پیشینهی تحقیق:
با نگاهی کوتاه به تاریخچهی فرهنگ نویسی در زبان فارسی، میبینیم که تا روزگار معاصر، فرهنگها جنبهی عام داشته؛ یعنی به یک مقوله یا صنف، دسته و رشتهی خاصّی اختصاص ندارند. با گسترش دامنهی دانشها، تکنیکها و هنرها، امروزه فرهنگهای اختصاصی در هر رشته از علوم تهیّه شده است؛ به طوری که بعضی از لغات و اصطلاحات خاصّ آن رشته را در لغت نامههای معمولی نمیتوان یافت .
متون عرفانی نیز از این تخصّصگرایی دور نمانده و تاکنون فرهنگهای متفاوتی در این زمینه به رشتهی تحریر درآمده است که برخی از آنان به صورت عمومی، بعضی اصطلاحات عرفان و تصوّف را مختصر یا مفصّل شرح دادهاند و برخی از آنها دربارهی اصطلاحات و تعبیرات یک اثر خاص یا یک نویسندهی خاص نگارش یافته است. در ذیل به برخی از آنها اشاره میشود:
با سیری کوتاه در این آثار، خواهیم دید که همهی آنها کاملاً تخصّصی بوده و برخی مربوط به آثار منثور و برخی نیز مربوط به آثار منظوم میباشند و یا برخی بسیار مفصّل و کامل به شرح اصطلاحات و لغات پرداخته، ولی برخی خیلی کوتاه و مجمل به توضیح واژگان پرداخته و البتّه برخی تنها به آوردن معادلهای انگلیسی آنها اکتفا کردهاند. در هر صورت میتوان از همهی آنها به عنوان فرهنگهای تخصّصی عرفان و تصوّف یاد کرد.
ضرورت و انگیزههای تحقیق:
به گمان بنده، برای آشنایی دقیق و کامل با تمام جوانب افکار و اندیشه های یک صاحب اثر، ضروری است که فرهنگی خاص برای آثار او نوشته شود، چون اثر هر نویسنده یا شاعر در عین تشابه با آثار معاصرانش، تفاوتهای زبانی و فکری نیز با آنها دارد و این ضرورت در متون نثر عرفانی بیش از بیش جلوه گر میباشد.
با توجّه به این نکات و همچنین جایگاه عرفانی، ادبی، علمی و اجتماعی شیخ بزرگوار احمد جامی نامقی و تأثیر و جایگاه ممتاز این عارف شهیر در خطّهی پاک و عارف پرور تربت جام و تعلّق خاطر این مرید نوآموز به این عارف پاک طنیت و ادای دِین به عنوان همولایتی ایشان و نیز پیشنهاد آگاهانه و دلسوزانهی استاد بزرگوار جناب آقای دکتر خواجهایم، انگیزههایی شد تا در مسیر نگارش فرهنگی تحلیلی از اصطلاحات عرفانی آثار منثور ژنده پیل احمد جامی نامقی گام بردارم.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات:95
چکیده:
هدف از نگارش این رساله به دست دادن روشی برای تفسیر روایات تمثیلی ادب فارسی است.
پس از آوردن مقدمه ای در باب دلالت های حقیقی و مجازی کلام، فصل اول درباره ی تمثیل از دیدگاه بلاغت قدیم و نقد ادبی جدید، انگیزه های بیان تمثیلی و مقایسه ی آن با بیان رمزی آورده شده است. فصل دوم مروری بر ویژگی های بنیادین قصه ها و تطبیق عناصر داستان های منتخب در این رساله با این ویژگی هاست و سرانجام در فصل های سوم تا پنجم داستان « آب زندگی» نوشتهی صادق هدایت و «سرگذشت کندوها» و « نون القلم» نوشته ی جلال آل احمد تفسیر تمثیلی شده اند. در جریان تفسیر داستان ها،. جهان بینی و افکار نویسنده.، آرا و اندیشه های او که در دیگر آثارش منعکس شده و نیز شرایط اجتماعی و سیاسی زمان نگارش داستان لحاظ شده است.
دو
پیش گفتار
سه
پیش از شروع مراحل اداری و آموزشی، نیت نویسنده ی این رساله آن بود که گذری کلی بر تمثیل های امروز ادب فارسی داشته باشد و به انگیزه های تمثیل گرایی و روی آوردن داستان نویسان معاصر به افسانه های تمثیلی بپردازد. برای حصول این مقصود لازم بود که بر تاریخ ادبیات معاصر نظری بیندازیم و مقاطعی از زمان را که تراکم افسانه های تمثیلی در آن ها بیشتر از دوره های دیگر بود، مشخص کنیم. به همین منظور در ابتدا از هر یک از این مقاطع زمانی یکی دو داستان انتخاب و به شورای محترم استادان گروه زبان و ادب فارسی پیشنهاد شد. این داستان ها در طرح اولیه ی رساله عبارت بودند از :« ماهی سیاه کوچولو» ( صمد بهرنگی )، «مهره ی مار» ( م.ا. به آذین)، «اسائه ی ادب» ( صادق چوبک )، « آب زندگی» ( صادق هدایت )،«سرگذشت کندوها» و «نون و القلم » ( جلال آل احمد ) . اما پس از مشورت استادان گرامی و طبق نظر و صلاح دید ایشان، تنها سه داستان «آب زندگی»، « سرگذشت کندوها» ، و « نون و القلم» برای نقد و بررسی انتخاب شد. بنابراین عنوان رساله از «بررسی تمثیل های معاصر» به «نقد و بررسی تمثیل های هدایت و آل احمد» تغییر یافت.
در تفسیر داستان های منتخب، اندیشه ها و عقاید فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی نویسندگان آن ها در نظر گرفته شده و داستان ها جزیی از فضای فکری نویسندگان تلقی شده اند. اما قصد نگارنده ی رساله به هیچ وجه ارزیابی و ارزش گذاری بر عقاید این داستان نویسان نیست و سعی او تنها در جهت ترسیم این فضای فکری پیش روی خواننده است.
در نقد و بررسی و تفسیر داستان ها از روش واحدی پیروی نشده و نگارنده خود را موظف به رعایت چارچوب ثابت و غیر قابل تغییری ندانسته است. روش نویسندهی رساله و طرز برخورد او با هر داستان نسبت به عناصر برجسته و مهم داستان ها تغییر کرده و در هر فصل صورت دیگری به خود گرفته است. خواننده ی رساله اگر پیش از آن، داستان های مورد بحث را خوانده باشد، این روش متغیر را از طرف نگارنده خواهد پذیرفت.
چهار
_ از همه ی کسانی که پیش از انتخاب موضوع و پس از آن به هر وسیله: با طرح پرسشی کوتاه، نگاهی کنج کاو، احوال پرسی پرمعنا، حرف هایی صریح یا در پرده و … پیش تر و بیش تر از من نگران سر و سامان یافتن یا نیافتن این رساله بودند و کلاغ این قصه ی دور و دراز را تا رسیدن به لانه هم راهی کردند، سپاس گزارم.
از یکایک استادان گروه زبان و ادبیات فارسی در دنشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، که در طول تحصیل هفت ساله ی خود ( کارشناسی و کارشناسی ارشد) خوشه ای از خرمن دانش ایشان چیده و شیرینی آن را چشیده ام، تشکر میکنم.
از سرکار خانم دکتر حمیرا زمردی ( راهنمای این رساله ) که به ویژه در زمان تصویب موضوع هم راهی خود را از من دریغ نداشته و شنوای حرف ها و پاسخ گوی پرسش هایم بودند، سپاس گزارم و نیز جناب آقای دکتر محمد رضا ترکی ( مشاور این رساله ) را به سبب فروتنی بزرگوارانه شان می ستایم.
در انتها پدر و مادر عزیزم را که همواره به من اجازه داده اند در فضایی آزاد تنفس کنم، بیندیشم، بخوانم و ببالم ، سپاس می گویم.
پنج
فهرست مطالب
عنوان
شماره ی صفحه
مقدمه...................................... 1
فصل اول: تمثیل............................. 4
1-تمثیل در حوزه ی بلاغت..................... 4
2- روایت های تمثیلی........................ 8
2-1- تمثیل از دیدگاه نقد ادبی معاصر.... 8
2-2- ساختار روایی تمثیل................ 10
2-3- انواع روایت های تمثیلی............ 11
2-3-1- افسانهی تمثیلی.............. 11
2-3-2- حکایت اخلاقی................. 12
2-3-3- تمثیل رمزی.................. 13
2-4- تقسیم بندی دیگر................... 14
2-5- انواع تمثیل از نظر موضوع.......... 15
3- ضرورت بیان تمثیلی....................... 16
شش
3-1- ترس و احتیاط...................... 16
عنوان
شماره ی صفحه
3-2- حفظ راز از نااهل.................. 17
3-3- مصلحت............................. 17
3-4- تأثیرگذاری بیشتر، جلب توجه و برانگیختن دقت 18
3-5- تعلیم و عینی کردن مفهوم ذهنی...... 18
4- ضرورت تمثیل گرایی در کتب آسمانی......... 18
5- داستان تمثیلی ، داستان رمزی و بهره گیری از نماد 21
5-1- نگاهی دیگر به داستان تمثیلی....... 21
5-2- داستان رمزی....................... 23
5-3- مقایسهی بیان رمزی و بیان تمثیلی... 25
5-4- جایگاه نماد در روایات تمثیلی و رمزی 28
6- تمثیل و عدم واقعیت...................... 32
7- تمثیل در ادبیات داستانی معاصر........... 33
فصل دوم :بررسی داستانهای «آب زندگی » ، «سرگذشت کندوها» و «نون والقلم» بر بنیاد عمده ترین ویژگی های قصه ها 36
هفت
1- خرق عادت................................ 37
عنوان
شماره ی صفحه
2- پیرنگ ضعیف.............................. 38
3- شخصیت ها و شیوهی شخصیت پردازی........... 39
فصل سوم : تفسیر تمثیلی داستان «آب زندگی » . 44
1- شرایط سیاسی و اجتماعی در زمان نگارش داستان 44
2- تفسیر داستان............................ 45
فصل چهارم: تفسیر تمثیلی داستان «سرگذشت کندوها» 55
1- سرگذشت نفت.............................. 56
2- تفسیر داستان............................ 58
2-1- سرگذشت کندوها (نظری برداستان)..... 58
2-2- تفسیر داستان با تفکیک عناصر و اجرای اصلی 59
2-2-1- ولایت زنبورها................ 61
2-2-2- عسل.......................... 61
2-2-3- بلا........................... 62
2-2-4- خواب زمستانی................. 63
هشت
2-2-5- تصمیم کمندعلی بک............. 63
عنوان
شماره ی صفحه
2-2-6- مورچه های قرمز............... 64
2-2-7- جلسهی گیس سفیدها............. 64
2-2-8- پرواز زنبورها................ 66
2-3- نقد و نظر......................... 66
فصل پنجم : تفسیر تمثیلی «نون و القلم»...... 69
1- مهمترین جنبش چپ گرای معاصر.............. 70
2- ماجرای یک شکست (نظری بر داستان)......... 72
3- تفسیر داستان............................ 73
3-1- حکومت قلندرانه.................... 74
3-2- هونگ های برنجی.................... 77
3-3- دو میرزا بنویس.................... 79
3-4- فرجام کار......................... 82
3-5- از دم در مسجد جامع تا ارگ حکومتی.. 83
4- نقد ونظر................................ 84
پا نوشت.................................... 86
نه
فهرست منابع و مآخذ......................... 95
در آغاز کلمه نبود. انسان بود و اشیای پیرامونش. و انسان خواست که بشناسد. و برای شناختن نیاز به کلمه داشت؛ به اسم. تا پیش از شناختن اشیا، پیش از ترسیم صور اشیا در ذهن اسم اشیا را بداند. و انسان اسم گذاشت بر اشیا.(1)
اسامی آن چه پیرامون انسان است – و البته آن چه در ذهن و فکر و روح اوست-، کوشش اوست برای شناختن. این اسمها و کلمات، علامات و نشانههایی هستند که به معانی معینی دلالت میکنند و واضع آنها انسان است. انسان بر حسب قرارداد و به دل خواه خود، در ابتدا بر اشیای پیرامونش اسم گذاشت و این نشانههای وضعی/ قراردادی شدند نامهای واقعی اشیا. «نشانهها وسایلی مقتصدانه هستند برای بیان معنایی که یا حاضر است و یا قابل وارسی.»(2) انسان وقتی شیئی را دید، تعریفی از آن شیء بر حسب صورت ظاهر، هویت و کارکرد آن – و اگر آن شیء مفهومی ذهنی یا عقلی بود، تعریفی حاصل از ادراک آن – در ذهنش نقش بست و به منظور آن که از آن پس برای نامیدن آن شیء همهی معنایی را که در ذهنش دارد، با تمام حدود و ثغور آن به زبان نیاورد، به نامگذاری آن پرداخت. و از این رو است که نشانهها «همه وسایلی مقتصدانه» هستند «برای بیان تعریفی طولانی» و «موجب صرفهجویی در اعمال ذهنی».(3)
نام اشیا را –از آن رو که به معنایی دلالت میکنند – دال، و معنای نهفته در آن را – که همان صورت ظاهر اشیا و مجموعهی ویژگیهای آنهاست- مدلول میخوانیم. بنا بر تعریفی که از نامها و نشانهها ذکر شد، دلالت این نشانهها بر معنا دلالتی وضعی و قراردادی است؛ نه مبتنی بر شباهت واقعی میان دال و مدلول. هم چنیناند علامتهای اختصاری یا نشانههایی نظیر علامات راهنمایی و رانندگی.
مقدمه1
فصل اول: تمثیل4
1-تمثیل در حوزه ی بلاغت4
2- روایت های تمثیلی8
2-1- تمثیل از دیدگاه نقد ادبی معاصر8
2-2- ساختار روایی تمثیل10
2-3- انواع روایت های تمثیلی11
2-3-1- افسانهی تمثیلی11
2-3-2- حکایت اخلاقی12
2-3-3- تمثیل رمزی13
2-4- تقسیم بندی دیگر14
2-5- انواع تمثیل از نظر موضوع15
3- ضرورت بیان تمثیلی16
3-1- ترس و احتیاط16
عنوانشماره ی صفحه
3-2- حفظ راز از نااهل17
3-3- مصلحت17
3-4- تأثیرگذاری بیشتر، جلب توجه و برانگیختن دقت18
3-5- تعلیم و عینی کردن مفهوم ذهنی18
4- ضرورت تمثیل گرایی در کتب آسمانی18
5- داستان تمثیلی ، داستان رمزی و بهره گیری از نماد21
5-1- نگاهی دیگر به داستان تمثیلی21
5-2- داستان رمزی23
5-3- مقایسهی بیان رمزی و بیان تمثیلی25
5-4- جایگاه نماد در روایات تمثیلی و رمزی28
6- تمثیل و عدم واقعیت32
7- تمثیل در ادبیات داستانی معاصر33
فصل دوم :بررسی داستانهای «آب زندگی » ، «سرگذشت کندوها» و «نون والقلم» بر بنیاد عمده ترین ویژگی های قصه ها36
1- خرق عادت37
عنوانشماره ی صفحه
2- پیرنگ ضعیف38
3- شخصیت ها و شیوهی شخصیت پردازی39
فصل سوم : تفسیر تمثیلی داستان «آب زندگی » 44
1- شرایط سیاسی و اجتماعی در زمان نگارش داستان44
2- تفسیر داستان45
فصل چهارم: تفسیر تمثیلی داستان «سرگذشت کندوها»55
1- سرگذشت نفت56
2- تفسیر داستان58
2-1- سرگذشت کندوها (نظری برداستان)58
2-2- تفسیر داستان با تفکیک عناصر و اجرای اصلی 59
2-2-1- ولایت زنبورها61
2-2-2- عسل61
2-2-3- بلا62
2-2-4- خواب زمستانی63
2-2-5- تصمیم کمندعلی بک63
عنوانشماره ی صفحه
2-2-6- مورچه های قرمز64
2-2-7- جلسهی گیس سفیدها64
2-2-8- پرواز زنبورها66
2-3- نقد و نظر66
فصل پنجم : تفسیر تمثیلی «نون و القلم»69
1- مهمترین جنبش چپ گرای معاصر70
2- ماجرای یک شکست (نظری بر داستان)72
3- تفسیر داستان73
3-1- حکومت قلندرانه74
3-2- هونگ های برنجی77
3-3- دو میرزا بنویس79
3-4- فرجام کار82
3-5- از دم در مسجد جامع تا ارگ حکومتی83
4- نقد ونظر84
پا نوشت86
فهرست منابع و مآخذ95
شامل 110 صفحه فایل word
دانلود پاورپوینت معماری آرامگاه شیخ احمد جام 101 اسلاید
سلسله نسب وی به جریر بن عبدالله بجلی صحابی معروف می رسد. کنیه ی او ابونصر بود که به مناسبت نام یکی از فرزندانش اختیار کرده است. لقب های وی عبارت اند از:« شیخ الاسلام، قدوة الابدال، شهاب الدین، قطب الاوتاد، سلطان الاولیا، معین الملة و الدین ، پیر جام و ژنده پیل» ( فاضل، 1382: 37) . در باب شهرت او به « ژنده پیل » باید گفت: لفظ «ژنده» ( با فتح اول) در زبان فارسی به معنی بزرگ، مهیب، عظیم، شگرف، با صلابت و کلان است، و از این رهگذر دور نیست که شیخ احمد را یا به جهت ظاهری یعنی بلند بالایی، زورمندی و درشتی جثه و اندام، یا از نظر عظمت و والایی درجه و مقامش در راهبری راهروان از جهت معنوی و عرفانی، و یا شاید به لحاظ این که در پند و نصیحت و تذکیر سالکان و روندگان طریقت و تصفیه و تهذیب و ارشاد نابسامانان، بسیار سختگیر و بی مهابا بوده است، به این اسم ملقب شده است. گفته شده که اجدادش از عشیره بجیله در روزگار پیشین به ایران کوچ کرده بودند و ابوالحسن، پدر احمد، در نامق سکونت اختیار کرد. به همین سبب وی و به مناسبت زادگاهش « نامق» او را نامقی و پس از انتقال به « جام» او را نامقی جامی خواندند. ( ر. ک: همان: 38) [1]
کودکی، جوانی و توبه:
سرآغاز ظهور و نشأت شیخ احمد و آغاز حرکت های تعلیمی و ارشادی وی در هاله ی غلیظی از افسانه های خیالی و روایت های عجیب و غریب پوشیده شده و به خصوص درباره ی دوران کودکی و عهد جوانی وی، سخنان عجیبی پرداخته و روایت هایی نامعقول و غیر منطقی نقل شده است که بسیاری از آن ها، ادّعاهایی پوچ و بی اساس است که عدّه ای از مریدان متعصب او همچون سدیدالدین محمد غزنوی نقل کرده اند.( همان: 39)
در بین صوفیه کسانی بودند که در واقع از دنیا – دنیای بی بند و باری خویش – به تصوف می گریختند. ابراهیم ادهم و شبلی حکومت را رها کردند، شقیق بلخی مشغله ی تجارت را رها کرد، ابو محمد سنبکی از راهزنی توبه کرد و شیخ احمد جام هم گویند از شراب خواری و تبهکاری خویش به تصوف گریخت. ( ر.ک:زرین کوب، 1385: 166)
جوانی شیخ احمد تا هنگام توبه در عشق و شراب و مستی گذشت. او با گروهی از دوستان و همسالان فاسد و میگسار خویش، حلقه ای داشت که به نوبت گرد هم می آمدند و باده گساری می کردند. این دوستان هم پیاله، در سال های پس از توبه نیز گاه مزاحم شیخ می شدندو شیخ را منغّص عیش خود می دانستند. گویند:«شبی در حلقه ی یاران، کرامتی مشاهده کرد که شراب او مبدّل به شربت شد، او از این حادثه، هوشیار و بیدار دل شد و از دوستان گذشته خویش کناره گرفت و روی به عبادت و دینداری نهاد» ( زنگنه قاسم آبادی. 1384: 68) [2]
چکیده¬ی فارسی
پیش گفتار 7-1
نشانه¬های اختصاری8
فصل اوّل: زندگی و مشرب عرفانی احمد35-9
یادداشت¬ها38-36
فصل دوم: مدخل¬ها 271-39
ابدال43-40
احسان46-44
اخلاص51-47
ادب58-52
بیداری61-59
پیر66-62
تقوی70-67
تفویض73-71
توبه79-74
توحید85-80
توفیق87-86
توکّل 93-88
جذبه97-94
حال 102-98
حرص106-103
حقیقت 110-107
حیرت112-111
خانقاه 116-113
خوف121-117
درویش126-122
دنیا 130-127
دولت 132-131
رجا136-133
رحمت138-137
روح141-139
ریاضت142-144
زهد151-145
سرّ (اسرار)155-152
سماع162-156
شریعت163
شکر167-164
صبر173-168
صوفی174
طاعت177-174
طلب181-178
عشق 187-182
عقل 190-188
علم 198-191
فقر203-199
قناعت207-204
کرامت 214-208
کشش215
مؤمن218-215
مجاهدت 222-219
محبّت229-223
مرید235-230
معرفت242-236
ناز246-243
نصیحت 249-247
نفس 253-250
نیاز254
وجد 258-254
وقت263-259
همّت264
هوی266-264
یقین271-267
فهرست منابع و مآخذ 275-272
چکیده¬ی انگلیسی
شامل 275 صفحه فایل word