فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:19
فهرست مطالب:
چکیده:
مقدمه:
اهمیت مسأله:
اهداف تحقیق:
فرضیه های تحقیق:
تعریف اصطلاحات، مفاهیم و متغیرهای تحقیق:
تعارف شخصیت:
عوامل بوجود آورنده شخصیت:
وارثت:
موقعیت:
ویژگیهای شخصیتی:
شاخص مایرز- بریکز:
رشد شخصیت :
تغییر پذیری شخصیت:
شخصیت نوع A:
شخصیت نوع A دارای ویژگیهای زیر است:
شخصیت نوع B:
شخصیت نوع B دارای ویژگیهای زیر است:
رضایت شغلی:
عوامل تعیین کننده رضایت شغلی:
1-کارهایی که هماورد طلب هستند:
2-یکسانی حقوق و مزایا:
3-شرایط مناسب کاری:
4-همکاران مساعد:
نظریه های دیگری از رضایت شغلی:
تناسب شغل با شخصیت(نظریه جان هالند )
نکات اصلی الگوی مزبورعبارتنداز:
جامعه آماری،نمونه وروش نمونه گیری
یافته های توصیفی مربوط به ویژگیهای شخصی آزمودنیها:
ابزار اندازه گیری:
پرسشنامه رضایت شغلی (شاخص توصیف شغلی(JDI):
طرح تحقیق:
روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها:
منبع:
چکیده:
امروزه منابع انسانی، از پیچیده ترین، حساس ترین و تکنولوژیکی ترین منابع یک سازمان محسوب می شوند.بنابراین توجه به ابعاد شخصیت افراد از مقوله هایی است که می تواندسازمان را در رسیدن به بهره وری یاری نماید.از طرف دیگر رضایت شغلی به دلیل نقش مؤثر آن در پیشرفت و بهبود سلامت نیروی کار، نادیده انگاشتن آن موجب عدم بهره وری مطلوب خواهد شد، مهم جلوه می نماید . این مقاله پس از تعیین همبستگی بین شغل و شخصیت دبیران مدارس راهنمایی بهبهان الگوی موجود رضایت شغلی آنان را بیان می نماید.
هدف کلی این تحقیق علاوه بر توصیف تناسب شغل و شخصیت دبیران مدارس راهنمایی بهبهان و بیان رضایت شغلی آنان ارائه الگوی موجود بین دبیران راهنمایی بهبهان می باشد.
این پژوهش شامل 6 فرضیه اصلی و 30 فرضیه فرعی است. که از فرضیه های اصلی ،ارتباط معنی داری بین شخصیتهای واقع گرا، کاوشگر و اجتماعی، با رضایت شغلی پیدا شد ولی بین شخصیتهای سوداگر هنرمند و سنت گرا با رضایت شغلی ارتباط معنی داری یافت نشد.
جامعه آماری کلیه دبیران زن و مرد مدارس راهنمایی بهبهان به تعداد 570 نفر در سال تحصیلی86-85 بوده است که به روش مورگان تعداد 210 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند.
ابزار اندازه گیری در این پژوهش شامل پرسشنامه توصیف شغل jDI پرسشنامه خود ساخته شخصیت از نظر جان هالند بوده است.
ضریب پایایی پرسشنامه رضایت شغلی و شخصیت به کمک روش آلفای کرونباخ به ترتیب 77 /0 و 5/0 بوده است.
برای تجزیه و تحلیل داده های آماری از روشهای آمار توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و آمار استنباطی شامل ، T تست ، ضریت همبستگی ، آلفای کرونباخ استفاده شده است.
ضمناً با استفاده از نرم افزار SPSS داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و سطح معنی دار در این پژوهش 05/0 بوده است.
نتیجه ای که از این تحقیق گرفته شد به این صورت است که جهت کم کردن ، جابجایی و نقل و انتقالات دبیران راهنمایی بهبهان باید:
سیستم مناسب پرداخت حقوق و دستمزد را بهبود داد.
سیستم توفیعات و پاداشها را تجدید نظر کرد.
روحیه تفکر آفرینی را ایجاد کرد.
جو مناسب جهت ارتباطات اجتماعی را در بین دبیران راهنمایی شهرستان ایجاد نمود.
به احساسات ، انعطاف در قوانین، فعالیتهای فوق برنامه، توجهی خاص کرد.
در نهایت این مقاله الگوی موجود بین شخصیتهای مورد پژوهش و رضایت شغلی دبیران شهرستان بهبهان را بیان میکند
پرسشنامه عملکرد شغلی پاترسون
این پرسشنامه شامل ۱۵ جمله توصیفی است. نظر خود را با توجه به مقیاس زیرمشخص نمایید.
۱= به ندرت … ۲= اغلب …۳= گاهی … ۴= همیشه
توصیف و اولویت بندی عوامل انگیزش شغلی معلمان تربیت بدنی
آموزش و پرورش زیر بنای توسعه اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی هر جامعه است ، به همین دلیل در اکثر جوامع ، توجه ویژه ای به آن می شود و سالانه بخش قابل ملاحظه ای از بودجه های هر جامعه صرف فعالیتهای آموزشی می گردد(۶). از سوی دیگر ، در انتقال میراث فرهنگی جامعه از نسلی به نسل دیگر و زمینه سازی برای باروری میراث فرهنگی ، شاید هیچ عنصری به اندازه آموزش توسط معلمان با انگیزه سهم و نقش اساسی ندارد. در حقیقت معلمان هسته های اصلی آموزش و پرورش و معماران واقعی تعلیم و تربیت در جامعه اند(۱). برای تحقق این امر مهم ، جوامع بشری به معلمان با انگیزه و اثر بخش نیاز دارند تا بتوانند جوانان را در قالب یک نظام تعلیم و تربیت اثر بخش پرورش دهند و آنان را برای آینده ای بهتر تجهیز کنند. بنابراین به نظر می رسد برای ایجاد انگیزه های شغلی قوی ، مسؤولین باید تلاش نمایند تا بتوانند محیطی جذاب و مطلوب که بتواند به نیازهای معلمان پاسخ دهد فراهم آورند. بدیهی است برای انجام چنین امر مهمی در مرحله نخست ، شناسایی نیازها و انگیزه های معلمان از اهمیت بالایی برخوردار است تا بتوان هماهنگ با برنامه ریزی های منظم و مطابق با اصول ، ضمن دستیابی به اهداف تعلیم و تربیت ، معلمان نیز به اهداف شخصی خود دست یابند
صاحب نظران نظریه های مختلفی را در مورد انگیزش ارائه کرده اند. یکی از نظریه هایی که کاربرد زیادتری دارد ، نظریه دوعاملی انگیزش فردریک هرزبرگ است.
این نظریه نیازهای انسان را به دو گروه عوامل بهداشتی یا ابقاء کننده و عوامل انگیزاننده تقسیم می کند. عوامل بهداشتی عواملی مانند: حقوق و مزایا، سرپرستی، روابط با مافوق و زیر دستان و امنیت شغلی هستند که وجود آنها در کار باعث جلوگیری از نارضایتی کارکنان می شود، اما باعث انگیزش و رضایت در کار آنان نمی شود. عوامل انگیزاننده عواملی مانند موفقیت در کار، قدردانی، رشد و پیشرفت و ماهیت شغل، هستند که وجود این عوامل باعث انگیزش و رضایت در کار میشود اما فقدان آنها باعث ترک شغل و نارضایتی نمی شود(۱۷).
با توجه به کاربرد فراوان نظریه دو عاملی هرزبرگ در انگیزش شغلی کارکنان ، این تحقیق قصد دارد تا عوامل مؤثر بر ایجاد انگیزش شغلی معلمان تربیت بدنی شهرستان نیشابور را در ارتباط با این نظریه شناسایی و اولویت بندی نموده و از آن برای رفع نیازها و ایجاد انگیزش در کار معلمان استفاده نماید.
فهرست مطالب:
توصیف و اولویت بندی عوامل انگیزش شغلی معلمان تربیت بدنی
فصل اول: طرح تحقیق
مقدمه ۲
بیان مساله ۳
ضرورت و اهمیت تحقیق ۵
اهداف تحقیق ۶
فرضیه های تحقیق ۷
پیش فرض های تحقیق ۷
محدودیت های تحقیق ۸
تعریف وازه ها ۸
فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق
ادبیات تحقیق ۱۱
نگرشهای مدیریت به انگیزش ۱۲
ـ رویکرد کلاسیک ۱۲
ـ رویکرد نئوکلاسیک ۱۳
ـ رویکرد اقتضایی ۱۴
نگرشهای روانشناختی در زمینه انگیزش ۱۵
ـ نظریه لذت طلبی ۱۶
ـ نظریه غرایز ۱۶
ـ نظریه تقویت ۱۶
ـ نظریه شناخت ۱۷
نظریه های انگیزشی ۱۷
الف) نظریههای فعالسازی انگیزش ۱۷
ـ نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو ۱۸
ـ نظریه دو جنبهای انگیزش ۲۰
ـ نظریه دوعاملی انگیزش ۲۱
ـ نظریه لذتگرایی مک کللند ۲۲
ـ نظریه نیازهای زیستی، تعلق و رشد ۲۳
ب) نظریههای فرایندی ۲۴
ـ نظریه انتظار و احتمال ۲۴
ـ نظریه برابری ۲۵
ـ نظریه هدفگذاری ۲۵
ـ نظریه تقویت و اصلاح رفتار ۲۶
نظری تفصیلی بر تئوری هرزبرگ ۲۷
پیشینه تحقیق ۳۰
جمع بندی ۳۶
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
مقدمه ۳۹
روش تحقیق ۳۹
جامعه اماری ۳۹
متغیرهای تحقیق ۳۹
ابزار اندازه گیری ۴۰
روایی و پایایی پرسشنامه ۴۲
نحوه امتیاز گذاری پرسشنامه ۴۲
روش جمع آوری اطلاعات ۴۳
روشهای آماری ۴۴
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل آماری
مقدمه ۴۶
توصیف اماری داده ها ۴۶
تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها ۵۲
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق ۵۷
بحث و نتیجه گیری ۵۹
پیشنهادهای تحقیق
الف- پیشنهادات برخاسته از تحقیق ۷۱
ب- پیشنهادات برای تحقیقات بعدی ۷۳
منابع و مأخذ
این فایل به همراه چکیده، فهرست، متن اصلی و منابع با فرمت doc ( قابل ویرایش ) در اختیار شما قرار می گیرد.
تعداد صفحات:70
این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 130 صفحه می باشد.
مقدمه ۱
فصل اول ۳
۱ ) توانایی تشخیص مفهوم مدیریت و اصول آن ؛ ۳
۱/۱ ) آشنایی با مفهوم سیستم و انواع آن ( سیستم های باز و بسته و کارکردهای آن ها )؛ ۴
۲/۱ ) آشنایی با مفهوم سازمان و انواع آن و کارکردهای سازمانهای رسمی و غیررسمی ؛ ۹
۳/۱ ) شناسایی سبک های مدیریتی، آشنایی با اصول مدیریت و کاربرد آنها ؛ ۱۳
فصل دوم ۲۲
۲ ) توانایی تشخیص مفهوم مدیریت آموزش و کارکردهای آن ۲۲
۱/۲ ) شناسایی : مفهوم آموزش و آموزشهای رسمی و غیررسمی سازمان نیافته ؛ ۲۴
۲/۲ ) شناسایی ویژگی های آموزش های فنی و حرفه ای و شناسایی نقش سازمان ۲۵
آموزش فنی و حرفه ای در نظام آموزشی کشور ؛
۳/۲ شناساییی مفهوم مدیریت آموزشی و اصول آن، جایگاه مدیریت آموزشی در ۳۰
آموزشگاههای فنی و حرفه ای و آشنایی با اصول مدیریت آموزشی و کارکردهای آن؛
فصل سوم ۳۲
توانایی اجرای مقررات و آیین نامه های موسسات کارآموزی ؛ ۳۲
شناسایی : ویژگی ها، قوانین و مقررات تأسیس ؛ ۳۴
فرایند اخذ مجوز ؛ ۳۵
اصول اجرای مقررات وآییم نامه های تأسیس آموزشگاههای فنی و حرفه ای ؛ ۳۷
آشنایی با مسایل و مسئولیت های حقوقی مدیریت آموزشگاه. ۳۸
۳ ) قوانین و مقرّرات تأسیس آموزشگاه های فنی و حرفه ای : ۴۰
فصل چهار ۴۱
توانایی برنامه ریزی و نظارت بر اجرای برنامه ها ؛ ۴۱
۱ . ۴ ) دوره های اجرائی قابل اجرا در آموزشگاه ؛ ۴۲
۲ . ۴ ) اصول تشخیص و انتخاب کار در آموزشی آموزشگاه ؛ ۴۵
۳ . ۴ ) فرآیند برنامه ریزی آموزشی استاندار مهارت آموزشگاه ؛ ۴۶
۴ . ۴ ) اصول تدوین اهداف کلی و جزئی دوره آموزشی آموزشگاه ؛ ۵۳
۵ . ۴ ) اصول تحلیل محتوای دوره آموزشی آموزشگاه ؛ ۵۴
۶ . ۴ ) اصول تأمین امکانات آموزشی آموزشگاه ؛ ۵۵
۷ . ۴ ) اصول مدیریت بر اجرای دوره های آموزشی آموزشگاه. ۵۶
فصل پنجم ۵۸
توانایی ارزشیابی از دوره های آموزشی ؛ ۵۸
شناسایی : ۵۹
اصول ارزشیابی جامع و فراگیر ( ارزشیابی پایانی، نظرسنجی از فراگیر و مدرس)؛ ۵۹
اصول ارزشیابی از اثربخشی آموزشی. ۶۰
فصل ششم ۷۲
۱ ) پایه های اساسی آیین نگارش ؛ ۷۳
۲ ) مقررات مکاتبات اداری ؛ ۷۳
۳ ) اصول استناد به قوانین و مقررات ؛ ۷۷
فصل هفتم ۷۹
توانایی برقراری روابط انسانی ؛ ۷۹
- مفهوم ارتباط و عوامل تشکیل دهنده آن ؛ ۸۰
- عوامل موثر ارتباطی ؛ ۸۰
- موانع ارتباطی ؛ ۸۲
- اصول برقراری روابط انسانی ؛ ۸۴
- آشنایی با اصول روان شناسی عمومی ؛ ۸۶
- آشنایی با جامعه شناسی عمومی. ۹۱
فصل هشتم ۹۳
۱ ) اصول مقدماتی حسابداری عمومی ؛ ۹۴
۲ ) مراکز مالی و اداری مرتبط با آموزشگاه ؛ ۱۰۰
۳ ) تعرفه های آموزشی ؛ ۱۰۱
۴ ) درآمد و هزینه ها ؛ ۱۰۳
۵ ) اصول نظارت بر امور مالی آموزشگاه. ۱۰۵
فصل نهم ۱۰۷
توانایی پیشگیری از حوادث و رعایت نکات ایمنی و بهداشت کار ؛ ۱۰۷
۱ ) حوادث شغلی و علل بروز آنها ؛ ۱۰۸
۲ ) بهداشت محیط کار با وسایل ایمنی و بهداشت کار وکاربرد آنها ؛ ۱۰۹
۳ ) شناسایی اصول پیشگیری از حوادث و رعایت نکات ایمنی و حفاظتی ۱۱۱
بهداشت کار؛
۴ ) عوارض جانبی و اصول انجام کمک های اولیه ؛ ۱۱۳
۵ ) آتش سوزی و اصول انجام آتش نشان ؛ ۱۱۶
۶) منابع و ماخذ ۱۲۷
تغییر ساختار زندگی اجتماعی از زندگی گروهی و محدود خانوادگی و ایلی و قبیله ای به زندگی در جوامع گسترده و متنوع در نهادها و سازمان ها با تکالبف و وظایف مختلف افراد و ایفای نقش انسانها در فرآیند اداری سازمان ها و نهاد به عنوان یک عضو از هزاران و میلیونها عضو باعث به وجود آمدن کارکردهایی در درون سیستم های سازمانی گردید و امروزه شاهد صدها اداره و سازمان و نهاد و موسسه و شرکت و … هستیم که هر کدام با هدف ایفای بخشی از نیازهای اساسی و غیراساسی درصدد تأمین نیازهای متنوع و سیری ناپذیر انسانی در دنیای خاکی تحت عنوان ادامه زندگی تشکیل یافته اند و خود اعضای این تشکل ها در عین تأمین نیاز دیگران خود نیز از موهبت و امتیاز زندگی برخوردارند و روابط و مناسبات و رویکردها و کارکردها و نگرش ها و گرایش ها و انتظارات و توقعات و تکالبف و وظایف و ایفای نقش و برنامه ریزی و سازماندهی و نظارت و کنترل و ارزیابی ها و حتی شکل گیری و حیات و انحلال و تغییر هویت محتوایی و یا تقویت و توسعه حوزه کاری آنها همه و همه تحت عنوان آشنایی مدیریت مفهوم و تبیین می شود و خود مدیریت دارای پیچیدگی ها و شرایط و مقتضیات پیچیده و گوناگونی است که از زمان شکل گیری سازمان ها و نهادها تعاریف و وظایف و حیطه و شرح وظایف و فلسفه و معانی فراوانی برای مفهوم مدیریت به صورت نظریه و تئوری و مبانی و نحوه اجرا و محاسن ومعایب آورده اند. و امروزه مدیریت آنچنان اهمیت و اثربخش است که اگر همه مبانی و امکانات و بودجه و نیروی انسانی لازم در گردش و اداره مجموعه ای مهیا و برقرار باشد اما مدیریت و رهبری سازمان دارای دانش و معرفت مدیریت نباشد.
علیرغم همه مقدمات و حتی اقبال از محصولات و کارکردها به زودی جایگاه خود را از دست خواهد داد. و برعکس اگر مجموعه ای فاقد امکانات لازم و منابع و مأخذ اولیه و فرآیند درونی سازمان هم آشفته و برون داد و نتایج و محصولات و تولیدی تقاضا و مقبولیت لازم را نداشته اما مدیریت آن دارای تدابیر رهبری و توانایی لازم در اداره همه جانبه مجموعه و عالم به شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی باشد. با اتخاذ اصول و روش های و متدها و سازماندهی های خاص و بکارگیری از عوامل انسانی در ساعات خاص برای مقام و منزلت خاصی باشد. به زودی شاهد اوج و شکوفایی مجموعه و جذب و جلب دیگران و توسعه و رشد فرآیند درونی سازمان و مجموعه در تولید و توزیع و ارائه خدمات و نیز رضایت شغلی کارکنان و بهره وری درونی سازمان و تأثیرگذاری در اجتماع می گردد. به همین دلیل در این گزارش به بخشی از تعاریف و زمینه ها و عوامل و کارکردهای درونی و بیرونی مدیریت در سازمانها و تشکل ها می پردازیم.
مدیریت فرآیند به کارگیری موثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و براسس نظام ارزشی مورد قبول صورت گیرد[۱].
تعریف مذکور دارای پنج رکن و شاخص است که زیربنای مفاهیم کلی نظری و عملی مدیریت را دربر دارد.
- اولاً مدیریت یک فرآیند است. و فرآیند خود شامل تغییر با استفاده از مکانیزم بازخود به سوی هدف است.
- مفهوم نهفته مدیریت، دربر گیرنده هدایت تشکیلات انسانی است.
- مدیریت موثر، استفاده از تصمیمات مناسب و رسیدن به اهداف ثمربخش و مطلوب است.
- مدیریت کارآ : به تخصیص و مصرف مدیرانه منابع اطلاق می گردد.
- و بالاخره مدیریت بر فعالیت های هدف دار تمرکز دارد.
مفهوم مدیریت و کارکردهای آن در همه نظام ها و اجتماعات با اختلافات بسیار اندک محتوایی مشابه مفاهیم فوق را دارد. اما در نظام عمل و اجرا با توجه به نظام های ارزشی بسیار متفاوت خواهد بود.
با ارائه تعریف کلی مباحث ساختاری و درونی مفهوم مدیریت و نیز تأثیرات مختلف برون سازمانی گوناگونی شکل می گیرد که به اهم برخی از آنها اشاره می کنیم.
اصولاً ابتدا باید این مفهوم از مدیریت را روشن کرد که مدیریت علم است یا هنر است یا حرفه؟
در تبیین تحولات و مفاهمی مدیریت اشاره گردیده که مدیریت هیچکدام از واژه های ذکر شده نیست، ولی همه آنها هست. زیرا مدیریت شامل همه علوم و هنرها و حرفه ها و حتی دانش ارتباطی بین آنها با حفظ ارزش ها و فضیلت های آفرینش است. زیرا در مفهوم مدیریت جمادات و نبات و حیوانات هم جای دارند و اگر مدیریت یک نظام و سیستم سبب نابودی بخشی از جنگل ها و یا انقراض نسلی از حیوانات در چرخه حیات گردد. مدیریت نا کارآمد است. بولدینگ[۲] ضمن شناخت این زمینه ها و با درنظر گرفتن ضوابط عمومی سیستم ها نُه سطح را برای یک سیستم و مدیریت بر آن ذکر کرده است. و طبقه بندی بولدینگ درنظریه سیستمی و شناخت سازمانی و رفتار انسانها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.
در تقسیم بندی بولدینگ :
سطح اول، را ساخت یا چهارچوب، شامل تمامی قوانین مربوط به استاتیک است ذکر کرده است.
سطح دوم، شامل سیستم غیراستاتیک یا متحرک و ساعت گونه هاست و قوانین دینامیک حاکم بر این سح است.
سطح سوم، سیستم های بازخور یا سایبزنتیک[۳] همانند توموستات را شامل می شود.
سطح چهارم، سطح تک یاخته است که به عنوان اولین سطح سیستم های باز توسط پدیده حیات از سطوح قبلی متمایز می گردد.
سطح پنجم ، سطح گیاه و نبات.
سطح ششم، سطح حیوانات و با ویژگی حرکت و احساس از طریق گیرنده های حسی است.
سطح هفتم، انسان است که ویژگی خودآگاهی انسانی حد کمال این سطح است. و با درک زمان و مکان و قدرت تشخیص و تحلیل علامات و اطلاعات و ربط آن را به یکدیگر تصویری از محیط را برای خود می سازد.
سطح هشتم، سازمان های اجتماعی است که باز انسان است که به سازمانها هویت می بخشد.
سطح نهم، دنیای ناشناخته ها و سیتم های متعالی است که در حال حاضر از درک آن عاجز هستیم[۴].
اگر کسی نظریه بولدینگ را فقط در سطح روخوانی نظریه مرور کندف حداقل به حیطه و دامنه و حوزه مدیریت و سیستم های مختلف نظام ها واقف می گردد. اگر کسی نظریه بولدینگ را فقط در سطح روخوانی نظریه مردد کند، حداقل به حیطه و دامنه و حوزه مدیریت و سیستم های مختلف نظام ها واقف می گردد.
و چنانچه اشاره گردید در سطح اول و دوم و سوم به قوانین و اصول مختلف فیزیک و مکانیک و شیمی ریاضی و سایر علوم مرتبط با خلقت اشاره شده است.
سطوح چهارم و پنجم و ششم و هفتم به ماهیت تشکیل اولیه حیات و موجود و تک یاخته ها و موجودات گیاهی و جانوری و بالاخره موجود انسانی با همۀ پیچیدگی ها و اهداف و نقش های آنها در آفرینش اشاره نموده است.
در سطح هشتم به سازمانها و تشکیلات مختلف در جوامع اشاره کرده است که خود آنها نیز تحت تأثیر عنصر انسانی معنی و مفهوم می یابند.
و بالاخره سطح نهم که مجهولات دنیای متمدن امروزی و ارزش های ناپیدای ارزشی و فنی و فرهنگی و علمی و تکنولوژی و ارتتباطی است که جهان با همۀ پیشرفت و تعالی درصدد دریافت و کشف آنهاست و هنوز بشر قادر به دستیابی به آنها نشده است.
با این توضیح پاسخ سئوال ذکر شده روشن می گردد که مدیریت، علم یا هنر یا حرفه است و با مطالعه حتی صوری نظریه بولدینگ می توان به این پاسخ پرداخت که مدیریت فقط علم نیست. مدیریت فقط هنر نیست و مدیریت هیچگاه حرفه به حساب نمی آید. بلکه مدیریت، شناخت همۀ طبیعت و ارزش ها و علوم و فنون و کار بست مؤثر و کارآمد آنها در تحقق آرمان ها و اهداف کوچک و بزرگ موجود انسانی در بستر ارزش ها و پایگاه اجتماعی و فلسفه حیاتی آنهاست.
و فقط بخشی از دانش عمده مدیریت ناشی از تجربیات مدیران و آثار و اندیشه های دانشمندان بوجود آمده است[۵].چنانچه در مقدمه نیز اشاره گردید، مدیریت از نوع مدرن و جدید سابقه نسبتاً طولانی ندارد. و تمدن های پیشین و ابتدایی از جمله مصریان، چینیان، ایرانیان و رومیان و هندی ها و المانی ها و سایر تمدن های دیرین به جای مدیریت دارای اندیشه ها و بینش هایی در اداره امور مختلف و اجتماعات بودند و در یک سلسله مراتب کلّی و کلان و ابتدائی با تقسیم کار ساده و مختصر نظام های ساده اقوام و قبایل اداره می شد[۶].
سه مکتب اصلی و مشهود در مفهوم مدیریت از سایر مکاتب برجسته و مهمتر می باشد. و از مکاتب شناخته شده، مکتب فرآیندی، مکتب تجربی، مکتب رفتار .انسانی، مکتب نظام اجتماعی، مکتب تئوری تصمیم گیری، مکتب کمّی و مقداری و سایر مکاتب طبق برآورد و تحلیل ویلیام اسکات[۷] و با تلفیق و مطالعه طبقه بندی های تاریخی سه مکتب را در مدیریت مطرح می کند.
الف ) مکتب کلاسیک : شامل تقسیم کار، سلسله مراتب، حیطه نظارت و ساختار منطقی.
ب ) مکتب نئوکلاسیک : که با نهضت روابط انسانی شناخته شده است.
ج ) مکتب سیستمی : مکتبی که سازمان را همچون سیستم با متغیرهای وابسته به محیط توقیف می کند و مکتب سیستمی از دیگر مکاتب دوگانه نیز ارزشمند تر است زیرا این سیستم به عنوان منظومه واحدی از اجزاء مرتبط و متعادل که اصل وابستگی مهمترین خاصیت آن است. و اگر اجزاء و عناصر را به صورت مجزّا بررسی کنیم هیچوقت سازمان را نمی شناسیم و این شناخت ارتباطی و سیستمی یک مجموعه است که ما را قادر به شناخت سازمان و کارکردهای آن قادر می سازد[۸].
مفهوم سیستم مفهوم تازه ای نیست و ریشه آن در نظام افرینش و جان طبیعت می رسد. امّا سیستم به صورت تئوری محصول سال های بعد از جنگ جهانی دوم است و استفاده از روش های منظم و مرتبط با همه عوامل و متغیرها با عنوان روش (تحقیق عملیاتی) پس از سال های ۱۹۴۰ در انگلستان آغاز و در آمریکا توسعه یافت، و در سال های ۵۶ – ۱۹۵۰ تئوری عمومی سیستم ها توسط برتالانفی زیست شناسی آلمانی مطرح شد.
و افرادی چون سایمون، بولدینگ، اشبی، چرچمن، کاف و دیگران در توسعه تئوری سیستم کمک کردند.
تئوری سیستمی : مجموعه ای از عناصر و اجزای مرتبط در حالت کنش و واکنش متقابل برای ایجاد یک هدف کلی را شامل می شود[۹].
سیستم ها بر اساس مبانی ۸هدفمندی، کارکردی، اهمیتی و ترکیبی به اواع مختلف تقسیم می شوند.
۱ ) سیستم های اصلی و فرعی : بدن انسان یک سیستم اصلی و دستگاه گوارش یک سیستم فرعی و یا آموزش و پرورش یک سیستم اصلی و سیستم تربیت بدنی یک سیستم فرعی
۲ ) سیستم قطعی و احتمالی : سیستم هایی که نتایج آن قابل اندازه گیری باشد قطعی و سیستم هایی که نتایج آن قابل پیش بینی نباشد احتمالی می گویند.
۳ ) سیستم طبیعی و مصنوعی : سیستمی که بر اساس تعاون و عضویت شکل گرفته مصنوعی و سیستمی که بصورت طبیعی و فطری بدون عملکرد آگاهانه انسانی بوجود آمده باشد، سیستم طبیعی است.
۴ ) سیستم باز و بسته : سیستمی که با محیط خود رابطه متقابل داشته باشد سیستم باز و سیستمی که با محیط روابط متقابل نداشته باشد سیستم بسته می گویند[۱۰].
در سیستم باز آگاهای از محیط و ارتباط بین روابط خود و اثر گذاری بر محیط استوار است. و بر عکس ضمن کسب اطلاعات از محیط و تغییر و تبدیل داده ها نهاده های جدیدی در چرخه سیستم شکل می گیرد.
و در سیستم بسته، معمولاً تولید و خدمات و ارائه فعالیت ها تکراری ومبتنی بر در پیکره تحولات روزمره و افزایش دانش و مهارت از کاروان فناوری و روش های نوین عقب می مانند و این سیستم ها معمولاً در نظام های هنری و منحصر هر کشوری کارآیی دارند. مثلاً سیستم قالی بافی در ایران یا سفال گری یا نوعی تولیدات سنتی و انحصاری نوعی دیگری از سیستم در نظام های مدیریتی وجود دارد که سیستم ساده و پیچیده معروف است.
این نظریه برگرفته از نظریات بولدینگ است که در بخش های نخستین طبقه بندی نه گانه مدیریتی را از ایشان گزارش کردیم.
این نظریه از بولدینگ اشاره به نوعی سیستم اطلاق می گردد که :
سیستم های از آسان به پیچیده وی عبارتند از :
سیستم های استاتیک مثل نقشه زمین، سیستم های دینامیک مانند دوچرخه، سیستم های سایبرنتیک مثل ترموستات، سیستم سلولی که مرز موجود زنده از جمادات است. سیستم گیاه با سیستم حیوان، سیستم انسان، سیستم سازمان سازمان اجتماعی و بالاخره سیستم ماورا الطبیعه و دنیای ناشناخته که از آسانی به پیچیدگی ذکر شده است[۱۱].
سازمان یک نهاد اجتماعی مبتنی بر هدف دارای ساختار طرح ریزی شدۀ آگاهانه و فعالیت نظام مند و همهنگ شده که با محیط خارجی ارتباط دارد[۱۲].
سازمان ها هم بر اساس کمیت حوزه فعالیتی و کارکردهای درونی وماهیتی و یا اهداف تعیینی ونیز تولیدات و خدمات نهایی به انواع مختلف تقسیم می شوند.
۱ ) سازمان های بزرگ و کوچک
۲ ) سازمان های رسمی یا غیررسمی
۳ ) سازمان های دولتی و غیر دولتی
۴ ) سازمان های تعاونی و شخصی و یا دولتی
۵ ) سازمان های تولیدی یاتوزیعی یا خدماتی
۶ ) سازمانهای خاص، یا سازمانهای عام
۷ ) سازمان های صف و یا ستاد
هر سازمان برای ایجاد و تشکیل سه مرحله سپری می کند.
الف ) تقسیم کار ب ) اختیار و مسئولیت ج ) روابط
نمودار در سازمان بسیار مهم است. زیرا سلسله مراتب قدرت و تصمیم گیری و اختیار را نشان میدهد[۱۳].
و معمولاً اختیار از بالا و اطاعت از پایین اعمال می شود و گاهدی هم نمودارها جنبه افقی در بعضی سطوح دارند که نمودار هر سازمانی معمولاً در دسترس کارکنان قرار می گیرد.
به دلیل ارتباط شدید موضوع با مفهوم مدیریت و کارکردهای آن لازم می دانیم. مکاتب سه گانه را بیشتر توضیح دهیم :
۱ ) نظریه مدیریت علمی
۲ ) نظریه فرآیندی مدیریت (اصول گرایی)
۳ ) نظریه بوروکراسی
۱ : از اواخر قرن نوزدهم گروهی تلاش کردن اصول مدیریت را با بکارگیری روشهای مهندسی در (طراحی شغل) علمی تر نشان دهند و مطالعات و تحقیقات قابل توجهی در این زمینه نشان دادند. و با رویّه آزمایشی انتخاب پرسنل برای کار خاصی اصولی را برای تلاش های خود بوجود آوردند. و تیلور[۱۵] پرچمدار این نهضت وتفکر است. و در این تلاش ها
- اصول علمی را به جای محاسبات سرانگشتی و تخمینی جایگزین کرد.
- هماهنگی های لازم در فعالیت گروهی را به جای آشفتگی در عمل شکل داد.
- با جلب همکاری افراد فرد گرایی را منسوخ کرد.
- کار و تلاش برای حداکثر بازده نهایی
- تلاشهای جانبی برای ارتقاء رشد تمامی کارکنان و رشد و ترقّی روز افزون را محور مدیریت در سازمان و سیستم خود قرار داد و هرچند این نظریه امروزه معایب فراوانی دارد ولی در آن برهه از اهمیت و ارزش علمی برخوردار بود.
در اثنای جنگ بین الملل اول (۱۹۱۷ میلادی) افرادی همچون هنری فایول[۱۶] فرانسوی تجربیات خود را در کار مدیریت بصورت وظایف مدیری منعکس می کند که کل سازمان را پیکره واحدی می بینید و فعالیت های این پیکره در شش دسته فنی (تولیدی، بازرگانی ) (خرید و فروش و عبادا)، مالی (تعیین منابع مالی و مصرف بهینه)، ایمنی (حفاظت از افراد و اموال)، حسابداری (تعیین وضع موجود مالی) و وظایف مدیریتی (برنامه ریزی، سازماندهی، فرماندهی، هماهنگی و کنترل) بیان می کند.
پنج دسته اول این فعالیتها کاملاً روشن هستند و در کتابهای دانشگاهی و تحصیلی هم معمولاً از آنها نام نمی برند ولی فعالیت های ششم که به وظایف مدیریتی مشهور گشته از اهمیت زیادی برخوردار است. و در فعالیت پنج گانۀ مدیریتی (برنامه ریزی، سازماندهی، فرماندهی، کنرل و هماهنگی) به اصول چهار ده گانه در تقویت فعالیتهای مدیریتی تأکید دارد. که شامل[۱۷] :
۱ ) تقسیم کار : کاهش تعداد کارهایی که هر کس در محدودۀ معینی انجام می دهد یا تعداد مسئولیت هایی که یک مدیر داردکه موجب افزایش مهارت و بهبود عملکردش می گردد.
۲ ) اختیار : حق صدور دستور به اجرا درآوردن آن را به کمک تشویق یا تنبیه اختیار می گویند مسئولیت داشتن به پاسخ گو بودن در برابر نتایج گفته می شود اختیار و مسئولیت باید با هم متناسب باشند.
۳ ) انضباط : اطاعت و تعهد ناشی از توافقهای مدیر با کارکنان را انضباط می گویند که ممکن است بصورت کتبی یا عرضی و خط مشی باشد و انضباط بیشتر حاصل توان رهبری مدیر است.
۴ ) وحدت فرماندهی : اختیار دستور دادن به کارمند که باید مختص یک مدیر باشد و کامند بداند از چه کسی دستور می گیرد و در برابر چه کسی مسئول است.
۵ ) وحدت مدیریت : برای اجرای برنامۀ واحد باید مدیر واحد وجود داشته باشد و چنین مدیری باید تمام فعالیتهایی که دارای هدف یکسان است هماهنگ و رهبری کند.
۶ ) ترجیح هدفها به منافع فردی : در هر سازمان منافع یک فرد نباید بالاتر از منافع و اهداف کلی سازمان قرار گیرد و مدیر موظف است با ارائه الگوهای خوب میان منافع فردی و سازمانی همبستگی ایجاد کنند.
۷ ) جبران خدمات کارکنان : در قبال کارهای مؤثر کارکنان باید پاداش منصفانه ای پرداخت گردد. و این پاداش متناسب با ارزش کار انجام گرفته و میزان تأثیر آن در واحد سازمانی ارزیابی و ارائه گردد.
۸ ) تمرکز : سازمانها مثل ارگانیزم موجود زنده علی رغم فعالیتهای مختلف همانند یک سیستم واحد عمل می کنندو تمرکز تا حدی که فرد از سایر بخشها جدا افتد تأکید نمی گردد. و تمرکز و عدم تمرکز باید در حدّی اعمال که حیات سیستم چون موجود زنده و فرد بعنوان اعضای سیستم از هم غافل نباشند.
۹ ) سلسله مراتب : خط فرمان یا مسیر دستور از مقامات بالا شروع و به اجزای پایین ختم می گردد و ارتباط از طریق خط فرمان صورت می گیرد وحدت مدیریت را امکان می سازد.
۱۰ ) نظم : استفاده از افراد در محل متناسب و مستعد با وی و انتخاب صحیح ابزار و امکانات در جای خود و به اندازه لازم در ساخت سلسله مراتب سازمانی و حفظ پیکرۀ سازمان.
۱۱ ) عدالت : رفتار عادلانه و متناسب با ارزش و منزلت کاری و شغلی و فردی بطوریکه حس تبعیض و فاصله را در میان کارکنان بوجود نیاورد.
۱۲ ) ابتکار عمل : اجرای برنامه ای و زمان بندی امور بدست افراد مسئول با هدف روشن و آگاهانه.
۱۳ ) ثبات : ارائه مهلت و فرصت به کارمند برای ارائۀ استعداد خود در انجام وظیفه تا زمانی که فرد علاقه و قادر به انجام امور در حد قابل قبول و مؤثر است.
۱۴ ) احساس یگانگی : وحدت کارکنان باعث ایجاد نوعی هماهنگی و قدرت یکپارچه و استحکام سازمانی است و مدیران وظیفه دارندروحیۀ کار دسته جمعی با درک هدفهای سازمانی را پیگیری نمایند[۱۸] و سطح نهادی را در سازمان افزایش دهند[۱۹].
تعداد صفحات :62
چکیده
این مقاله به بررسی یکی از عوامل مهم نگهداری کارکنان یعنی ایمنی و سلامت حرفهای میپردازد. در ابتدا تعریف و مفاهیم مربوط ارائه میشود و سپس روشهای متداول بررسی و اقدام در زمینه بهداشت و ایمنی محیط کار نام برده شده و به قوانین ایمنی و سلامت حرفهای در ایران اشاره میگردد. همچنین فرهنگ، سخت افزار و سیستمها که عوامل کلیدی در ایمنی و سلامت حرفهای هستند مورد بررسی قرار میگیرند. مواردی راهنما به منظور ارزیابی عملکرد ایمنی و سلامت ارائه میشود. انواع برنامههای ایمنی بر مبنای مشوق و برمبنای رفتار تحلیل میشوند. بعد از این مطالب استرس مرد بررسی قرار میگیرد. پس از تعریف استرس و عوامل بوجود آورنده آن، عواملی که بر آن اثر گذاشته و از آن اثر میپذیرند، بررسی شده و سپس راهکارهایی در چارچوب مدیریت استرس برای بهینه کردن آن ارائه میشود.
کلیدواژه : ایمنی و سلامت حرفه ای؛ امنیت شغلی؛ خطر بالقوه؛ بهداشت محیط کار؛ برنامه های ایمنی؛ استرس؛ فشار روانی؛ مدیریت استرس؛ ایمنی؛ شغل
1- مقدمه
یکی از رسالتهای اساسی مدیریت منابع انسانی نگهداری کارکنان توانمند میباشد. از آنجا که اقدامات نگهداری، مکملی بر سایر اقدامات و فرایندهای مدیریت منابع انسانی است، حتی اگر عملیات کارمندیابی، انتخاب، انتصاب و سایر اقدامات پرسنلی به نحو بایسته انجام شود بدون توجه کافی به امر نگهداری نتایج حاصل از اعمال مدیریت چندان چشمگیر نخواهد بود. نظام نگهداری منابع انسانی ابعاد متعددی را شامل میشود که میتوان آنها را به دو دسته تقسیم نمود: دسته اول در رابطه با حفظ و تقویت جسم کارکنان است مانند برقراری بهداشت و ایمنی در محیط کار، اجرای برانامههای ورزش و تندرستی و بعضی خدمات مشابه. دسته دوم شامل مواردی است که تقویتکننده روحیه علاقمندی کارکنان به کار و محیط کار میباشد مانند خدمات بیمه و بازنشستگی و خدمات پرسنلی. در صورت داشتن توجه و بکارگیری این موارد امنیت شغلی در کارکنان ایجاد شده و به رضایت شغلی آنها منتهی میشود که این امر خود از اهمیت بسزایی برخوردار است.
در مقاله حاضر تأکید اصلی بر روی موارد دسته اول است به این صورت که در ابتدا در مورد اصطلاحات ایمنی و سلامت و جنبههای قانونی آن بحث میشود و در ادامه به برنامهها و راهکارهای مدیریت ایمنی و سلامت حرفهای پرداخته میشود. در قسمت دوم مقاله بحث سلامت کارکنان با توجه به عامل کلیدی استرس در محیط کار با تمرکز بر روی شناخت و بهینه سازی میزان استرس بررسی میشود. در پایان امید است که توجه و بکارگیری مطالب و راهکارهای این مقاله در افزایش ایمنی و سلامت محیط کار، بهینه سازی سطح استرس و ایجاد امنیت شغلی مناسب و در نهایت ایجاد رضایت شغلی موثر باشد که این نیز یکی از عواملی است که در بهبود مستمر و تعالی سازمانها باید در نظر گرفته شود.
2- امنیت شغلی1 در آینده
در آینده و در تجارت تغییرات سریع باعث کوچکتر شدن سازمانها میشود و سازمانها به سمت مجازی شدن پیش میروند. سازمانها به صورت یک هسته مرکزی در میآیند و سایر قسمتها و کارکنان به صورت موقت در اطراف آنها قرار میگیرند و اکثر مردم برای خود کار خواهند کرد. پرداختها به صورت قسمتی از سود خواهد شد و جای دستمزدهای ثابت را میگیرد. کارکنان خود را باید با قراردادهای نامعین و مستقل وفق دهند. در این شرایط کارکنان مجبورند همواره در حال یادگیری باشند که دلیل این وضعیت افزایش روزافزون رقابت است. در آینده امنیت استخدام بر مبنای توانایی کارکنان در ایجاد ارزش افزوده میباشد. با توجه به این عوامل میتوان نتیجه گرفت که در آینده عمده مسئولیت ایمنی و سلامت به عهده کارکنان است (وارن 1996؛ یوسف 1998).
3- تعاریف و مفاهیم ایمنی و بهداشت کار
4- روشهای متداول بررسی و اقدام در زمینه بهداشت و ایمنی محیط کار
5- قوانین دولتی و ایمنی و سلامت حرفهای
با توجه به اهمیت ایمنی و سلامت، کارفرمایان همواره از طرف افراد جامعه، کارگران و کارمندان و گروهها و اتحادیههای کارگری به منظور پذیرفتن مسئولیت بیشتر در مورد ایمنی و سلامت کارکنان تحت فشار بودهاند. این فشارها باعث شده تا دولتها به ایجاد قوانین پوششدهنده ایمنی و سلامت اقدام کنند که به دلیل عدم توجه کافی و وجود مشکلات بنیادی در اغلب موارد منجر به پیچیدگی فرایند تولید و عدم شمول برخی افراد در بعضی زمینهها میشوند. به علاوه این مشکل بوسیله تلاشهای غیر موثر و بدون برنامه بعضی از دولتها، اتحادیهها و شرکتها حادتر میشود (استون 2004، 646-647).
6- قوانین ایمنی و سلامت حرفهای در ایران
در هر یک از کشورها برای ایمنی و سلامت محیط کار قوانینی وجود دارد که البته شدت و ضعف آن با توجه به میزان توسعه یافتگی کشورها متفاوت است. در کشور ایران نیز قوانینی برای این منظور پیش بینی شده است و بعد از انقلاب نیز توجه ویژهای به این امر شده است. برای صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعملهایی از سوی شورای عالی حفاظت فنی جهت تأمین ایمنی و وزارت بهداشت جهت سلامتی تدوین میشود که برای کلیه کارگاهها، کارفرمایان و کارآموزان الزامی است (ماده 85 قانون کار). شورای عالی حفاضت فنی مسئول تهیه آییننامههای حفاظت فنی میباشد ( ماده 86 قانون کار).
در ایران اشخاص حقیقی و حقوقی که قصد تأسیس کارخانه داشته باشند باید طرحهای خود را از نظر ایمنی به تأیید وزارت کار (شورای عالی حفاظت فنی) و از نظر سلامت به تأیید وزارت بهداشت برسانند. این موارد در خصوص واردات ماشین آلات هم صادق است ( مواد 87 الی 90 قانون کار).
در مورد کارکنان نیز کارفرمایان برای حفاظت از ایمنی و سلامت کارکنان در محیط کار مکلف به تهیه تمامی وسایل ایمنی و ارائه آموزشهای لازم میباشند. همچنین کارکنانی که در معرض بیماریهای ناشی از کار هستند باید پرونده پزشکی داشته باشند و هر سال یکبار توسط مراکز درمانی مورد تأیید، معاینه شده و نتیجه در پرونده آنها ثبت شود. چنانچه بیماری ناشی از کار در فرد تشخیص داده شود کارفرما مکلف است این فرد را بدون کاهش حقالسعی در قسمت مناسب دیگری به کار گمارد. در صورت تعدد این بیماران وزارت کار مکلف است تا از محیط کار برای کنترل موارد ایمنی و سلامت بازدید به عمل آورد و با بررسی شرایط و در صورت لزوم برای پیشگیری از بیماریهای محیط کار کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار توسط وزارتخانههای کار و بهداشت تشکیل خواهد شد. وظیفه کمیته مذکور برقراری ارتباط میان وزارتخانههای مسئول و کارفرما میباشد و این کمیته از افراد متخصص با تأیید وزارتخانههای مسئول تشکیل میشود (ماده 91 الی 93 قانون کار).
در صورتی که کارفرما در مورد ایمنی و سلامت حرفهای قصور کند برطبق قانون ملزم به جبران خسارت و مجازات خواهد بود و در صورت قصور کارگر، کارفرما مسئولیتی نخواهد داشت (ماده 94 و 95 قانون کار). به منظور اجرای صحیح این قوانین و ضوابط حفاظت فنی و سلامت کارکنان اداره بازرسی وزارت کار تشکیل شده که وظایفی از قبیل نظارت براجرای قوانین، آموزش مسائل ایمنی و سلامت، بررسی اشکالات قوانین، رسیدگی به حوادث کاری و بازرسیهای منظم بر طبق فانون دارد. نحوه بازرسی و شرایط بازرسان نیز در قانون پیش بینی شده است ( قانون کار مواد 96 الی 106).