پیشگفتار. ۱
مقدمه. ۴
۲-۱ بیان مسئله : ۵
۳-۱ اهداف تحقیق : ۷
۴-۱ اهمیت تحقیق : ۸
۵-۱ سئوالات با فرضیات تحقیق : ۹
۶-۱ تعریف واژگان اساسی تحقیق : ۱۰
الف) معنای کلمه شهید. ۱۰
ارزش و اهمیت ایثار. ۱۲
تاریخچه ی ایثار و شهادت.. ۱۳
۱-۲ مقدمه. ۱۴
پیشینه تحقیق : ۱۴
پیشینه نظری.. ۱۵
۱-۳ مقدمه. ۱۷
۱-۴ مقدمه. ۱۷
زهد و ایثار. ۲۲
فرضیه ۲ : رابطه بین جهاد و شهادت.. ۲۲
جهاد و تعریف آن.. ۲۴
جهاد از نظر قرآن.. ۲۴
اقسام جهاد : ۲۵
شرایط جهاد ابتدایی : ۲۶
جهاد دفاعی : ۲۶
مقدمه ای بر رسالت تکامل انسانی.. ۲۷
اصل اول – ایمان به مبدا و معاد. ۲۷
اصل سوم – حرکت مستمر. ۲۸
مفهوم شهادت و شهید. ۳۱
فرضیه ۳ : مفهوم شهادت و مقام شهید. ۳۱
شهید و شهادت.. ۳۴
فرازی از سخنان و پیامهای حضرت امام خمینی (س). ۳۵
اشاره : ۳۵
شهادت.. ۳۶
ارزش شهادت.. ۳۶
شهادت.. ۴۳
شهید. ۵۱
شاهد. ۵۳
اقسام شهادت.. ۵۴
مقام و منزلت شهید. ۵۶
آیات و روایات در مقام شهید. ۵۸
روایات.. ۶۰
جایگاه شهید و شهادت در نهج البلاغه و قرآن.. ۶۳
سخنان و پیام های حضرت امام خمینی (س). ۶۵
مقام شهدا ۶۵
تعظیم از شهید در احادیث.. ۸۳
قداست شهید. ۸۷
شهید در معانی مقدس… ۸۷
منشا قداست.. ۸۹
شهادت قداست خود را از ناحیه چه امری دارد؟. ۸۹
حق شهید. ۹۲
بدن شهید. ۹۴
منطق شهید. ۹۵
خطبه ۱۸۲۱٫ ۹۶
۷- یاد یاران شهید. ۹۶
شوق شهادت در کلام علی (ع). ۹۷
چرا شهادت؟. ۹۹
مصادیق ایثار و شهادت در جامعه. ۱۰۱
ایثار در طبیعت.. ۱۰۱
فرضیه ۴ : ایثار و رابطه اخلاقی و اجتماعی و سیاسی آن در جامعه. ۱۰۱
آغاز نگرش شیعه به مسئله ایثار و شهادت.. ۱۰۲
بررسی مختصر علمی ایثار و گذشت.. ۱۰۳
آثار عبادی ایثارگری و شهادت طلبی در جامعه. ۱۰۴
۱- اثر روحیه ایثار و شهادت در تقویت ایمان.. ۱۰۴
۲- تاثیر ایثارگری و شهادت طلبی بر عبودیت و سازندگی انسان.. ۱۰۵
۳- احیاء فرضیه امر به معروف و نهی از منکر. ۱۰۵
۴- تقویت روح ایثار در جامعه. ۱۰۶
آثار اخلاقی فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه. ۱۰۷
۱- ایثار محور مسائل اخلاقی.. ۱۰۷
۲- تقویت روحیه صبر و استقامت در مومنین.. ۱۰۷
بررسی فلسفی فرهنگ ایثار در اجتماع کنونی و کاربرد آن.. ۱۰۸
آثار سیاسی ایثار در جامعه. ۱۰۹
آثار اجتماعی ایثار در جامعه. ۱۱۰
راهکارها و نتایج کاربردی.. ۱۱۱
تفاوت منطق مصلحین با شهیدان.. ۱۱۳
فرضیه ۵ : آثار فرهنگی ایثار و شهادت در جامعه. ۱۱۳
رابطه ی جهانی شدن و فرهنگ شهادت.. ۱۲۱
مقدمه ۱-۵ : ۱۲۲
۲- ۵ نتیجه گیری : ۱۲۳
مشکلات تحقیق ۳-۵ : ۱۲۵
پیشنهادهای تحقیق ۴-۵ : ۱۲۶
الف- پیشنهادات به محققین.. ۱۲۷
منـابـع و مـاخـذ. ۱۲۸
دانشگاه و فرهنگ ایثار و شهادت ( جلد اول و دوم) معاونت تحقیق و پژوهش کنگره سرداران شهید
جهاد و شهادت در اسلام نویسنده : علی عرب سرخی اردستانی
مقام شهید در پیشگاه پروردگار تالیف: سید مجتبی ذاکری
فرهنگ فارسی الفبایی- قیاسی (جلد اول) دکتر مهشید مشیری
حماسه و عرفان ایه الله جوادی آملی
شهادت دکتر علی شریعتی
حماسه حسینی ( جلد اول : سخنرانیها) استاد مرتضی مطهری
قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ استاد مرتضی مطهری
فروغ شهادت آیه الله حاج شیخ علی سعادت پرور
پیامبر اکرم (ص) فرمودند :
من اراد علما و لم یزدد هدی لم یزدد من الله الا بعدا ( مجموعه ورام جلد ۱٫ص.۲۲)
آنکس که علم و دانش بیاموزد ولی دانشش توام با هدایت و انسانیت نباشد چیزی جز دوری از خدا بر معلومات خویش نیفزوده است.
شهدای گرانقدر … علمداران سرمست باده و ولایت
وقتی که شما رفتید یاسهای زرد و گلهای سرح دریا در باغچه خاهایمان روییدند.
شما کن به دوشان حماسه ساز، با هق هق گریه های شبانگجاهتان ، با زمزمه های نیایش جاری بر لبهایتان خیال محبوب را در بر می کشید و در گریه ماگرم کارزار بوسه های داغ سرب را ، بر پیشانی و قلب مهربانتان می نشاندید. شما خوبان چپیه بر گردن و پیشانی بند (( یا فاطمه زهرا)) بر سر بسته و شیشه عمر را در دست و دل در کمند نگاه و ولایت داشتید … و … ما !
به شک جمهوری اسلامی ایران بزرگترین دستاورد انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (س) است و یگانه حکومت بر حقی است که بر اساس مکتب وحی و حاکمیت خدا پایه گذاری شده است.
وزیر پرچم امام زمان (عج) و به رهبری نایب بر حقش به راه استوار خود ادامه می دهد در این چهارچوب بنیاد شهید نیز به عنوان افضل نهادهای این نظام مقدس و بازوی توانمنمد انقلاب اسلامی به دست با کفایت امام خمینی (س) تاسیس گردید. خلف صالح امام، مقام معظم رهبری ( مدظله) این بنیاد را با عنوانی مانند (( یکی از برکات و نشانه های حقانیت و نشانه های حقانیت انقلاب و امام …)) یکی از حسنات و صدقات جاریه امام…)) (( جزو افتخارات امام عزیز و نظام جمهوری اسلامی )) و … توصیف نمودند، و فرض بنیاد شهید را فرض حمایت انقلاب دانسته و بر ضرورت عصمت و طهارت آن تاکید فرمودند.
یکی از فلسفه های زهد ایثار است. اثره و ایثار هر دو از یک ریشه اند.
اثره یعنی خود را و منافع خود را بر دیگران مقدم داشتن و به عبارت دیگر همه چیز را به خود اختصاص دادن و دیگران را محروم ساختن. اما ایثار یعنی دیگران را بر خویش مقدم داشتن و خود را برای آسایش دیگران به رنج افکندن .
زاهد از آن جهت ساده و بی تکلف و در کمال قناعت زندگی می کند و بر خود تنگ می گیرد، تا دیگران را به آسایش برساند، او آنچه دارد به نیازمندان می بخشد زیرا قلب حساس و دل درد آشنای او آنگاه به نعمتهای جهان دست می یازد که انسان نیازمندی نباشد، او از اینکه نیازمندان را بخوراند و بپوشاند و به آنان آسایش برساند بیش از آن لذت می برد که خود بخورد و بپوشد و استراحت کند. او محرومیت و گرسنگی و رنج و درد را از آن جهت تحمل می کند که دیگران برخوردار و سیر و بی دردسر زندگی کنند.
ایثار از پرشکوهترین مظاهر جمال و جلال انسانیت است و تنها انسانهای بسیار بزرگ به این قله شامخ صعود می کنند.
قرآن کریم داستان ایثار علی (ع) و خاندان گرامیش را در آیات پر شکوه خود در سوره هل اتی منعکس کرده است علی و زهراء و فرزندانشان آنچه در میسور داشتند که جز چند قرص نان نبود با کمال نیازی که بدان داشتند تنها و تنها به خاطر رضای حق به مسکین و یتیم و اسیر بخشیدند ، این بود که این داستان در ملاء اعلی بازگو شد و آیه قرآن در باره اش نازل گشت. رسول اکرم وارد خانه دختر عزیزش حضرت زهرا شد، دستبندی از نقره در دست زهرا و پرده بر در اتاق زهرا دید، چهره کراهت نشان داد، زهرای مرضیه بلافاصله پرده و دستبند را توسط قاصدی خدمت رسول اکرم (ص) ارسال داشت که به مصرف نیازمندان برساند، چهره رسول اکرم (ص) از اینکه دخترش نکته را درک کرده و دیگران را بر خود مقدم داشته شکفته گشت و فرمود : پدرش به فدای او باد.
شعار (( الجار ثم الدار)) رسم جاری خاندان علی و زهرا بود.
علی (ع) در خطبه ” المتقین ” می گوید :
نفسه منه فی عناء و الناس منه فی راحه
یعنی متقی کسی است که خودش از ناحیه سختگیریهای خودش در رنج است. اما مردم از ناحیه او در آسایشند.
قرآن کریم انصار مدینه را که حتی در حال فقر برادران مهاجر خود را پذیرائی کردند و آنان را بر خودشان مقدم داشتند چنین توصیف می کند:
و یوثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصه.
یعنی دیگران را بر خود مقدم می دارند هر چند فقیر و نیازمند باشند.
بدیهی است که زهد بر مبنای ایثار در شرائط مختلف اجتماعی فرق می کند، در یک اجتماع مرفه کمتر نیاز به ایثار پیدا می شود، و در یک اجتماع محروم مانند اجتماع آنروز مدینه بیشتر، و یکی از رازهای تفاوت سیره رسول اکرم (ص) و علی (ع) در این جهت با سائر ائمه اطهار همین است و به هر حال، زهد بر اساس فلسفه ایثار هیچگونه ربطی با رهبانیت و گریز از اجتماع ندارد بلکه زائیده علائق و عواطف اجتماعی است و جلوه عالیترین احساسات انسان دوستانه و موجب استحکام بیشتر پیوندهای اجتماعی است.
کلمه ی جهاد از ماده جهده مشتق شده و به معنای کوشش و تلاش می باشد و دارای مشتقاتی از قبیل مجاهد، مجتهد اجتهاد است که به همان معنا می باشد و در اصطلاح منتهی شیعه، مجاهد به تلاشگر جانبازی گفته می شود که به امر نبی و یا امام معصوم در جهاد شرکت نماید و در زمان غیبت به امر نایب امام معصوم به منظور دفاع در میدان نبرد شرکت کند. جهاد در مکتب ما از کوچکترین حرکت هدفدار که بدون چشم داشت مادی واقع شود تا کشته شدن در راه خدا را شامل می شود سیر تکامل انسان به سوی خدا با جهاد تحقق می یابد و به همین جهت هر عملی که در جهت تحقی این هدف انجام پذیرد، نوعی جهاد است اگر چه کشته شدن در میدان نبرد هم نبوده است.
در آیات متعددی از قرآن ، در باره جهاد بحث شده و از جهات گوناگونی به بحث جهاد پرداخته و مسائل مهمی در این زمینه مطرح شده است که ما را در این جا بعضی از آن مسائل را مورد بررسی قرار می دهیم.
انسان از قتال می ترسد و از رفتن به میدان جنگ هراسان است و زیرا در میدان قتال چیزی جز زخم و جراحت و تشنگی و گرسنگی و کشته شدن یافت نمی شود و به طور طبیعی انسان از این گونه امور که لذت وی را به الم و حیاتش را به مرگ و آرامشش را به ناآرامی مبدل می سازد گریزان است . اگر می بینیم انسان الهی را که عاشقانه به استقبال شهادت می شتابد انگیزه اش اعیان قلبی به مبدا آفرینش و یقین به آخرت می باشد ولی اگر چنین ایمانی به الله و عشق و لقاء او در انسان نباشد طبیعتا از جنگ و قتال خوشش نمی آید و به همین معنی قرآن کریم اشاره نموده :
کتب علیکم القتال و هو کره کلم
قتال و جهاد بر شما مقرر شد و حال آنکه مکروه شماست.
انگیزه ترس از قتال، نداشتن ایمان به خدا و باور به قیامت است که منجر به فریفته شدن وی ، به امور مادی و اسارت در دام غرائز نفسانی می شود و چنین فریفتگی ، انسان را از میدان قتال باز می دارد و از کشته شدن در راه خدا بیمناکش می سازد. اگر انسان بخواهد، در پرتوی ایمان به مبدا و معاد ، فریفته امور مادی نشود به اسارت نفس اماره گرفتار نگردد چه باید بکند؟ قرآن فرمان به تقوا می دهد که انسان با تقوا می تواند خود را از این امور، که عامل لغزش وی می شوند، خود را حفظ نماید زیرا تقوا یک نوع خود نگهداری است که انسان را از انحرافات نگه می دارد. در حقیقت با تقوا آدمی می تواند خود را برای رفتن به میدان جهاد و شهادت در راه خدا آماده سازد.