لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 35
سابقه قالی باقی دربیرجند
1- ازمناطق معروف قالی بافی این شهر کویری که درجنوب خراسان واقع شده است می توان از روستاهای درخش ، مود، گسگ، سربیشه، بهلگرد، نوغاب، دستگرد، هندوالان وبیشتر روستاهای منطقه قائنات نام برد. سابقه قالی بافی این منطقه آن طور که از کتاب جغرافی دانان قدیم مانند مقدسی و ابن حوقل بر می آید به هزار سال قبل و شاید بیشتر برسد. ابواسحاق ابراهیم اصطخدی نیز در کتاب معروف مسالک و ممالک به رواج کرباس و پلاس و سایر بافته ها اشاراتی دارد. شهرستان قاین نیز که تا چندی قبل جزو یکی از بخش های شهر بیرجند به شمار می آمد نیز یکی از مناطق قدیمی قالی بافی جنوب خراسان است. قالی های این منطقه با قدمت دویست ساله زینت بخش آستان مقدس رضوی، موزه ها و نزد مجموعه داران فرش است. سرپرستی سایکس که حدود 100 سال قبل از قاینات دیدن کرده در کتاب ‹‹هشت سال در ایران›› درباره قالی قاینات می نویسد: نقش های قالی های قائن اکثر گل و بوته است که در کرمان نیز مرسوم است. تجار قالی معمولاً کالای خود را به مشهد فرستاده و از آنجا به استامبول، مصر و وین حمل می کند. قیمت یک فرد قالی ممتاز 11×14متری با بافت قالی در حدود 20 پوند است. در بین مجموعه فرش های کاخ گلستان یک قطعه قالیچه زیبا و نفیس وجود داردکه حدود 300 سال قبل در قائن بافته شده است. سیاوش آزادی در کتاب ‹‹ قالی ایران›› درباره این فرش می نویسد: ‹‹اندازه این قالیچه 58/1×82/2متر است. در متن سورمه ای فرش یک نقش تکراری به صورت متقارن بافته شده و چهار پرنده سفید یک لوزی را تشکیل داده اند. در وسط هر لوزی یک گل بزرگ نقش گردیده که با شاخه هایی به شیوه اسلیمی، شکوفه ها و برگ ها احاطه گردیده اند.›› وجود این فرش و نظایر آن که از لحاظ نقش، رنگ، مرغوبیت و زیبایی در حد بسیار ممتازی ارزیابی شده اند. نشانگر این حقیقت است که در گذشته در منطقه قاینات این هنر در اوج خود بوده است در صورتی که فرش های کنونی این ناحیه در سطح نازلی قرار دارد وبه هیچ وجه با فرش های قدیمی قابل مقایسه نیستند.
2- تاریخ قالیچه بافی در منطقه بیرجند به سالهای بسیار دور باز می گردد اگرچه درکتب تاریخی به این امر اشاره گردیده اما مطابق تحقیقات و با توجه به بررسی های انجام شده می توان برای قالی بیرجند سابقه ای در حدود 200 سال قائل شد. آنچه که بیش از پیش موجب توجه هر پژوهنده ای می گرددتعداد نسبتاًفراوان اساتید و افرادی است که به نوعی در عرصه قالی های نفیس و مشهور منطقه از 200 سال قبل تا به امروز سهیم بوده اند.
برخی از اهالی و دست اندرکاران سابقه قالی بافی در روستاهای اطراف بیرجند را به مراتب بیشتر از شهر بیرجند می دانند به ویژه روستای درخش که نامی آشنا برای دوستاران قالی است. روستای درخش واقع در شمال شرقی بیرجند قدیمی ترین منطقه قالی بافی این ناحیه است. که تاریخ قالی بافی آن به اوایل قرن 13 هجری شمسی می رسد. نام درخش از افتخارات این هنر در جنوب خراسان می باشد که شهر بیرجند نیز به آن می بالد.
3- از گذشته تا کنون به بافتن فرش های زیبا و مرغوب در سراسر ایران شهرت داشته و نفیس ترین فرش های موزه فرش ومجموعه فرش های آستان قدس رضوی در این روستا بافته شده است. فرش های درخش دارای ترنجی بزرگ زیبا و برجسته است که با ظرافت و دقت بسیار زیاد در متن ساده فرش که به رنگ قرمز لاکی و نخودی طراحی شده، جلوه زیادی به این فرش ها داده است. در موزه فرش تهران نیز تعدادی فرش با طرح محرمات وجود دارد که در روستای درخش بافته شده و از لحاظ مرغوبیت و زیبایی منحصر به فرد است. در میان فرش های نفیس کاخ گلستان نیز سه قطعه قالیچه که در این روستا بافته شده دیده می شود سایکس در کتاب ‹‹هشت سال در ایران›› درباره کیفیت فرش های درخش می نویسد : ‹‹در ناحیه درخش در حدود 450 دستگاه قالی دایر است و متأسفانه رنگ های جوهری جای رنگ های نباتی را گرفته و می گوید اگر چه در قیمت چندان تفاوت ندارد ولی تهیه رنگ جوهری سهل تر و خالی از زحمت است . البته یکی دو نفر از استادهای معروف قالی باف هنوز رنگ های نباتی را به کار می برند. ایل بهلوری نیز که در زیر کوه و درخش سکونت دارند یک قطعه قالی نظیر قالیچه های ترکمنی می بافند که آنها نیز خالی از تعریف نیست.››
قالی های بافته شده در کارگاه های شهر بیرجند در بین سالهای 1317-1313شمسی در اوج شهرت خود بوده و از لحاظ زیبایی ترنج، نقوش زمینه ، ظرافت و رنگ آمیز در تمام بازارهای اروپایی به ویژه در آلمان غربی از اعتبار و شهرت زیادی برخوردار بوده است.در میان فرش های کاخ گلستان یک قطعه فرش نفیس در اندازه 42/5×80/10متر دیده می شود که تارو پود از نخ پنبه و پرهای آن از پشم است. این فرش از سال 1365 هجری قمری در بیرجند بافته شده و شعر زیر روی آن بافته شده است:
به سعی چاکر شاهنشاهی امیر قهستان تمام شود که شود فرش در اتاق گلستان
طرح این فرش ‹‹بته جغه›› به شیوه متداول در جنوب خراسان است. در متن بسیار تیره فرش چند ردیف بته بزرگ بافته شده که سر آنها در هر ردیف به یک سو متوجه شده اند. هر بته بین دو بته پایین و بالای خود قرار دارد بته های بزرگ اصلی توسط دو بته کوچک در میان گرفته شده اند و بین بته ها درخت های شکوفه ، زیبایی و جلوه زیادی به فرش داده است. پس از جنگ جهانی دوم متأسفانه فرش های بیرجند به سیر نزولی از نظر طرح ونقش، رنگ آمیزی و مرغوبیت ادامه داده و اعتبار جهانی خود را از دست دادند تا اینکه با تأسیس ‹‹شرکت شرق›› مجدداً احیا شدند. این شرکت علاوه برکارگاه های شهری در روستاهای مود و بهلگرد مبادرت به سرپایی دارهای قالی هایی که از لحاظ دوام ، زیبایی و رنگ آمیزی در حد بالایی قرار داشتن تولید به بازارهای سراسر جهان عرصه کرد.
4- پس از درخش روستای مود واقع در 38 کیلومتری جنوب شرقی بیرجند واقع شده است.
سابقه قالی باقی دربیرجند 31ص