139 صفحه
تحقیق با موضوع سیره عبادی ، سیاسی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) می باشد که به زندگی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) نگاهی گذرا داشته ایم ، در این تحقیق دو بعد از زندگی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) عبادی و سیاسی مورد بررسی قرار گرفته است .
درباره زندگانی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) بسیار کم بحث شده است و اگر بگوییم تا کنون کمتر پژوهشی
( البته به روش علمی و جدید ) انجام گرفته است سخن به گزاف نگفته ایم ، سبب این امر کمبود مدارک و اسناد معتبر می باشد مطالعه و تحقیق درباره این بزرگوار بسیار ضروری به نظر می رسد و از اهمیت ویژه برخوردار است ، زیرا کمی تحقیقات پیرامون این پیشوای عالی مقام سبب گنجانیده شدن تصورات و پندارهایی دور از واقعیت در ذهن دوستان و حتی دشمنان آن حضرت گردیده است و این بر عهده ما است که از میان منابع تاریخی و روایات صادره از آن حضرت با سیمای راستین آن امام (عَلیهِ السّلام) آشنا شویم .به منظور آگاهی بر فعالیت های علی بن الحسین (عَلیهِ السّلام) در طول مدت امامت آن حضرت – از واقعه عاشورا تا شهادت امام – باید نکات زیادی را در نظر گرفت ، زیرا بیشتر دانستنی ها و معلومات راجع به امام از ظهر عاشورا آغاز و با بازگشت از شام به مدینه پایان می پذیرد.
در تحقیق انجام شده از کتاب های تاریخی و روایی و تفسیری استفاده شده و جمع آوری مطالب از طریق فیش برداری بوده است .
در این تحقیق با زندگی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) آشنا شده ایم . نقش امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در کربلا و علل عدم قتل ایشان را دانستیم و نقش برجسته و حساس آن حضرت در اسارات نیز آشکار شود ، اگر امام سجاد (عَلیهِ السّلام) نبود ، عاشورا الان زنده نبود و یک واقعه تاریخی ابتر می ماند ، رسالت خون به عهده پدرش بود و اکنون نوبت اوست که باید پیام و خون شهیدان را به گوش همه تاریخ برساند علی بن الحسین (عَلیهِ السّلام) اکنون یک تنه وارث کارنامه پرعظمت اسلام است . او تنها ، ولی با مسئولیت بس عظیم و مهم . رسالتی با این عظمت ، یکی رهبری اسلام و مسلمین با درنظر گرفتن جو و شرایط آن زمان ، و دیگری پیام خون شهیدان .در ادامه عبارت های امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ذکر شود ، مطالبی نیز در مورد صحیفه سجادیه امام (عَلیهِ السّلام) آوردیم ، کتابی که راهنمای بشر در دوران های مختلف بوده است .بعد از آن بعد سیاسی ، سیاسی که بعضی ها فکر می کردند امام سجاد (عَلیهِ السّلام) به طور کلی از آنان دور بود اما نمی توانستند که عبادت و زندگی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) عین سیاست آن حضرت است.امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ، چهارمین پیشوای شیعه و ششمین آفتاب آسمان عصمت و طهارت است که در بحرانی ترین شرایط تاریخ اسلام عهده دار امر امامت امر گردید و قافله اسلام را از تاریکی های دوران حکومت بنی امیه به سلامت عبور داد و شیعه را از نابودی مصون داشت .امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در روزگاری می زیست که همه صدا ها خاموش شده بود و امویان دارهایی را که برافراشته بودند همچنان نگه داشته و خون های مطهری را که ریخته بودند نمی شستند تا درس عبرتی باشد برای همه آنان که هنوز نفسی در سینه دارند و زمزمه ی زیر لب ، تا مبادا لب به سخن بگشایند و دودمان اموی را بر باد دهند .آری ، امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در چنین روزگاری قافله سالار راهیان نور شد . قافله ای که ضربات سهمگینی بر پیکرش وارد شده و امویان این قافله را نابود شده می پنداشتند .وقتی نگذاشتند که امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ، بعد از واقعه عاشورا ، ندای حقیقت را بر فراز منبر جدش رسول الله (ص) فریاد کند آن امام همام در دل شب با دعا و نیایش ، عالی ترین روز دینداری و حق طلبی را به یارانش ابلاغ کرد . و باران نیازهای شبانه اش ، صحیفه ای از معارف و رهنمود ها و درس ها تدارک دید و با سجده های طولانی اش قیامها را شکل بخشید .زمانی که دشمن اجازه نداد او درمیان یارانش و در جمع پیروانش حضور علنی داشته باشد ، آن حضرت با خلوت خویش جمع امویان را ضعیف ساخت و آرامش آن ها را بر هم زد ! به راستی که امام سجاد (عَلیهِ السّلام) محراب نیایش را میدان مبارزه با سیاست ها و تبلیغات امویان تبدیل کرد و از دعا که نرم ترین شیوه گفتاری است حربه ای برنده علیه دشمنان دین و منکران ولایت پدید آورد . او در مجلس یزید که خونخوارترین و بی رحم ترین بیدادگاه تاریخ بود با چنان شهامت و شجاعتی از حریم شهیدان کربلا دفاع کرد که نجوای سخنانش برای همیشه در گوش زمان و تاریخ باقی ماند.امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ، در آن مجلس و نیز در بقیه عمر خویش با منش و رفتار خود برای همه ی دشمنان به اثبات رسانید که در حلم ، علم ، فصاحت ، شجاعت مانند اجداد طاهرینش سرآمد خلق است . از آن پس هرگاه صدای نیایش امام سجاد(عَلیهِ السّلام) بلند می شد همه درد ها و رنجهایی که از سوی غاصبان ولایت و خلافت بر خاندان عصمت رفته بود پدیدار می گشت .از نوای گرم و مهربان دعاهایش چیزهایی زیادی می توان دریافت ، ندای توصیه ی رسول خدا (ص) ، صلابت امیرالمونین علی (عَلیهِ السّلام) و رنجهای حسن بن علی (عَلیهِ السّلام) و مظلومیت های حسین (عَلیهِ السّلام) سالار شهیدان کربلا .و اکنون به شناخت ابعاد وجودی آن زینیت بخش تقوا پیشگان می نشینیم . بدان که امید که مائده امداد های الهی ، در این مسیر یاری و توانمان بخشد
فهـرست مطالـب
عنوان
صفحه
تقدیم .....................................................................................................................................................
ج
تقدیر و تشکر .........................................................................................................................................
د
چکیده .....................................................................................................................................................
هـ
مقدمه .....................................................................................................................................................
1
کلیات .....................................................................................................................................................
4
فصـــل اول: امام سجاد (عَلیهِ السّلام) و عاشورا
بخش اول : بیوگرافی مختصری از زندگی امام سجاد (عَلیهِ السّلام)
15
ولادت علی بن الحسین (عَلیهِ السّلام).....................................................................................
15
نام گذاری امام سجاد (عَلیهِ السّلام)........................................................................................
16
کنیه و القاب امام سجاد (عَلیهِ السّلام)....................................................................................
17
دوران کودکی ................................................................................................................................
19
دوران نوجوانی ..............................................................................................................................
20
مادر امام سجاد (عَلیهِ السّلام)....................................................................................................
22
همسر و فرزندان امام (عَلیهِ السّلام)..........................................................................................
24
قیام زید ..........................................................................................................................................
25
شهادت امام سجاد (عَلیهِ السّلام)..............................................................................................
27
بخش دوم : بررسی نقش امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در عاشورا .......................................
28
حرکت امام حسین (عَلیهِ السّلام) از مدینه ............................................................................
28
بیماری امام سجاد (عَلیهِ السّلام)..............................................................................................
30
عدم توان مبارزه ...........................................................................................................................
31
نشانه های جهاد در سیره امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در عاشورا .........................................
32
علل عدم قتل امام (عَلیهِ السّلام)...............................................................................................
35
ز
35
فصــل دوم: امام سجاد (عَلیهِ السّلام) و کاروان اسراء
تبیین نقش امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در اسارت ............................................................................
38
ز
38
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در مجلس یزید ........................................................................................
43
خطبه امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در مسجد اموی ...........................................................................
45
خواب دیدن همسر یزید و نجات اهل بیت (عَلیهِ السّلام) از شام ...............................................
51
بازگشت به مدینه ..................................................................................................................................
52
خطبه امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در مدینه .......................................................................................
54
فصـــل سوم: عبادت و امام سجاد (عَلیهِ السّلام)
بخش اول : دعا و مناجات امام (عَلیهِ السّلام) .......................................................................
59
عبادت امام سجاد (عَلیهِ السّلام).............................................................................................
59
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در محراب عبادت و معنویت .......................................................
60
نماز امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ابلاغگر پیام شهیدان...............................................................
63
علی بن الحسین سید الساجدین ..............................................................................................
63
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) و عبادت ...........................................................................................
65
عبادت و آتش ...............................................................................................................................
67
سقوط فرزند در چاه ....................................................................................................................
67
امام و عبدالملک سروان ..............................................................................................................
67
امام در مسجد کوفه .....................................................................................................................
69
بخش دوم : صحیفه سجادیه .........................................................................................................
70
تعریفی از صحیفه سجادیه .....................................................................................................
70
شرح صحیفه سجادیه ..............................................................................................................
73
سند و رجال صحیفه سجادیه ................................................................................................
74
ابعاد صحیفه ..............................................................................................................................
83
فصــل چهارم: سیاست و امام سجاد (عَلیهِ السّلام)
بخش اول : با چه سیاستی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) از عاشورا به نفع اسلام استفاده کرد
90
ح
90
زنده نگه داشتن یاد و خاطره عاشورا ......................................................................................
90
جهاد در لباس اسارت ...............................................................................................................
93
افشاگریها .......................................................................................................................................
94
بیان علل ........................................................................................................................................
95
بخش دوم : سیاست و برخورد امام سجاد(عَلیهِ السّلام)با حکومت های وقت ..........
96
برنامه سیاسی کوتاه مدت ......................................................................................................
96
زندگی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در خلافت یزید ..............................................................
99
واقعه اسفبار حرّه .....................................................................................................................
99
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در واقعه حرّه ...............................................................................
103
تحلیلهای نادرست ...................................................................................................................
105
یزید و هجوم به مکه ...............................................................................................................
110
دوران معاویه بن یزید ..............................................................................................................
105
دوران مروان بن حکم .............................................................................................................
117
انحطاط دینی و سیاسی مردم ..............................................................................................
119
دوران حکومت سیاه عبدالملک .............................................................................................
120
برخوردهای امام سجاد (عَلیهِ السّلام) با عبدالملک ...........................................................
122
دوران ولید بن عبدالملک .......................................................................................................
124
شیوه امام در افشاگری علیه حاکمان ناصالح .....................................................................
125
نتایج .......................................................................................................................................................
128
پیشنهادات ..........................................................................................................................................
134
فهرست منابع و ماخذ ......................................................................................................................
136
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات43
از جمله مباحث مهم در مقوله حکومت دینی، نقش مردم در حکومت اسلامی است. تبیین دقیق این موضوع و تعیین شایسته جایگاه مردم در حکومت اسلامی، در عصر تبلیغ ایدئولوژیهای مردمسالار و طرح حاکمیت بلامنازع نظامهای به اصطلاح دموکراتیک در جهان، وظیفه خطیر اندیشمندان اسلامی است.
سؤال اساسی در این زمینه این است که چه رابطهای بین خواست و نظر مردم و حاکمیت وجود دارد؟ آیا آرای مردم در مشروعیت بخشیدن به نظام دخیل است؟ آیا بدون خواست و اراده ملت میتوان حکومت اسلامی تشکیل داد؟... و سؤالات دیگر که با توجه به تشکیل اولین حکومت اسلامی در عصر جدید - که همانا نظام جمهوری اسلامی باشد - بیش از پیش مطرح گردیده است.
استاد شهید مرتضی مطهری در ذیل تبیین چگونگی رشد و شکلگیری سکولاریسم در غرب چنین میگوید:
احتیاجات بشر در آب و نان و جامه و خانه خلاصه نمیشود، یک اسب و یا یک کبوتر را میتوان با سیر نگهداشتن و فراهم کردن وسیله آسایش تن، راضی نگهداشت ولی برای جلب رضایت انسان؛ عوامل درونی به همان اندازه میتواند مؤثر باشد که عوامل جسمانی. حکومتها ممکن است از نظر تأمین حوایج مادی مردم، یکسان عمل کنند، در عین حال از نظر جلب و تصمیم رضایت عمومی یکسان نتیجه نگیرند، بدان جهت که یکی از آنها حوائج روانی اجتماعی را بر میآورد و دیگری برنمیآورد.
یکی از چیزهایی که رضایت عموم بدان بستگی دارد اینست که حکومت با چه دیدهای به توده مردم و به خودش نگاه میکند؟ با این چشم که آنها برده و مملوک و خود مالک و صاحب اختیار است؟ یا با این چشم که آنها صاحب حقاند و خود تنها وکیل و امین و نماینده است؟ در صورت اول هر خدمتی انجام دهد از نوع تیماری است که مالک یک حیوان برای حیوان خویش، انجام میدهد و در صورت دوم از نوع خدمتی است که یک امین صالح انجام میدهد. اعتراف حکومت به حقوق واقعی مردم و احتراز از هر نوع عملی که مشعر بر نفی حق حاکمیت آنها باشد، از شرایط اولیه جلب رضا و اطمینان آنان است.
در قرون جدید، چنانکه میدانیم، نهضتی بر ضد مذهب در اروپا بر پا شد و کم و بیش دامنهاش به بیرون دنیای مسیحیت کشیده شد، گرایش این نهضت به طرف مادیگری بود. وقتی که علل و ریشههای این امر را جستجو میکنیم میبینیم یکی از آنها نارسایی مفاهیم کلیسایی، از نظر حقوق سیاسی است. در باب کلیسا و همچنین برخی فیلسوفان اروپایی، برخی پیوند تصنعی میان اعتقاد به خدا از یک طرف و سلب حقوق سیاسی و تثبیت حکومتهای استبدادی از طرف دیگر، برقرار کردند. طبعاً نوعی ارتباط مثبت میان دموکراسی و حکومت مردم بر مردم و بیخدایی فرض شد. چنین فرض شد که یا باید خدا را بپذیریم و حق حکومت را از طرف او تفویض شده به افراد معینی که هیچ نوع امتیاز روشنی ندارند تلقی کنیم و یا خدا را نفی کنیم تا بتوانیم خود را ذی حق بدانیم.
از نظر روانشناسی مذهبی، یکی از موجبات عقبگرد مذهبی، این است که اولیاء مذهب میان مذهب و یک نیاز طبیعی، تضاد برقرار کنند، مخصوصاً هنگامی که آن نیاز در سطح افکار عمومی ظاهر شود. درست در مرحلهای که استبدادها و اختناقها در اروپا به اوج خود رسیده بود و مردم تشنه این اندیشه بودند که حق حاکمیت از آن مردم است، کلیسا یا طرفداران کلیسا و با اتکاء به افکار کلیسا، این فکر عرضه شد که مردم در زمینه حکومت، فقط تکلیف و وظیفه دارند نه حق، همین کافی بود که تشنگان آزادی و دموکراسی و حکومت را برضد کلیسا، بلکه بر ضد دین و خدا بطور کلی برانگیزد»[1]
1- مرتضی مطهری، سیری در نهجالبلاغه، چاپ نوزدهم, تهران: صدرا, دی 1378)، صص 133-135.
با آغاز سلطنت سلسله ی پهلوی هر چند نهادهای دموکراتیک اجازه ی کمترین فعالیت سیاسی به کف نیاوردند، اما در زندگی فردی و اجتماعیِ زنان ایران وقایع و حوادث دگرگون ساز اتفاق افتاد که در پرتو آن نیازهای روز و مقتضیات اجتماعی آشکار شد. در عصر پهلوی بحران حقوق زن که مکتوم و نهفته و در خفا بود، در شکلهای خشونت آمیز، خود را نشان داد. زیرا در این عصر بود که تجددگرایی و سنت گرایی حول محور حقوق زن برای نخستین بار در تقابل آشکار با یکدیگر قرار گرفتند. زنان ایران نهادها و نمودهای زنده ی این رویارویی مقدر و اجتناب ناپذیر شدند. حساس ترین حرکت رضاشاه در جهت تجددگرایی کشف حجاب در 17 دیماه 1314 شمسی (1936 میلادی ) بود که بحران حقوق زن را برملا ساخت .
در جریان زمینه چینی برای کشف حجاب بود که مراجع دینی ، به مقابله ی صریح و رودررو با رضاشاه قیام کردند. بخش وسیعی از زنان ایران نیز به طرفداری ازمراجع دینی با کشف حجاب اجباری شاه مخالفت ورزیدند. شمه ای از این مقابله به روایت تاریخ در مسجد گوهرشاد مشهد اتفاق افتاد و درجریان آن جمعی ازمخالفان کشف حجاب کشته شدند. مورخین ، حتی کسانی که اختناق سیاسی رضاشاهی را به شدت مورد نقد قرار داده اند نسبت به تغییر موقعیت زنان در عصر او، به داوری مثبت پرداخته اند. از آن جمله گفته اند: «بی شک دوران حکومت رضاشاه به خاطر پیشرفت قابل ملاحظه ی زنان در حیات عمومی در یادها خواهد ماند، هر چند این پیشرفت بناگزیر بیشتر زنان طبقه ی بالا و متوسط را دربر می گرفت . زنان سست شدن قیودی را که هنجارها و ارزشهای سنتی بر آنها تحمیل کرده بود به چشم دیدند. آنها اکنون این فرصت را در اختیار داشتند که در مشاغل جدیدی از قبیل پرستاری ، آموزگاری و نیز در کارخانه ها به کار مشغول شوند. سیاست رسمی این بود که زنان خود را برای برآوردن انتظارات رژیم جدید پهلوی آماده سازند. اصرار بر این بود که زنان به لحاظ آموزش ، پوشش و فعالیتهای اجتماعی از خواهران غربی خود تقلید کنند و در سال 1936 میلادی (1314 شمسی ) پوشیدن چادر رسماً غیرقانونی اعلام شد. اما بعضی از این نوآوری ها آرایه ای بیش نبود. یک جامعه ی شدیداً مذکر که تکیه اش بر شرافت خانوادگی بود، نمی توانست نگرش خود را نسبت به زنانش تغییر دهد. در واقع ، قانون مدنی معروف رضاشاه ، تا آنجا که به زنان مربوط می شد، هنوز هم در مورد نقشهای جنسی و مناسبات میان دو جنس ، مفروضات سنتی را منعکس می کرد، و برای از میان بردن تابعیت قضایی دیرپای زنان از مردان ، کار زیادی نمی کرد. اما همه این ها نباید به مکتوم ماندن این واقعیت بینجامد که دوران حکومت رضاشاه به لحاظ ارتقاء منزلت زنان ، شاهد یکی از مهمترین پیشرفتهای تاریخ ایران نو بوده است . به اجرا در آوردن نظام آموزش اروپایی به معنی رواج آموزش در میان زنان نیز بود. دانشگاه تهران از آغاز کار خود، زنان را با شرایطی برابر با مردان می پذیرفت . به این ترتیب ، نسل جدیدی از زنان تحصیل کرده وارد میدان شدند که در حیات اقتصادی و فرهنگی کشور نقشهای هر دم مهمتری را بر عهده گرفتند. با گذشت زمان تعداد سازمانهای زنان افزایش می یافت ، زنان به درجاتی از ایفای نقش در زندگی عمومی دست می یافتند و جامعه به تدریج حضور زنان را در بازار کار می پذیرفت .»
«در سلطنت 16 ساله ی رضاشاه تغییراتی چند در ایران راه یافت ، در اوضاع داخلی مشکل مهمی نمانده بود جز فتنه ی کردهای آذربایجان غربی و تجاوزات اسماعیل آقا سیمیتقو و سرکشی بعضی از ایلات فارس و بلوچستان ، اسماعیل آقا در تیرماه 1309 هـ. ش به دست سپاهان دولتی به قتل رسید، بلوچستان در 1307 و فارس در 1308 هـ. ش امن گردید. اما اقدامات اساسی این دوره مشتمل است بر تأسیس دادگستری نوین به همّت علی اکبر داور وزیر دادگستری و عده ای از مطلعین و خبرگان ، تدوین قوانین مدنی و حقوقی با استفاده از اصول و مبانی حقوق و فقه اسلامی و بهره گیری از روش محاکمات حقوقی جدید. تدوین قانون جزا و اصول محاکمات جزایی با استفاده از روشهای غربی و اسلامی و حل و فصل دعاوی در دادگاه بخش ، بدایت ، استیناف و تمیز و استفاده از داوری قضاتی که در رشته های حقوقی و جزایی مطالعه و تخصص داشتند. علاوه بر این ، الغای کاپیتولاسیون ، توسعه و تقویت ارتش و پایان دادن به کلیه ی مظاهر فئودالیسم در سراسر ایران . برقرار شدن لباس متحدالشکل ، اعزام محصل به اروپا، ازدیاد مدارس ابتدایی و متوسطه ، تأسیس دانشگاه تهران ، توسعه ی راههای ارتباطی ، ساختمان راه آهن سرتاسری ، تأسیس نظام وظیفه ی عمومی ، تأسیس بانک ملی ، اقدام برای آزادی رأی زنان و اقدامات گوناگون دیگر در راه نفوذ تمدن جدید در ایران صورت گرفت ، ولی هیچ یک از این اقدامات حاصل رشد و تکامل اجتماعی زنان و مردان و در نتیجه ی مبارزات و تمایلات عمیق مردم نبود و بنیان و اساس حزبی ملی و مردمی نداشت . رضاخان به زور زنان را وادار به کشف حجاب کرد، در حالی که زنان به مقام و ارزش اجتماعی خود چنانکه باید واقف نبودند، و در راه آزادی و استفاده از حقوق فردی و اجتماعی خویش مبارزه و تلاشی انجام نداده بودند.»
بررسی روند قانون گذاری در دوران سلطنت رضاشاه پهلوی نمودار آن است که زنان در قلمرو و سیاست همچنان از حقوق انسانی خود بی بهره مانده اند.
در عصر رضاشاه ، اصولی از متمم قانون اساسی مورخ 29 شعبان 1325 هجری قمری اصلاح شد. این اصلاحات در سال 1304 شمسی انجام شد که به لحاظ ارتباط با جنسیت نقل می شود:
اصل سی و پنجم «سلطنت ودیعه ای است که به موهبت الهی از طرف ملت به شخص پادشاه مفوض شد.»
اصل سی و ششم «سلطنت مشروطه ی ایران از طرف ملت به وسیله ی مجلس مؤسسان به شخص اعلیحضرت شاهنشاه رضاشاه پهلوی تفویض شده و در اعقاب ذکور ایشان نسلاً بعد نسل برقرار خواهد بود.»
اصل سی و هفتم «ولایت عهد با پسر بزرگتر پادشاه که مادرش ایرانی الاصل باشد خواهد بود. در صورتی که پادشاه اولاد ذکور نداشته باشد تعیین ولیعهد برحسب پیشنهاد شاه و تصویب مجلس شورای ملی به عمل خواهد آمد مشروط بر آنکه ولیعهد از خانواده قاجار نباشد. ولی در هر موقعی که پسری برای پادشاه به وجود آید حقاً ولایت عهد با او خواهد بود.» نظر به اینکه تصمیم گرفته شد ولیعهد محمد رضا پهلوی یک شاهزاده مصری به نام فوزیه را به همسری انتخاب کند، اصل سی و هفتم در سال 1317 شمسی مورد بحث قرار گرفت و به منظور رفع مانع قانونی ، کلمه ایرانی الاصل در اصل مزبور به شرح زیر تفسیر شد و تفسیر صورت قانونی پیدا کرد: «ماده واحده ـ منظور از مادر ایرانی الاصل مذکور در اصل 37 متمم قانون اساسی اعم است از مادری که مطابق شق دوم از ماده 976 قانون مدنی دارای نسب ایرانی باشد یا مادری که قبل از عقد ازدواج با پادشاه یا ولیعهد ایران به اقتضاء مصالح عالیه کشور به پیشنهاد دولت و تصویب مجلس شورای ملی به موجب فرمان پادشاه عصر صفت ایرانی به او اعطا شده باشد.
رضاشاه به قوه ی قهریه کشف حجاب کرد و با آنکه توانست با همین شیوه جامعه ی یکدست محجبه ی زنان ایران را برای همیشه تکان بدهد، اما هرگز مادر بزرگ و مادران ما نتوانستند چهره ی استبدادگر او را که در زمینه ی چهره ی غضبناک پلیس هایی که چادر از سر زنان در معابر عمومی بر می داشتند بازسازی شده بود، فراموش کنند. این است که رضاشاه نزد نسلهایی از زنان ایرانی دو چهره دارد. طرحی از این چهره ی مدافع پیشرفت های زنان در قلمرو حیات اجتماعی است و طرحی از این چهره مدعی آزادی آحاد مردم در انتخاب پوشاک است . رضاشاه با کشف حجاب و ایجاد مراکز آموزشی برای زنان و تشویق آنان به سوادآموزی و کسب تخصص و اشتغال ، بخشی از جمعیت زنان کشور را فعال کرد، اما از طرفی به علت شهرت به بی دینی و پرده برداری ازنوامیس،بخش بزرگی ازجمعیت ایران که مردمی پای بند به باورهای دیرینه بودند خصم او شدند و نوامیس خود را بیش از پیش در پستوی خانه ها از نظر نامحرمان دور نگاه داشتند. در نتیجه : جامعه دچار تضاد فرهنگی و دوگانگی شد. در تمام عصر 57 ساله حکومت پهلوی ، زنان نمود و نماد زنده و متحرک این تضاد و دوگانگی بودند. در گذار از مرحله ی کشف حجاب ، تضادها فزونی گرفت و هر یک از بخشهای دوگانه از جامعه ی متلاطم که درگیر نزاع فرهنگی با بخش دیگر شده بود، در تفکر و بینش انتخابی خود به افراط گرایید. تاریخ تحولات اجتماعی ـسیاسی ایران گزارشگر این تضادها و افراط گری هاست . چندانکه این سخن عطا هودشتیان که در سمینار «مسأله ی هویت در جامعه ی امروز ایران » پاریس در سال 1375 طرح شده به دل می نشیند که گفته است : «با ورود مدرنیته در ایران فضایی که در آن امکان مکالمه هماهنگ میان عناصر تشکیل دهنده ی جامعه ی ایرانی وجود داشت از میان رفت . تعادل پیشین دستخوش حادثه گردید و هویت جامعه ی ایرانی دچار بحران شد. ایران در طول سده ی اخیردرگیربرخوردهویت سنتی پیشین وعناصروارداتی مدرنیته ی غربی شد.این گونه درگیرشدن به تدریج تحقق یافت و مشخصه های خود را نیز به سختی ظاهر نمود. نهادها و اقداماتی که از حدود انقلاب مشروطه برپا گردید کم و بیش دستاورد آگاهانه یا ناآگانه ورود مدرنیته در ایران بودند. با وجود آنکه هیچ کدام از آن اقدامات به کمال تحقق نیافتند، لیکن مبانی ورود ایران به دوران جدیدی از حیات تاریخی خود را پایه ریختند. ایران جدید نه کاملاً سنتی است و نه تماماً مدرن ، بلکه جامعه ای است با هویت بحرانی . همزمان با دورانی که انواع تنش ها، مخالفتها و بحرانهای سیاسی به علت اقدامات رضاشاه در زمینه ی حضور زنان بروز کرد، یک نیروی ورزیده و تحصیلکرده از جنس زن نیز در ایران تربیت شد که لایق و فرهیخته و حق خواه بود و می خواست در موقعیت خود تغییرات مثبت دیگری را ایجاد کند. این نیرو که بالقوه مبارز و زیاده خواه بود، در فضای اختناق آمیز سیاسی نمی توانست آن گونه که توان و ظرفیت داشت ، در تشکل های آزاد فعال بشود. در نتیجه با وجود ورود به بازار کار و احراز مشاغل نوین که به ایجاد یک نظام ارزشی نوین در کنار یک نظام ارزشی کهن منجر شد، به دلخواه در عرصه ی سیاست ندرخشید. به خصوص که رضاشاه هرگز به ایجاد تغییرات مهم در قانون مدنی مصوب 1310 شمسی ایران توفیق نیافت . قانون مدنی از مرد تصویری برتر، رئیس ، صاحب حقِ ولایت بر همسر و فرزند ارائه داده است و زن را منفعل ، فرو دست ، مطیع و گوش به فرمان تصویر کرده است . این تصاویر در قانون مدنی امروز ایران همچنان باقی است .
بخش اول:کلیات فصل اول – تعریف مفاهیم - مفهوم مشارکت - تعریف مشارکت
- انواع مشارکت
- مشارکت سیاسی زنان در جمهوری اسلامی
- مشارکت سیاسی در پهلوی دوم
فصل دوم -هدف ها وموانع
- اهداف
- فرضیه ها
- موانع
فصل سوم پیشینه
بخش دوم : مشارکت سیاسی زنان
فصل اول - مشارکت سیاسی زنان
- تفاوت مشارکت سیاسی زنان و مردان
فصل دوم – پیامد مشارکت سیاسی
فصل سوم – انواع مشارکت سیاسی
- مشارکت بین توده
- مشارکت بین نخبگان
بخش سوم :مشارکت سیاسی زنان در دو دوره مورد نظر
فصل اول-مشارکت سیاسی زنان در دوره پهلوی دوم
- پهلوی اول
- پهلوی دوم
- آزادی های سیاسی
فصل دوم – مشارکت سیاسی زنان در نظام جمهوری اسلامی
- بررسی آخرین سال های حکومت پهلوی و آغاز کار جمهوری اسلامی
- مسائل دخیل در امر توسعه
- نگاهی به وضعیت زنان در چند سال اخیر
- کلام آخر
فصل سوم – نقش زنان در تحولا اجتماعی ایران
فصل چهارم – مقام سیاسی زنا در ایران
بخش چهارم
فصل اول – نتیجه گیری
فصل دوم – پیشنهادها
فصل سوم- منابع
73ص
ایران بر پایه تعاریف سنتی از قدرت منطقه ای که هنوز اعتبار دارد، بزرگ ترین قدرت سیاسی – اقتصادی در بخشی از جهان است که مرزهای آن از خاور مدیترانه ، شمال آفریقا، غرب آسیا، آسیای مرکزی، جنوب خلیج فارس و شمالیترین بخش های آسیای مرکزی و قفقاز می گذرد. این وضع جغرافیایی، ناگزیر به ایران ، قدرتی ژئواستراتژیک بخشیده است که کشوری بالنده و مؤثر باشد. (معین الدین؛ 1385: صص 144-143. ایران با داشتن بیش ترین همسایه در این منطقه و زمینه مناسب جهت مبادلات اقتصادی، موقعیت ارتباطی برای کشورهای محاط در خشکی و امکان دریافت حق ترانزیت کالا و خدمات و ارتباط دادن آن ها با جهان، اتصال و پیوند دادن حوزه های ژئوپلتیکی مجاور (موقعیت چهارراهی)، کوتاه ترین ، با صرفه ترین و امن ترین راه انتقال انرژی ، امکان دریافت نفت در حوزه خزر با قیمت پایین تر، فروش نفت از خلیج فارس بدون صرف هزینه انتقال، موقعیت بری و بحری توأم، در اختیار داشتن بیش ترین سواحل و ساحل شمالی تنگه هرمز، داشتن سواحل کافی در دریای خزر و امکان ارتباط آبی با چهار کشور ساحلی و... دارای امتیازات فراوان جهت احد از قدرت برتر منطقه ای است. (فیروزی؛ 1383: ص 78). در میان کشورهای منطقه خاورمیانه ایران به دلیل برخورداری از پایه های ذاتی قدرت و ویژگی های درونی ساخت قدرت و سیاست از اهمیت ویژه ای برای نظام بین الملل برخوردار است. در واقع هیچ کشوری به اندازه جمهوری اسلامی ایران در طول سه دهة گذشته موضوع صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی نبوده است به همن دلیل سرنوشت تحولات در ایران نه تنها در سطح نظام منطقه ای بلکه در سطح نظام بین المللی دارای اهمیت است. (برزگر. 1385. ص 153) این مقاله در پی تحلیل ژئوپلتیکی از نقش اقتصادی و سیاسی ایران و خاورمیانه می باشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده .......................................................................................................... 2
مقدمه .......................................................................................................... 4
دیدگاههای مهم ژئوپلتیک ............................................................................ 8
جایگاه ژئوپلتیک ایران در نظریات مذکور .................................................. 13
علایق ژئوپلتیک قدرتهای جهانی نسبت به ایران در قرن بیستم................... 14
ویژگیها و امتیازات ژئوپلتیک ایران در قرن بیستم ................................... 15
آثار علایق ژئوپلتیک در رفتار ابر قدرتها نسبت به ایران(نظام دو قطبی
منعطف) ............................................................................................................ 15
بررسی ویژگیهای جغرافیای سیاسی ایران و جایگاه ژئوپلتیک، بعد از انقلاب اسلامی تا پایان جنگ سرد ........................................................................................................ 19
فرآیند شکل گیری جغرافیای سیاسی و نقش ژئوپلتیک ایران در دوران پس از جنگ سرد تا پایان قرن بیستم ....................................................................................................... 22
پیامدهای فروپاشی شوروی و تأثیرآن بر ژئوپلتیک ایران......................... 24
جهت گیریهای سیاست خارجی ایران نسبت به قدرتهای جهانی ................ 26
اهمیت ایران در نظام بین الملل ................................................................... 26
ایران یک بازیگر تعادل بخش و سازنده ..................................................... 30
منطق تلا ش ایران برای کسب نقش بیشتر.................................................. 36
اهداف امریکا در جلوگیری از افزایش نقش ایران ...................................... 40
بیضی استراتژیک انرژی (خلیج فارس و دریاچه خزر) .............................. 47
خلیج فارسی و نیازهای انرژی آسیا : تأثیرات ژئوپلتیکی ........................... 52
حوزه دریاچه خزر : انرژی و ژئوپلتیک...................................................... 56
بازگشت هارتلند به مباحث ژئوپلتیک .......................................................... 65
نتیجه گیری ................................................................................................. 68
منابع و مآخذ ............................................................................................... 71
مهمترین مسأله در بررسی یهودیان در مسائل سیاسی نیم قرن اول هجری، فعالیت آنها به عنوان گروه های فشار حامیان و مشاور خلفا و توطئه گران سیاسی قابل بررسی است.
هدف یهودیان به دست گرفتن قدرت و حکومت نبود بلکه می خواستند به حکومتگران تأثیر بگذارند در اصطلاح سیاسی به این گروه ها «گروه های فشار» و«ذینفع»[1] یا «لابی»[2] گفته می شود. این گروه ها تشکیلاتی غیرسیاسی هستند که هدفشان گرفتن قدرت و اعمال قدرت نیست بلکه در حال که خارج از قدرت باقی میمانند، آن را متأثر میسازند و بر آن فشار وارد می کنند. گروه های فشار جامعه اسلامی در نیم قرن اول هجری از نظر نیرو، اندازه، میزان نفوذ و تأثیر و منافعشان متفاوت بودند. اما یکی از مهمترین آنها یهودیان تازه مسلمان بودند. آنها می کوشیدند تا برای پیش برد منافع خود بر حکومت تأثیر بگذارند.
توجه: افکار عمومی در نظام سیاسی صدر اسلام از جمله مسائلی بود که یهودیان تازه مسلمان در نظر داشتند و با اثر گذاران بر افکار عمومی خصوصاً از طریق قصاص، غیرمستقیم بر حکومت ابوبکر، عمر و عثمان و امویان تأثیر گذاردند. آنها این کار را از طریق تبلیغات دروغین توسعه دادند.
دو مسأله در بررسی رابطه این افراد با نظام سیاسی وقت قابل بررسی است یکی میزان نفوذی که آنها بر تصمیم گزیدگان اعمال کردند و دوم شیوه های اعمال این نفوذ و جهت گیری آن.
این دو مسأله در موفقیت آنها برای نفوذ بر تصمیم گیرندگان سیاسی اهمیت بسیاری داشت. در این زمینه منابعی که آنها در اختیار داشتند این امکان را برایشان میسر می کرد که تأثیری بر فرایند تصمیم گیری بگذارند. یک عاملی یا منبع مهم برای آن این بود که خواسته های آنها با ارزش های مسلط جامعه هماهنگ بود و حداقل در تعارض با آن نبود.
ماهیت نظام سیاسی حاکم پس از رحلت پیامبر(ص) و نوع تصمیمات سیاسی که در هر مرحله فرایند سیاسی گرفته می شد از نگرش ها، ارزش ها، ایدئولوژی ها و الگوی رفتاری جامعه متأثر بود. و فرهنگ مهمترین گزینه ای بود که زندگی سیاسی را شکل می داد. وفاداری مذهبی، قومی، محلی، تعهد نسبت به ارزش ها یا نهادهای دیگر و… همه نقش مهمی در رفتارهای سیاسی افراد داشت. یهودیان با تبلیغات و حربه ای خاص فرهنگی و پتانسیل جامعه عرب در پذیرش افکار جاهلی و بازگشت به برخی از آداب و رسوم جاهلیت، به عنوان الگوی جامعه جدید، نفوذ سیاسی خود را بر دستگاه خلافت تقویت کردند و ارزش های جامعه را به سمت قوم محوری، تعصب، بی تفاوتی، قصه گویی، عامه گویی، سنت ستیزی و ا جتهاد محوری هدایت کردند و تأثیر مهمی بر فرهنگ سیاسی داشتند.
فرهنگ سیاسی نشان دهنده سطح آگاهی و اداراک طبقاتی مختلف، گروه های اجتماعی و افراد از قدرت و سیاست بود و در شکل گیری و عملکرد حکومت وقت مؤثر بود. و نظام های ارزشی نقش مهمی در رفتار سیاسی داشت.
این نظام کلیت منسجم و به هم پیوسته ای از موضوعات حیات مادی و معنوی بود که فرد، گروه یا طبقه اجتماعی ارزش منفی و مثبت معینی به آن می داد و همین ارزش ها متقابلاً فعالیت آنها را کنترل می کرد و در جهت خاصی هدایت می شدند. با تغییر فرهنگ سیاسی و نظام ارزشی موجود یهودیان بر اوضاع سیاسی نیم قرن اول هجری مسلط شدند.
دین به بیراهه کشیده شد و اهل بیت و امام علی (ع) فراموش شدند. امام علی(ع) در این خصوص می فرمایند:[3]
[1] -interst groups , prssure roups.
[2] -loby.
[3] - ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج 20،ص 300.
شامل 76 صفحه فایل word