد ذکر شده تحقیق حاضر در پی دستیابی به دو هدف به ظاهر مستقل و در عین حال مرتبط با یکدیگر است . هدف اول تحقیق حاضر اطلاع از میزان کارایی شوراهای اسلامی با توجه به شاخص اعتماد اجتماعی به عنوان مهمترین شاخص سرمایه اجتماعی می باشد . به عبارت دیگر در این قسمت در پی نشان دادن اعتماد در سطوح مختلف و تاثیر آن بر میزان کارایی شوراهای اسلامی می باشیم . در این قسمت با استفاده از روش های کمی و به ویژه پیمایش اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده نموده و فرضیات در قالب پرسشنامه ها به آزمون کشیده می شوند . هدف دوم تحقیق حاضر عبارت است از بررسی نگرشها و وجهه نظرهای مردم منطقه در مورد میزان کارایی شوراهای اسلامی . در این قسمت برعکس قسمت قبل از دیدگاه مردم میزان کارایی شوراهای اسلامی سنجیده می شود . بنابراین در این بخش از روش مصاحبه های محوری برای جمع آوری اطلاعات استفاده خواهد شد . با این کار می توان به مقایسه میان نظراتی که شوراها در مورد کارایی اعلام نموده با نظراتی که مردم در این مورد عنوان داشته اند ، حقیقت را به صورت شفافتر و ژرفتر مشاهده نمود همچنین اطلاع دقیقتری از چگونگی بحث کارایی و موفقیت احتمالی نهاد شورا به دست آورد .
اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق :
درمورد اهمیت تحقیق که به بررسی تاثیر نقش اعتماد اجتماعی برمیزان کارایی شوراهای اسلامی می پردازد ابتدا اهمیت سرمایه اجتماعی به طور خلاصه مورد بحث قرار می گیرد زیرا که اعتماد اجتماعی یکی از مؤلفه های اصلی سرمایه اجتماعی است بنابرین اطلاع از اهمیت بحث سرمایه اجتماعی در افزایش کارایی نهادی ضروری به نظر می رسد . سرمایه اجتماعی عنصری مطلوب برای انجام همکاریهای درون گروهی است و هر چه میزان آن بالاتر باشد دستیابی گروه به اهداف خود با هزینه کمتری انجام می پذیرد . اگر در گروهی به سبب نبود ویژگیهایی مانند اعتماد و هنجارهای مشوق مشارکت ، سرمایه اجتماعی به اندازه کافی فراهم نباشد ، هزینه های همکاری افزایش خواهد یافت و تحقق عملکرد بستگی به نظامهای نظارتی و کنترل پر هزینه پیدا خواهد کرد . در مقابل وجود سرمایه اجتماعی به میزان کافی و مناسب سبب برقراری انسجام اجتماعی و اعتماد متقابل شده و هزینه های تعاملات و همکاریهای گروهی کاهش می یابد و در نتیجه عملکرد گروه بهبود می یابد . پس : هر چه سرمایه اجتماعی در گروه بیشتر ، هزینه تعامل و همکاری کمتر ، در نتیجه عملکرد ودستیابی به اهداف بیشتر و هر چه سرمایه اجتماعی در گروه کمتر ، هزینه همکاری و تعامل بیشتر ، در نتیجه عملکرد و دستیابی به اهداف کمتر . ( ایمانی جاجرمی ، 1382 : 78 ). اگر منطق موجود در گزاره های بالا را بپذیریم آنگاه می توانیم این نتیجه را بگیریم که هرچه سرمایه اجتماعی در جامعه و در درون گروهها و نهادها بیشتر باشد امکان موفقیت نهادی و کارآمدی آن افزایش خواهد یافت . حال به اهمیت موضوع اعتماد اجتماعی می پردازیم. مفهوم اعتماد تمامی جنبه های زندگی بشری را شکل می دهد ، اعتماد نوعی احساس است که فرد نسبت به امری دارد که در آن امر مورد تایید است . پس اعتماد یک نگرش مثبت نسبت به یک فرد یا امر خارجی است ، اعتماد میزان ارزیابی ما از پدیده ای است که با آن مواجه هستیم و همواره مثبت است. ( محسنی تبریزی ، 1380 : 24 ) اعتماد پیش شرط عمده و کلیدی برای موجودیت هر جامعه محسوب می شود و برای حل مسائل اجتماعی ضروری به نظر می رسد . اعتماد باعث پیدایش آرامش و امنیت روانی می گردد و برای حرکت موفقیت آمیز افراد و افزایش مشروعیت حکام و توسعه سیاسی ضرورت دارد .