دانلود روش تحقیق بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهردزفول با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات 45
چکیده: این بررسی به مطالعه و ارزیابی تطبیقی شاخصهای توسعه انسانی شهر- روستا در مناطق حاشیه نشین شهر در
مقایسه با میانگین این شاخصها در سطح استان و کشور در سال 1386 می پردازد.آمارهای پایه ای داده ها مربوط به سال
1385می باشد. جهت امکان مقایسه بهتر، آزمون بررسی ساختار اجتماعی- اقتصادی مناطق حاشیه نشین دزفول طراحی
وبین خانوارهای نمونه اجراء گردید. اعتبار آزمون با کمک فرمول آلفای کرونباخ 62/0: α بدست آمد. نتایج جمع آوری
اسنادی آمارهاومقایسه بانتایج آزمون حاشیه نشینی نشانگرتوسعه نیافتگی وتوزیع نابرابرهزینه- درآمد و دیگر شاخصهای
توسعه انسانی بویژه مولفه های بهداشت و درمان وآموزش است. این نتایج همسویی بالایی با چارچوب نظری پژوهش
(گیدنز، زیمل و مرتون) داشت. مهاجرت در این مناطق بیشتر در ساخت خویشاوندی وبر اثر دافعه اجتماعی- فرهنگی
روستایی بوده است نه دافعه اقتصادی روستایاجاذبه اقتصادی شهرهاآزمون فرضیات پژوهش ترسیم شیب بتای اثرگذاری
متغیرمستقل برمتغیرهای وابسته نمونه،نشانگر تاثیر بالای سواد سرپرست خانوار بیشتر بر سواد دختران و زنان این مناطق
بصورت مثبت و همسو می باشد. در مجموع این بررسی یافته های نوینی در خصوص وضعیت ساختاری مناطق حاشیه
نشین شهر دزفول ارائه داده که در پایان آن نیز نمودارها و پیشنهاداتی آمده است.
مقدمه:
حاشیه‌نشینی از پیامدهای توسعه ناهمسو و بدریخت در نظام شهرنشینی است. بیش از 50 درصد از جمعیت جهان در شهرها سکونت دارند، فضا‌هایی منطقه‌ای که بستری گسترده از ساختارهای خرد و کلان ارتباطی، تعارضات اجتماعی و خشونت‌های سازمان یافته را ترسیم می‌نماید. بسیاری از مسائل اجتماعی-اقتصادی و سیاسی در کشورهای در حال توسعه ناشی از رشد و گسترش بدریخت نظامها و فضاهای شهرنشینی بوده است.(Homer-Dixon, 1995) در روند توسعه شهرنشینی به ویژه بعد از انقلاب صنعتی و قرن نوزدهم با دگرگونی ساختار اجتماعی-اقتصادی سنتی، توزیع نابرابر منابع و تسهیلات در فضای منطقه‌ای توسعه یافته است که و با وضع مناسبات نوین اجتماعی، زمینه‌ساز شکل‌گیری ساختار از ریخت افتاده ای از توسعه بوده‌ایم. در این ساخت به نقل از چارلز آبرامز« محدوده‌های فاقد یا تقلیل یافته ای از تسهیلات و خدمات شهری به وجود آمد‌ند که حاشیه‌نشینان بوده و در چرخه شهرنشینی دروازه‌بانان اجتماعی (social gate Keepers) نامیده شدند. (زاهدی، 1382:25)زمانی که ساختار کلان در توزیع سرمایه با ایجاد نابرابری برخی از فضاهای منطقه‌ای مثل روستاها و شهرهای کوچک را محروم می‌نماید، به خلق پاره‌ای از نظامهای وابسته ، حاشیه‌ای ، عقب‌مانده ، سکونتگاه‌های غیرقانونی و مهاجر Marginal-Illegal دامن می‌زند. (حاشیه‌نشینی 2، شیخاوندی، 1382، 122-121) ساکنینی که با پذیرش یا رد اهداف ساختار کلان شهری از راه مناسبات غیرتعریف شده و وسایل غیرقانونی درصدد کسب امتیازات محروم شده‌اند.(ر.ک: نظریه مرتون، مناسبات اهداف- وسیله) این توزیع مناسبات و تسهیلات اثرات اقتصادی، اجتماعی و جنایی خواهد داشت. رشد جرائم در جامعه سیر فزاینده‌ای به خود گرفته وبا توجه به جوان بودن جمعیت، میزان بیکاری، مشکل مسکن و ازدواج این روند رو به گسترش است. روشن است که معضل بیکاری بیشتر گریبان مناطق پرجمعیت و فاقد رشد اقتصادی را می‌گیرد که در این میان روستاها به دلیل میزان زاد و ولد بالاتر و امکان اشتغال‌زایی کمتر در بخش کشاورزی بیشتر مهاجرفرست هستند. بخش اعظم مهاجران روستایی وشهرهای کوچک برای سکونت ناگزیر از انتخاب مناطق ارزان و فاقد امکانات رفاهی هستند که این شرایط در مناطق حاشیه‌نشین و فقیرنشین متمرکز است با این مقدمه ارائه تعریفی از حاشیه‌نشینی ضروری است. حاشیه‌نشینی، نوعی از سکونت است که در آن افراد در مناطق مجاور شهر اقامت دارند واز حداقل امکانات وخدمات بی‌بهره‌اند البته باید گفت قید مجاور شهر در مواردی نقض می‌شود به این دلیل که شهرکهای اقماری در نواحی مجاور شهر باعث می‌شود حاشیه‌نشین‌ها بین نواحی شهری جای گیرند به این ترتیب آنچه می‌ماند فقدان برخورداری از حداقل امکانات و خدمات شهری برای ساکنان این مناطق است این امر باعث می‌شود برخی مناطق درون محدودة جغرافیایی شهر جزئی از حاشیه‌نشین‌ها تلقی شود شاید چنین گفته‌ای در نظر اول نادرست و در تضاد با تعریف فوق قرار گیرد اما اگر خدمات و امکانات شهری را چیزی ورای جنبه‌های مادی (آب ، برق، جاده و ...) بدانیم صحت این ادعا روشن می‌شود. براساس مقدمه فوق می‌توان گفت: حاشیه‌نشینی عمر چندانی ندارد. در واقع دیرزمانی از آن ایام نمی‌گذرد که فقرا و اغنیاء در منازلی چسبیده به هم سکونت داشتند و صرف زندگی در یک محله نشانه‌ای از ثروت ، پایگاه اجتماعی وسایر شاخصهای برتری فرد نسبت به سایرین نبود آنچه حاشیه‌نشینی را به صورت یک مشکل اجتماعی شدید درآورد، اصلاحات ارضی ، اصلاحات ناشی از هراس امریکا از انقلابات دهقانی بود که بسیاری از کشورهای جهان سوم را فراگرفته بود مطابق این نظریه با اجرای اصلاحات ارضی چند هدف تأمین می‌شد اولاً از میزان تجمع نیروهای بالقوه انقلابی و در مناطق روستایی کاسته می‌شد و بدین‌گونه خطر اعتراض و شورش رعایای فاقد زمین از بین می‌رفت در عین حال این نکته نیز اهمیت داشت که چهره حکومت دست‌نشانده تا حدی بزک شود واشکال شدید و خشن بهره‌کشی منافی این امر بود با توجه به اینکه دیرزمانی بود شیوه تولید ارباب و رعیتی به عنوان یک شیوه غیرانسانی در جوامع غربی محکوم شده بودلزوم اجرای چنین اصلاحات هدایت شده‌ای آشکارتر می‌شود ( اشرف 75: 1362). در این پژوهش به ترسیم و بیان تحلیلی این ساختارها و اثرات آن در مناطق حاشیه‌ای و پیرامونی شهر دزفول پرداخته می‌شود.