فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:130
مقدمه:
تلقی ما از « واقعیت » آن چیزی است که در اطرفمان می گذرد بی آنکه ما بعنوان نیروئی کارساز در شکل دادن آن مشارکت کنیم مثلا گردش زمین به دور خورشید از دیدگاه ما واقعیتی مسلم و بدیعی است چرا که بوسیله اراده طبیعت صورت می گیرد .
« نیروی استقلال آدمی در مواجهه با « واقعیت » اغلب مقهور روابط زنجیره ای علت و معلولی
می شود و در نهایت راهی جز قبول آن به عنوان « واقعیت » اول (First Real) یا « بازتاب فیزیکی » هستی ندارد . اما این یک روی سکه است .آدمی آمیخته از دو جهان عظیم و پرانرژی است
« واقعیت » به ما می گوید که زمین به دور خویش وبه دور خورشید میگردد اما « واقعیت برتر» این پدیده را به مثابه یک سوال هستی شناسانه فلسفی مطرح می کند .
«آدمی موجود غریبی است که هر اینه در وجود خود مداقه کندبیشتر به این نکته پی می برد که « نشانی از خداوند را بر دوش می کشد » در طول تاریخ از ظهور بشرتاکنون همواره میلی برای کاوش رازهای جهان با انسان همراه بوده است و در این راه آنچه به آدمی نیرو می داده تاسیر تکامل عقلانی خویش را بپیماید اعتماد قلبی او به امکان وجود جهانی آرمانی و مطلوب و لو در ذهنش بوده است .
فهرست مطالب:
عنوان……………………………………………………………………………………………………… صفحه
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………
بخش اول : تقدس
فصل 1 : تعریف تقدس وروحانیت در هنر ……………………………………………………….
فصل 2: تقدس در هنر …………………………………………………………………………………
بخش دوم : تقدس هنر
فصل 1: تعریف هنر……………………………………………………………………………………..
فصل 2 : انسان و بیان احساسات مقدس در هنر …………………………………………………
فصل 3: شناخت معنوی هنر ………………………………………………………………………….
فصل 4: تبار شناسی هنر مقدس ……………………………………………………………………..
فصل 5: دین و هنر معنوی ……………………………………………………………………………
فصل 6: نمونه ای از سبک شناختی ………………………………………………………………….
بخش سوم : تقدس در نقاشی
فصل 1: تقدس نقاشی ………………………………………………………………………………….
فصل 2: معنای تقدس در نقاشی و چند نمونه آمار ………………………………………………
فصل 3: تقدس رنگ در نقاشی ………………………………………………………………………
بخش چهارم: الحاقات
– نتیجه گیری
– فهرست منابع و ماخذ
– فهرست تصاویر
– منابع اینترنتی
– واژگان فارسی
– واژگان لاتین
– گزارش کار عملی
فرمت:word(قابل ویرایش)
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….. 1
فصل اول
تاریخچه …………………………………………………………………………………………………… 6
تعریف تذهیب ………………………………………………………………………………………… 13
ریشه یابی لغت تذهیب …………………………………………………………………………… 14
واژگان تذهیب: ……………………………………………………………………………………….. 17
ابرک ………………………………………………………………………………………………………. 17
اسلیمی (اسلامی) ……………………………………………………………………………………. 17
بند اسلیمی……………………………………………………………………………………………… 17
تاج ………………………………………………………………………………………………………… 18
جدول……………………………………………………………………………………………………… 18
ختایی …………………………………………………………………………………………………… 18
داغ…………………………………………………………………………………………………………. 18
دهن اژدر………………………………………………………………………………………………… 18
سنجاق نشان …………………………………………………………………………………………. 18
شرفه………………………………………………………………………………………………………. 19
شمسه…………………………………………………………………………………………………….. 19
شمسه کوچک …………………………………………………………………………………………. 19
فرنگی ……………………………………………………………………………………………………. 20
فصاصی …………………………………………………………………………………………………. 20
کتیبه سرلوحه ……………………………………………………………………………………….. 20
کمند زرین ……………………………………………………………………………………………… 21
کره ………………………………………………………………………………………………………… 21
لچک ترنج ……………………………………………………………………………………………… 21
لچکی واگیره ………………………………………………………………………………………….. 21
ترنج ……………………………………………………………………………………………………… 22
سرترنج ………………………………………………………………………………………………… 22
سرلوحه…………………………………………………………………………………………………. 23
کتیبه …………………………………………………………………………………………………….. 23
ترصیع ………………………………………………………………………………………………….. 24
حاشیه ……………………………………………………………………………………………………. 24
قوس حلزونی ………………………………………………………………………………………… 25
فصل دوم
مکتب های تذهیب …………………………………………………………………………………… 25
ابزار و مواد کار: …………………………………………………………………………………….. 29
قلم مو…………………………………………………………………………………………………….. 29
طلا و نقره ……………………………………………………………………………………………… 30
مهره ………………………………………………………………………………………………………. 31
کاغذ ………………………………………………………………………………………………………. 32
صفات مهم کاغذ ………………………………………………………………………………………. 32
رنگ ……………………………………………………………………………………………………….. 33
پرگار، ترلینگ، خط کش ………………………………………………………………………….. 34
شیوه کار تذهیب ……………………………………………………………………………………. 35
اصول قابل اهمیت در کلیات نقش …………………………………………………………….. 40
فصل سوم
ختایی و اسلیمی (دیرینگی و ریشه مشترک) ……………………………………………. 42
تعریف ختایی و گونه های آن ………………………………………………………………….. 43
اسلیمی ………………………………………………………………………………………………….. 46
تعریف اسلیمی و گونه های آن ……………………………………………………………….. 47
صورت اسلیمی ………………………………………………………………………………………. 52
تزئین اسلیمی ………………………………………………………………………………………… 53
چنگ و گره …………………………………………………………………………………………….. 54
نشان و انواع آن: ……………………………………………………………………………………. 55
لچک نشان یا کتیبه نشان ………………………………………………………………………… 55
بته جقه نشان …………………………………………………………………………………………. 56
دل نشان ………………………………………………………………………………………………… 56
ابرک نشان (اسلیمی ماری) ……………………………………………………………………… 56
نشان و اصل قاعده (نقش در نقش) ………………………………………………………….. 57
تکوین نقوش (ترکیب اسلیمی و ختایی) …………………………………………………… 58
جایگاه نشان ها در شمسه ……………………………………………………………………….. 58
گره سازی ……………………………………………………………………………………………… 59
شرفه ……………………………………………………………………………………………………… 59
فصل چهارم
تحول هنر در تذهیب……………………………………………………………………………….. 60
طراحان و مذهبان قدیم ……………………………………………………………………………. 63
طراحان و مذهبان معاصر ……………………………………………………………………….. 66
فصل پنجم
طرح نشان ……………………………………………………………………………………………… 72
طرح ترنج ……………………………………………………………………………………………… 73
طرح کتیبه ……………………………………………………………………………………………… 74
طرح لچک ……………………………………………………………………………………………….. 75
طرح تاج و سرلوح …………………………………………………………………………………. 76
طرح واگیره اسلیمی و ختایی ………………………………………………………………….. 78
طرح حاشیه ……………………………………………………………………………………………. 79
منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………… 80
مقدمه
سپاس خداوندی را که منشا حسن و جمال و زیبایی است و موهبت درک و احساس آن را به بشر عطا فرمود و انسان را در فهم کشف حسن جمالش سزاوار نمود. آن خالق منان گوشه ای از زیبایی های عرش را برای مشاهده بندگان صالح خویش مهیا ساخت و جلوه هایی از ان ملکوت زیبا را به فرش کشید و منظری از رخ پر حسن و جمال خویش را برای آرامش دل انسان ها به دست هنرمندان سالکش متجلی نمود.
این همه نقش می و عکس مخالف که نمود
یک فروغ رخ ساقی است که در جام افتاد
این جلوه های جمال که به جان حقیقت جوی آدمی نشاط و طربی ژرف می بخشد و عقل و حواس را به شادمانی جاودانه معطوف می سازد ، سبب کشش به سوی حقایق زیبا و عالم ملکوت می شود تا روح انسان از قید ظلمات دنیا رهایی یابد و به انوار عالم قدس آشنا گردد. هنرمندان مومن برای کشف بیشتر این زیبایی ها و ابداع آثار جاودان بشری رنج و مشقت این راه طولانی را بر خود هموار نموده و میراثی گران بها برای بشر به جای نهاده اند. از جمله این هنرها می توان تذهیب را بر شمرد که با نقوش مجرد در الواح روح نواز و دل انگیز قرآنی در معاشرت با خوش نویسی، صفحاتی را رقم زده اند مکه یادآور معانی باطنی و لطیف قرآن است. این هنر مقدس همچنین در معاشرت با نگارگری ، به دست استادان مجرب با اندیشه های حکیمانه ، ترکیبی از معنا و صورت زیبا را به دست داده است. در هنرهای صناعی نیز همچون نقش فرش و نقش کاشی و … نیز به کار گرفته شده که هر یک از این جلوه ها در مقام عملکردشان در زندگی انسان مجموعه ای از زندگی ای روحانی و زیبا را به نمایش می گذارند.
در این کتاب مجموعه ای بزرگ از نقاشی های سه بعدی قرار دارد که از دیدن این نقاشی ها انگشت به دهان میشوید
حتی تعجب افرادی که از هنر بیزارن رو بر می انگیزه
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:130
فهرست مطالب:
مقدمه :
وقتی که کتابهای تاریخ هنر و نقاشان بزرگ غربی را ورق می زنیم ، با تصاویر بی شماری از هنرمندان بزرگ روبرو می شویم ؛ تصاویری زیبا ، متنوع و با ترکیبهای گوناگون و سبکهای متفاوت ؛ برخی از این نقاشیها که تحت عنوان شمایلنگاری معرفی شده اند ، زندگی حضرت مریم و فرزندش مسیح را تشکیل میدهد که در دروه های مختلف به تصویر درآمده اند . این شمایلها علیرغم سادگی فرم و تکنیک ، با زیبائیهای چشم گیر ، انسان را ساعتها به خود مشغول می کنند ؛ بارها و بارها این صفحات را ورق می زنی و ساعتها به نظاره می نشینی و هر بار چیز تازه تری درآنها می یابی.
هنرمندان قرون وسطی بیش از هر موضوع دیگری شمایلهای حضرت مریم و عیسی (ع) را استادانه در صحنه های متفاوت ، همچون عبادت و نیایش ، معراج ، غسل تعمید و زندگی روزمره و . . . به تصویر کشیده اند.
زیبائی ، سادگی و معنویتی که توأمان در هماهنگی صورت ومحتوای این شمایلها وجود دارد باعث علاقمندی من به این موضوع گشت . این شد که تصمیم گرفتم علی رغم کمی منبع در حد توان خود به تحقیق و گردآوری نمونه هائی در مورد شمایلنگاری قرون وسطی و معرفی برخی از هنرمندان آن بپردازم ؛ لیکن به علت تجانس و نزدیکی شمایلنگاری قرون وسطی با هنر دوره بیزانس از لحاظ بصری و محتوایی ، در اکثر قسمتهای این جزوه ، هنر این دو دوره در کنار هم مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
در فصل دوم اشاراتی به شکلهای نشانه ای و نمادین شده است ، اما چون بحث اصلی ، بررسی شمایلنگاری است و با این عقیده که جهان هستی در چهره انسان جلوه می کند و آنچه در سیمای افراد دیده می شود ، در واقع جلوه ای است از درون آنها و سیرت قدیسان در سیما و صورت ایشان نمایان است ، لذا در ارائه نمونه ها و مصادیق تصویری حاضر در بخش فوق ، قطع نظر از بررسی جنبه های فنی و موضوعی ، شخصیتهای روحانی نیز در برخی موارد تحلیل و نقد شده است .
در فصل سوم به بررسی ویژگیهای بیانی و بصری تعدادی از آثار شمایلنگاری قرون وسطی و بیزانس و مقایسه آن با نقاشی دوره گوتیک پرداخته شده است . علت انتخاب دوره گوتیک برای مقایسه با شمایلهای قرون وسطی و بیزانس ، وجود آثار فراوان با موضوعات مشابه و نزدیکی نقاشی این دوره ها با یکدیگر است . لذا به خاطر طولانی نشدن بحث ، همینطور اهمیتی که برخی از شخصیتهای روحانی و قدیس مانند حضرت مریم و مسیح (ع) در آثار هنرمندان این دوران داشته اند ، جهت بررسی بهتر موضوعات ، شمایلهای با موضوع حضرت مریم به عنوان یک نمونه بارز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
گرچه بررسی موضوع فوق با وجود کمی منبع ، برای اینجانب کاری بسیار سنگین و دشوار مینمود ، لیکن سعی کرده ام قدمی هر چند کوتاه و ناچیز در این راه پرفراز و نشیب بگذارم و نگاهی به این وادی دور دست و فراموش شده بیندازم تا رموز بیانی و جذابیت بصری این کارها را بهتر و بیشتر درک نمایم .
با عذر خواهی از قصورات ، امید است که صاحبنظران به بزرگواری خود ببخشایند .
پیشگفتار:
هنر مسیحیت در قرون وسطی بر اساس هنر روم پایه گذاری شده و روم نیز میراث خوار یونان بود و یونان از صدقات و نفقات مصر تقلید می کرد . لیکن مسلم است که هر ملتی هر چیز را که کسب کند به زعم و سلیقه خود در آن تغییراتی می دهد به استثناء مورد میراث خواری روم از یونان که تقریبا مقلدانه و با دگرگونی های بس اندک همراه بود. همانطور که تاریخ گواهی می دهد ، هر دو ملت از یک نژاد و یک سلاله بودند . آنچنانکه بسیاری معتقدند رومی ها که کوچنده های یونانی بودند ، خاک ایتالیا را همسان با آب و هوای وطن خود دیدند و در آنجا زندگی یونانی خود را دوباره احیاء کردند ، چنانکه شباهت زبانی و ریشه مشترک آنها دلیلی بر اشتراک ریشه های فرهنگی و هنری آنهاست.
یونان ، اساس هنر و فرهنگ خویش را بر ستایش و پرستش صورت انسان گونه قرار داده بود . بدون شک دلیل انتخاب بدن انسان ، وجود اندازه های زیبا و نسبتهای شکوهمند و تعادل بی تا ، در آن بوده است و این چنین انسانی نمادی از خداوند در زمین می گردید ، بدین ترتیب هر خدائی در آسمان مصداقی انسانی در زمین یافت .
دیدگاه مسیحیان اولیه این بود که چون خدا بصورت انسان در پسرش مسیح تجلی کرده است . بنابر این هنرمندان می توانند خدا را نیز در شکل انسانی تصویر کنند. از طرفی فقر عمومی مسیحیت و سلطه بی چون و چرای کلیسا بر زندگی ، افکار و اعمال مردم سبب شد که هنر نیز در میان هنرمندان مسیحی ، راه سادگی و حقارت بپیماید و بسوی بدویت سوق کند . این موضوع از آثار قرون وسطی بخوبی آشکار است .
در زمان حکومت کنستانتین با رسمیت یافتن دین مسیح ، هنر مسیحیان نیز از اختفا و انزوا بیرون آمد و به سرزمینهای دیگر گسترش یافت . گاه هنر مدیترانه خاوری در سده های چهارم تا ششم را جزئی از هنر مسیحی پیشین می دانند . زیرا در جهان مسیحیت آن روزگار هنوز مرزبندی مشخصی بین خاور و باختر وجود نداشت . در واقع صور مختلف هنری و شمایلنگاری مسیحی در سراسر مدیترانه و از فلسطین تا ایرلند به سرعت انتشار یافت ، اما از سده ششم بخصوص در دوره امپراتوری ایوستی نیانوس ( 527- 565 ) خصوصیات هنر بیزانسی کاملاً بارز شد و نخستین عصر طلائی در تاریخ این هنر رخ نمود . در این دوره ، شمایلنگاری بیزانسی جنبه شکوهمندی داشت و بیشتر به تجلیل از عظمت و اعتبار امپراتوری روم شرقی می پرداخت . جنبش شمایل شکنی در سده های هشتم و نهم رشد هنر مذهبی ( بالاخص شمایلنگاری ) را متوقف کرد و زمینه را برای گسترش هنر دنیوی و تزئینی مهیا ساخت .
دوران حکومت امپراطوری مقدونی ( 867 – 1057 ) مقارن با دومین عصر طلائی هنر بیزانسی بود . در این عصر تمایلی به آثار باستانی ، گرایش فزاینده به جنبه های تشریفاتی و نمایشی رواج یافت . در زمان فرمانروائی خاندان کهننوس ( 1057- 1185 ) سیمای هنر بیزانسی دوباره تغییر کرد . پس از این ، توسعه اروپای باختری آغاز شده ، یورش نرمانها و جنگهای صلیبی ، تسخیر قسطنطنیه توسط فرانک ها ( 1204 ) دورانی پر آشوب را پدید آورد و اینچنین نفوذ اقتصادی جمهوریهای ایتالیا در بیزانس افزایش یافت . ولی این همه به انحطاط هنر نینجامید . در زمان فرمانروائی خاندان پالایولوگوس ( 1261 ـ 1453 ) دوره ای جدید فرا رسید که به عنوان سومین عصر طلائی هنر بیزانسی شناخته می شود .
اگر چه هنر بیزانسی ماهیت دینی داشت ، اما منحصر به موضوعات مذهبی نبود . آنها گاه با نقاشیها و موزائیک های غیر مذهبی کاخهای شاهی را می آراستند ولی آثار تصویری غیر مذهبی در مقایسه با آثاری که موضوعاتشان از تورات ، انجیل ، کتابهای مجعول شرح کودکی مسیح و مریم و زندگینامه قدسیان گرفته شده بود ، شمار کمتری داشتند .
در واقع هنر بیزانسی حتی هنگامی که در خدمت امپراتوران بود . خصلت دین سالارانه اش را حفظ کرد ؛ به طور کلی میتوان گفت که هنر بیزانسی ترجمان تصویری افکار و نظرات علمای الهی به زبان هنر بود . از این رو این هنر فاقد شخصیت پردازی و مقید صرف به مضامین دینی بود . در موزائیک ها ونقاشی های داخل کلیسا ، انتخاب موضوعها و حتی نمایش حالت شخصیتها از الگوی دینی معین پیروی می کرد .
هنر بیزانسی و بالاخص شمایلنگاری اساساً به موضوعات ماوراء بشری می پرداخت . از همین رو در برابر طبیعت گرائی هنر یونانی ـ رومی ، به تخلیص در فرم رو می آورد و بدین سان معیار های هنر خاور زمین را برتر از معیار های کلاسیک باستان دانست . شیوه موزائیک ، عرصه مناسبی برای هنرمندان بیزانسی بود تا جهانی بی زمان ومکان ودر عین حال پر شکوه بیافریند .
هنر بیزانسی به هنر اروپای شرقی قرون وسطی بسیار اثر گذاشت و این تأثیر به خصوص در آثار نقاشان سده سیزدهم و چهاردهم ایتالیا نمایان است ، اما از جمله تفاوتهای هنر بیزانسی با هنر اروپائی باختری در قرون وسطی این بود که وجه دینی در آن اهمیت بیشتری از وجه تزئینی داشت .
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:93
فهرست مطالب:
مواد لازم برای نقاشی سیلیکات. ۱
مواد لازم برای نقاشی سیلیکات. ۴
اسگرافیتوی خشک.. ۶
اسگرافیتوی خشک روی ساروج شنی. ۹
تکنیکهای فرسک.. ۱۱
مقدمه. ۱۱
مواد وروشهای نقاشی فرسک.. ۱۴
آهک.. ۱۸
آهک داغ. ۲۱
اقسام شن ومساله اندازه دانهها ۲۲
افزودنیها ۲۵
ترکیب ملاطها ۲۶
طبیعت دیوار برای تکنیک فرسک.. ۲۷
روش ساختن ملاط.. ۲۹
افزودنیها ۳۰
ترکیب ملاطها ۳۲
ترکیب ملاطها در نقاشی فرسک.. ۳۴
مواد رنگی فرسک.. ۳۵
حلالهای فرسک.. ۳۸
کارهای مقدماتی: کارتن سازی (طرح مقدماتی) ۳۹
روش انتقال طرح مقدماتی. ۴۳
روشهای مناسب برای فرسک.. ۴۶
روشن شفاف.. ۴۸
روش مات. ۵۵
روش نقاشی ترکیبی. ۵۷
تأثیر زمینه در کار ۵۸
۳-سطح صیقلی: ۶۰
سیمان در نقاشی فرسک.. ۶۳
کاربر ملاطهای رنگین. ۶۵
تکنیک بتونه کاری براق. ۶۶
حلالهای بتونه کاری براق. ۶۸
عمل آوردن نهایی. ۶۹
تکنیکهای خراشی. ۷۰
کارهای مقدماتی برای روشهای خراشی. ۷۳
ملاط تکنیک خراشی. ۷۴
مواد رنگی شیوه خراشی. ۷۵
وسایل تکنیک خراشی. ۷۷
شیوههای اجرای روش خراشی. ۷۸
روش خراشی با استفاده از خطوط محیطی. ۷۹
استفاده از محدودههای رنگی در روش خراشی. ۸۰
روش خراشی نقاشی گونه. ۸۱
روش خراشی تک رنگ.. ۸۲
تلفیق روش خراشی بادیگر تکنیکها ۸۴
انجام اصلاحات. ۸۶
چهارچوب فلزی : ۹۱
فهرست منابع : ۹۳
چکیده:
مواد لازم برای نقاشی سیلیکات
یافتن یک روش نقاشی که هیچگونه نقطه ضعفی نداشته باشد بسیار غریب به نر میرسد. این موضوع در مورد نقاشی با تکنیک بی نظیر «سیلیکات »نیز صدق میکند.بسیار ضروری است که کار در این روش روی سطوح هموار وجاذب انجام گیرد. ترکهایی که بر اثر جمع شدن سطح بوجود میآیند، همچنین سوراخهای پرشده، به وضوح بعد از اتمام کار در این تکنیک مشاهده میگردند. مسئله مهم این است که نباید روی سطوحی که قبلا با آب آهک یا محلولهای رنگی یا رنگ روغن نقاشی شده اند کار کرد. در واقع هیچ ماده حلالی نمیتواند آنطور که باید و شاید رنگ روغن را از روی سطح بردارد، تاآنکه رنگ «سیلیکات» بتواند بخوبی جذب زمینه گردد.
براساس تجربیاتی که مولف در این زمینه داشته میتوان ابزار کرد که : آب آهک و یا رنگهای محلول را میتوان با برسهای سیمی-آنچنانکه دانههای شن لایه بتوانند، ماده سیلیکات را بطور همیشگی درون خود حفظ و نگهداری کنند-برداشت.
تولید کنندگان رنگهای «سیلیکات» مواد مناسب کمکی را برای استفاده در شرایط حاد پیشنهاد میکنند. بعنوان مثال ماده «فیکس کروست» ساخت «لوهوالدورک» وماده«دوموسیلین» ساخت «سیلین فارب ورک» برای جلوگیری از تکه تکه شدن لایه رنگ ویا کار روی سطوح ناهموار و یا لایههای تعمیری عرضه شده اند.
مایع «اچینگ» برای لایه سیمانی خالص وساروج شنی که اصولا سطوح بسیار جاذبی هستند،مطرح میگردد. استفاده از محلول «هیداکسیدباریم» در صورت استفاده بر روی دیوار، حالت دیوار را بطور مرتب از «سولفات کلسیم» به «سولفات باریم» تغییر میدهد واین امکان را بوجود میآورد که حتی در موارد اضطراری بتوان روی لایه سنگ گچ نیز کار کرد. اینگونه مواد را میتوان از تولید کنندگان مختلف وتحت عناوین تجاری تهیه کرد. مسئله ای که بسادگی نمی توان برای آن راه حلی پیشنهاد وعرضه کرد موضوع رطوبت بالارونده زمین است. این مشکل در واقع به نقاش مربوط نمی شود وبرای آن باید به معمار و یا مهندس سازنده بنا مراجعه کرد. در هر حال هنرمندان مایلند که برای بعضی نقائص فنی مواد یا محصولات یک تولید کننده خاص ویا بعضی تکنیکهای بخصوص را بهانه کار خود قرار دهند. در بخشهای قبل راجع به سه مشخصه اصلی تکنیکهای نقاشی صحبت شد.
هنگامی که برای یافتن دلایل نقاط ضعف جستجو میشود باید تمامی عوامل را بطور یکسان مورد توجه قرارداد، این مسئله شالم روشهای کاری- مورد اجرا برای ترکیب موادرنگی وحلال-زمینه کار ووسائل دیگر نیز میشود.
مسئله دیگری که در انتها باید به آن اشاره کرد، انواع صمغ ترکیبی انتشاری است که فضاهای کار را امتداد میبخشد و امکانات عملی مناسبی را برای اجرا ایجاد میکند. در ضمن گفته میشود این ماده بعنوان یک تثبیت کننده نیز عمل میکند.
اسگرافیتوی خشک
(توضیح: «اسگرافیتو» نوعی تزئین روی ظروف سفالین و غیره است که در اثر خراشیدن سطح ظرف ، و رنگ کردن آن ایجاد میشود، مثل بعضی ظروف مربوط به قرن 17 که در شهر بولونا ساخته میشد.
در ابتدای بحث باید روی این نکته تاکید کرد که این روش شکل دیگری از تکنیک «اسگرافیتو» سنتی معمول است. به هر حال از آنجایی که این روش قادر بوداثرات قابل توجه وجذابی را بوجود آورد «اسگرافیتوی» خشک، بتدریج یک روش مورد پسند ومقبولی گشت. تا زمانی که یک کار با ایمان واعتقاد هنری صحبت میکند و تا وقتی که یک هنرمند موارد مورد مصرفش را درست وصحیح بکار میبرد، هر روشی- هر چند هر غیرطبیعی و عجیب- میتواند مناسب باشد وبرای اجرا تجویز گردد. خراشیدن یک لایه خشک، البته خارج از این بحث میباشد، اما در هر حال اینکار به آسانی روی یک لایه نازک و یا تا حدی کلفت لایه آب آهک انجام پذیر است.
وسائل مورد استفاده در این روش، تراشندههای قوس دار- ویا با حالتهای دیگر-هستند.
این موضوع قبلا نیزذکر شده است که برای تزئین یک دیوار با روش «اسگرافیتو» بایستی آنرا به قسمتهایی که بتوان طی مدت یک روز روی آن کار کرد، تقسیم نمود. اگر چه در مقایسه با «فرسک» مدت زمان بیشتری در این روش در اختیار هنرمند قراردارد. پس برای «اسگرافیتو» میتوان بزرگترین اندازهها را آماده و ملاطگذاری کرد وسپس نقاشی نمود.
بدین ترتیب هنرمند میتوان هر زمان که مایل است و به هر مدت که دوست دارد روی دیوارش کار کند. برای انتقال طرح باید «کارتن»(طرح مقدماتی) را سوراخ کرد و روی کاربرد. خطوطی که بعد از طرح گذاری روی سطح بوجود میآیند وبرای کار لازم هستند را میتوان بعد بوسیله پارچه پاک کرد.
نقاشی برلین به نام «ویلهلم دوهم» که اکنون در امریکا زندگی میکند، دیوارهای عظیم یک کلیسا را به طریق زیر کار کرد:ابتدا یک لایه اکسید قرمز حاوی دانههای خشن توسط یک بنای ماهر روی دیوار رفت، سپس سطح کار با استفاده از یک ماله کاملا صاف شد این کار باعث گردید که دانههای خشن موجود در ملاط اثرات ناجوری را در سطح کار بوجود آوردند( یعنی همان حالتی که گاهی اوقات بر روی دیوارهای نمای خارجی بعضی ساختمانها دیده میشود.)
زمانی که لایه، خود را آنقدر گرفت که رنگهایش به سادگی نریختند، مایعآب آهک کمرنگ با استفاده از یک قلم کار کرده به آرامی روی کار رفت، در این حال دقت میشد که از دویدن رنگ توی خراشهایی که توسط دانههای خشن بوجود آمده بودند خودداری شود. این سطح ناهموار، یک ظاهر زنده خوشایند به دیوار میداد. در فضاهای بزرگی که از وسائل خراش دهنده استفاده میشد سطح ناهموار از برداشته شدن کامل آب آهک سطح کار جلوگیری میکرد و این عمل باعث بوجود آمدن یک سطح و بافت خوشایند میگردید.
این مثال میتواند این موضوع را ثابت کند که یک هنرمند با استفاده از تجربیات کاری و همچنین ابداعات ذهنی میتواند راه و طریق بیان خاص خویش را پیدا و عرضه کند. این روش نه تنها برای اجرای کارهای بزرگ روی دیوارهای عظیم، حتی روی کارهای کوچک وجزئی نیز قابل استفاده میباشد. این نوع کار که بطور اجمال و گذرا در اینجا مطرح شد بسیار به کار گرافیستها نزدیک است. برای مثال ملاط معمولی یک دیوار میتواند با یک رنگ تیره پلاستیک رنگ آمیزی شود که این ملاط در عمل میتواند با یک لایه رنگ روشن پوشانده شود.قبل از آنکه لایه رنگ نرم، سفت شود، خطوط لازم و مناسب را میتوان با استفاده از تراشندههای معمولی یا حتی با یک چاقوی جیبی و یا به وسیله قلم خراشنده کارهای «اچینگ» عمل آورد و کارکرد. و در ضمن میتوان فقط به خط بسنده نکرد وسطوح مناسب را از کار کاملا در آورد. بهتر است رنگ زیرین از چندین لایه تشکیل شده باشد تا یک وقت بر حسب اتفاق به لایه اصلی صدمه ای نرسد. روشهای مختلف دیگری را میتوان با استفاده از رنگهای تیره روی رنگهای روشن بوجود آورد. مثلا بافتهای گوناگونی میتوان با استفاده از رنگهای تیره روی رنگهای روشن بوجود آورد. مثلا بافتهای گوناگونی میتوان با استفاده از شانههای فولادی بوجود آورد. برسهای سیمی و سمبادههای خشن و یا تکههای شیشه نیز در این زمینه مناسبند. اما باید توجه کرد که هنرمند نباید فریفته ووسوسه شود تا برای بدست آوردن اثرات بی ارزش و ساده به کار صدمه زند و به قول معروف بیش از حد لازم افراط نماید.
اسگرافیتوی خشک روی ساروج شنی
این نوع از «اسگرافیتو»ی خشک ، نمونه ای از تطبیق هنر مدرن، با محیط نامانوس بوجود آمده توسط ساختمانهای امروزی است. امروزه نمای بسیاری از ساختمانهای تجاری و یا حتی کلیساها، با همان ساروج شنی که در آن استفاده شده رها میشود و هیچ گونه لایه پوشاننده دیگری روی آن نمی آید. چنین دیوارهایی اگر بخواهند تزئین شوند، بهترین راه،خراشیدن و کندن همان ساروج شنی است. برای نفوذ وبریدن سطح سخت ساروج از سمبادههای با چرخش سریع استفاده میشود. نقاشی بنام «تئودور ورنر شرودر» این روش را توسعه وبسط داد.او برای کار خود از یک دستگاه با سرعت بالا ساخت کارخانه «بوش» با دوری در حدود 24 هزار دقیقه و با تیغههای قابل تعویض صفحات سمباده استفاده کرد. هر کس با کمی تمرین میتواند از این وسیله کوچک الکتریکی استفاده کند. در صورتیکه لبه چرخنده صفحه با زاویه ای خص با دیوار تماس پیدا کند خطوط نازکی را بوجود میآورد که در صورت نیاز میتون آنها را پهن و بازتر کرد. خطوط مستقیم مایل وقوس دار را با این روش میتوان بوجود آورد. برای داشتن دقت لازم ضروری است که صفحه گردنده را هر چند یک بار تیز کرد تا بتوان خطوطی مشخص و دقیق بدست آورد. چرا که سختی سطح کار استهلاک قابل توجهی ایجاد میکند. باید متذکر شد که استفاده از «بندپیچهای غلطنده ایمنی» را نمی توان توصیه کرد چرا که دانههای چسبیده شده در طی عمل تراشیدن از سطح این وسائل کنده میشوند.
عمل انتقال «کارتن » طبق معمول (روش قبلی) بر روی سطح کار انجام میشود. بهترین طرحها برای این روش طرحهای کشیده و خطی هستند. «اسگرافیتو»ی شنی را رنگهای «سیلیکات » میتوان رنگامیزی کرد چرا که این رنگها با فرآیند شیمیایی خود بخوبی به سطح نفوذ میکنند روش دیگری که در این زمینه میتوان بکار برد رنگامیزی سطوح با استفاده از رنگهای «سیلیکات » و کندن خطوط از میان آنهاست.
این روش بخصوص برای دیوارهایی که با آجر سفید شده کار شده اند مناسب است چرا که نرمی آجر، امکان انجام سریع کار بدون تلاش بیش از حد را میدهد. در صورتی که طرح بجای سطح شنی به روی لایه سیمان اجرا شود استفاده از آسیابهای ساخت کارخانه «بوش » با حدود وزن 5 پوند(حدود 3 کیلو) به مراتب از نوع ذکر شده اول مناسب تر و راحت تر است. در لایههای نرم تر تزئینی، کندن خطوط، کاملا دقیق نخواهد بود. «اسگرافیتو»ی شنی یکی از متداولترین روشهایی است که هنرمندان مجبور به انجام و تطبیق خود با آن هستند وتکنیکی است که طی کار،هنرمند، خود معلم خود خواهد بود.
تکنیکهای فرسک
مقدمه
نه تنها اشخاص غیروارد وعامی،حتی مورخین نیز تمایل دارند که تمام نقاشیهای دیواری را فرسک بنامند متاسفانه این تصور غلط بسیار معمول است. بطور قطع باید گفت این تکنیک تنها به مورد خاص محدود میشود. یعنی آنهایی که بر روی آهک خیس و تازه بکار میروند.
ایتالیائیها این تکنیک را «دی پن گه ره آفرسکو» مینامند که معنای آن نقاشی روی آهک تازه» است. بدین ترتیب این شیوه نقاشی نه روی آهک خشک شده بلکه روی آهک تازه عمل آورده شده انجام میپذیرد.
بدین ترتیب مقدار زمانی ک نقاشی میتواند روی یک کار صرف کند محدود میشود.
یکی از موانعی که باعث شده نقاشی دیواری فرسک کاربرد وسیع و گسترده ای را از دست بدهد همین امر است. بعلاوه تصمیم در مورد تزئینات دیوارهای داخلی وخارجی ساختمانها بسیار دیر گرفته میشود. یعنی زمانی که دیوارها پوشانده شده و برای فرسک بسیار خشک میباشند. از طرف دیگر مهندسین معمار در مورد دوباره ملاط زدن دیوار بسیار اکراه دارند و این دلیل خوبی است برای عدم ارتباط لازم بین نقاشی دیواری و ساختمان.
تحقیقات انجام شده تاکنون نشده نداده که منشا این تکنیک از کجاست اما به احتمال زیادقدمت آن به دوران بسیار قدیم باز میگردد. ایتالیا با ارزش ترین وبهترین نمونههای فرسک را در خود جای داده است. نقاشیهای دیواری که از شهرهای کهن «رم»-«پمپی» و «هرکولانیوم» بدست آمده، حاکی از پیشرفت چشمگیر نقاشی فرسک در آنجا است که هنوز هم پس از گذشت دو هزار سال از عمرشان هر بیننده ای را تحت تاثیر زیبایی خود قرار دهند.
امروزه در ایتالیا ،تنها نقاشان متعلق به نسل گذشته با این شکل از هنر آشنایی دارند. این باور در کشورهای شمالی اروپا وجود داشته که تکنیک «فرسک» مستلزم اسرار تکنیکی بسیار فراوان است، بطوریکه فرسک مدرن امروزی حتی با قابلیتهای کافی قدرت بوجود آوردن آن کیفیت قدیم را ندارد. البته این مطلب درست نیست. حقیقت این است که تکنیکهای نقاشی دیواری در آکادمیهای ما آموخته نمیشود واین روزها نقاشان بندرت سفارش این نوع کارها را میگیرند و بنابراین موفقیت بسیار کمی برای تمرین و کسب تجربیات جدید در این زمینه بدست میآورند.
تنها در چند دهه اخیر، تلاشهایی جهت بوجود آوردن پایههایی در مورد نقاشی فرسک وپژوهشهایی در زمینه تکنیکهای مربوط به آن انجام شده و به تازگی معرفی دوباره این موضوع در دوران تحصیل گنجانده شده است. با توجه به این موضوع هنوز هم معماران با تردید به این امر مینگرند و سفارشات کم ونادری برای این نوع کار داده میشود. متاسفانه این عقیده که نقاشی فرسک روشی پرزحمت است و قابلیت مقاومت در برابر آب و هوای اروپای مرکزی و شمالی را ندارد، هنوز هم وجوددارد. اما نمونههایی از این تکنیک بسیار خوب در کلیساها قصرها وخانههای روستایی در شرایط آب وهوای شمال اروپا کشف شده که این ادعا را رد میکند.
مواد وروشهای نقاشی فرسک
از نقطه نظر تکنیکی، نقاشی، به معنای مخلوطی نمودن ذرات ریز رنگ وچسباندن آنها به یک سطح بعنوان تکیه گاه میباشد. این موضوع بطور مشروح در ابتدای بحث توضیح داده شده است. در تمام سیستمهای نقاشی رنگ با مواد واسطه ای مختلف مخلوط گشته و در روی سطح بکار میرود.اما فرسک از این موضوع مستثنی است. در این جا مواد رنگ با آب بصورت خمیر در آمده سپس رقیق میگردند تا برای استفاده بر روی سطح لایه بکار روند.
این لایه که همان سطح کار است ذرات رنگی را بهم میچسباند و طی عمل کربوناسیون آهک آن را در خود حل میکند و آنچنان سخت میگردد که بدون ویران ساختن سطح نگهدارنده نمی تون آن را از بین برد.