مقدمه:
مطالعه تغییر ساختها و روابط عناصر اصلی تشکیل دهنده فضاهای جغرافیایی در طی زمانها یکی از وظایف اصلی جغرافیدانان می باشد . لذا با توجه به این نگرش و رشته جغرافیا که همه ی مسایل زیست محیطی و غیره را مخصوصا” محیط زندگی انسان را نیز در مطالعات خود در بر می گیرد به مسایل مهمتری مخصوصا” به قدیمی ترین پایگاه زندگی انسان یعنی روستا می پردازد . به طور کلی روستا را می توان قدیمی ترین پایگاه استقرار و سکونت انسان دانست . امروزه این سکونتگاهی زیستی به دلیل شرایط خاص روستا و جوامع روستایی همواره جمعیت خود را به نفع شهر ها از دست می دهند.
امروزه با گوناگونی و تنوع در چشم اندازهای فرهنگی و محیط جغرافیایی که دایم بعلت تغییر و تحول و پیشرفت علم و تکنولوژی بر تنوع و پیچیدگی آن افزوده می گردد جغرافیا نیز بنا بر ماهیت خود که بدنبال دستیابی به علل و عوامل این تغییرات و دگرگونی ها از طریق مطالعه عوامل مهم تشکیل دهنده فضای زندگی یعنی محیط انسان و روابط بین آنها ست ، تغییرات ودگرگونیهایی را در ابعاد مختلف خود یعنی ماهیت ، قلمرو دیدگاهها ، نظریه ها ، شیوه ها ، روش تحقیق و ابزار خود در طول زمان بوجود آورده است .
در بررسی سیر تحول و دگرگونی دانش جغرافیا و ماهیت آن می توان از مفهوم اولیه این علم که خود آنرا در مشاهده و توصیف محیطهای بشری و کشف سرزمینهای جدید و اطلاع و آگاهی ازاحوال انسانها و جوامع ببان می کرد به علت ساده بودن موضوع و محدود بودن جوامع مورد مطالعه ی خود نیز ازسادگی و محدودیت برخوردار بوده ولی امروزه جغرافیا با توجه به پیچیدگی و تنوع محیطهای بشری و پیشرفت درجه دخالت انسان در محیط و تغییرات آن و افزایش دیدگاهها و نظریه ها در رابطه با چگونگی ساخت محیط زندگی دگرگونی علایق ، نیازها و تخصص های دیگران مفهوم ساده اولیه و محدود را ندارد بلکه جغرافیای امروزی با توجه به ویژگی های ساختاری – کارکردی محیط ها و درنظر گرفتن هر مکان به عنوان یک سیستم و نظام ، مطالعه روابط بین انسان و محیط را در درون سیستم ها بعهده دارد این سیستم ها می توانند مانند یک سیستم ساده مثل یک مزرعه تا نظامهای بسیار پیچیده و متنوع مانند سیستم سرمایه داری جهان و تأثیرات آن برساختار فضائی را شامل می گردند به طوریکه ( هانس بوبک ) عنوان می کند :
جغرافیای امروزی عمدتا” به بررسی عرصه های ساختاری – کارکردی می پردازد ، عرصه هایی که نه تنها ازنظر مکانی ، بلکه از نظر ساختاری – کارکردی قابل تبیین و تشخیص هستند . در این چارچوب ، یک عرصه ساختاری ازطریق همنوایی پدیده های گوناگون و یا هم سویی هدفهای ناموزون و پراکنده و یک عرصه کارکردی به واسطه تأثیر همگانی نیروهای ویژه موجود و مؤثر در آن تعریف و مشخص می شود.
یکی از نظامها و سیستم های عرصه ساختاری – کارکردی علم جغرافیا ، روستا و عوامل ، عناصر ، اجزاء و عملکردهای آن می باشد ، که به تناسب روند تکاملی مطالعات جغرافیایی و دگرگونی و تغییراتی که درماهیت این علم در طول زمان بوقوع پیوسته است ، نگرش و مطالعات جغرافیایی روستا رانیز متأثر کرده ، که مطالعه این روند درخور اهمیت می باشد.
بنابراین اقتصاد روستا های شهرستان رضوانشر ودهستان مرکزی آن، درطول دو دهه بر اثر تاثیر پذیری ازعوامل مداخله گر داخلی و خارجی، تحولا تی در ان بوجود آمده است که بازتا بهای بعمل آمده بر اثر این تغییرات در این تحقیق مورد بحث قرار می گیرد.
فهرست مطالب دانلود پایان نامه بازتاب فضایی تحولات اقتصادی روستاهای شهرستان رضوانشهر در دو دهه گذشته (۸۳-۶۳) مورد دهستان مرکزی:
فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱-مقدمه
۲-۱ طرح مساله
۳-۱- پیشینه تحقیق
۴-۱ – فرضیات
۵-۱-اهداف
۶-۱- روش تحقیق و علت انتخاب
۷-۱- موانع و مشکلات تحقیق
۸-۱- اصطلاحات و مفاهیم
فصل دوم: ویژگی های طبیعی منطقه مورد مطالعه
۱-۲- موقعیت جغرافیایی، حدود وسعت
۲-۲- ساختار زمین شناسی منطقه مورد مطالعه
۳-۲- گسل های مهم در منطقه مورد مطالعه
الف)گسل آستارا
ب) گسل تالش
۴-۲- سوانح طبیعی
۱-۴-۲- زلزله
۲-۴-۲- سیل
۵-۲- خاکها و قابلیت استفاده از اراضی
۱-۵-۲- خاکهای کوهستانی
۲-۵-۲- خاکهای کوهپایه ای
۳-۵-۲- خاکهای جلگه ای
۶-۲- عوارض زمین و ناهمواریها
۱-۶-۲- ویژگی های دریای خزر
۲-۶-۲- رشته کوه تالش
۳-۶-۲- دشت های خزری
۷-۲ -پوشش گیاهی و جانوری
۱-۷-۲- پوشش گیاهی
۲-۷-۲- پوشش زیست جانوری
۸-۲- منابع آب در شهرستان رضوانشهر و دهستان مرکزی
۱-۸-۲- آبهای سطحی
۲-۸-۲- آبهای زیرزمینی
۹-۲- ویژگی های اقلیمی
۱-۹-۲- جریانات جوی
۲-۹-۲- بارش
۳-۹-۲- دما
۴-۹-۲- رطوبت
۵-۹-۲- یخبندان
۶-۹-۲- تبخیر و تعرق
فصل سوم: ویژگی های انسانی منطقه مورد مطالعه
۱-۳- سوابق تاریخی و پیشینه سکونت در تالش و رضوانشهر
۲-۳- اندازه جمعیت و روند تحولات آن در شهرستان رضوانشهر
۳-۳- خانوار وبعد آن
۴-۳- ساخت سنی و جنسی شهرستان رضوانشهر
۵-۳- تراکم نسبی و بیولوژیک
۶-۳- وضعیت سواد
۷-۳- حرکت مکانی جمعیت (مهاجرتها)
۸-۳- ویژگی های اقتصادی جمعیت
۹-۳- جمعیت فعال و غیر فعال
۱۰-۳- قابلیتها و محدودیتها در زمینه جمعیت روستاهای دهستان مرکزی
فصل چهارم: ویژگی اقتصادی منطقه مورد مطالعه
۱-۴- کشاورزی
۱-۱-۴- زراعت
۲-۱-۴- باغات و قلمستان یا محصولات دائمی
۳-۱-۴- توت و نوغانداری
۴-۱-۴ دامداری، دامپروری و طیور
۵-۱-۴- نگهدار و پرورش زنبور عسل
۶-۱-۴- ماهیگری و پرورش ماهی
۲-۴- صنعت
۱-۲-۴- صنایع تبدیلی
۲-۲-۴- صنایع دستی
۳-۴-معدن
۴-۴- قابلیت ها و محدودیت های شهرستان رضوانشهر در زمینه کشاورزی
۱-۴-۴- محدودیتها و تنگناهای شهرستان در زمینه کشاورزی
۲-۴-۴- مسایل اساسی ومشکلات توسعه شهرستان در بخش کشاورزی
فصل پنجم- علل تغییر و تحولات و بازتاب آن در شهرستان رضوانشهر
۱-۵- عوامل انسانی موثر در فعالیتهای تولیدی محصولات کشاورزی در شهرستان رضوانشهر
۱-۱-۵- عوامل اقتصادی و نقش آن در تحول محصولات کشاورزی در شهرستان رضوانشهر و دهستان مرکزی
۱- نیاز بازار به تولید انواع محصولات کشاورزی
۲- تاثیر تحولات اقتصاد جهانی بر فعالیتها وتحولات اقتصاد روستاهای شهرستان رضوانشهر
۳- نقش جهاد کشاورزی در ارائه همه جانبه خدمات کشاورزی
الف: آموزش و تحقیقات کشاورزی در شهرستان رضوانشهر
ب: فعالیتهای عمرانی وامور زیر بنایی
ج: فعالیتهای مربوط به عمران کشاورزی، زراعی و دامی
۴- پیشرفت صنعت در ارائه تکنولوژی کشاورزی در شهرستان رضوانشهر و دهستان مرکزی
۱-۴- تکنولوژی مکانیکی
۲-۴- تکنولوژی بیولوژیکی
۵- رابطه تراکم جمعیت و عمقی شدن کشت در جامعه روستایی
۶ –نقش تحقیقات کشاورزی در ارائه محصولات پر بازده
۷- یکپارچه سازی اراضی کشاورزی و نتایج حاصل از آندر شهرستان رضوانشهر و دهستان مرکزی
۸- نقش توسعه راههای ارتباطی در تغییر و تحولات موجود
۱-۸- راههای اصلی
۲-۸- راههای فرعی
۳-۸- رههای روستایی
۲-۱-۵- نقش عوامل اجتماعی – فرهنگی در تحول تولیدات کشاورزی
۱- عقاید اسلامی و فرهنگی در خصوص پرورش حیوانات بومی و غیر بومی
۲- باورهای دینی و اعتقادی در خصوص کشت محصولات ویژه
۳- ارث و نقش آن در تحول تولیدات کشاورزی
۴- توسعه و گسترش مشارکت موثر و همه جانبه مردم و نهادهای محلی در رشد کشاورزی
۳-۱-۵ نقش عوامل سیاسی و دولتی درتحول تولیدات کشاورزی
۱- نقش حمایتهای دولتی در ارتقاء سطح تولید کشاورزی
۲- پرداخت وام وتسهیلات ویژه به تولیدکنندگان محصولات کشاورزی
۳- سیاست حمایت دولت از بازرگانان تجاری وارد کننده و صادر کننده محصولات کشاورزی
۴- خدمات و تا سیسات زیر بنایی روستایی و نقش آن در تحولات اقتصاد کشاورزی
۲-۵- نقش عوامل طبیعی در تحول محصولات کشاورزی منطقه مورد مطالعه
۱-۲-۵- نوسانات آب و هوایی برروی کشاورزی شهرستان رضوانشهر
۱-نوسانات جریانات جوی تاثیر گذار در منطقه مورد مطالعه
۲-بی نظمیهای بارش در زمان کاشت، داشت و برداشت محصولات
۳-برف و یخیندان ونقش آن در محصولات کشاورزی
۲-۲-۵- ویژگی های آب و خاک
۱- نقش آزمایش و بازسازی خاک در تحول تولیدات کشاورزی
۲- زهکشی خاک و نقش آن در توسعه کشاورزی منطقه
۳- ساخت کانال و نهرهای مهندسی جهت توسعه آبیاری منطقه
۳-۲-۵- بلایای طبیعی و نقش آن در توسعه کشاورزی
۱- وقوع سیل براثر شدت بارندگی
۲- خشکسالی های خفیف و احتمالی
۳- بادهای محلی وغیر بومی
۳-۵- نقش تولید محصولات جدید کشاورزی در توسعه کشاورزی منطقه
۱-۳-۵- پرورش شتر مرغ جوابگوی نیاز غذایی کشور
۲-۳-۵- بررسی مزیتهای رقابتی صنعت پرورش شتر مرغ در منطقه
فصل ششم: بازتاب فضایی تحولات، آزمون فرضیات و ارائه پیشنهادات
۱-۶- برنامه ریزی فضایی ونقش آن در تحولات توسعه روستایی
۲-۶-علل شکل پذیری وامکان پذیرش دگرگونی درتحولات روستایی درمنطقه مورد مطالعه
۱-۲-۶- نقش آموزش و ارتباطبات در تحولات منطقه
۲-۲-۶- تبادلات و تنوعات فرهنگی در منطقه ارتقاء اجتماعی می آفریند
۳-۲-۶- روستا نشینی شهری دلیلی دیگر بر تحولات روستایی
۴-۲-۶- عالیترین فضایل روستایی چگونه در حال تغییر است
۳-۶- آزمون فرضیات
۴-۶- بازتاب فضایی تحولات اقتصادی روستاهای دهستان مرکزی
۱-۴-۶- بازتاب فضایی ریخت بیرونی روستاهای دهستان مرکزی
۲-۴-۶- بازتاب فضایی ریخت درونی روستاهای دهستان مرکزی
۵-۶- نتیجه گیری از اهداف تحقیق در منطقه مورد نظر
۶-۶- پیشنهادات برای رشد وتوسعه بهتر شهرستان رضوانشهر و دهستان گیل دولاب
۱-۶-۶- اصلی ترین محدودیتها و تنگناهای توسعه در منطقه مورد مطالعه
۲-۶-۶- اصلی ترین مسایل و موانع توسعه که در منطقه باید به آن توجه شود
۳-۶-۶- اهداف پیشنهادی توسعه برای رفع موانع توسعه پایدار در منطقه مورد مطالعه
۴-۶-۶- راهبردهای پیشنهادی توسعه پایدار در منطقه مورد مطالعه
این لایه دربرگیرنده مراکز جمعیتی - روستاهای کشور به صورت برش خورده بر اساس اندکس 1،250000 می باشد
این لایه دربرگیرنده مراکز جمعیتی - روستا های کشور به صورت یکپارچه با فرمت shp می باشد
این شرح خدمات مربوط به "مطالعات راهبردی و ساختاری روستاهای هدف گردشگری" است که در سال 1387 توسط مهندسین مشاور آرمانشهر تهیه و به تصویب کارفرما رسیده و در تهیه طرح های توسعه روستاهای نمونه گردشگری مورد استفاده قرار گرفت. این شرح خدمات بسیار دقیق و در سه مرحله تدوین گردیده است.
ایران سرزمینی گرم و خشک و با نزولات جوی بسیار کم است به طوری که اگر میانگیرن بارندگی سالانه در سطح کره زمین را که حدود 860 میلیمتر است با متوسط بارندگی سالانه ایران که تقریبا رقمی معادل 240 میلیمتر است مقایسه کنیم ملاحظه خواهد شد که بارندگی در ایران حتی کمتر از یک سوم متوسط جهانی است. (علیزاده، 1381) بر اساس آمار و ارقام موجود میانگین سالانه حجم بارندگی ایران حدود 400 میلیار متر مکعب برآورد می شود که از این مقدار 310 میلیارد متر مکعب در مناطق کوهستانی با مساحتی حدود 870 هزار کیلیومتر مربع و 90 میلیارد متر مکعب دیگر در مناطق دشتی با وسعت 778 کیلومتر مربع است. از مقدار فوق حدود 294 میلیارد متر مکعب به صورت تبخیر و تعرق از دسترس خارج می شود و از 116 میلیارد متر مکعب باقیمانده حدود 93 میلیارد متر مکعب از طریق منایع سطحی و زیر زمینی بهره برداری می شود و بقیه صرف تغذیه سفره های آب های زیرزمینی می شود. از این مقدار حدود 86 میلیارد متر جهت مصارف کشاورزی و نزدیک به 7 میلیارد متر مکعب آن به مصارف شرب و صنعت اختصاص می یابد. از انجا که متوسط حجم کل آب سالانه کشور رقمی ثابت است تقاضا برای آب به علت رشد نسبتا بالای جمعیت، توسعه کشاورزی، شهرنشینی و صنعت در سالهای اخیر متوسط سرانه آب قابل تجدید کشور ار تقلیل داده است. (ساداتی، 1390)
در این میان روستاهای ایران به دلیل مسئولیت تامین منابع غذایی مردم کشور و نیز حیات خود مردم روستاها نیزا بسیار سرشاری به منابع آب دارند اما به دلیل واقع شدن کشور ما در منطقه گرم و خشگ جهان دسترسی به آب به آسانی و به وفور ممکن نیست و راهکارهای بسیاری لازم است تا آب مورد نیاز شرب و آب مورد نیاز کشاورزی روستاها تامین شود.
تفاوت کم آبی با خشکسالی
این موضوع واقعیت دارد که خشکسالی می تواند موجب بروز کم آبی شود ولی کم ابی می تواند علل و دلایل دیگری نیز داشته باشد، عواملی چون افزایش سطح کشت، وسعه بی رویه مناقط شهری بدون توجه به محدودیت منابع آبی خو دآن منطقه، فقدان سد برای ذخیره کردن آب(مانند شهرستان گرمسار که در اکثر سالها، حتی در سالهای مرطوب به ویژه در اواخر فصل تابستان به دلیل فقدان سد ذخیره ای بر روی حبله رود با کمبود آب مواجه می شود)، ذخیره نکردن آب در مخزن سد به میزان کافی، (مانند کم آبی سال گذشته در گیلان که بیشتر ناشی از خالی بودن یا بهر بگوییم خالی کردن آب سد سفید رود به خاطر شستوشوی هیدرولیکی رسوبات آن بود. اما امسال که مخزن سد آب بیشتری دارد، کم آبی کمتر محسوس است.
معمولا ریزشهای جوی منبع اصلی آب هر کشوری را تشکیل می دهند که در کشورهای مختلف متفاوت است. از این رو بسیاری از کشورهای به طور طبیعی کم اب هستند و حتی در سالهای بارانی یا ترسالی مشکل مشکل کم آبی یا کمبود آب دارند. برای مثال در درجه اول کشورهای اردن و لسطین اشغالی را می توان نام برد. بعد از این کشورها، کشورهای خلیج فارس و به طور کلی کشورهای کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در زمره کشورهای کم آب به شمار می آیند. البته باید گفت که عامل مهم کم آبی در این کشورها در بسیاری از موارد فقدان مدیریت بهره برداری از آبهای موجود است که به علت نداشتن امکانات و تجهیزات لازم (سد و شبکه آبیاری و ...) بدون استفاده هرز و هدر می روند، در حالی که ساکنان این مناطق از کم آبی رنج می برند. (نهازی، 1378، کردوانی، 1380)
افزایش جمعیت و توسعه بی رویه شهرها سبب کمبود آب در آن مناطق می شوند. برای مثال 400 شهر از 600 شهر کشور چین با کمبود آب مواجه ان و هفت شهر از این کشور به کلی در بحران شدید آب قرار دارند. همچنین یک سوم چاههای آب منطقه پکن پایتخت این کشور، از چند سال پیش خشک شده اند و قرار قوده که از 1000 کیلومتری آنجا آب تامین کنند. (بزرگ زاده، 1373)آیا خشک سالی ها موجب بروز این وضعیت شده اند؟ خشکالی ممکن است سبب تشدید کم آبی شده باشد، ولی نمی تواند عامل اصلی باشد.
وزیر نیرو در همایش اخیر منطقه ای بیلان آب در اهواز اظهار داشت: در حال حاضر 460 میلیون نفر از مردم جهان در کشورهای کم آب زندگی می کنند و پیش بینی می شود که جمعیت کشورهای کم آب تا سه میلیارد نفر افزایش یابد که در این وضعیت قطعا چالشهایی در سطح جهانی به وجود خواهد آمد.
بدیهی است در مورد اخیر هم تنها خشکسالی نمی تواند موثر و مقصر بوده باشد. اما خشکسالی موجب حادتر شدن مسئله کم آبی می شود. در موارد یا مواقعی که خشکسالی با گرمای شدید هوا، هم نیاز گیاه را به آب بیشتر می کند و هم نیزا انسان و حیوان را و نیز موجب بیشتر آلوده شدن آبها می گردد. (کردوانی، 1380)
برای دانلود کل تحقیق از لینک زیر استفاده کنید.