رهبری و مدیریت سازمانها در کشورمان با چالتهای فراوانی روبروست شمارش معکوس برای پیوستن ما به منظومه تجارت جهانی آغاز شده است پیوستی که چندان نیز از روی اختیار نیست. چشمهای خبرگان صنعت و اقتصاد این خاک نگران آثار این پیوستن است. آیا سازمانهای صنعتی ما توان رقابت در این فضا را دارند؟ در چه معیارهایی ضعیف هستیم؟ سازمان ما چگونه باید باشد تا در رقابت پیروز میدان باشیم؟ تفاوت سازمان ما با یک سازمان سرآمد درمقیاس جهانی چیست؟
این ها همان سوالهایی است که در کشورهای صنعتی و پیشرفته امروز، سالها قبل و در دوران رکود اقتصاد جهانی مطرح شد. کشورهایی نظیر: ژاپن،آمریکا کشورهای اروپایی این سوالات را طرح کردند و کوشیدند که الگویی از یک سازمان موفق و سرآمد ارایه کنند. سازمانی که نیازهای اصلی جامعه را به بهترین نحو برآورده میکند و در این راه سرآمد دیگر سازمانهاست. به الگوهایی که از این سازمان ها ارایه گردید مدلهای سرآمدی کسب و کار میگویند که به ادعای بسیاری از صاحب نظران نقش اساسی در جهت گیری صحیح سازمانهای تجاری در این کشورها داشته است( گر چه حوزه عمل بعضی از این مدل ها وسیع تر از حوزه تجارت است و مثلاً در حوزههای آموزش و بهداشت نیز استفاده میشود.) این مدلها الگویی از یک سازمان ارایه میکنند که در ایده و عمل سرآمد سازمانهای دیگر است و نشان میدهد برای رشد و سرآمدی چه تغییراتی در اجزاء سازمان باید انجام شود.
سوالی که عموماً در اینجا مطرح میشود این است که با توجه به اینکه کشور ما از لحظ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارای ویژگیها و بافت خاصی است آیا استفاده از این مدلها میتواند برای سازمانهای ایرانی عملی و مفید باشد؟ و در صورت استفاده از آنها تا چه حد باید در آنها تغییر ایجاد کرد؟در بین مدلهای سرآمدی کسب و کار مدل EFQM به دلایل متعددی از جمله دلایل زیر، اهمیت بیشتری برای صنایع و سازمانهای پیشتاز در کشور ما دارد:
1) تحقیقات نشان میدهد که این مدل در سطح جهان بیش از دیگر مدلها به عنوان مدل مرجع جوایز ملی انتخاب شده است.
2) از آنجا که این مدل در اکثر کشورهای اروپایی، به عنوان مرجع انتخاب شده است امکان الگو برداری از طیف وسیعی از سازمانها در کشورهای مختلف اروپایی با شرایط و ویژگیهای متفاوت وجود دارد و امکان مراجعه و بازدید از سازمان سرآمد
( یا سازمانهایی که برای رسیدن به آن کوشیده اند) در برخی از این کشورها مثل ترکیه برای متخصصین کشور ما آسانتر است.
3) روابط کشور اروپایی، عموما روابط خوبی بوده است که امکان انتقال دانش و استفاده مستقیم از خبرگان این مدل را برای سازمانهای ایرانی فراهم میکند.
4) دیدگاه سیستماتیک قوی: توجه دقیق به مدیریت مبتنی بر فرآیندهای سازمانی و نتیجه گرایی مدلEFQM برای سازمانهای ایرانی که معمولا در این حوزه ها با مشکلات جدی روبررو هستند. بسیار آموزنده و اجرایی است.
5) مدلی که مبنای ارزیابی و اهدای “جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمان” در بخش صنعت و معدن ایران قرار گرفته است ( و قرار است توسط وزارت صنایع و معادن به سازمانهای واجد شرایط احراز جایزه داده شود) منطبق بر مدل EFQM است.
مقدمه 1
فصل اول: پیشینه تاریخی
تاریخچه مدلها 5
تکامل تدریجی مدلها 9
مزایای به کارگیری مدلها12
مبانی جایزه ها14
مدل ادوارد دمینگ17
مدل مالکولم بالدریج19
مدل بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت ((EFQM21
ساختار و چارچوب معیارهای مدل سرآمدی EFQM24
مقایسه سه مدل 25
مقایسه مدلهای تعالی سازمانی با ISO900027
مدل ملی 29
فصل دوم : مفاهیم بنیادین سرآمدی
تشریح مفاهیم بنیادین سرآمدی در مدل EFQM33
معرفی مفاهیم34
سطوح مختلف سرآمدی در مفاهیم بنیادین مدلEFQM44
فصل سوم: معیارها و زیر معیارها
ساختار مدل EFQM48
ارتباط میان مفاهیم بنیادین سرآمدی و مدل سرآمدی86
فصل چهارم: خود ارزیابی
خودارزیابی در مدل EFQM 88
فرایند عمومیخود ارزیابی89
رهیافتهای خود ارزیابی در مدل EFQM92
رهیافت پرسشنامه 92
مزایای رهیافت پرسشنامه92
معایب رهیافت پرسشنامه93
رهیافت نمودار ماتریسی93
مزایای رهیافت نمودار ماتریسی95
معایب رهیافت نمودار ماتریسی96
رهیافت کارگاه96
ملاحظاتی در مورد مراحل خودارزیابی ( با استفاده از رهیافت کارگاه)
برای هر کدام از 32 زیر معیار مدل EFQM99
مزایای رهیافت کارگاه99
معایب رهیافت کارگاه100
رهیافت پروفرما101
مزایای رهیافت پروفرما102
معایب رهیافت پروفرما103
رهیافت شبیه سازی فرآیند اخذ جایزه103
مزایای رهیافت شبیه سازی فرایند اخذ جایزه107
معایب رهیافت شبیه سازی فرایند اخذ جایزه107
مقایسه بین رهیافتهای مختلف و انتخاب مناسب ترین رهیافتها108
تعیین نقاط قوت و حوزههای نیازمند بهبود و نقش امتیاز دهی111
خلاصه فرایند امتیازدهی 114
پیشنهادهایی برای انجام خود ارزیابی در سازمانهای ایرانی116
فصل پنجم: سطوح سرآمدی
سطوح سرآمدی در مدل EFQM و فرایند دریافت جایزه119
فصل ششم : ارکان
ساختار124
شورای سیاستگذاری125
کمیته راهبردی127
کمیته علمی131
کمیته داوری133
مجری طرح135
پیوستها
پیوست شماره 1: نحوه امتیاز دهی در ارزیابی 138
پیوست شماره 2: پرسشنامه خود ارزیابی برای مدل EFQM141
پیوست شماره 3: فرم شماره 1 – درخواست گواهینامه171
پیوست شماره 4: فرم شماره 2- درخواست تقدیرنامه175
پیوست شماره 5: فرم شماره 3- درخواست تندیس179
منابع و مأخذ183
شامل 190 صفحه فایل word