فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:129
فهرست مطالب:
مقدمه 2
1. جواز یا حرمت تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 4
1-1. حرمت تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 8
1-1-1. نظرات فقهای امامیه 8
1-1-2. نظرات فقهای اهل سنت 13
1-1-3. استدلالاتی پیرامون حرمت تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 20
1-1-3-1. اثبات حرام بودن تلقیح اسپرم بیگانه با استناد به آیات قرآن کریم 20
1-1-3-2- جمع بندی نظریات مفسران 23
1-1-3-3. اثبات حرام بودن تلقیح با اسپرم بیگانه با استناد به روایات 28
1-1-3-4. اثبات حرام بودن تلقیح اسپرم بیگانه با استناد به علم اخلاق 33
1-2. جواز تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 34
1-2-1. نظرات موافقین تلقیح با اسپرم بیگانه 35
1-2-2. استدلالات موافقین 37
1-2-3. جمع بندی نظرات موافقین تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 41
1-3- حقوق تطبیقی تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 46
1-3-1. شورای اروپا 47
1-3-2- فرانسه 48
1-3-3. انگلستان 49
2- حقوق کودکان متولد از تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 49
2-1. نسب کودکان متولد از تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 49
2-1-1. پدر بیولوژیک 50
2-1-1-1. عدم پیوستگی نَسَبی 50
2-1-1-2. تفاوت میان موارد (تفصیل) 52
2-1-1-2-1. تفصیل میان مشخص و نامشخص بودن دهنده 52
2-1-1-2-2. تفصیل میان دانستن و ندانستن دهنده 53
2-1-1-3. پیوستگی نَسَبی 56
2-1-2- پدر قانونی 57
2-1-2-1.عدم پیوستگی نَسَبی 58
2-1-2-2. پیوستگی ظاهری 59
2-1-3. مادر 61
2-1-3-1. تفصیل میان دانستن و ندانستن 63
2-1-3-2. پیوستگی نسبی 64
2-2. حقوق مالی کودک 64
2-2-1. توارث 64
2-2-2. نفقه کودک 68
2-2-2-1. نفقه کودک متولد از تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 68
2-2-2-2. نفقه ابوین کودک متولد از تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه 72
2 – 3. حقوق غیر مالی کودک 72
2-3-1. حضانت کودک 73
2-3-2. تربیت کودک 75
2-3-3. ولایت کودک 78
2-3-4. حرمت نکاح 80
2-3-4-1. حرمت یا جواز نکاح با صاحب تخمک 80
2-3-4-2. حرمت یا جواز نکاح با صاحب اسپرم 82
2-3-4-3. جواز یا حرمت نکاح با شوهر مادر 84
2-4. حقوق معنوی کودک 86
2-4-1. حق هویت 86
2-4-1-1. حق کودکان در شناسایی والدین واقعی شان (حق دانستن) 86
2-4-1-2- تابعیت کودک 93
2-4-2. حق تمامیت جسم و روان 95
2-4-2-1. ارزیابی اهدا کننده 96
2-4-2-1-1. ارزیابی اهدا کننده از نظر جسمانی 96
2-4-2-1-2. ارزیابی اهداکننده از نظر روانی، اجتماعی و... 97
2-4-3. حق کودک در اقامة دعوی مسئولیت مدنی 99
2-4-3-1. مسئولیت مدنی پزشک در مقابل کودک 101
2-4-3-2. مسئولیت مدنی اهداء کنندة گامت در مقابل کودک 107
مقدمه:
استفاده از اسپرم اهدایی برای زوجینی توصیه میشود که مرد فاقد اسپرم بوده و یا اسپرم او توانایی بارور کردن تخمک را نداشته باشد. دلایل استفاده از اسپرم جایگزین سابقهی رادیوتراپی (پرتو درمانی)، شیمیدرمانی یا دیگر عوامل برگشت ناپذیر ناباروری مردان است.
شرایط دیگری که ممکن است استفاده از اسپرم اهدایی را تجویز نماید هنگامی است که مرد اختلال ژنتیکی یا وراثتی داشته یا ناقل ناهنجاریهای کروموزمی باشد. در تمامی موارد فوق باید باروری زوجه پس از بررسی و معاینات بالینی و آزمایشات متعدد ثابت شود. لذا زوجهای بسیاری که علت ناباروری آنها ناشی از عوامل مردانه است داوطلبان مناسبی برای استفاده از اسپرم جایگزیناند.
از روشهای استفاده از اسپرم جایگزین انتقال اسپرم آماده و شسته شدهی شخص ثالث به دستگاه تناسلی زن و درست قبل از زمان رهاسازی تخمک است (IUI) تلقیح اسپرم در زمان نزدیک به تخمکگذاری انجام میشود اغلب این زمان با استفاده از کیتهای تشخیص تخمکگذاری یا نمودارهای BBI تخمینزده میشود.
این فرایند نسبتا ساده است و پس از آمادهسازی اسپرم،پزشک نمونه شسته شدهی مایع منی (سیمن)را با سرنگ وکتتر مخصوص به رحم منتقل میکند.
روش دیگر،استفاده از اسپرم اهدایی درلقاح خارج رحمی از طریق IVF یا ICSI است. استفاده از این روش به دلایل پزشکی، اخلاقی و شرعی بیشتر توصیه میشود.
در این روش،پس از بررسی و ارزیابی کامل سلامت اهداکننده، اسپرم جایگزین تهیه و منجمد میشود و متقابلا پس از بررسی و ارزیابی سلامت دریافت کننده و تطبیق شرایط و مشخصات اهداکننده با دریافت کننده (معمولا به شکل ناشناس) اسپرم از حالت انجماد خارج شده و به تخمک زن دریافت کننده تزریق میشود.ازآنجا که ممکن است آلودگی به ویروس HIV طی سه الی شش ماه اولیهی آلودگی، با آزمایش خون اهداکننده تشخیص داده نشود لازم است همهی اسپرمها منجمد و ذخیره گردند تا پس از 6 ماه، دهندهی اسپرم مجددا مورد آزمایش قرار گیرد.
در سالهای اخیر استفاده از اسپرم اهدایی به یکی از موثرترین روشهای درمان زوجهای نابارور با عوامل متعدد ناباروری مردانه تبدیل شدهاست برای تصمیم گیری دربارهی استفادهی ازاین روش درمانی لازم است زوج نابارور علل ناباروری خود را بدانند و اطمینان حاصل کنند که بدون استفاده از اسپرم جایگزین حاملگی صورت نمیگیرد که این امر نیز پس از بررسی کامل و انجام معاینات بالینی و آزمایشهای مختلف،توسط پزشک تایید میگردد.
همچنین زوجین باید از ابعاد متنوع اخلاقی، شرعی و قانونی سیکل درمانی حاملگی شخص ثالث کاملا آگاه شوند و اطمینان حاصل کنند که خواستار به کارگیری این شیوهی درمانی هستند. (آخوندی،مم.، بهجتی اردکانی، ز.، عارفی،س.، آشنایی با لقاح طبیعی، لقاح خارج رحمی و ضرورت استفاده از گامت جایگزین در درمان ناباروری، 1384: 29 تا 31)
علاوه بر جنبههای پزشکی یاد شده،روش تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه از جنبههای شرعی، عرفی،اخلاقی واجتماعی قابل بررسی است. از طرف دیگر وجود اعتقادات دینی ومذهبی خاصی در میان مسلمانان حساسیت پیرامون این روش را در درمان ناباروری را به شدت افزایش دادهاست. چرا که ابهامات پیرامون این روش تبعات سنگینی را برای کودکان متولد از آن به بار میآورد و مگرنه اینکه جواز یا عدم جواز این روش میتواند حکم مشروع یا نامشروع بودن این کودکان را تایید نماید؟ درهمین راستا بررسی بسیار دقیق آراء و نظرات مختلف علما و فقهای متعدد شیعه و سنی می تواند براستی راهگشا باشد.
جواز یا حرمت تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه
بررسیها نشان میدهد که از ابتدای طرح این مسئله اکثر علما و حقوقدانان با انجام آن مخالف بودهاند. و علاوه بر اعلام حرمت شرعی آن به بیان مفاسد و مشکلات چنین اعمالی پرداختند آنان معتقدند که تلقیح مصنوعی با دخالت یک شخص ثالث (عامل بیگانه) از نظر اخلاقی زن را به بی بندوباری جنسی سوق میدهد.و کم کم به آمیزشهای نامشروع تشویق میکند. چرا که وی با خود چنین میاندیشد که چه فرق میکند که نطفهی مرد بیگانه از طریق تلقیح مصنوعی وارد رحم او گردد یا از طریق آمیزش نامشروع، چه بسا این زن پس از انجام گرفتن این عمل ولو با رضایت شوهر، اقدام به آمیزشهای نامشروع نیز بنماید زیرا این کار برای او از نظر شوهر مخاطرهای به بار نخواهد آورد و اگر باردار نیز گردد میتواند آن را به گردن تلقیح مصنوعی که به اجازهی شوهر انجام گرفتهاست بیندازد از نظر مسائل اجتماعی این کار اساس اجتماع را متزلزل میکند و موجب به هم ریختن نظام خانوادگی و بهم خوردن نسب میگردد و میدانیم یکی از مفاسد آمیزشهای نامشروع همان اختلاط انساب و از بین رفتن رشتهی ارتباط مابین کودکان و پدران است و این موضوع در تلقیح مصنوعی از اجنبی، به طور روشن موجوداست ونوزاد حاصل از این قسم تلقیح پس از تولد و بزرگ شدن پدر خود را نخواهد شناخت. نقش عاطفه در تربیت و پرورش فرزندان و تامین هزینهی زندگی آنها بسیار مهم است و هرگز نباید از آن غفلت نمود، عاطفهی انسانی در صورتی تحریک میشود که پدر، کودک را پارهی تن خود بداند ولی اگر متوجه گردد که کودک از شخص دیگری است دیگر دلیلی ندارد بار سنگین زندگی او را به دوش بکشد (به نقل از بی آزار شیرازی،ع ک.، رساله نوین فقهی پزشکی. 1374: 166).
البته اینها تنها دلایل ممنوعیت اخلاقی تلقیح مصنوعی زن با اسپرم بیگانه نیست چرا که از طرف دیگر میتوان گفت “شوهر زنی که با اسپرم بیگانه صاحب فرزندی شدهاست هرگز نمیتواند نسبت به چنین طفلی مانند فرزند واقعی خود علاقمند شود و با پیدا شدن این طفل، شوهر در خود بیشتر احساس حقارت میکند و خود را موجودی مهمل میپندارد که همین امر سبب پیدا شدن عقدههای روانی در شوهر خواهد شد طفل نیز از نظر شوهر ادامه دهندهی زندگی او نمیباشد. بنابراین شوهر همیشه خود را نسبت به طفل مزبور بیگانه میپندارد. از طرف دیگر چون طفل از خون مادر تغذیه و در رحم او رشد میکند و از نظر زیست شناختی، فرزند مادرمحسوب می شود، لذا همین امور سبب میشود که مادر به چنین طفلی علاقهی فراوان نشان دهد و گاهی باعث عجب و خودخواهی شده تلویحا موضوع ضعف شوهر را به رخ او بکشد و جنگ سرد دائمی بن زوجین حکمفرما گردد در نتیجه آرامش و آسایش خانوادگی کلا سلب شود و چه بسا این عمل کانون خانواده را از هم متلاشی گرداند. طفل حاصل نیز خود را کودک عادی و معمولی نپنداشته و در جامعه احساس حقارت خواهد نمود که از این حیث، نتیجهی تلقیح به زنا نزدیک است.