اختصاصی از کوشا فایل
دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:95
جهت دریافت درجه کاردانی
در رشته موسیقی ساز جهانی
فهرست مطالب:
چکیده
...........................................................................................................................................
1
مقدمه
............................................................................................................................................
2
*فصل اول سازهای بادی ایرانی*
بُرغو
...............................................................................................................................................
5
شاخ آبنوسی
................................................................................................................................
5
بوق
................................................................................................................................................
5
نی
...................................................................................................................................................
6
بیشه
.............................................................................................................................................
8
ساز دونای
....................................................................................................................................
9
دی دی
...........................................................................................................................................9
سُرنا
...............................................................................................................................................
9
خالو
............................................................................................................................................
12
جوری زورنا
...............................................................................................................................
12
کرنا
.............................................................................................................................................
12
نفیر
.............................................................................................................................................
14
دو زله
.........................................................................................................................................
14
قوشمه
........................................................................................................................................
18
نی انبان
.....................................................................................................................................
18
چبچیق
........................................................................................................................................21
بالابان
.........................................................................................................................................22
پیک
.............................................................................................................................................22
دودک
.........................................................................................................................................23
کرمیل
..........................................................................................................................................25
شمشال
........................................................................................................................................25
ارغنون بوقی
...............................................................................................................................27
شوفار
...........................................................................................................................................28
* *
* *
* *
* *
*فصل دوم سازهای بادی چوبی کلاسیک*
سازهای بادی چوبی
.................................................................................................................30
پیکولو
...........................................................................................................................................31
فلوت
.............................................................................................................................................31
زامپونیا
........................................................................................................................................33
ابوا
.................................................................................................................................................34
کر آنگله
.......................................................................................................................................35
کلارینت
......................................................................................................................................36
کلارینت باس
.............................................................................................................................37
ساکسفون
....................................................................................................................................37
فاگوت
..........................................................................................................................................38
کنتر فاگوت
...............................................................................................................................41
آکاردئون بایان
............................................................................................................................41
آکاردئون.....................................................44
* *
* *
* *
*فصل سوم سازهای بادی برنجی کلاسیک *
سازهای بادی برنجی
................................................................................................................50
شیپور............................................................................................................................................51
کرنه
............................................................................................51
فلوگل هورن
.............................................................................52
کرنت
............................................................................................................................................53
ترومپت
........................................................................................................................................54
ترومبون
.......................................................................................................................................59
هورن
............................................................................................................................................60
توبای
واگنر...................................................................................................................................62
توبا
..............................................................................................................................................63
نتیجه گیری
...............................................................................................................................67
منابع و مأخذ
..............................................................................................................................68
* *
* *
*/ /*
*/فهرست اشکال/*
عنوان
صفحه
شکل (1-1 )
.................................................................................................................................8
شکل (2-1 )
.................................................................................................................................8
شکل (3-1 )
..............................................................................................................................11
شکل (4-1 )
..............................................................................................................................11
شکل (5-1 )
..............................................................................................................................14
شکل (6-1 )
..............................................................................................................................16
شکل (7-1 )
..............................................................................................................................17
شکل (8-1 )
..............................................................................................................................21
شکل (9-1 )
..............................................................................................................................22
شکل (10-1 )
...........................................................................................................................24
شکل (11-1 )
...........................................................................................................................24
شکل (12-1 )
...........................................................................................................................27
شکل (13-1 )
...........................................................................................................................28
شکل (14-1 )
...........................................................................................................................28
شکل (1-2 )
..............................................................................................................................32
شکل (2-2 )
..............................................................................................................................32
شکل (3-2 )
..............................................................................................................................33
شکل (4-2 )
..............................................................................................................................34
شکل (5-2 )
..............................................................................................................................35
شکل (6-2 )
..............................................................................................................................36
شکل (7-2 )
..............................................................................................................................37
شکل (8-2 )
..............................................................................................................................38
شکل (9-2 )
..............................................................................................................................40
شکل (10-2 )
...........................................................................................................................42
شکل (11-2 )
...........................................................................................................................43
شکل (12-2 )
...........................................................................................................................44
شکل (13-2 )
...........................................................................................................................48
شکل (1-3 )
..............................................................................................................................52
شکل (2-3 )
..............................................................................................................................53
شکل (3-3 )
..............................................................................................................................57
شکل (4-3 )
..............................................................................................................................57
شکل (5-3 )
..............................................................................................................................58
شکل (6-3 )
..............................................................................................................................60
شکل (7-3 )
..............................................................................................................................61
شکل (8-3 )
..............................................................................................................................62
شکل (9-3 )
..............................................................................................................................65
شکل (10-3 )
..............................................................................................................
چکیده:
انواع مختلفی از سازهای به کار رفته در موسیقی های ملل مختلف جهان از جمله ایران و انواع متنوع تر آنها که در موسیقی غربی و بیشتر به صورت دسته جمعی در ارکستراسیونهای غربی به کار گرفته می شوند دارای ساختار مختلف و مواد به کار رفته متفاوتی می باشد، اما تمامی سازها را می توان به طور کلی به چهار دسته یا گروه اصلی تقسیم بندی نمود که عبارتند از:
1-سازهای زهی
2-سازهای بادی: سازهای بادی چوبی، سازهای بادی برنجی
3-سازهای ضربی: سازهای ضربی پوستی، سازهای ضربی سنجی یا فلزی
4-سازهای کلاویه ای (پدال دارد)
این مجموعه به معرفی و بررسی متداول ترین سازهای کلاسیک و بومی ایران و ارکستر سمفونیک جمع آوری شده است.که بطور برجسته به بررسی سازهای بادی ایرانی مانند نی، سرنا، کرنا، دوزله، بالابان و … / سازهای بادی چوبی مانند فلوت، پیکولو، ابوا، کلارینت، فاگوت و … / سازهای بادی برنجی مانند ترومپت، ترومبون، هورن، توبا و … از لحاظ تاریخچه، ساختمان، ساختار و قسمتهای مختلف ساز، رنج صوتی و میدان صوتی، نحوه قرارگیری در ارکستر، رنگ صدا، کاربرد آنها و … سخن گفته ایم.
مقدمه
ساز بادی سازی است که دارای تشدیدکننده‌ای معمولاً لوله یا مجرای توخالی است که در آن ستونی از هوا یا در اثر دمیدن نوازنده در دهنی مانند نی و یا توسط دستان او مانند آکاردئون به ارتعاش در می‌آید. تغییر در ارتفاع یا اجرای نت‌ها با باز و بسته کردن کلیدها برای بلند وکوتاه کردن طول لوله تشدید کننده یا سوراخ‌های روی ساز یا تغییر حالت لب و دهان نوازنده انجام می‌شود.
سازهای بادی را به دو دسته بزرگ بخش میکنند: سازهای بادی چوبی و سازهای بادی برنجی. مهمترین عضو خانواده سازهای بادی فلوت کلاسیک می باشد. اما این نام‌ها را نباید به معنی آن گرفت که لزوماً این سازها از چوب یا برنج ساخته شده‌اند. مثلاً ساکسوفون از نظر ساختمان و نحوه تولید صدا بسیار به کلارینت نزدیک است و مانند کلارینت جزو سازهای بادی چوبی به‌شمار می‌رود هرچند که بدنه آن از برنج یا فلز دیگری ساخته می‌شود. یا فلوت ریکوردر که در گذشته بسیار رایج بود و از چوب ساخته می‌شد و امروز برای آموزش موسیقی به کودکان رواج دارد و از پلاستیک ساخته می‌شود ولی جزو سازهای بادی چوبی است. در واقع فرق این دو دسته نه در جنسی است که از آن ساخته شده‌اند بلکه به نحوه تولید صدا در دهنی آنها مربوط می‌شود. در سازهای معروف به برنجی صدا از لرزیدن لبهای نوازنده درون کاسه دهنی حاصل می‌شود و در سازهای معروف به چوبی صدا از لرزش قمیش یا لرزش لایه‌های هوا در گذر از روی تیغه یا لبه دهنی به‌وجود می‌آید.
انواع سازهای بادی:
دسته سازهای بادی مشروحه به دو رده کلی تقسیم می شوند:
1-رده بادی های چوبی که خود بر سه قسم هستند:
قسم اول: سازهای بی زبانه مانند نی و بالابان که هوا بطور ساده یا با برخورد به لبه سوراخ ورود به داخل لوله وارد می شود.
قسم دوم: سازهای یک زبانه مانند دوزله که هوا در ورود به لوله زبانه ای ازجنس نی به نام قمیش را می لرزاند.
قسم سوم: سازهای دو زبانه مانند سرنا که هوا از میان دو تیغه نازک متکی به هم از جنس نی عبور کرده، سبب لرزش آن دو می شود.
بدیهی است که کیفیت صدا در هر یک از انواع سازهای بالا با یکدیگر متفاوت است.
2-رده بادی های برنجی مانند کرمیل که به عوض سوراخ یا زبانه، دهانی ای لنگی یا فنجانی شکل دارند و لبهای خود عبورداده به درون لوله می فرستد. کیفیت صدا در این رده قوی تر و درخشان تر است.
نیروی محرکه تولید صوت در تمام سازهای بادی هوا و در قسمت اعظم آنها نفس آدمی است که در نوع اخیر نوازنده ساز نمی تواند صوتی را بیش ازمدت معینی بکشد زیرا او برای تازه کردن نفس احتیاج به قطع صوت دارد. زیر و بم شدن صوت در سازهای بادی به چند عامل بستگی دارد که مهمترین آنها کوتاهی با بلندی لوله و نیز قطر مقطع آن است؛ به عبارت دیگر هر چه لوله کوتاه تر و نازک تر شود صوت حاصل زیرتر خواهد بود، عامل دیگر فشار هوا است. به این ترتیب که هر چه هوا با فشار بیشتری به لوله داخل شود صوت حاصل در فواصل معینی زیرتر خواهد شد. قسمت اعظم سازهای بادی سازهای انتقالی هستند، یعنی اصوات حاصل از اجرای هر نت به نسبت معینی زیرتر یا بم تر از اصوات استاندارد شده در سازهای غیرانتقالی است.
فصل اول
سازهای بادی ایرانی
بُرغو، بُرغوا
از آلات بادی قدیمی به شکل شاخ میان تهی است که در آن دمیده می شده، نوعی از آن از جنس برنج با طول سه برابر سرنا ساخته و از آن سه نغمه ” ا، یا، بح” معادل ” دو، می، دو” استخراج می شده در واقع سازی مانند کُرنا است. نوعی از آن قلمی از جنس فولاد مخصوص است با شیارهای دیواره وظیفه تراش دادن را در ساختمان ساز به عهده دارد.
شاخ آبنوسی
از سازهای بادی چوبی قدیمی است که شکل و شمایل شاخ داشته و از جنس چوب آبنوس احتمالاً به شکل شاخ تراشیده و داخل آن را خالی می کرده اند.
بوق
معرب آن بوکسینا و از آلات بادی می باشد. بوق سازی ساده و مارپیچی شکل است با امتداد مخروطی و دهانه ای بازتر و طولی بین 40 تا 80 سانتیمتر که با دمیدن از دهانه کوچک نواخته می شود. نوع قدیمی
آن از جنس شاخ یا استخوان و یا فلز بوده. نوع دیگر آن را شیپور دستی یا کوچک می نامند که شکارچیان از آن استفاده می کرده اند. از بوق در مراسم و مجالسی مانند بزم و رزم، شکار، حرکت سپاه و شروع جنگ یا عقب نشینی و به طور کلی فرامین و علائمی از طریق صدای بوق بکار می رفته، بوق با ابعاد کوچک تا بزرگ آن و از جنسهای مختلف تقریباً در نزد اکثر ملل وجود داشته و در عزاداری و تعزیه و یا صور جمع و جلب توجه یا خبر نمودن مردم بکار می رفته است.
نی (نای)
لطیف ترین صدای سازهای ارکستر موسیقی ایرانی بی شک متعلق به نی است. نی یا نای قدیمی ترین ساز بشر است. انواع و اقسام این ساز در موسیقی های مقامی ایران وجود دارد و نوع متداول آن در موسیقی رسمی ردیف دستگاهی، نی هفت بند است. تکنیک نواختن نی به شیوه امروزی را از استاد نایب اسدالله اصفهانی می دانند.
ساده ترین نوع ساز بادی است که متشکل از یک لوله استوانه ای از جنس نی که سراسر طول آن از هفت بند و شش گروه تشکیل شده است به این دلیل این ساز را نی هفت بند نیز می گویند. نی به قطرهای متفاوت از 5/1 تا 3 سانتیمتر و طولهایی مختلف حدود 30 تا 70 سانتیمتر ساخته شده است. در تمام آنها روی لوله، کمی در قسمت پایین 5 سوراخ در طرف جلو و یک سوراخ در قسمت عقب قرارگرفته و در یک یا دو انتهای نی روکشی برنجی با طولی کوتاه لوله نئی را پوشانده است و لبه لوله در قسمت دهانی آنقدر تیز است که می تواند لای دندانها قرار گیرد.
نی از انواع سازهای بی زبانه است. هوا توسط نفس نوازنده از انتهای بالایی به درون فرستاده شده و قسمت اعظم آن از نزدیکترین سوراخ باز خارج می شود. بنابراین باز و بسته شدن سوراخها به توسط انگشتان هر
دو دست نوازنده، طول هوای مرتعش و طول موج ارتعاش را زیاد و کم کرده و در نتیجه صوت زیر و بم می شود.
ساز را نمی توان کوک کرد، یعنی کوک آن راچنانکه در سازهای زهی با پیچاندن گوشی ها میسر است، تغییر داد. بدین نسبت نمی توان آن را با ساز دیگر منطبق کرد و از این رو معمولاً درنقش تکنواز ظاهر می شود. گاه اگر چه بسیار به ندرت که بخواهند از صوت نی در همنوازی ارکستر استفاده کنند، ناگزیر نوازنده ساز تعدادی نی را با کوکهای مختلف فراهم کرده و در دسترس خود می گذارد تا در طی همنوازی با همراهی صدای خواننده به تناسب موقع از یکی از نی ها استفاده کند.
یکی از کهن ترین سازهای جهان می باشد که در هر فرهنگ و در نزد ملل مختلف از جنسهای مثل چوب، نی خیزران و فلزاتی مانند روی، آهن، مس، برنج و غیره و در ابعاد و اندازه های (بلندی – کوتاهی) مختلف ساخته شده است و به عنوان ساز تنهایی، ساز چوپانی و غیره نامیده می شود. ساخت نی ملهم از نای (حنجره) انسان است و به همین دلیل نزدیکترین صوت را از نظر تُن و حالات به صدای انسان دارد. فارابی اشرف آلات موسیقی را حلق انسان می داند و دوم از نی (نای) نام می برد. نی بی زبانه مشهور و متداول است و نی هفت بند نامیده می شود که از چوب نی خودرو و با تعداد هفت بند و به شکل لوله ای صاف می باشد که در فواصل تقریباً مساوی یک کنگره یا بند به صورت طبیعی قرار دارد.
وسعت صدای نی حدود دو اکتاو و نیم است، ولی میدان صدا یا کوک در سازهای مختلف متفاوت می کند.
اجرای اصوات در اکتاوهای بالاتر بوسیله فشار هوا عملی است. به عبارت دیگر با دو برابر کردن فشار صداهای حاصله یک اکتاو زیر می شود و باید دانست که هر نی فاقد یکی دو صدا است. نی از دسته سازهای محلی است و تقریباً در تمام ایران معمول است. نوازندگان محلی با ابتکاری سنتی تا اندازه ای ازقطع شدن صدای ساز، هنگام تازه کردن نفس جلوگیری می کنند. توضیح آنکه در حین نواختن هوا را از بینی به ریه و نیز به لُپها داخل کرده، ذخیره می کنند و این هوا را به تدریج به درون لوله می فرستند.
امروزه انواع نی در موسیقی محلی ایران نواخته می شود و هر کدام نام خود را دارد مانند دوزله، شمشال، سرنا، نای، بالابان و غیره.
بیشه (نیشه)
از آلات موسیقی چوبی یا نی بادی مورد استفاده شبانان و چوپانها، که نیشه نیز نامیده می شود و عبارت از نایی است مشابه نی که نوازنده همچون نی از آن استفاده می کند. در زبانهای محلی فیگو نیز نامیده می شود.
ساز دونای
نوعی ساز با دو لوله به هم چسبیده. با طول و ضخامتی مساوی که هر یک دارای پنج سوراخ بوده این نای مختص ایرانیان بوده و در آثار مختلف از آن یاد شده است. وسعت صوتی دونای یک اکتاو کامل است. و در یک نقش برجسته آشوری شکل آن دیده می شود. نوعی از آن وجود دارد که از دو نی به هم وصل شده تشکیل گردیده یکی دارای سوراخ و دیگری بدون سوراخ و یا تک سوراخه بوده و صدای ثابتی دارد.
دی دی
از آلات بادی موسیقی بلوچستان و شامل دو نی کاملاً مجزا از هم که هر یک با طول متفاوت ساخته شده. نی طولانی تر دارای هفت سوراخ و طول تقریبی 65 سانتیمتر و نی کوتاهتر دارای 10-9 سوراخ و طول تقریبی 40 سانتیمتر می باشد. نی بزرگتر مجری ملودی و نی کوتاهتر واخوان می باشد.
