فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:145
چکیده:
بحث تعامل زبان ها با یکدیگر و تاثیر هر یک در دیگری، بحث اساسی فرهنگی و موضوع محققانه ای در زبان شناسی و تاریخ زبان است . پیوستگی زبان عربی به ویژه در بخش واژگان و مفردات و برخی امثال با زبان فارسی و نزدیکی معنوی آن با فرهنگ ایرانیان، آن چنان است که انگیزه های این فکر را فراهم کرده است که زبان عربی زبان دوم مادری ایرانیان است و لازم به ذکر است که اغلب مثل ها ریشه در ویزگی های قومی ، فرهنگی ، مذهبی ، اخلاقی ، اوضاع جغرافیایی و سیاسی جوامع ، آداب و رسوم ، اندیشه ها و نگرش های اقوام و در کل در بردارنده ی شئون مختلف زندگی گذشتگان دارد.
وازگان کلیدی :
ضرب المثل – کاربرد – ریشه – معادل فارسی
مقدمه:
« تِلکَ الامثالُ نَضِربُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُم یَعقِلُونَ . »
در پی پدیداری و تکامل زبان در جوامع بشری، کاربرد انواع هنر در بهره گیری از زبان موجب پیدایش انواع ادبی شد. یکی از این انواع ادبی عبارات کوتاه و پر معناست که از لحاظ بلاغت و نیز روان بودن و گویایی مفهوم ، دارای برجستگی است و از این رو به تدریج در میان مردم تکرار شده و به صورت جمله های برجسته ، کوتاه و گویا شناخته شده است . این جمله ها در بیان و در ادبیات اهل فن به « مثل و ضرب المثل » مشهور شده اند .
حال در این رساله بر آن شدیم که ضرب المثل های فارسی و عربی را از لحاظ مفاهیم و ریشه ها ی مشترک و کاربرد و معادلهای فارسی آن ها مورد بررسی قرار دهیم ، که با توجه به اشتراک های فراوان این دو زبان به محدوده ی یکدیگر ترجمه و توضیح هر کدام از این مثل ها لازم و ضروری به نظر می رسد . البته لازم به ذکر است که به شکل های پراکنده برخی از ضرب المثل ها گفته شده است که از جمله ی آن ها می توانیم به این کتب اشاره کنیم : 1. کتاب "مجمع الامثال" از "ابوالفضل المیدانی"، کتاب "عقد الفرید" از "الاندلسی" که به شکل موضوعی ضرب المثل ها را نوشته ، کتاب "جمهرة الامثال" از "ابو هلال العسکری" که ضرب المثل هایی را که در کتاب های پیشینیان بوده را گردآوری کرده و بسیاری از نصوص قرآن و احادیث و امثالی را که به پیامبر برمی گردد را گرد آوری کرده است.
اکنون هدف از ارائه ی این رسال با توجه به در هم آمیختگی دو زبان فارسی و عربی بیان ویژگی های این دو زبان از جمله ضرب المثل ها که نقش اساسی در هر زبان و فرهنگ دارند ، می باشد که انجام این کار به محققین و پزوهشگران و علاقه مندان به مباحث ادبی کمک زیادی خواهد کرد . لذا جهت ارائه و انجام این رساله به کتابخانه های مختلف و سایت های اینترنتی و مراکز پژوهشی و مراجعه به اهل زبان این کار صورت گرفته است و در نگارش رساله سعی بر آن شده است که همه ی مثل ها از ترجمه ی دقیق و روان برخوردار باشند و برای آن ها معادل های زیبا و رایج در زبان فارسی و نیز کاربرد و ریشه های داستانی و غیر داستانی آن ها نگاشته شود . در گردآوری این رساله از مراجع مهم و معتبر در دو زبان بهره گرفته شده است که عبارتند از : "مجمع الامثال" المیدانی ، "المستقصی " الزمخشری ، "جمهرة الامثال" ابو هلال العسکری ، "عقد الفرید" الاندلسی ، "امثال و حکم" دهخدا و "داستان های امثال" حسن ذوالفقاری .
در پایان اگر توجهات و عنایات ذات اقدس باری تعالی و کمک ها و راهنمایی های اساتید گرامی جناب آقای "دکتر سید محمد امیری" و "جناب آقای "دکتر عبدالغنی ایروانی زاده" نبود این کار به سرانجام نمی رسید.
این همه گفتیم لیک اندر بسیچ بی عنایات خدا هیچیم هیچ
بی عنایات حق و خالصان حق گر ملک باشد سپاه استش ورق
نتایج این رساله عبارتند از :
1. در کتاب آسمانی اسلام یعنی قرآن کریم و سایر کتب آسمانی ، خداوند امثال فراوانی بیان نموده اند .
2. مثل ها می توانند از سخنان حکیمانه و احادیث نشات گرفته باشند .
3. برخی از مثل های رایج در زبان عربی ریشه در زبان فارسی داشته و بالعکس.
4. به طور قطعی نمی توانیم برای ریشه امثال تاریخی مشخص کنیم .
5. برخی از مثل ها به شخص خاصی تعلق ندارد .
6. در ریشه ی برخی مثل ها روایات و داستان های گوناگونی وجود دارد .
7. برخی از امثال را خود مردم ساخته اند و بعدا در ادبیات رسمی راه پیدا کرده است .
8. در برخی از مواقع ابتدا مثل به وجود آمده سپس برای آن داستانی ساخته شده است .
9. اغلب مثل ها ریشه در ویژگی های قومی ، فرهنگی ، مذهبی ، اخلاقی ، اوضاع جغرافیایی و سیاسی جوامع ، آداب و رسوم ، اندیشه ها و نگرش های اقوام و در کل در بردارنده ی شئون مختلف زندگی گذشتگان دارد.
10. ریشه ی یک مثل همیشه یک حکایت تاریخی نیست و گاه ممکن است خصوصیت یک حیوان و یا بیت شعری از شاعر باشد .
11. اغلب امثال در قالب استعاره یا کنایه و یا کلامی موزون و دلنشین بیان شده باشد .
12. در برخی موارد چون مثل ها دهان به دهان نقل شده گاه کم و یا زیاد گشته اند و این باعث صیقل خوردن و شفافیت مثل شده است .
13. در مواردی هم طنز گونه بودن مثلی منجر به ماندگاری آن مثل شده است .