فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:75
۱- پیشگفتار ۱
۲- تاریخچه ۲
۳- گیاهشناسی کانسی ۴
۴- پراکندگی جغرافیایی ۱۱
۵- خواص درمانی ۱۴
۶- قرص کار دیوتون ۱۹
۷- اسانسها منبعی اقتصادی برای کانسی ۲۱
۸- طرح تحقیقاتی کاشت کانسی در زرقان ۳۰
۹- مطالعه مرفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه Tripleuros permum و مقایسه آن با گیاه بابونه Matricaria recutita 40
10- کانسی ویتلوف یک محصول نباتی جدید در آمریکا ۵۳
۱۱- کانسی Intybus 65
12- منابع ۷۲
در جوامع در حال توسعه امروزی، هدف پیشرفت و افزودن بر دستاوردهای جدید برای غلبه بر مشکلات است. از طرفی وابستگی اقتصادی خود عامل مهم بازدارندهای از تحقیقات بوده، لذا برای رفع این عامل وبدست آوردن جایگاه مناسب، تلاشهای گسترده معقول و منطقی تحقیقاتی، برای عمومیت بخشیدن به فرهنگ علمی در این نوع جوامع، لازم و ضروری به نظر می رسد. چه تحقیق و پژوهش نشان داده است که پایه واساس هر گونه برنامه ریزی بوده و یکی از ارکان مهم اسطوره صنعت و تکنولوژی بشمار میآید. در همین راستا به خوبی نشان داده شده که امر تحقیقات در نوآوری ها جایگاه بسزا داشته ونیروی محرکه هر کشور مترقی بشمار میرود.
از آنجائی که گیاه درمانی شاخه ای از علم پزشکی و داروسازی است و با توجه به ارزش و اهمیت گیاهان دارویی ونیز مصرف روز افزون آنها که پایه طب سنتی ایران را تشکیل می دهد، لذا آشنائی با گیاهان داروئی مورد توجه خاص میباشد، چه دانش طب سنتی از قرنها پیش رواج داشته است. در این برهه از زمان که با توسعه طرح ژنریک و تغییر نظام دارویی ایران، استفاده از گیاهان طبی اهمیت ویژه ای یافته، لذا کاشت و ترویج آنها، پایه استفاده از طب سنتی را محکم کرده و رشد دوباره آنرا نوید می دهد. بنابراین به منظور معالجه بیماران در مقابل داروهای شیمیایی که اثرات نامطلوبی بر روی انسانها دارد، کوشش گردیده که از طریق کاشت و تعیین مشخصات بوتانیکی، مراحل فنولوژیکی ، ترکیبات شیمیایی ، خواص درمانی ، مقدار مواد موثره و نیز نحوه بکارگیری آنها در مراحل مختلف رشد، تحقیقات بیشتری انجام گیرد. به همین خاطر نتایج کاشت گیاه کاسنی که یکی از گیاهان دارویی مهم بوده و از قرنها پیش به صورت مختلف مورد استفاده های گوناگونی قرار می گرفته، ارائه تا علاقمندان را به خصوصیات گیاهشناسی و نحوه کاشت این گیاه مهم آشنا ساخته و از این طریق بتوان در احیای آن کوشا باشیم.
گیاه کاسنی از جمله گیاهان مفیدی است که تاریخ استفاده آن به دورانهای قبل از میلاد مسیح می رسد و مصرف آن بین ملل مختلف جهان متداول بوده است، به طوری که اطباء آن دوران از جمله جالینوس، پلین، دیوسکورید و عده ای دیگر برای کلیه قسمتهای این گیاه به عنوان درمان و بهبودی بیماریها اهمیت زیادی قائل بوده اند و هنوز هم به دلیل اعتقادی که بیشتر مردم به این گیاه دارند آنرا برای مداوای بیماری های مختلف مصرف می کنند که در این باره نیز به ویژه در کتابهای دیگر توصیه هایی شده است و به همین دلیل گیاه کاسنی نه تنها شهرت خود را از دست نداده است، بلکه امروزه علاوه بر جمع آوری گونه های وحشی آن، به صورت اهلی نیز کشت می شود. (1)
مصرف کاسنی از قدیم الایام بین ملل مختلف معمول بوده و تاریخ استفاده از آن، به قرون قبل از میلاد مسیح نسبت داده می شود. شهرت درمانی آن در این زمانها، بیشتر به جهت آن بوده است که عموم مردم، آنرا گیاهی مفید برای کبد می دانسته اند. دانشمندانی نظیر Dioscoride, Plineو جالینوس، برای آن اثرات درمانی متعددی قائل بوده اند، سالاد کاسنی را مقوی معده می دانسته اند وشیره گیاه را برای رفع درد چشم و مسمومیت ها، به یکدیگر توصیه می نموده اند . پرورش کاسنی تدریجاً بعلت زیبایی خاصی که گیاه پس از گل دادن پیدا می کند، در بعضی باغهای سطنتی معمول گردید و توجه مردم نسبت به آن در قرون وسطی زیاد شد. از این زمان به بعد، چون مردم به صفات درمانی آن پی برده بودند، آنرا بصورت یک گیاه داروئی مفید و موثر به یکدیگر معرفی می نمودند و چون ظاهر گیاه طوری است که شناختن آن بسهولت امکان پذیر است، از این جهت استفاده از گیاه، در طی مدتی کوتاه بین مردم معمول گردید بطوری که هنوز هم کاسنی شهرت درمانی خود را از دست نداده است و بسیاری از مردم به اثرات درمانی آن اعتقاد زیاد دارند و ازآن در رفع بیماریهای مختلف که بدان اشاره می شود استفاده بعمل میآورند. (4)
پراکندگی جغرافیایی
محل رویش : کاسنی ، پراکندگی وسیع در نواحی مختلف ایران دارد چنانکه در دامنه های کم ارتفاع البرز، راه فزوین به رشت،اطراف رودبار، اطراف تهران، کرج، آذربایجان: ارومیه و نواحی دیگر ان، گیلان: اطراف رشت، لاهیجان ، فارس، بلوچستان، آبادان، نواحی کوهستانی خراسان، بین بجنورد و مشهد در 1500 متری، بین مشهد و فریمان در 1000 تا 1300 متری (احمد مایران) و بسیاری از مناطق دیگر ایران دارد.
Cichorium Endivia L.(آندیو) –نوعی کاسنی وحشی با تلخی کمتر است. برگهای آن دارای بریدگیهای زیاد وحالت موجوددار می باشد و از آن در کشاورزی، نژادهای مختلف با ظاهر متفاوت به دست آورده اند.
خواص درمانی آن شبیه به کاسنی ولی با اثر خفیف تر است.
پرورش نمونه هائی از آن در ایران معمول است.
مدتها منشاء اصلی این گیاه را نواحی مختلف هند تصور می نمودند ولی بررسی های علمی نشان داد که در هیچ زمانی به حالت وحشی در هند وجود نداشته است. دانشمند گیاه شناسی به نام Visiani( در فلورد الماسی جلد دوم صفحه 97) و Boissier , Schultz( در Flora orientalis III.p.391)، دو کاندول ( در کتاب منشاء گیاهان پرورش یافته چاپ دوم صفحه 77) ، آندیو را مشتق از نوعی کاسنی به نام Cichorium Pumilum Jacq.ذکر نموده اند. گیاه اخیر به حالت وحشی در منطقه مدیترانه، مراکش، الجزیره تا فلسطین، قفقاز و ترکستان وجود دارد.
آندیو در فرانسه ابتدا برای مصارف درمانی به کار می رفته است ولی بعد از تغییر رنگ و سفید کردن برگهای آن ( با قرار دادن گیاه در فصل زمستان، در داخل ماسه نرم)، آنرا به مصارف تغذیه رسانیدند.
نوعی ازآندیو که به مصارف تغذیه می رسد دارای دو واریته یا گونه فرعی یا ظاهر کاملا متفاوت ذکر شده است که یکی از آنها Chicoress friseesمی باشد و برگهائی با بریدگیهای مجعد دارد و دیگری Scaroles , Var. latifoliaاست که برگهائی پهن با پهنک کامل و حاشیه موجدار دارد.
از نوع اول، امروزه واریته های متعددی در کشاورزی به دست آورده اند که بعضی ازآنها تلخی زیاد دارد و کمتر به مصارف تغذیه می رسد. [1]
Rhagadioins گیاهی علفی ودارای ساقه ای با تقسیمات دوتائی است. برگهائی با کناره های بریده ، دندانه دار و یا عاری ازآن دارد. کاپیتولهای آن دارای گلهائی به رنگ زرد و واقع بر روی دمگلی دراز است. برگهای آن به حالت خام مصرف می شود.
در گیلان: روبدار ،زنجان،میانه در 10000 متری، کرمانشاه، گیلان غرب، لرستان، شهبازان، خوزستان، شوش،مسجد سلیمان، فارس، کازرون، دالکی و قزوین میروید.
Hypochoeris maculata L.در نواحی شمالی اروپا و بعضی نقاط آسیا میروید. سابقاً ازآن برای درمان سل استفاده به عمل می آمده است. ریشه اش به مصارفی شبیه آرنیکا می رسد.
نام عربیآن نبات الخنازیرا است.
نوعی دیگر آن H. glabra L.است که در بعضی نواحی آسیا پراکندگی دارد و ریشه اش به عنوان تصفیه کننده خون مصرف می شود. (4)
خواص درمانی
کلیه قسمتهای گیاه مخصوصاً ریشه وبرگهای آن، اثر مقوی، قوی معده ،مدر، تصفیه کنندن خون، ملین صفرا بر و تب بر دارد و ازآن به عنوان اشتها آور ( در ضعف عمل- دستگاه هضم)، درمان قولنج های کبدی، زردی، نارسائی اعمال کبد وهیستری، وجود خون در ادرار، اخلاط خونی، آب آوردن انساج، تبهای نوبه، تبهای مخاطی و بیماریهای مزمن پوست در حالات خفیف، استفاده بعمل می آورند.
کاسنی در دفع رسوبات اداری،عفونت مجاری ادرار، کم خونی و درمان نقرس و رماتیسم اثر معالج دارد.
بررسی های گروه محققین هندی نشان داده است که ریشه کاسنی اثر قاطع در رفع ورم التهای لثه دندان و حتی در مواردی که با خونریزی همراه باشد ، اثر نشان می دهد که اگر عصاره آبی یا الکلی گیاه بر روی لثه ها مالیده شود و یا ماساژ داده شود، در رفع التهای و التهاب های همراه با خونریزی لثه،موثر واقع می گردد بعلاوه اگر در فرمول خمیر دندانها وارد شود، اثر ضد میکروبی قوی ظاهر می کند و حتی در این مورد اثر میکروب کشی آن، از بعضی آنتی بیوتیک ها قوی تر ذکر شده است.
در نواحی شمال ایران، با قراردادن قسمت گوشتدار ریشه کاسنی به مدت 8 تا 12 ساعت درآب سرد، خیسانده ای با طعم تلخ وناپسند تهیه می نمایند که پس ازصاف کردن، در صبح ناشتا به عنوان داروی کمکی جهت رفع تب مالاریا مورد استفاده قرار می دهند.
از ریشه کاسنی ،مخلوط با اعضای گیاهان داروئی دیگر، شربتی به نام شربت روبارب کمپوزه (Rhubarbe compose)یا شرب کاستی مرکب (Chicoree compose)به شرح زیر تهیه می شود: این شربت مدتهاست که به عنوان بهترین ملین اطفال، مورد استفاده مردم کشورهای مختلف قرار می گیرد (Dorvault).
روبارب ( ربوند چینی) 200 گرم
ریشه کاسنی 200 گرم
برگ خشک کاسنی 300 گرم
شاه تره 100 گرم
زنگی دارو (Phyllitis scolopendrium) 100 گرم
میوه عروسک پشت پرده 50 گرم
دارچین سیلان 20 گرم
چوب صندل (Santalum album) 20 گرم
قند 3000 گرم
آبمقطر به مقدار کافی
ابتدا روبارب، دارچین و چوب صندل را که قبلا به قطعاتی تقسیم کرده اند در داخل ظرفی جای می دهند و مقدار یک لیتر آب 80 درجه به آن می افزایند و بمدت 6 ساعت دم می کند سپس محلول را با فشار خارج کرده،مایع حاصل را از کاغذ صافی عبور می دهند و بدون استفاده از حرارت، به هر 100 قسمت محلول، 180 قسمت قندی می افزایند تا شربت تهیه شود. تفاله باقیمانده را با بقیه مواد دیگر که قبلا آنها را به قطعاتی درآورده اند، مخلوط کرده مقدار 5 لیتر آبجوش بر روی آنها می ریزند و به مدت 12 ساعت به حال خون می گذارند تا دم کند سپس با فشار صاف می کنند و به محلول صاف شده، بقیه قند را می افزایند و پس از حرارت دادن و صاف کردن، شربت قبلی را به آن می افزایند و یا گذراندن از پارچه نازک مجدداً صاف می کنند ( کدکس 1937).
دم کرده جهت رفع یبوست
ریشه گزنه 20 گرم
ساقه تاجریزی پیچ 20 گرم
(گل) 20 گرم
ریباس اسود (Ribes nigum)( برگ) 20 گرم
زیرفون (گل) 20 گرم
سیاه توسه 25 گرم
کاسنی (برگ) 20 گرم
ریوند چینی ( ریزوم ) 10 گرم
اعضای خشک گیاهان مذکور را مخلوط کرده، برحسب یک قاشق سوپخوری برای هر فنجان، دم کرده ای به شرح زیر تهیه می کنند :
پس از وارد کردن مخلوط گیاهان مذکور درآب ، بمدت 2 دقیقه آنرا می جوشانند سپس یک قاشق قهوه خوری به نسبتی که ذکر شد بدان برگچه سنا می فزایند و ظرف محتوی آنها را بحال خود می گذارند تا به مدت 10 دقیقه دم کند. به دم کرده حاصل، پس از صاف کردن می تواند مقدار کمی عسل اضافه کرد. مقدار مصرف آن، یک فنجان معمولی هنگام شب، قبل از خوابیدن است. (4)
در استعمال خارج، قرار دادن برگهای تازه وله شده کاسنی بر روی پوست بدن، برای آرام کردن ناراحتی های جلدی ناشی از التهاب و تحریکات سطحی ،توصیه گردیده است.
صور داروئی: دم کرده 8 تا 10 در هزار برگهای تازه و یا جوشانده برگهای خشک در آب ( پس از 5 دقیقه جوشاندن ، به مدت 15 دقیقه دم کنند) به مقداریک فنجان قبل از هر غذا دم کرده 20 تا 30 در هزار گل –دم کرده یا جوشانده 15-20 در هزار ریشه ( تا 60 در هزار) –شیر تازه کاسنی به مقدار 30 تا 250 گرم مخلوط در شاه تره ، بولاغ اوتی و کاهو به نسبت های مساوی –عصاره به مقدار 1-5 گرم به صورت حب شراب کاسنی ( مخلوط گرد دانه کاسنی با شراب).
از شیره کاسنی شربتی به طریق زیر تهیه می گردد که اثر رفع یبوست مخصوصاً در اطفال کوچک دارد:
مقدار 500 گرم قند را در نیم لیتر شیره گل حل کرده آنرا میجوشانند تا به غلظت شربت در آید سپس به مقدار 3 تا 4 قاشق صبح ناشتا مصرف می کنند. برای اطفال، مقادیر کم این شرب باید بکار رود.