این محصول در قالب ورد و قابل ویرایش در 170 صفحه می باشد.
مقدمه
حوادث رانندگی همه ساله خسارتهای جانی و مالی سنگینی را به پیکره جامعه وارد می‌کند روند رشد سالانه 20% حوادث رانندگی خدمات برنامه‌ریزی صحیح در این زمینه را بیشتر نمایان می‌کند (کافیست به 23000 نفر تلفات جاده ای در سال گذشته توجه داشته باشیم).
درصد بالایی از این حوادث به دلیل مشکلات فردی رانندگان و فرهنگ عمومی جامع در ارتباط با احترام به قوانین راهنمایی و رانندگی میباشد و درصدی بدلیل غیراستاندارد بودن جاده ها و کناره راه و عدم حذف موانع یا حفاظت از آنها در مقابل برخورد و نیز غیر استاندارد بودن جاده ها و کناره راه و عدم حذف موانع یا حفاظت از آنها در مقابل برخورد و نیز غیر استاندارد بودن خودروها است.
جهت کاهش این خسارت تمهیدات زیر در ایمن سازی میانه و کنار راهها قابل اجرا می باشد:
1- حذف و یا جابجا نمودن (دو نمودن از کناره راه) موانع
2- استفاده صحیح از حفاظها و ضربه‌گیر های ایمنی
حفاظ ها و ضربه گیرها با هدایت مجدد خودروها منحرف شده از مسیر به جاده و جلوگیری از واژگونی یا برخورد با موانع خطرناک باعث کاهش خسارت و تلفات می‌گردد.
در این سمینار سعی بر آن شده که کاربرد حفاظها و ضربه گیرها در راهها جهت جلوگیری از خسارتهای جانی و مالی و کاهش تصادفات در جاده‌ها و راهها را پیشنهاد کنم و امیدوار هستم که مرجعی برای دانشجویانی که در این زمینه احتیاج به اطلاعات دارند را تهیه کرده باشم.
کلیات
بهنگام طراحی یک جاده و متعلقات آن. طراحان باید با بکارگیری ضوابط طرح هندسی راه و در نظر گرفتن کلیه شرایط، احتمال خارج شدن اشتباهی وسایل نقلیه از مسیر اصلی را به حداقل برسانند و در چنین حالتی، سخن از اینکه در دو سوی راه، چه موانع و خطراتی وجود دارد مطرح نیست و تنها باید خود جاده را بی‌خطر و ایمن نگاهداشت. اما باید دانست که حتی با بکارگیری عالی ترین استانداردها هم نمی توان بطور کامل از خارج شدن سهوی وسیله نقلیه جلوگیری کرد. رانندگان وسایل نقلیه بدلایل مختلف از جمله حواس پرتی، خواب آلوده بودن، بی‌توجهی به جلو، استفاده از مشروبات الکلی و داروهای خواب‌آور، سرعت زیاد (اشتباهات انسانی)، عوامل طبیعی نابسامانی طرح هندسی راه و عیوب و نواقص وسیلة نقلیه، کنترل وسایل خود را از دست می‌دهند و وسیلة نقلیه آنها از مسیر اصلی منحرف می‌شود.
یک راه ایمن شامل محدوده‌ای ایمن و عاری از اشیاء و نقاط خطرناک برای عبور راه بر اساس سرعت، حجم عبور و شرایط هندسی محل میباشد که برای این امر، ایجاد یک محدودة حفاظت شده ایمن با توجه به ضوابط و معیارهای استاندارد ایمنی در کنار راه و مسیر اصلی، امری حیاتی و ضروری است تا وسیلة نقلیه منحرف شده از مسیر اصلی، بتواند در محدوده‌ای با امنیت مناسب متوقف شود و یا به مسیر اصلی بازگردد. پس از تعیین محدودة حفاظت شده و مرزهای آن در گام بعدی، باید موانع و نقاط خطر را در این محدوده معین کرد و سپس جهت ایمن‌سازی آن اقدام نمود. در این راستا گزینه های زیر در دسترس هستند:
1- برداشتن عامل خطر یا طرحی مجدد شیب بگونه ای که قابل پیمایش باشد.
2- جابجا کردن عامل خطر به نقطه‌ای که احتمال تصادف کمتری وجود دارد، مانند بالای شیب، پشت حفاظهای ایمنی، پشت دیواره‌ها
3- کاهش شدت برخورد با عامل خطر با استفاده از یک وسیلة شکست پذیر
4- جهت دهی دوباره به وسیلة نقلیه توسط سپر کردن عامل خطر با یک حفاظ طولی و یا ضربه گیر.
5- دادن آگاهی لازم به راننده از وجود خطر توسط تابلو و علائم هشداردهنده.
سیستمهای ایمنی ترافیک جاده‌ها در اصل جهت جلوگیری از تصادفات شدید زنجیره ای، جلوگیری از عبور وسایل نقلیه حفاظتهای میانی و سرعت‌گیری از وسایل نقلیه منحرف شده و جهت دهی دوباره به آنها طراحی شده‌اند. استانداردهای سیستمهای ایمنی ترافیک به مرور زمان توسعه یافته و با تکنولوژی جدید و تغییرات در طرح و سرعت وسایل نقلیه، دائماً در حال تغییرند و به همین دلیل، تعداد زیادی از سیستمهای ایمنی ترافیک موجود با استانداردهای جدید مطابقت نمی‌کنند. علاوه بر این. تغییر و ارتقاء دادن بر اساس هر استاندارد جدید مقرون به صرفه و اقتصادی نمی‌باشد. تأسیسات قدیمی را باید نسبت به استانداردهای جدید مورد بازبینی قرار داده و آنهایی را که مقرون به صرفه هستند ارتقاء داد. همچنین در مواردی که امکان تعمیر و بازسازی وجود دارد در صورت سازگاری باید سیستمهای ایمنی ترافیک را همزمان به استانداردهای مطلوب رسانید از میان آنها می‌توان از حفاظهای کناری و میانی، ضربه گیرها، استفاده از پایه‌های قابل شکست برای علائم کنار جاده و چراغهای راهنمایی را نام برد.
- حفاظها جهت کاهش شدت تصادفات وسایل نقلیه منحرف شده از مسیر اصلی بکار گرفته می‌شوند، بدین صورت که وسیلة نقلیه انحرافی را از شیبهای تند خاکریز کنار جاده یا موانع ثابت دور کرده و انرژی جنبشی آنرا زایل می‌کنند. به هر جهت این امر زمانی مفید است که برخورد با حفاظ از برخورد با موانع ثابت کنار جاده یا پرت شدن از شیب موجود، خطر کمتری در بر داشته باشد. بنابراین حفاظتهای ایمنی را تنها زمانی باید نصب کرد که از افزایش ایمنی اطمینان داشته باشیم.
- ضربه‌گیر یا زایل کننده انرژی تصادف، وسیله محافظی است که مانع از برخورد مستقیم وسیلة نقلیه منحرف شده با اجسام سخت و موانع جاده‌ای می‌گردد. این ویژگی با کم کردن تدریجی سرعت خودرو و کاهش انرژی جنبشی آن و گاهی اوقات با تغییر دادن جهت خودروی منحرف شده از امتدادی که منجر به تصادم با مانع می‌شود و تبدیل آن به یک توقف ایمن، بدست می‌آید. برای اجسام سختی که جای ثابتی در مسیر دارند ( همچون پایه پلها، تیرهای برق و . . . . ) که نمی‌توان با استفاده از حفاظتهای ایمنی از برخورد وسایل نقلیه با آنها جلوگیری کرد. می‌توان از ضربه‌گیرها، استفاده نمود.
I- موانع کنار راه
اشیای بسیاری در کنار راه قرار دارند که می‌توانند سبب بروز خط شوند. بعضی از آنها همچون درختان موانعی طبیعی هستند و مابقی تجهیزاتی هستند که توسط نهادهای مختلف در کنار راه قرار داده شده‌اند. از جمله موانع خطرآفرین برای وسایل نقلیه در کنار راه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- ستونهای برق: معمولاً شبکه‌های انتقال برق به موازات مسیرهای حمل و نقل جاده‌ای قرار دارند و پایه های آنها اغلب کاملاً صلب طراحی شده‌اند. این دسته از پایه‌ها مانع خطرناک محسوب شده و باید از قرارگیری آنها در محدودة بازیابی ممانعت به عمل آورد.
2- پایه‌های تابلو و علائم راهنمایی: گاهی اوقات تابلوها بگونه ای نصب شده‌اند که پایه آنها کاملاً در محدودة بازیابی واقع شده است. چنانچه پایة این تابلوها قابل شکست طراحی نشده باشد، این پایه‌ها مانع صلب محسوب شده و بایستی از منطقة بازیابی خارج شوند.
3- درختان: هر درخت با قطر بیش از 10 سانتیمتر و با فاصله کمتر از 15 متر مانع ثابت به حساب می‌آید.
4- ستونهای، پایه‌های جانبی ساختمانها و پلها (شکل A)
5- سمت قابل رویت دیوار حائل (بتنی یا سنگی) (شکل B)
6- آبروهای عرضی و طولی
II- خاکریزها و شیبهای کنار جاده
یکی از عوامل مخاطره انگیز برای وسایل نقلیه در جاده‌ها خاکریزهای با ارتفاع زیاد و شیب تند میباشد. همانطور که پیشتر ذکر شد، حفاظها خود مانعی ثابت هستند و به همین علت تنها در مواردی نصب می‌شوند که یا صدمه حاصل از برخورد وسیله نقلیه منحرف شده با خاکریز بیشتر از صدمه تصادف با حفاظ باشد و یا اینکه تاریخچه تصادف با خاکریز تعداد زیاد و یا با شدت زیاد را نشان دهد.
مقاله کاربرد حفاظها و ضربه گیرها در راهها جهت جلوگیری از خسارت های جانی و مالی و کاهش تصادفات در جاده‌ها و راهها