هنوز بیش از یک دهه از ورود اینترنت به ایران نمیگذرد. اگر چه کاربران ایرانی در سالهای اولیه ورود این تکنولوژی به کشورشان خاطرهای خوب و به دور از سانسور را تجربه کردند ولی دیری نپایید که کشورشان به یکی از بزرگترین سانسور کنندگان اینترنت تبدیل شد. امروزه ایران به همراه چین از بزرگترین سانسور کنندگان اینترنت به شمار میرود و این در حالی است که رشد اینترنت در ایران بسیار چشمگیر است و از یک میلیون کاربر در سال ۲۰۰۱ به پنج میلیون در سال ۲۰۰۵ رسیده است و بنابر پیشبینی شرکت مخابرات تا سال ۲۰۰۹ این تعداد به بیست و پنج میلیون نفر خواهد رسید.
در حال حاضر در ایران ۶۵۰ سرویس دهنده اینترنت (ISP) و ۱۸ شرکت ICP وجود دارند. شرکت ارتباطات دیتا، وابسته به شرکت مخابرات ایران، بزرگترین سرویس دهنده اینترنت در کشور است و اغلب ISPها از او سرویس میگیرند.
مطابق آنچه در "مقررات و ضوابط شبکههای اطلاع رسانی رایانهای" آمده است، کلیه ایجاد کنندگان نقطه تماس بینالملل از جمله شرکت مخابرات موظفند سیستم فیلترینگ داشته باشند تا از دسترسی کاربران به سایتهای غیرمجاز ممانعت شود.
ضوابط و مصادیق موارد فیلتر توسط شورای عالی اطلاع رسانی تصویب و اعلام میشود. هم اکنون یک کمیته سه نفره متشکل از نمایندگان صداوسیما، وزارت ارشاد و وزارت اطلاعات از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی مأمور نظارت بر فعالیتهای اینترنتی است. این گروه با تهیه فهرست سایتهایی که باید مسدود شوند، تنها مرجع رسمی مسئول در این زمینه است. با این حال بارها دیده شده که قوه قضائیه راساً در امر فیلترینگ دخالت کرده و مستقیماً دستور مسدود سازی سایتهای اینترنتی را به مخابرات ابلاغ نموده است.
سانسور اینترنت در ایران به شیوههای مختلف و در سطوح مختلف انجام میگیرد. برای آن دسته از سایتهایی که سرویسدهنده (Server) و گردانندگان آن در ایران هستند برخورد به صورت قوه قهریه و سیستم قضائی است ولی برای آن دسته از سایتهایی که مرکز کنترل آنها در خارج از حیطه اقتدار جمهوری اسلامی قرار دارد، برخورد به صورت مسدود سازی دسترسی کاربران ایرانی به سایت مورد نظر میباشد.
بر اساس یکی از جدیدترین و معدود تحقیقات میدانی انجام شده توسط مؤسسه اپننت (OpenNet) که سعی دارد وضعیت فیلترینگ را در کشورهای مختلف دنیا بررسی کند، حدود ۳۰ درصد از سایتهای مورد بررسی این مؤسسه در ایران مسدود بودند (۴۹۹ سایت از ۱۴۷۷). نتایج تحقیقات این مؤسسه که در یک گزارش ۲۹ صفحهای منتشر شده است نشان میدهد که ایران یکی از سختترین و شدیدترین سیستمهای فیلترینگ را به اجرا گذاشته است. خلاصهای از نتایج این تحقیق ذیلاً آمده است:
فیلترینگ در ایران
علل و زمینههای پیدایش فیلترینگ
ترفندهای انتشار مطالب
مقابله با فیلترینگ معکوس
ترفندهای عبور از فیلتر
استفاده از کش (Cache) موتورهای جستجو:
وب پروکسی (CGI-Proxy)
پروکسی چیست؟
کش کردن (Caching):
انواع فیلترینگ
مبانی فیلترینگ در اینترنت
وب پروکسی (CGI-Proxy)
روشهای پیشرفته مقابله با فیلتر
پی اچ پروکسی (PHProxy):
راهنمای ثبت دامین و میزبانی وب
راهنمای نصب و تنظیمات پی اچ پروکسی
راهنمای نصب پروکسی جیمز مارشال
راهنمای تنظیمات پروکسی جیمز مارشال
شامل 48 صفحه فایل word