فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:200
عنوان :اثربخشی آموزش بهبود نگرشها و انتظارات جنسی بر صمیمیت و تعهد زوجین شهر اصفهان همراه با چکیده لاتین
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته مشاوره
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
مقدمه.................................................................................................................................1
1-1 شرح و بیان مسئله پژوهش 2
1-2 اهمیت و ارزش پژوهش 11
1-3 اهداف پژوهش 13
1-4 فرضیه¬های پژوهش 14
1-5 تعریف نظری و عملیاتی اصطلاحات 14
فصل دوم: مبانی نظری و بازنگری پیشینه پژوهش
مقدمه 19
2-1 قسمت اول: تعهد زناشویی 19
2-1-1 ماهیت و مفهوم تعهد زناشویی 19
2-1-2 ابعاد تعهد زناشویی 23
2-1-2-1 تعهد شخصی 24
2-1-2-2 تعهد اخلاقی 25
2-1-2-3 تعهدساختاری 26
2-1-3 عوامل مؤثر بر تعهد زناشویی 27
2-1-3-1 نگرش نسبت به ازدواج 27
2-1-3-2 نگرش نسبت به طلاق 29
2-1-3-3- تجارب همزیستی بدون ازدواج 29
2-1-3-4 کیفیت زندگی زناشویی 30
2-1-3-5- روابط پیش از ازدواج 30
2-1-3-6 طلاق والدین 31
2-1-3-7 ویژگیهای شخصیتی 32
2-1-4 نظریهها و مدلهای مرتبط با تعهد زناشویی 33
2-1-4-1 نظریهها و مدلهای خاص مرتبط با تعهد زناشویی 33
2-1-4-1-1 نظریه استرنبرگ 33
2-1-4-1-2 مدل سرمایهگذاری رسبالت 35
2-1-4-2 نظریهها و مدلهای عام مرتبط با تعهد زناشویی 36
2-1-4-2-1 نظریه وابستگی 36
2-1-4-2-2 نظریه مبادله 37
2-1-4-2-3 مدل پاسخ به نارضایتی از رابطه 39
2-1-4-2-4 نظریه مرحلهای توسعه رابطه 41
2-2 قسمت دوم: صمیمیت زناشویی 43
2-2-1 صمیمیت چیست؟ 43
2-2-2 مؤلفه¬های صمیمیت 44
2-2-2-1 صمیمیت احساسی 45
2-2-2-2 صمیمیت روانشناختی 45
2-2-2-3 صمیمیت فکری 45
2-2-2-4 صمیمیت جنسی 46
2-2-2-5 صمیمیت جسمانی (غیرجنسی) 47
2-2-2-6 صمیمیت معنوی 47
2-2-2-7 صمیمیت زیبایی شناختی (هنری) 47
2-2-2-8 صمیمیت اجتماعی- تفریحی 48
2-2-2-9 صمیمیمت زمانی 48
2-2-3 پویایی¬های صمیمیت 48
2-2-4 صمیمیت و ارتباط 49
2-2-4-1 مشکلات رایج و معمول فرستنده 49
2-2-4-1-1 دروغ¬گویی 49
2-2-4-1-2 پیام¬های پنهان 50
2-2-4-1-3 پیام¬های مبهم 50
2-2-4-1-4 ارتباط¬های متناقض 50
2-2-4-2 مشکلات رایج گیرنده پیام 51
2-2-4-2-1 مشکلات ضعف توجه 51
2-2-4-2-2 حالت دفاعی داشتن 51
2-2-4-2-3 عوامل روانشناختی 51
2-2-5 نیاز داشتن به صمیمیت 52
2-2-6 هفت مرحله صمیمیت 53
2-2-6-1 کلیشه¬ها: اولین سطح صمیمیت 53
2-2-6-2 حقایق: دومین سطح صمیمیت 53
2-2-6-3 عقاید: سومین سطح صمیمیت 53
2-2-6-4 امید و رؤیاها: چهارمین سطح صمیمیت 53
2-2-6-5 احساسات: پنجمین سطح صمیمیت 54
2-2-6-6 اشتباهات، ترسها، و شکستها: ششمین سطح صمیمیت 54
2-2-6-7 نیازهای قانونی: هفتمین مرحله صمیمیت 54
2-2-7 عوامل مؤثر بر صمیمیت 55
2-2-7-1 عوامل اجتماعی 55
2-2-7-2 عوامل روان¬شناختی 56
2-2-7-3 عوامل بین فردی مؤثر بر صمیمیت 58
2-3 قسمت سوم: نگرشها و انتظارات جنسی 60
2-3-1 تاریخچه نگرش نسبت به تمایلات و رفتارهای جنسی انسان 60
2-3-2 نظریات روان¬شناسان و روان¬پزشکان مشهور در مورد انگیزه جنسی انسان 62
2-3-2-1 تمایلات و رفتارهای جنسی انسان از دیدگاه زیگموند فروید 62
2-3-2-2 تمایلات و رفتارهای جنسی انسان از دیدگاه آدلر 62
2-3-2-3 تمایلات و رفتارهای جنسی آزادیدگاه مزلو 64
2-3-3 عوامل روانی جنسی 67
2-3-4 انتظارات زناشویی 68
2-3-5 شکلگیری انتظارات زناشویی 69
2-3-6 انتظارات غیرواقعبینانه، انتظارات واقعبینانه 70
2-3-6-1 انتظارات غیرواقعبینانه 69
2-3-6-2 انتظارات واقعبینانه 70
2-3-7 تأثیر انتظارات مثبت در زندگی زناشویی 70
2-3-8 انتظارات مثبت زناشویی و عملکرد روابط 72
2-3-9 شرایط تأیید انتظارات 72
2-3-10 اسنادهای مثبت و منفی 74
2-3-11 نگرشهای زناشویی 75
2-3-12 عوامل موثر بر نگرشهای زناشویی 77
2-3-12-1 روند اجتماعی شدن 77
2-3-12-2 ساختار فرصتها 77
2-3-12-3 تجارب با هم بدون، بدون ازدواج 77
2-3-12-4 سوء استفاده و سوء رفتار در دوران کودکی 77
2-3-12-5 خانواده متداول در محیط اجتماعی نوجوان 78
2-3-12-6 وضعیت تأهل و تجرد 78
2-3-13 تعریف آموزش جنسی 78
2-3-14 عوامل موثر بر رفتار جنسی 83
2-3-15 مفهوم تربیت جنسی 86
2-3-16 اهداف تربیت جنسی 87
2-4 قسمت چهارم: پیشینهی پژوهش 89
2-4-1 پژوهشهای مرتبط با تعهد زناشویی در خارج از کشور 89
2-4-2 پژوهشهای مرتبط باصمیمیت زناشویی در خارج از کشور 93
2-4-3 پژوهشهای مرتبط با نگرش ها و انتظارات جنسی خارج از کشور 94
2-4-4 پژوهشهای مرتبط با صمیمیت زناشویی در داخل کشور 96
2-4-5 پژوهشهای مرتبط با نگرشها و انتظارات جنسی زوجین در داخل کشور 97
2-4-6 پژوهشهای مرتبط با صمیمیت زناشویی در داخل کشور 99
2-5 نتیجهگیری فصل دوم 100
فصل سوم: طرح پژوهش
3-1 روش پژوهش 103
3-2 جامعه آماری 104
3-3 نمونه آماری و روش نمونهگیری 104
3-4 شرایط ورود به تحقیق 104
3-5 متغیرهای مورد مطالعه پژوهش 104
3-6 ابزار پژوهش 105
3-7 شیوهی اجرای پژوهش 108
3-8 تجزیه و تحلیل دادهها 108
3-9 ویژگی های جمعیت شناختی گروه نمونه .............................................. ...108
3-10 محتوای جلسات 110
فصل چهارم: یافتههای پژوهش
4-1 مقدمه 112
4-2 یافتههای توصیفی پژوهش 112
4-3 یافتههای استنباطی پژوهش 114
فصل پنجم: بحث و نتیجهگیری
5-1 مقدمه 123
5-2 بحث و نتیجهگیری 123
5-3 محدودیتهای پژوهش 128
5-4 پیشنهادهای کاربردی 129
5-5 پیشنهادهای پژوهش 130
منابع فارسی 131
منابع غیرفارسی 137
«پیوست الف» 146
«پیوست ب» 164
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول (2-1): ازدواج به عنوان یک سنت و ازدواج به عنوان یک رابطه ..........28
جدول (2-2): انواع عشق بر اساس ترکیب مؤلفههای عشق استرنبرگ........ ...........34
جدول (3-1): توزیع فراوانی گروه آزمایش و کنترل براساس جنسیت و گروه ..........109
جدول (3-2): توزیع فراوانی گروه آزمایش و کنترل براساس میزان تحصیلات. .........109
جدول (3-3): برنامه آموزش نگرشها و انتظارات جنسی زوجین .........110
جدول (4-1): مقادیر میانگین و انحراف معیار نمرات پیشآزمون و پسآزمون گروه آزمایش و کنترل ابعاد تعهد ........112
جدول (4-5): مقادیر میانگین و انحراف معیار نمرات پیشآزمون و پسآزمون گروه آزمایش و کنترل ابعاد صمیمیت ........113
جدول (4-3) :نتایج آزمون لونس پیش فرض برابری واریانس ها ...................... ...114
جدول (4-4) : نتایج تحلیل کوواریانس تاثیر آموزش بهبود نگرش ها و انتظارات جنسی بر ابعاد صمیمیت .............................................................................. ....... 115
جدول (4-5) : نتایج آزمون لوین پیش فرض برابری واریانس ها.................... ....... 116
جدول (4-6) : نتایج آزمون کوواریانس تاثیر آموزش بهبود نگرشهای و انتظارات جنسی بر مولفه های صمیمیت زوجین بر اساس جنسیت ....................... ....... 117
جدول (4-7) : نتایج آزمن لوین پیش فرض برابری واریانس ها ............. ....... 118
جدول (4-8) : نتایج تحلیل کوواریانس تاثیر آموزش بهبود و نگرش ها و انتظارات جنسی بر ابعاد تعهد ........................................................................... ....... 119
جدول (4-9) : نتایج آزمون لوین پیش فرض برابری واریانس ها......... ....... 120
جدول (4-10) : نتایج آزمون کوواریانس تاثیر آموزش بهبود نگرش ها و انتظارات جنسی بر مولفه های تعهد زناشویی زوجین بر اساس جنسیت................ ...... 120
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
شکل (2-1) :ارزیابی و انطباق با تعارض ها و کشمکش ها در روابط نزدیک (خمسه ،1382) ......................................................................................................................... 71
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل (2-1): ارزیابی و انطباق با تعارضها و کشمکشها در روابط نزدیک (خمسه، 1382) .....68
چکیده:
هدف از پژوهش حاضر عبارت از اثربخشی آموزش گروهی بر بهبود نگرشها و انتظارات جنسی بر تعهد و صمیمیت زوجین شهر اصفهان بود. روش تحقیق نیمهتجربی بود و از طرح پیش و پسآزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل زوجین مراجعهکننده به مراکز مشاوره و فرهنگسرای خانواه اصفهان بودند که تعداد 32 زوج به عنوان نمونه آماری با استفاده از روش در دسترس انتخاب شدند و به دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند (16 زوج گروه آزمایش و 16 زوج گروه کنترل). ابزارهای اندازهگیری پرسشنامه صمیمیت اولیا و پرسشنامه تعهد آدامز و جونز بودند. در گروه آزمایش در هشت جلسه 90 دقیقهای به صورت یکبار در هفته مداخله گروه درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری اجرا شد. دادههای حاصل از پژوهش با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد آموزش گروهی بهبود نگرشها و انتظارات جنسی به سبک شناختی- رفتاری بر تعهد و صمیمیت زوجین تأثیر معنادار داشته است (05/0p). بدین ترتیب آموزش بهبود نگرشها و انتظارات جنسی موجب افزایش تعهد و صمیمیت زوجین میشود.
مقدمه:
روابط صمیمانه در بین افراد از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین روابط صمیمانه بر بهزیستی فیزیکی، روانشناختی و بر توانایی افراد در جهت عملکرد مؤثر در زمینه¬های مختلف فردی، خانوادگی و شغلی مؤثر است. ایجاد و ابقاء روابط صمیمانه به وسیله پیوندهای هیجانی خاصی تقویت می¬شود. همچنانکه روابط سالم در زندگی منافع و پیامدهای مثبتی را در بر دارد، روابط ناراضیکننده سلامت جسمی و روانشناختی افراد را به خطر می¬اندازد. داشتن رابطه صمیمانه و دلبستگی عاطفی با افراد نزدیک زندگی چون والدین، همسر و فرزندان یکی از مهمترین نیازهای بشری است. تلاش در جهت جستجو و حفظ رابطه با افراد مهم زندگی یک اصل انگیزشی بوده و در تمام طول زندگی با وی همراه است (بطلانی، 1387).
عواملی که در روانشناسی، روابط نزدیک را تعریف می¬کند عبارتند از درگیری احساس، تقسیم کردن افکار و احساسات و دلبستگی بین فردی یا تعهد. درگیری احساس مشتمل بر احساسات عاشقانه، گرمی و وفاداری به همسر می¬باشد. تقسیم کردن احساسات به سهیم شدن زوجین در تجربه¬های یکدیگر اشاره دارد و وابستگی و ایجاد تعهد میان زوجین خوشبختی آنان را به یکدیگر گره می¬زند (تبعه امامی، 1382).
تعهد زناشویی به این معنی است که زوجین چقدر برای روابط زناشویی خود ارزش قائل هستند و تا چه اندازه به حفظ و تداوم ازدواج خود می¬اندیشند (آماتو ، 2004). تعهد به این صورت است که فرد همسرش را دوست می¬دارد، به او وفادار است و از تمایل به درگیری به هر شکل و شمایل که باشد، اجتناب می¬کند (کلارک ، ترجمه قراچهداغی، 1388).
در اواخر قرن بیستم، تعهد زناشویی هم از لحاظ نظری و هم از لحاظ پژوهشی مورد توجه محققان قرار گرفته است. پژوهشگران زیادی برای پاسخگویی به این سوال که چرا بسیاری از زوجین علی¬رغم فقدان رضایتمندی زناشویی همچنان به همسر و ازدواج خود پایبند و متعهد باقی می¬مانند، تلاش کردند تا از طریق ارائه مدل¬های مختلف به مفهوم¬سازی و تبیین تعهد زناشویی بپردازند. به دنبال این امر، مدل¬های نظری مختلف، مقیاس¬ها و روش¬های ارزیابی متعدد و تعاریف و مولفه¬های زیادی پیرامون تعهد زناشویی مطرح شد (هارمون ، 2005).
از آن زمان تاکنون، تعهد زناشویی در همه حوزه¬های مطالعاتی ازدواج و خانواده، وارد شد. بر این اساس، نه تنها تعداد مطالعاتی که مستقیماً در ارتباط با تعهد زناشویی و ابعاد آن است، به صورت قابل ملاحظه¬ای افزایش یافت، بلکه در اغلب مطالعاتی که تأکید اصلی آن¬ها بر تعهد زناشویی نبوده نیز تعهد به عنوان یک متغیر مهم در حفظ و تداوم زندگی زناشویی مورد توجه قرار گرفت (آماتو، 2008).
روابط جنسی تنها هنگامی به معنای واقعی کلمه اغناءکننده خواهد بود که توأم با عشق¬ورزی باشد؛ بدین معنی که قلب¬ها و احساسات خود را با هم سهیم شوند. اغلب مردم به دنبال تجارب جنسی اغناء کننده نیستند، بلکه تنها به دنبال رضایت جنسی هستند. تنها با اصلاح و بهبود روش¬های عشق¬ورزی و نفوذ اجرای عمل جنسی، نمی¬توان به اغنای جنسی دست یافت. رضایت و احساس اغنای درونی، تنها با بهبود و اصلاح رابطه¬ای احساس و عاطفی میان دو انسان امکان¬پذیر است (آنجلیس، ترجمه ابراهیمی، 1384).
1-1 شرح و بیان مسئله پژوهش
واژه انگلیسی صمیمیت از واژهای لاتین به معنی درون مشتق میشود. بنابراین صمیمیت یعنی دو نفر درون خود را به روی یکدیگر باز میکنند. صمیمیت یعنی ورود عاطفی، فکری، اجتماعی، فیزیکی و معنوی به زندگی یکدیگر. صمیمیت یعنی ارتباط و اتصال در عمیقترین سطح ممکن به همهی حوزههای زندگی. وقتی با کسی صمیمی هستیم فکر میکنیم او نهایت خیر و صلاح ما را میخواهد، بنابراین بدون ترس از اینکه او از گفتههای ما یا آنچه در ما میبیند سوء استفاده کند وجود خودمان را و مکنونات قلبیمان را به روی او میگشاییم (چاپمن ، ترجمه موحد، 1384).
صمیمیت مفهوم وسیعی است که میتواند از بحث دربارهی جزئیات زندگی تا افشای خصوصیترین احساسات جنسی که کسی به راحتی در مورد آن سخن نمیگوید را دربر میگیرد. صمیمیت محصول فرعی توجه کردن، پذیرفتن، حساسیت به خرج دادن و درک کردن است. بنابراین با از دست رفتن صمیمیت یکی از اتصالهای زندگی زناشویی از بین میرود (بک ، ترجمه قراچهداغی، 1382).
صمیمیت یک فرایند تعاملی است که شامل تعدادی از ابعاد مرتبط به هم میباشد. محور این فرایند شناخت، درک، پذیرش، همدلی با احساسات فرد دیگر و قدردانی با پذیرش دیدگاه منحصر به فرد دیگری از دنیا است. صمیمیت یک نیاز اساسی در انسان است که در چارچوب نیاز بقا برای دلبستگی رشد میکند (باگاروزی ، ترجمه رضازاده و پورنقاش تهرانی، 1386).
صمیمیت که به عنوان یک فرایند مهم در توسعه روابط دوستانه شناخته شده است، در حال حاضر نگرانی عمده متخصصان مشاوره، خانواده و ازدواج است. تغییر تکنولوژی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و نیز تغییرات در حوزه مذهب در تغییر کارکرد اولیه ازدواج که شامل عشق و صمیمیت و محبت بین زن و شوهر است نقش اساسی دارد (هیکمان و همکاران، 1997؛ به نقل از شاهسیاه، 1387).
صمیمیت یک خود- آشکاری متقابل است. به این صورت که دو نفر به طور پیوسته همدیگر را کشف و مجدداً کشف میکنند. این فرایند بیانتهایی است، چون شخصیتهای ما لایهای بیپایان دارند. گفتگو، تجارب مشترک و گذراندن عمر در کنار یکدیگر، این لایهها را پس میزند و جنبهها نو و متفاوتی از شخصیتهای ما را آشکار میسازد. در ضمن، صمیمیت یک کشف مجدد پیوسته است. چون ترجیحات ما تغییر میکنند، امیدها و رویاهای ما تغییر میکنند و به همین علت به روشی که دوست داریم روزها و هفتههای خود را سپری میکنیم. صمیمیت نیاز به زمان دارد (کلی ، ترجمه تمدن، 1387).
صمیمیت نزدیکی، تشابه و یک رابطه شخصی عاشقانه یا هیجانی با شخص دیگر است و مستلزم شناخت و درک عمق فرد دیگر به منظور بیان افکار و احساساتی است که به عنوان منشأ تشابه و نزدیکی بکار می¬رود. صمیمیت یک فرایند تعاملی است و شامل ابعادی مرتبط به هم است. محور این فرایند شناخت، درک، پذیرش، همدلی با احساسات فرد دیگر، قدردانی و پذیرش دیدگاه او است. صمیمیت یک نیاز اساسی و واقعی است و تنها یک تمایل یا آرزو نیست. صمیمیت مفهوم وسیعی دارد و شامل خود افشایی، رابطه جنسی، رابطه هیجانی- بدنی و صمیمیت را شامل نه بعد صمیمیت هیجانی، روانشناختی، عقلانی، جنسی، جسمانی، معنوی، زیباشناختی، اجتماعی- تفریحی و زمانی می¬داند. شدت صمیمیت و ابعاد نهگانه آن در هر فرد متفاوت از دیگری است (باگاروزی، ترجمه رضازاده، پدر نقاش تهرانی، 1386).
تعهد زناشویی یکی از ویژگیهای مهم ازدواجهای موفق و طولانی مدت است. واژه تعهد به معنای تصمیمی عقلانی است که مستلزم مقید بودن فرد به اعمالی خاص است و یا حالتی دال بر وابستگی عاطفی و عقلانی به ایده¬آلی مطلوب است (گود، 1384). در زبان فارسی، تعهد به معنای «به گردن گرفتن شرط و پیمان و خود را ملزم به انجام عملی دانستن» تعریف شده است و تعهد عبارت است از: 1- عمل متعهد شدن به یک مسئولیت یا یک باور، 2- عمل ارجاع یا اشاره به یک موضوع، 3- تقبل یا عهده دار شدن انجام کاری در آینده، 4- حالت یا وضعیت اجبار یا الزام عاطفی به انجام کاری در آینده (سیفاله پور، 1385).
در فرهنگ اسلامی، تعهد به معنای پایبندی به اصول و قراردادهایی است که انسان به آنها پایبند و پایدار است. فرد متعهد کسی است که به عهد و پیمان خود وفادار است و به اهدافی که به خاطر آنها و برای حفظ آنها پیمان بسته است، خیانت نمیکند (مطهری، 1368؛ به نقل از سیف اله پور، 1385).