رودکی، ابوعبدالله جعفر فرزند محمد فرزند حکیم فرزند عبدالرحمان فرزند آدم.
از کودکی و چگونگی تحصیل او آگاهی چندانی به دست نیست. در 8 سالگی قرآن آموخت و آن را از بر کرد و از همان هنگام به شاعری پرداخت.
برخی می گویند در مدرسه های سمرقند درس خوانده است. آنچه آشکار است، وی شاعری دانش آموخته بود و تسلط او بر واژگان فارسی چندان است که هر فرهنگ نامه ای از شعر او گواه می آورد.
رودکی از روزگار جوانی آوازی خوش داشت، در موسیقی و نوازندگی چیره دست و پر آوازه بود. وی نزد ابوالعنک بختیاری موسیقی آموخت و همواره مورد ستایش او بود، آن چنان که استاد در روزگار کهنسالی چنگ خود را به رودکی بخشید. رودکی در همان دوره شعر نیز می سرود. شعر و موسیقی در سده های چهارم و پنجم همچون روزگار پیش از اسلام به هم پیوسته بودند و شعر به همراه موسیقی خوانده می شد. شاعران بزرگ آنانی بودند که موسیقی نیز می دانستند.
از هم عصران رودکی ،منجیک ترمذی (نیمه دوم سده چهارم) و پس از او فرخی (429 ق) استاد موسیقی زمانه خویش بودند. شاعران، معمولاً قصیده هایشان را با ساز و در یکی از پرده های موسیقی می خواندند. هرکس که صدایی خوش نداشت یا موسیقی نمی دانست، از راوی می خواست تا شعرش را در حضور ممدوح بخواند. رودکی، شعرش را با ساز می خواند .
رفته رفته آوازه رودکی به دربار سامانیان رسید و نصربن احمد سامانی (301 ـ 331 ق) او را به دربارفرا خواند. برخی بر این گمانند که او پیش از نصربن احمد به دربار سامانیان رفته بود، در آنجا بزرگترین شاعر دربار سامانی شد. در آن روزگار در محیط ادبی، علمی، اقتصادی و اجتماعی فرارود، آن چنان تحولی شگرف روی داده بود که دانش پژوهان، آن دوره را دوران نوزایی (رسانس) ایرانی می نامند.
بر بستر چنین زمینه مناسب اقتصادی، اجتماعی و برپایه دانش دوستی برخی از پادشاهان سامانی، همچنین با تلاش و خردمندی وزیرانی دانشمند و کاردان چون ابوالفضل بلعمی (330 ق) و ابوعلی محمد جیهانی (333 ق)، بخارا به صورت مرکز بزرگ علمی، ادبی و فرهنگی درآمد.
شامل 14 صفحه فایل word
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:241
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه و پیشگفتار 1
نخستین شناسندگان رودکی 4
نخستین شناسندگان نیما یوشیج 7
عقاید و افکار رودکی: 9
1- عقاید و افکار حکیمانه و اندرزگویی 9
2- رقیق القلب و باهوش بودن رودکی 11
3- حس بینیازی 12
4- نیکنامی 12
5- مذهبی بودن 13
عقاید و افکار نیما یوشیج: 16
1- مهربانی و دلسوز بودن 16
2- اجتماعی و سیاسی بودن نیما 18
3- پند و اندرزگویی 25
4- پایبندی نیما به زادگاه و طبیعت و مظاهر آن 26
5- استواری و پایبندی به عقاید 30
6- اصول عقاید نیما در باب نظم و نثر 30
7- عقاید مذهبی نیما 31
معلومات رودکی و بازتاب آن در اشعارش 32
1- قرآن و حدیث 36
2- اشاره به داستانهای قرآن و اساطیر سامی 37
3- بهرهگیری از مضامین شعر عرب و اشاره به سرایندگان آنها 37
4- اشاره به اساطیر ایرانی و داستانهای پهلوانی 38
5- اشارات علمی و فلسفی 38
معلومات نیما یوشیج و بازتاب آن در اشعار وی 39
1- آشنایی و تسلط بر زبان فرانسه 39
2- یادگیری زبان عربی 39
3- تسلط بر سبک و اوزان اشعار قدما 40
4- آشنایی با هنر موسیقی 40
5- تدریس زبان فارسی و عربی 41
6- توانایی بر نویسندگی و داستان نویسی و نمایشنامه نویسی 41
7- آشنایی با نقد ادبی 42
8- تسلط بر سبک رمانتیسم و سمبلیسم 42
9- آشنایی نیما با فقه و اصول و حکمت 45
رودکی پدر شعر فارسی و علل و دلایل آن 46
نیما پدر شعر فارسی و علل و دلایل آن 53
نکات دستوری و صنایع ادبی در اشعار رودکی 60
1- ویژگیهای صرفی 61
1-1) افعال 61
2-1) اسمها 62
3-1) حروف 63
- استعمال حروف ربط یا اضافه مرکب 64
4-1) پیشوندها 64
استعمال و حذف به قرینة پیشوند « بـ » تاکیدی 64
استعمال پیشوندهای کهن 65
استعمال پسوند (ومند) به جای مند 65
استعمال فراوان کاف تحبیب، تصغیر، تلطیف 65
ابدال حروف 66
2) ساختار نحوی 66
2-1) جمله 66
2-2) ضمایر 66
3-2) تکرار کلمه 67
نکات دستوری 68
اضافه تشبیهی 68
کاربرد دو حرف اضافه برای یک متمم 69
صفت جانشین موصوف 70
صفت فاعلی 70
صفت بیانی 71
صفت مفعولی 71
بدل 71
قید شک و تردید 71
قید تنبیه 72
صوت (شبه جمله تأسف) 72
ضمیر ملکی 72
پسوند دارندگی و اتصاف 72
انواع الف 72
الف ندا 72
الف زاید 73
الف تاکید 73
الف اطلاق 73
اسم مصدر 73
ی مصدری 73
فعل دعایی 74
جمله معترضه 74
اضافه استعاری 74
واو حالیه 74
که حالیه 75
قید حالت 75
کاربرد می برای تاکید 75
استفهام تقریری 75
حرف ربط برای تسویه 75
نمونههایی از صنایع ادبی در اشعار رودکی 75
تشبیه 76
استعاره 78
استعاره کنائی (از نوع تشخیص) 79
کنایه 80
ایهام 81
تضاد، طباق 81
غلو 82
مجاز 82
ردالمطلع 82
جناس زاید 82
طرد و عکس 83
تمثیل 83
هجویه 83
ذو وزنین 84
حشو 84
نکات دستوری و صنایع ادبی در شعر نیما 85
استعاره 85
کنایه 86
مجاز 86
تشبیه 88
سمبل 89
صفت مفعولی مرکب 91
کنایه 93
صفت فاعلی مرخم 94
تاثیر گذاری رودکی و کلام وی بر گویندگان پس از خود 97
1- سعدی 102
2- مسعود سعد- قطران تبریزی- ابوالمظفر مکی پنجدهی- سنایی- سعدی-
ادیبالممالک 102
3- سنایی 103
4- کسایی مروزی- رشید و طواط 104
5- دقیقی 104
6- سعدی 104
7- وزیر ابیطیب مصعبی 105
8- عنصری بلخی 105
9- ابوشکور بلخی- فردوسی 105
10- ابوطاهر خسروانی 106
11- ابوشکور بلخی 106
12- فردوسی 106
13- ازرقی هروی 107
14- رابعه- عنصری- سنایی غزنوی- قطران تبریزی- امیر معزی نیشابوری- رشید و طواط- ظهیرالدین فاریابی- فریدالدین عطار نیشابوری- خواجوی کرمانی- اوحدی مراغهای 107
15- سنایی- ابنیمین 109
تأثیرگذاری نیما و کلام وی بر گویندگان پس از خود 110
1- شهریار 110
دو مرغ بهشتی 111
2- ضیاء هشترودی 112
3- میرزاده عشقی 112
4- اسماعیل شاهرودی 113
5- شین پرتو 114
6- فروغ فرخ زاد 114
7- نصرت رحمانی 116
گستردگی انواع قالبهای شعری در شعر رودکی 120
گستردگی انواع قالبهای شعری در اشعار نیما یوشیج 124
رودکی و مدیحهسرایی در اشعار او 136
نیما یوشیج و مدیحهسرایی 143
ویژگیهای اشعار رودکی 149
ویژگیهای اشعار نیما 160
مضامین اشعار رودکی 169
مدح 169
تغزل 171
توصیف 172
خمریات 173
مرثیه 174
هجو 176
زهد و پند 177
مضامین اشعار نیما یوشیج 180
طبیعت گرایی 180
شب 186
انسان دوستی 189
نمادگرایی (سمبولیسم) 191
راز و رمز جانوران در شعر نیما 196
1- آواز قفس 197
2- پرنده منزوی 197
3- توکا 198
4- خریت 199
5- خروس 200
6- داروگ 201
7- روباه 202
8- سیولیشه 202
9- شبپره ساحل نزدیک 203
10- غراب 204
11- ققنوس 205
12- قو 206
13- کاکلی 206
14- کبک 207
15- کرم ابریشم 207
16- کک کی (گاو نر) 207
17- گاو 208
18- گرگ 209
19- لاشخورها 210
20- مرغ شکستهپر 211
سبک اشعار رودکی 213
بررسی سبکی نمونههایی از اشعار رودکی 217
شعر زندگانی و مرگ 217
شعر عصا بیار که وقت عصا و انبان بود 218
نتیجهگیری 224
سبک اشعار نیما 226
نمونهای از شعر آزاد نیما «شعر مهتاب» 227
نتیجهگیری 231
فهرست منابع و مآخذ 233
مقدمه و پیشگفتار:
سالهاست که نام رودکی پیوسته با عنوان «پدر شعر فارسی» و نام نیما یوشیج (علی اسفندیاری) با عنوان «پدر شعر نو فارسی» همراه بوده است و گاه خواننده بدون آنکه علت واقعی این وجه تسمیه را بداند آن را به خاطر سپره و بارها ذکر نموده است.
شاعران بزرگواری که هر کدام در اعتلای فرهنگ و ادب غنی ایرانی بسیار کوشیدهاند و تأثیرگذار بودهاند و هرکدام تحولات بسیار عظیمی را در زمانه و عصر خویش حاصل کردهاند.
افراد بسیاری نیز در معرفی آنان و توضیح و گزارش آثارشان گام نهادهاند.
در این تحقیق کوشیده شده است تا بین مبانی فکری و سنت شعری این دو شاعر، مقایسهای انجام دهم و در ضمن به علل و دلایلی که باعث شده است از میان خیل عظیم شاعران و گویندگان فارسی از دیرباز تاکنون این دو را به عنوان پدران شعر فارسی برگزیدهاند، اشاره نمایم.
به نظر محقق برای یک مقایسهی اصولی و صحیح، نخست باید به بررسی و شناخت جزئیات مطالب مورد قیاس پرداخت و سپس نتیجهگیری نمود. البته قابل ذکر است که اگر بخواهیم یک مقایسهی نسبتاً اصولی انجام دهیم؛ باید با توجه به آنکه تعداد ابیات بر جای مانده از این دو شاعر بسیار از لحاظ کمیت با هم اختلاف دارند و چون تعداد ابیات بر جای مانده از رودکی کمتر از هزار بیت است ولی در مورد نیما یوشیج این تعداد چندین برابر میباشد؛ لذا به ذکر پارهای از آنها میپردازیم تا بدین وسیله یک توازن تقریباً منطقی بین شمار ابیات این دو شاعر از لحاظ ارزیابی برقرار گردد.
لازم به ذکر است که در تذکرهها و کتب تاریخ ادبیات دربارهی شمار اشعار رودکی سخن بسیار گرفتهاند: برخی آن را متجاوز از یک میلیون بیت میدانند و برخی دیگر بر آناند که 700 هزار بیت بوده، و نیز آوردهاند که شعر رودکی در صد دفتر گردآوری شده بوده که بیگمان این ارقام مبالغهآمیز است. آنچه مسلم است آن است که رودکی پر شعر بوده و اکنون همانطور که ذکر شد مقدار اندکی از سرودههای او در دست است.
در این مجموعه تلاش شده است که با بررسی و تفحص بر روی اکثر آثار و تحقیقاتی که در باب این دو شاعر شده است و در کنار هم قرار دادن آن مطالب به نتیجهای که مورد نظر است، دست یافته شود. در باب رودکی و نیما یوشیج تحقیقات و کتب فراوانی به انجام رسیده و تألیف شده است؛ اما آنچه اکنون پس از سالها میتواند انگیزهای برای تأمل و تألیفی دوباره در شعر و زندگی این دو شاعر باشد، یکی همان مقایسهی مبانی فکری و سنت شعری این دو است و نیز شاید با این روش پارهای از ابهامات با این روش از میان برداشته شود و دیگر آن که شاید در کنار هم قرار دادن مطالب به صورت مقایسهای راه تازهای را در نقد و تحلیل اشعار این دو گویندهی شهیر ایرانی به همراه داشته باشد.
مجموعهی حاضر به هر حال کوششی است برای آشنایی و باز آشنایی که از منابعی بسیار با ارزش در این زمینه مدد جسته است.
نخستین شناسندگان رودکی:
دربارهی چند تن از بزرگان ادب و سخن سرایان ایران دشواری بسیار بزرگی که در پیش ماست این است که دربارهی نام و نسب و تاریخ در گذشت و جزییات زندگی ایشان آگاهی درست و دقیق در کتابهای رایج نیست. گویی شهرت ایشان وانتشار فوقالعادهی آثارشان چنان در میان مردم ایران درگرفته است که در پی این گونه جزئیات که دربارهی ایشان بسیار اهمیت دارد نرفتهاند و در حقیقت شهرتشان، زندگیشان را تحتالشعاع قرار داده است. چنانکه دربارهی فردوسی هنوز مجهولات فراوان در پیش داریم. یکی از آن گویندگان شهیر رودکی است که زندگی و آثار و افکار او پیوسته در ابهام مانده است و نخستین کسی که بحث درباره این مرد بزرگ را به جایی رسانده است که برخی جزییات زندگی او را از زیر پرده استتار روزگار بیرون کشیده مرحوم محمد قزوینی در حواشی چهار مقاله نظامی عروضی است.
اینک باید آن چه دربارهی رودکی در کتابهای رایج آمده است به ترتیب تاریخ نقل کرد:
1) نخستین کسی که ذکر از رودکی کرده نظامی عروضی سمرقندی در کتاب معروف چهار مقاله است که آن را در حدود سال 550 تألیف کرده است.
2) پس از او، محمد عوفی در لبابالالباب که آن را در حدود سال 618 تألیف کرده است.
3) حمدالله مستوفی در کتاب تاریخ گزیده که آن را در سال 730 تألیف کرده است.
4) دولتشاهبن علاءالدوله بختیشاه غازی سمرقندی در تذکرهالشعرا که آن را در سال 892 به پایان رسانیده است.
5) جامی در بهارستان که آن را در سال 892 تألیف کرده است.
6) حکیمشاه محمدبن مبارک قزوینی در ترجمه مجالسالنفایس علیشیرنوایی که از سال 927 تا 929 مشغول ترجمه آن بود.
7) غیاثالدینبنهمامالدین هروی خوندمیر در کتاب معروف حبیبالسیر.
8) محمدعارف لقایی در مجمعالفضلا.
9) امین احمد رازی در هفت اقلیم.
10) شیخ ابوالقاسم بن ابوحامدبن نصر بلیانی انصاری کازرونی در کتاب سلم السماوات.
11) محمدصادق ناظم تبریزی در نظم گزیده.
12) میرحسین دوست سنبهلی در تذکره حسینی.
13) امیر شیرعلیخان لودی در مرآة الخیال.
14) حاج لطفعلی بیک آذر بیکدلی در آتشکده.
15) میرغلامعلی آزاد بلگرامی در خزانه عامره.
16) محمد قدرة اللهخان گوپاموی در نتایج الافکار.
17) رضاقلیخان هدایت درمجمعالفصحا.
18) تامس ویلیم بیل در مفتاحالتواریخ.
19) امیرالملک سید محمد صدیق حسنخان در شمع انجمن.
20) مولوی آغااحمدعلی احمد در هفت آسمان.
21) میرزا محمدناصر طبیب دیلمی متخلص به ادیب.
22) مولانا محمد عبدالغنیخان غنی موفرخ آبادی در تذکرةالشعرا.
23) صدرالدین عینی مؤلف تاجیکستان.
24) مولانا محمدحسین آزاد در کتاب سخندان فارس.
25) میرزاده و سهیلی و جلال اکرامی و بزرگزاده در کتاب نمونههای ادبیات تاجیک.
26) غلامرضا ریاضی در کتاب دانشوران خراسان.
این افراد در کتب و یا تذکرههای خود از رودکی و نسب و نام و لقب و زادگاه و اشعار وی به گونههای مختلف سخن گفتهاند.
نخستین شناسندگان نیما یوشیج:
آنچه را که در ابتدای این بحث در باب رودکی و فردوسی بیان کردیم در مورد زندگی و احوال نیما یوشیج صدق نمیکند و دلیل آن هم موقعیت و عصر زندگی وی میباشد؛ هر چند هنوز ابهاماتی در فهم بعضی از اشعار او وجود دارد اما در مورد زندگی و احوال او نویسندگان و گویندگان بسیاری قلمفرسایی کردهاند که به نام پارهای از آنان میپردازیم:
1) مهدی اخوان ثالث در کتب معروف خود «بدایع و بدعتهای نیما» و «عطا و لقای نیما» و در مقالات و سخنرانیهای متعدد خود.
2) سیروس طاهباز در چاپ و تکثیر بسیاری از مجموعههای اشعار و نامههای نیما.
3) یحیی آرینپور در کتاب از صبا تا نیما (تاریخ ادب فارسی معاصر).
4) محمد ضیاء هشترودی در مقالات و سخنرانیها.
5) لئون سرکیسیان در مقالات خود.
6) محمدحسین شهریار در مقالات و اشعار خود.
7) جلال آل احمد در مقالات و سخنرانیهای خود.
8) حبیب یغمایی در مقالات و سخنرانیهای خود.
9) شین پرتو (دکتر علی پرتو) در سخنرانی و مقالات.
10) اسماعیل شاهرودی (آینده) در سخنرانی و مقالات.
11) فروغ فرخزاد.
12) ابراهیم ناعم.
13) نصرت رحمانی در شعر الرثاء که در مرگ نیما سرود.
14) دکتر تقی پورنامداریان در کتاب خانهام ابری است.
15) دکتر بهروز ثروتیان در کتاب اندیشه و هنر در شعر نیما.
عقاید و افکار رودکی:
در تذکرهها آوردهاند که ابوعبدالله جعفربن محمد رودکی، در رودک سمرقند چشم به جهان گشود و در موسیقی او را مهارتی عظیم بود و بربط را نیکو نواختی و دارای هوش و قریحهای بالا بود و در هشت سالگی قرآن به تمامت بیاموخت و …
اما آنچه در این جا مورد نظر است، بررسی عقاید و افکار رودکی است که تنها آنها را با بررسی اشعار بر جای مانده از وی میتوان تشخیص داد.
دانلود پاور پوینت کتاب رودکی و منوچهری با فرمت ppt و قابل ویرایش تعداد اسلاید 133
دانلود پاور پوینت آماده
هدف درس
1.اشعار رودکی را به طور صحیح بخوانید .
2 . لغات موجود در اشعار رادقیقا معنی کند .
3.آیات واحادیث به کار رفته در اشعار را بداند وتعیین کند .
4.اشعار را به فارسی صحیح معنی کند .
5.درباره آرایه های لفظی ومعنوی اشعار توضیح بدهد .
فایل بصورت ورد (قابل ویرایش) و در 15 صفحه می باشد.
زندگینامه
رودکی، ابوعبدالله جعفر فرزند محمد فرزند حکیم فرزند عبدالرحمان فرزند آدم.
از کودکی و چگونگی تحصیل او آگاهی چندانی به دست نیست. در 8 سالگی قرآن آموخت و آن را از بر کرد و از همان هنگام به شاعری پرداخت.
برخی می گویند در مدرسه های سمرقند درس خوانده است. آنچه آشکار است، وی شاعری دانش آموخته بود و تسلط او بر واژگان فارسی چندان است که هر فرهنگ نامه ای از شعر او گواه می آورد.
رودکی از روزگار جوانی آوازی خوش داشت، در موسیقی و نوازندگی چیره دست و پر آوازه بود. وی نزد ابوالعنک بختیاری موسیقی آموخت و همواره مورد ستایش او بود، آن چنان که استاد در روزگار کهنسالی چنگ خود را به رودکی بخشید. رودکی در همان دوره شعر نیز می سرود. شعر و موسیقی در سده های چهارم و پنجم همچون روزگار پیش از اسلام به هم پیوسته بودند و شعر به همراه موسیقی خوانده می شد. شاعران بزرگ آنانی بودند که موسیقی نیز می دانستند.