مدرنیسم و استقلال
چند طرز فکر متداول در مورد هنر وجود دارد . یکی این است که هنرمندان بدون این که انگیزه ای پنهانی و مخصوصاً تجاری داشته باشند عمر خود را وقف هنر می کنند . عقیده ی دیگر آن است که هنرمندان بصیرتی منحصر به فرد دارند ، و نهایتاً فرض غالب ما نیز این است که هنر ، ماندگار و جاودانه است . همه ی این ایده ها نشان می دهند که هنر در قلمروی خارج از زندگی عادی و روزمره جریان دارد .
مدرنیسم نیز معتقد است هنر اساساً مستقل و خود مختار است . ایده ی استقلال هنر به شکل های متعدد و متفاوتی بیان شده و یکی از معمول ترین آنها این است که آثار هنری ذاتاً با همه ی انواع چیزهای دیگر متفاوتند . حتی اگر بتوان در زمینه ی هنر احکامی صادر کرد ، این احکام بر اساس قوانین و منافعی وضع می شود که منحصر به خود این آثار است . آثار هنری واکنش های خاصی را در مخاطبان خود بر می انگیزند . هنر مجبور نیست خود را از نظر اقتصادی ، سیاسی ، اخلاقی یا برحسب کاربردش توجیه کند . هنر از قید و بند قرار داد های اجتماعی آزاد است . هنر فقط هنر است . یکی از موثر ترین گزاره های این نگرش ، که هنر و نظریه ی پست مدرن اغلب آن را به چالش می طلبد ، متعلق به منتقد هنری امریکایی ، کلمنت گرینبرگ ، است . او با نوشتن مقالات و نقدهایی در مجلات هنری اواخر دهه ی 1930 تا اواسط دهه ی 1960 به شهرت رسید . در اینجا به دو مورد از مشهور ترین آثار او که در مجله هنری چپ گرای نقد پارتیزانی در سال های 1939 و 1940 منتشر شد ، نگاهی می اندازیم .
به سوی لائوکوئون جدید تر
گرینبرگ می گوید هر دوره تاریخی یک شکل هنری غالب دارد که این شکل غالب از قرن هفدهم تا اواسط قرن نوزدهم ادبیات بوده است . یعنی ادبیات نمونه ی نخستینی شد که همه اشکال دیگر هنر تلاش کردند از آن تقلید کنند .
به عنوان مثال ، نقاشی های نمایشگاهی قرن نوزدهم می کوشیدند داستان های احساسی و ملودرام (رومانتیک) را بیان کنند ، زیرا می خواستند با این کار جایگاه ادبیات را به دست آوردند .
گرینبرگ این تلاش را زیر پا نهادن هنر ارزیابی می کند . او علاقه و گرایش نقاشی و دیگر فرم های هنری را به مضمون های ادبی آشفتگی هنر می نامد که باید بر آن تأسف خورد. در این آشوب ، دیگر معیاری قابل اعتماد که هنرمندان و منتقدان بتوانند بر اساس آن قضاوت کنند باقی نمی ماند ارزش زیبایی شناختی یک نقاشی ، مسئله ای است که تنها در ارتباط با ویژگی ها و قواعد و تاریخچه ی خاص خود آن قابل طرح است . وقتی به توانایی یک نقاشی در بیان یک داستان یا در تقلید از یک شیء سه بعدی توجه کنیم در حقیقت از توجه به خود نقاشی و معیارهای خاص آن غفلت کرده ایم . نقاشی صرفاً نقاشی است و کتاب یا مجسمه نیست . این طرز تفکر از اینجا ناشی می شود که فرم های مختلف هنری ویژگی های هنر متمایز می سازد . تأکید گرینبرگ این است که هنر مدرن در مسیری حرکت می کند که هنرمندان آن می کوشند هنر خود را آن قدر تلخیص کنند که تنها عصاره ی ( اصول) آن باقی بماند و ناخالصی های آن از بین برود و در نتیجه به کیفیت ناب دست یابند . او این تصفیه ی رو به رشد را روند خود انتقادی دقیق و همه جانبه می داند .
روند خود انتقادی نقاشی شامل نوآوری های زیر می شود :
- کنار گذاشتن الگوهای سایه دار و پرسپکتیو
- تأکید بر استفاده از حرکات قلم مو
- استفاده بیشتر از رنگ های تند به جای رنگ سایه های ملایم
- تأکید بر استفاده از خط ( خط عنصری انتزاعی است چون که در طبیعت وجود ندارد)
- استفاده از اشکال هندسی
- استفاده از ترکیب بندی های سرتاسری
- ساده کردن شکل ها