چکیده
تاریخچه ۴
مقدمه۶
فصل اول
کلیه- نمای ظاهری ۱۰
کلیه- بافت شناسی ۱۲
کلیه- خونرسانی۱۳
کالیس ها،لگنچه، حالب ها-آناتومی ۱۴
کالیس ها،لگنچه، حالب ها-ارتباطات ۱۴
کالیس ها،لگنچه، حالب ها-بافت شناسی ۱۶
کالیس ها،لگنچه، حالب ها-خونرسانی ۱۶
مثانه- نمای ظاهری۱۷
مثانه- بافت شناسی ۱۸
مثانه- خونرسانی ۱۸
کارکرد های کلیه ۱۹
تشکیل ادرار ۱۹
پالایش گلومرولی۲۰
بازجذب توبولی و ترشح توبولی۲۱
دفع فرآورده های زائد ۲۱
تنظیم دفع الکترولیت ۲۱
تنظیم دفع اسید۲۲
تنظیم دفع آب ۲۳
اسمولالیته۲۳
چگالی ویژه ادرار ۲۴
هورمون ضد ادراری۲۴
خود تنظیمی فشار خون……… ۲۵
پاک سازی کلیوی ۲۵
سایر کارکرد های کلیه۲۶
کارکردهای حالب ،مثانه و پیشابراه ۲۷
ذخیره ادرار ۲۷
دفع ادرار ۲۷
کنترل عضله۲۷
کنترل عصبی ۲۸
درد ۲۸
مشخات درد های ادراری۲۸
تغییرات در دفع ادرار۲۹
نشانه های گوارشی ۲۹
معاینه فیزیکی ۲۹
برخی عوامل خطرزای اختلالات کلیوی یا ادراری۳۰
علایم انسداد دهانه خروجی مثانه ۳۰
ادرار خونی۳۰
بررسی آزمایشگاهی ادرار۳۲
بررسی ماکروسکوپی۳۲
سایر تست های ادراری ۳۳
تست های عملکرد کلیه ۳۳
اورولیتیاز ۳۴
پاتوفیزیولوژی ۳۴
تظاهرات بالینی۳۵
بررسی و یافته های تشخیصی ۳۵
فصل دوم
سنگ های کلیوی و حالب ۳۸
اتیولوژی ۳۸
تظاهرات سنگ ها ۴۰
عبور سنگ ها ۴۰
سایر سندروم ها ۴۱
فعالیت بیماری سنگ کلیه ۴۱
پاتوژنز سنگ ها ۴۲
حالت فوق اشباع ۴۲
هسته سازی۴۳
مهار کننده های تشکیل کریستال ها۴۴
یون های ادراری ۴۵
انواع سنگ های کلسیمی ۴۹
نفرولیتیازیس هیپرکلسیوریک جذبی۵۰
نفرولیتیازیس هیپر کلسیوریک باز جذبی ۵۱
نفرولیتیازیس هیپرکلسیوریک کلیوی ۵۲
نفرولیتازیس کلسیمی هیپراوریکوزوریک ۵۲
نفرولیتازیس کلسیمی هیپراگزالوریک ۵۲
نفرولیتیاز یس کلسیمی هیپواسیتر اتوریک ۵۴
سنگ های غیر کلسیمی ۵۴
استرووایت۵۴
اسید اوریکی ۵۵
سیستین ۵۶
گزانتین۵۷
سنگ های ایندیناویر ۵۸
نادر ۵۸
جدول۲-۱ ۵۹
علایم ونشانه ها ۶۱
درد: ۶۱
درد کولیکی کلیه ودرد غیر کولیکی کلیه ۶۱
۱-کالیس کلیه۶۲
۲- لگنچه کلیه ۶۲
۳- حالب فوقانی و میانی ۶۵
۴- حالب دیستال۶۵
هماچوری(هماتوری) ۶۶
عفونت ۶۶
تب همراه۶۷
تهوع و استفراغ ۶۷
وضعیتهای ویژه ۶۸
پیوند کلیه ۶۸
حاملگی ۶۸
دیس مورفی۶۸
چاقی ۶۹
کلیه با مدولای اسفنجی۶۹
اسیدوزتوبولی کلیوی ۶۹
تومورهای همراه۷۰
کودکان ۷۱
بررسی۷۲
تشخیص افتراقی۷۲
تاریخچه ۷۲
فاکتورهای خطرزا ۷۲
معاینه فیزیکی۷۳
بررسی های رادیولوژیک ۷۴
مداخله درمانی۷۶
الف)تحت نظر گرفتن محافظه کارانه: ۷۶
ب) مواد حل کننده: ۷۶
ج) برطرف کردن ( رفع) انسداد:۷۶
د) سنگ شکنی با امواج ضربه ای از خارج بدنESWL:77
ر)نفرولیتوتومی از طریق پوست: ۷۷
و) جراحی باز سنگ: ۷۷
ز) سایر روش ها: ۷۸
پیشگیری ۸۳
الف) بررسی متابولیک:۸۳
ب) در مان های خوراکی:۸۴
سنگ های مثانه: ۸۸
سنگ های پروستات و کیسه های منوی: ۸۹
سنگ های مجرای ادراری: ۸۹
فصل سوم
درمان۹۱
اهداف اصلی درمان : ۹۱
درمان سنگ های کلیوی۹۲
سنگ های کلسیمی: ۹۲
درمان سنگ های کلسیمی هیپراوریکوزوری۹۲
درمان هیپرکلسیوریک بازجذبی(هیپرپارائیدیسم اولیه) ۹۳
درمان هیپرکلسیوری کلیوی۹۳
درمان هیپراگزالوری۹۳
درمان هیپوسیتراتوری:۹۴
درمان سنگ سازی کلسیمی اید یو پاتیک۹۴
درمان سنگ های استرووایت ۹۴
درمان سنگ های اسید اوریکی :۹۵
در مان سنگ های سیستینی ۹۶
درمان سنگهای گزانیتنی:۹۷
درمان سنگ های ایندینا ویر: ۹۷
درمان سنگ های سیلیکاتی: ۹۷
درمان سنگ های تریامترنی: ۹۷
روش های جدید ۹۷
شکستن سنگ ازطریق خارج بدنی ۹۷
-لیتوترپسی ماوراءصوتی ازطریق پوست۹۸
شکستن سنگ به وسیلهUreterdscope 98
-اثرعسل بربیماری های کلیوی ۹۸
توصیه های غذائی برای پیشگیری ازسنگ های کلیوی: ۹۹
فصل چهارم
ارائه تحقیق در مورد سنگ های کلیوی۱۰۱
نمودارها ۱۰۲
نتیجه گیری ۱۰۹
اصطلاحات و واژه ها:۱۱۱
منابع ومآخذ۱۱۳
۱ اسمیت،( اورولوژی عمومی اسمیت۲۰۰۰)، ترجمه: شامخی.ح- شاهوردی علمداری.م- جوان شیر.م، چاپ اول(۱۳۸۰)، انتشارات سماط، ویرایش ونظارت: بهرام قاضی جهان- آیدین تبریزی،صفحات ( ۱-۱۵از فصل یک و فصل ۱۷صفحات ۲۹۵-۳۲۷)
۲- اسمیت ،(چکیده اورو لوژی عمومی اسمیت ۲۰۰۰) ترجمه وتخلیص: زعیم کهن. ح(فصل ۱۶)
۳- کرمی.م، اورولوژی(چکیده دروس آزمون پذیرش دستیار۳)، چاپ اول(۱۳۸۱)، انتشارات طبیب تهران(فصل یک و فصل دو صفحه ۱۷ ،فصل ۴ صفحه ۲۱و۲۲وفصل ۱۱)
۴- سوزان.س.اسملتزر-برنداجی.بیر، (کلیه ومجاری ادراری) جلد نهم، ،ترجمه: فتح آبادی .ع ، چاپ اول(۱۳۷۹)، انتشارات ارجمند تهران، ویرایش:صدیقه سالمی (صفحات ۱۱تا۲۳ ،۱۲۹تا۱۳۵)
۵- براون والدفوسی کاسپر هوسرلونگرجمیسن،) بیماری های کلیه ومجاری ادراری-اصول طب داخلی هاریسون۲۰۰۱(، ترجمه: شریفی .ا ، زیرنظر ایرج نجفی، چاپ دوم(۱۳۸۲)، انتشارات ارجمند تهران(فصل۲۷۹ صفحات۲۳۵تا۲۴۰)
۶- ساعدی. ف –نجفی.س(۱۳۸۳).( کاربرد عسل)، پایان نامه ،کارشناسی،دانشگاه پیام نوربیجار
فصل اول
دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه، و پیشابراه است. کلیه ها در خارج از حفره صفاقی در طرفین ستون مهره ها از مهره دوازدهم سینه ای تا مهره سوم کمری قرار گرفته اند.
کلیه دارای ۲ ناحیه قشر خارجی (کورتکس) و مدولای داخلی است. واحد عملکردی آن نفرون است. نفرون حاوی یک گلومرول واجد سرخرگ آوران و وابران ، کپسول برمن، توبول گزیمال، قوس هنله، توبول دیستال ومجاری جمع کننده است.
این مجاری به کالیس ها و به لگنچه و در امتداد لگنچه حالب قرار دارد.
حالب لوله ای عضلانی است و به مثانه ختم می شود. مثانه عضوی توخالی و به عنوان مخزن ادرار است و اتساع بیش از حد آن موجب بر آمدگی در پایین بدن می شود. لگنچه در کلیه ها و در حالب ها و در مثانه به علل خاصی می تواند سنگ تشکیل شود(سنگ کلیه و سنگ مثانه).
فصل دوم:
انواع سنگ ها به دو دسته سنگ های کلسیمی و غیر کلسیمی تقسیم می شوند. سنگ های کلسیمی در مردان شایعتر بوده و علت اصلی تشکیل انواع سنگ های کلسیمی شامل هیپرکلسیوری علت تشکیل آن ارثی، هیپر یوریکوزوری علت تشکیل آن رژیم غذایی، هیپرپاراتیروئیدیسم علت تشکیل آن نئ.پلازی، هیپراگزالوری در نوع روده ای آن به علت جراحی روده ای و در نوع ارثی آن به علت ارثی و هیپوسیتراتوری می تواند علت تشکیل آن رژیم غذایی و یا ارثی باشد.سنگ های غیر کلسیمی شامل: سنگ های اسید اوریکی علت تشکیل این سنگ ها ارثی بوده و در مردان شایعتر است ورنگ این بلور ها در ادرار نارنجی مایل به قرمز می باشد. نیمی از افراد مبتلا به این سنگ ها نقرس دارند. سنگ های استرووایت علت تشکیل آن عفونت ادراری ناشی از باکتری های مولداوره آز (پروتئوس) می باشد. این سنگ ها در زنان شایعتر است.
و نمای شاخ گوزنی دارند. و تشکیل بلور آنها در ادرار شبیه در تابوت است سنگ های سیستینی علت تشکیل این سنگ ها ارثی یا نئوپلازی بوده و به رنگ زرد و لیمویی و زیاد شایع نیستند
بلور های آن در ادرار صفحات شش ضلعی صاف می باشند.
سنگ های گزانتینی در اثر کمبود مادر زادی گزاننتین اکسید از ایجاد شده و رنگ این سنگ ها زرد خرمایی استو شفاف هستند و سنگ های ایند ینادیر در اثر مصرف ایندینادیر در مبتلایان به ایدز دیده می شود و این سنگ ها رنگ زرد قرمز دارند.
فصل سوم:
درمان سنگ های موجود در کلیه یا مجاری ادراری نیازمند ترکیبی از اقدامات طبی (مصرف دارو) و جراحی است. درمان بیماران با سنگ های کلسیمی استفاده از دارو های مدر تیازیدی است. سنگ سازی (نفرولیتیازیس)هیپرکلسیوریک باز جذبی درمان فقط با برداشتن جراحی آدنوم مهاجم پاراتیروئید می باشد. سنگ سازی هیپر کلسیوریک کلیوی به طور موثر با هیدروکلرو تیازید ها درمان می شود. سنگ سازی کلسیمی هیپراوریکوزوری درمان با رژیم غذایی کم پورین، آلوپورینول و پتاسیم سیترات است و درمان سنگ سازی کلسیمی هیپر اگزالوری با کلسیترامین و لاکتات کلسیمی است و درمان هیپو سیتراتوری با نمک های پتاسیم از جمله سیترات پتاسیم موفقیت آمیز است. درمان سنگ های (غیر کلسیمی)
۱ – استرووایت، درمان آن خارج کردن کامل سنگ با جراحی است(نفرولیتوتومی پروکوتا نئوس)
۲ – درمان سنگ های اسید اوریکی با کاهش رژیم غذایی پورین دار و تجویز آلو پو ر ینول می باشد.
۳ – درمان سنگ های سیستینی با مصرف فراوان مایعات و رژیم کم سدیم و پنی سیلامین است.
۴ – درمان سنگ های گزانتینی با مصرف فراوان مایعات و مصرف دارویی آلوپورینول و رژیم غذایی محدود از نظر پورین است. درمان سنگ های ایند ینادیر با قطع مصرف دارویی ایندینادیر(داروی مبتلایان به ایدز)و درمان سنگ های سیلیکاتی و تریامترین به ترتیب درمان جراحی و درمان با قطع مصرف دارویتریامترنی می باشد.
در این قسمت به عنوان چکیده این پایان نامه مطالعه جدول ۲-۱ توصیه می شود. درمان جراحی سنگ ها نیز وجود دارد. شکستن از طریق خارج بدنی ، شکستن از طریق لیتوترپسی ماوراءصوتی از طریق پوست و به وسیله لیزر، ۳ روش جدید است که جایگزین روش های قدیمی هستند.
اورولوژی علمی است که در مورد بیماریها و اختلا لات سیستم ادراری –تنا لسی مردانه وسیستم اداری زنانه بحث می کند. بیماری های غده ی فوق کلیوی در حوضه جراحی نیز مربوط به این رشته هستند. دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه وپیشابراه است. درک کامل فیزیولوژی کلیوی ودستگاه ادراری برای ارزیابی، طراحی واجرای مناسب مراقبت های پرستاری در افراد مبتلا اختلا لات کلیوی وادراری ضروری است. در پیگیری هر بیمار، شرح حال حایز بیشترین اهمیت است و این موضوع به خصوص در اورولو ژی صدق می کند. نه تنها اطلاع از حاد یا فرض بودن بیماری بلکه اطلاع از راجعه بودن آن نیز مهم است، زیرا ممکن است علایم راجعه، نشان دهنده تشدید حاد علایم بیماری فرد باشند. سنگ ها هنگامی در دستگاه ادراری تشکیل می شوند که غلظت ادراری موادی مانند اگزالات کلسیم، فسفات کلسیم و اسید اوریک افزایش یابد .
۱: نفرولیتیاز هیپرکلسیوریک جذبی .
۲: نفرو لیتیاز هیپر کلسیو ریک باز جذبی .
۳: نفرولیتیاز هیپر کلسیوریک ناشی از اختلالات کلیوی .
۴: نفرولیتاز کلسیمی هیپراوریکوزوریک .
۵: نفرو لیتاز کلسیمی هیپر اگزالو ریک .
۶: نفرو لیتاز کلسیمی هیپو سیتراتوریک است .
و سنگ های کلسیمی در حدود۷۵-۸۰ درصد از تمامی سنگ های کلیوی را تشکیل می دهند .
۱: سنگ های استروویت ( ۱۵ درصد از تمامی سنگ های ادراری ) در ادرار قلیایی غنی از آمونیاک به رابطه وجود باکتری های تجزیه کننده ی اوره ساخته می شوند .
۲: سنگ های اسید ادریکی ( ۵-۱۰ درصد ) تمامی سنگ ها ) ممکن است در بیماران مبتلا به نقرس دیده شوند .
۳: سنگ های سیستینی ( ۱-۲ درصد تمامی سنگ ها ) منحصرا”در بیماران مبتلا به یک نقص ارثی نادر در جذب کلیوی سیستین ( یک اسید آمینه ) تشکیل می شوند .
۴: سنگ های گزانیتنی ناشی از کمبود مادر زادی گزانیتن اکسید است .
۵: سنگ های ایند ینادیر در ۶ درصد از مصرف کننده گان ایندینا دیر در مبتلایان به ایدز دیده می شود
۶: سنگ های نادر : سنگ سیلیکاتی و سنگ های رادیو لوسنت تریا مترنی می باشد .
سنگ کلیه به زبان ساده :در واقع رسوب مواد دفع شده از کلیه هاست که کریستال می دهند اگر مقداری از این مواد به هم بچسبند و تشکیل توده سفتی بدهند سنگ کلیه تشکیل می شود اگر کوچکتر از یک سانتی متر باشند شن کلیه کفته می شوند.شن کلیه معمولا” قابل دفع است. هنگامی که این سنگریزه از حالب عبور کرد و وارد مثانه شد به آن سنگ مثانه گویند. دلایل علمی قطعی برای پیدایش سنگ کلیه وجود ندارد اما عوامل اختلالات متابولیسمی، مواد معدنی، کالبدی به عنوان عوامل مهم و همچنین وراثت ونوع تغذیه( افراد منطقه فیجی که از خوراک های بی طعم و شیرین استفاده می کنند، بیماری سنگ کلیه به ندرت در آن ها دیده می شود. اما اغلب افراد هندوستانی که معمولا” از غذاهای تند و کاری دار استفاده می کنند از بیماری سنگ کلیه رنج می برند) و شرایط آب و هوا ( گرم ومرطوب ) در آن موثر شناخته شده اند سنگ کلیه یکی از درد ناکترین
بیماری هاست و درد آن را با درد زایمان مقایسه می کنند! نمونه های سنگ کلیه حتی در مومیایی های مصر باستان نیز یافت می شود تقریبا” حدود ۸۰% از سنگ های کلیه از طریق ادرار دفع می شوند به جز مواردی که سنگ بیش از اندازه بزرگ باشد از اعمال جراحی مانند لیزر ، eswl tul سیستوسکوپی، نفرولیتوتمی ،کمولیز و غیر جراحی و بدون بریدگی مانند: امواج اکستراکورپوریل.به گزارش سرویس علمی پژوهشی ایسکانیوز، تحقیقات جدید نشان می دهند که برای جلوگیری از برگشت سنگ کلیه محدودیت در مصرف پروتئین های حیوانی و نمک در رژیم غذایی موثر تر از کاهش مصرف کلسیم است در تابستان خطر افزایش سنگ کلیه بیشتر وجود دارد چراکه گرمای هوا و کم نوشیدن آب و عرق کردن وجود دارد برای پیشگیری از این مشکل کافی است که قبل از غذا به اندازه کافی آب بنوشید، سعی کنید نیم ساعت آب فراوان بنوشید و تا یک ساعت بعد از خوردن غذا هم آب نخورید به تدریج بدن شما به این وضعیت خو گرفته و ضمن آنکه معده شما ناراحت نمی شود می توانید به فراوانی آب نوشیده و کلیه های خود را در امان نگه دارید.
از کجا بفهمیم که آب فراوان می نوشیم یا نه؟
در واقع تنها معیار دقیق برای اینکه بدانید آب کافی می نوشید یا نه رنگ پیشاب (ادرار )است اگر رنگ پیشاب تیره است نتیجه می گیریم که بدن به میزان بیشتری به مایعات نیاز دارد و اگر رنگ پیشاب زرد روشن و یا شفاف است نشان دهنده این است که شما مایعات کافی می نوشید همه مایعات از جمله آب، شربت، آب معدنی، عرقیات، آب جو، شراب، ماالشعیر و آبمیوه را می توان نوشید مگر آنکه پزشک نوشیدن برخی از آن ها را با توجه به سنگ کلیه و شرایط بدنی ممنوع کرده باشد در بنا به دلایل نامشخص در ۳۰سال گذشته تعداد افراد مبتلا به سنگ کلیه در امریکا افزایش یافته است در کشور ما ایران نیز گرچه طبق معمول آمار دقیقی وجود ندارد اما به نظر می رسد که وضع مشابهی وجود دارد کارشناسان اثبات کرده اند که می توان ار طریق مصرف خوراکی اکسید منیزیم به همراه ویتامین B6 پیشـگیری کـرد و مصرف این داروها و نیز مصرف فسفات و آنتی بیوتیک برای درمان تحت نظر پزشک معالج باشد هدف فوری درمان درد و هدف طولانی جلوگیری از تخریب نفرون است پیشرفت های پزشکی تا حد بسیار زیادی استرس مداوای سنگ کلیه را کاهش داده است اگر چه بهتر است سعی کنیم تا جایی که ممکن است از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنیم همچنین سعی کنید تا میزان کافی آب بنوشید آیا درمانی از این ساده تر وجود دارد ؟
الف) آناتومی: کلیه ها در خلف صفاق، روی دیواره ی خلفی شکم از مهره دوازدهم سینه ای تا مهره سوم کمری ودر امتداد حاشیه عضلات پسوانی وبه شکل مایل قرار دارند وزن کلیه افراد بالغ ۱۲۰-۱۷۰ گرم و ابعاد آن ۱۲ سانتیمترطول و۶ سانتیمتر عرض و۵/۲ سانتیمتر ضخامت است. به علت موقعیت کبد کلیه راست پایینتر قرار دارد.
کلیه ها به وسیاه دنده ها، عضلات، فاسیا، چربی دور کلیوی به خوبی محافظت می شوند وکپسول کلیوی هر کلیه را دربر می گیرد. به هنگام دم ویا در وضعیت ایستاده،به طورمتوسط کلیه ها ۴-۵ سانتیمتر نزول می کند . فقدان تحرک کلیه نشانه جاگیری غیر طبیعی آن دارد ودرحالی که تحرک بیش از حد لزوما” پاتولوژیک محسوب نمی شود.
در برش طولی کلیه متشکل ازکورتکس در لایه خارجی مدولا در وسط وکالیس های داخلی ولگنچه است.
کورتکس ظاهری یکنواخت دارد وقسمت های از آن بین پاپیلاها وفورنیکس ها به سمت لگنچه نفوذ می کند وستون های برتن را می سازد قسمت مدولا از ستون های متعدد تشکیل شده از لوله های متقارب جمع کننده کلیوی، تشکیل یافته که درراس پاپیلاها به درون کالیس های کوچک تخلیه می شوند.(شکل ۱-۱)
ب) ارتباطات:مجتورت کلیه با اعضای داخل صفاقی وعصب گیری خود کار مشترک با این اعضا برخی از علایم مربوطه به سیستم گوارشی را در بیماری های سیستم ادراری-تناسلی، تا حدودی توجیه می کند.
شکل ۱-۱ – آنا تومی سیستم ادراری –تناسلی مردانه .مجرای فوقانی ومیانی فقط در کار تولید ادرار شرکت دارند..
واحد عملکردی کلیه است.نفرون از لوله هایی تشکیل یافته که هم عملکرد ترشحی و هم عملکرد دفعی دارد.
کلیه حاوی دو ناحیه متمایز قشر خارجی (کورتکس) ومدولای داخلی است. قشر حاوی گلومرول ها وتوبول های پروگزیمال ودیستال،مجاری جمع کننده قشری و مویرگ ها ی مربوط به آنهاست. که به نام راست رگ ها مربوط است.
بخش ترشحی که در کورتکس واقع است متشکل از کورپوسکول کلیوی و قسمت ترشحی لوله های کلیوی است.
بخش دفعی در مدولا واقع است . وکورپوسکول کلیوی متشکل از گلومرول عروقی است، که به داخل کپسول بومن نفوذ می کند و با اپی تلیوم لوله پیچیده پروگزیمال در یک امتداد است.
بخش دفعی لوله کلیوی شامل لوله پیچیده پروگزیمال قوس هنله و لوله پیچیده دیستال است.
بخش دفعی نفرون، لوله جمع کننده نام دارد که درامتداد انتهای دیستال شاخه صعودی لوله پیچیده قرار دارد لوله جمع کننده محتویات خود را از طریق راس پاپیلای هرم به داخل کالیس کوچک می ریزد .پس نفرون حاوی یک گلومرول واجد شریانچه های آوران روا بران، کپسول بومن،توبول پروگزیمال،قوس هنله، توبول دیستالل ومجاری جمع کننده است. واین مجاری به پاپیلاها همگرا می شوند .
شکل ۲-۱ نمایش یک نفرون.هرکلیه حدود یک میلیون نفرون دارد که دو نوع هستند :قشری و جنب مدولایی .نفرون های قشری در قشر کلیه قرارا دارند ؛نفرون های جنب مدولایی در مجاورت مدولا قرار گرفته اند.
استرومای کلیه از بافت همبند شل تشکیل می شود وحاوی عروق خونی، مویرگ ها، اعصاب لنفاوی است خون رسانی
به هر کلیه یک عدد شریان کلیوی که شاخه ازآئورت است ودر حد فاصل لگنچه که در قسمت خلف قرار داردو ورید کلیه وارد ناف کلیه می شود(ناف کلیه:قسمت مقعرآن است که شریان کلیوی وارد آن وورید کلیوی خارج می گردد).
شریان کلیوی به دو شاخه قودامی وخلفی تقسیم می شود شاخه خلفی قسمت میانی وسطح خلفی را وشاخه قدامی مسئول خون رسانی قطب های فوقانی وتحتانی ونیز کل سطح قودامی است. تمام شریان های کلیوی،از شرایین انتهای هستند، وخود شریان های کلیوی به شریان های بین لوبی تبدیل شده که در حد فاصل کورتکس ومدولا به شریان های قوسی تبدیل می شوند واز آنها شاخه های بین لوبولی به سمت کورتکس خارج می شود. شاخه های آوران کلافه ی گلومرولی از این شاخه ها منشاء می گیرند.
این فایل در قالب ورد وقابل ویرایش در 77 صفحه می باشد.
پایان نامه دوره کارشناسی معدن
فهرست مطالب
فصل اول: تعریف پارامترهای طراحی انفجار
مقدمه 7
1-1- تعریف پارامترهای طراحی انفجار 8
1-2- روش های طراحی پارامترهای انفجار 14
1-2-1- ضخامت بار سنگ 14
1-2-2- روشهای محاسبه بردن 15
1-2-3- فاصله ردیفی چالها 16
1-2-4- ارتفاع پله 17
1-2-5- اضافه چال 18
1-2-6- گل گذاری 19
1-2-7- شیب چال 20
1-2-8- محاسبه وزن ستون ماده منفجره 21
1-2-9- خرج گذاری منقطع یا چند مرحله ای 22
1-2-10- انرژی ویژه 23
1-2-11- خرج ویژه 25
1-2-12- خرج ته چال 27
1-2-13- خرج میان چال 28
فصل دوم : بهینه سازی چالهای انفجاری 29
1-2- انواع مواد منفجر 30
2-2- مواد منفجره معمول در معادن 31
2-3- مواد منفجره ژله ای 32
2-4- تئوریهای انفجار 35
2-4-1- تئوری long forse 35
2-4-2- تئوری ASH 36
2-4-3- تئوری nitronobel 39
2-4-4- تئوری اندرسون 40
2-4-5- تئوری پیرس 41
2-4-6- تئوری کوینا 42
2-4-7- تئوری اولافسون 43
فصل سوم : بهینه سازی آتشبازی در معدن سنگ آهن چغارت 48
3-1- بررسی وضعیت خاص معدن سنگ آهن چغارت 49
3-2- آبشناسی معدن چغارت 50
3-3- بررسی پارامترهای انفجار معدن چغارت 51
3-4- بهینه سازی سیستم حفاری آتشبازی 57
فصل چهارم : بهینه سازی آتشباری در معدن سنگ آهن گل گهر 64
4-1- بررسی وضعیت معدن سنگ آهن گل گهر 65
4-1-1- مشخصات معدن گل گهر 65
4-1-2- مراحل کار معدن گل گهر 66
4-2- بررسی سیستم انفجار و بهینه سازی آن در معدن 67
4-3- طراحی نقشه انفجار گل گهر با روشهای تئوریک 71
4-4- بررسی هزینه های انفجار در معدن گل گهر 72
4-5- نتایج حاصل از تحقیقات 72
ضمائم 75
چکیده
این پروژه در ارتباط با بهینه سازی انفجار در معادن سنگ آهن می باشد در ابتدا به بررسی اجزای انفجار و پارامترهای آن پرداخته شده است سپس انواع تئوریهای انفجار به همراه معرفی انواع مواد منفجره آورده شده است.
در قسمت آخر پروژه بهینه سازی انفجار در دو معدن سنگ آهن چغارت و گل گهر مورد ارزیابی قرار گرفته
بنام خدا
مقدمه
با توجه به اینکه انتخاب روش مناسب جهت انفجار باعث کاهش هزینه های معدن، خردایش مناسب سنگها، ایمنی بیشتر و بسیاری مزایای دیگر می شود، در این تحقیق با شناخت درست اجزای انفجار و تئوریهای مختلف با بهینه سازی انفجار آشنا می شویم. در این تحقیق انواع مواد منفجره و خواص آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است بعلاوه بهینه سازی آتشباری در دو معدن بزرگ آهن ایران، چغارت و گل گهر بررسی شده است.
فصل اول:
تعریف پارامترهای طراحی انفجار
1-1- تعریف پارامترهای طرحی انفجار
طراحی انفجار، با طراحی اجزای خاص انجام می شود که این اجزا به طور کلی عبارتند از:
1- قطر چال (hole diameter) :
که با علامتهای Q , d, D نمایش داده می شود و واحد آن میلیمتر یا اینچ می باشد.
2- بردن (burden) :
فاصله بین دو ردیف چال موازی با هم است . واحد آن متر یا فوت می باشد و با B یا V نشان داده می شود .
فاصله اولین ردیف چال تا سطح آزاد بردن ماکزیمم نامیده می شود و مقدار آن از دیگر بردنها بیشتر است. (Vmax QV) که V مربوط به ردیفهای عقب تر است.
3- فاصله ردیفی چالها (spacing) :
فاصله دو چال را در یک ردیف گویند و با E نشان داده می شود و با واحدهای متر یا فوت معین می شود.(ft-m).
4- طول چال (height) :
ارتفاع چالی است که برای خرج گذاری حفر می کنیم و واحد آن متر یا فوت است.
(ft-m). در واقع ارتفاع کلی چال زده شده است.
5- اضافه چالی (sub drilling):
ارتفاعی از چال است که در زیر پله حفر می شود تا کف پله بعدی که از آتشبازی ایجاد می شود، مسطح شود و واحد آن متر یا فوت است (ft-m). و با علامت U نشان می دهند. این مقدار تفاوت طول کلی چال و ارتفاع پله می باشد.
6- ارتفاع پله (height of stop) :
ارتفاع پله مورد استخراج است و عموماً با K نمایش می دهند. واحد آن متر یا فوت است(ft-m)
7- ارتفاع گل گذاری (stemming) :
ارتفاعی از چال است که با گل پر می کنند و با T نشان می دهند و واحد آن متر یا فوت است (ft-m) و تاثیر زیادی در راندمان آتشباری دارد ولی در معدن چادرملو اصلاً به آن توجهی نمی شد.
8- ارتفاع خرج گذاری (height of explosive) :
میزان ماده منفجره به ازای واحد طول چال است که آنرا با (Qc , n) و تراکم خرج ته چال (Qc , n) می باشد و واحد آن کیلوگرم بر متر یا پوند بر فوت می باشد (1b/ft-kg/m).
9- تراکم خرج گذاری (accumulation of explosive):
میزان ماده منفجره به ازای واحد طول چال است که آنرا با Q , n نمایش می دهند و خود شامل تراکم خرج وسط چال(Qc , nc ) و تراکم خرج ته چال (Qb ,nb ) می باشد و واحد آن کیلوگرم بر متر ویا پوند بر فوت می باشد. (1b/ft-kg/m).
10- مصرف ویژه (specific charge) :
که با q نشان داده میشود و عبارتست از میزان ماده ناریه لازم که به ازای آن یک تن یا یک مترمکعب ماده معدنی بدست می آید.
11- حفاری ویژه (specific drilling) :
که با d نشان داده می شود و عبارتست از مقدار طول چال حفر شده به ازای هر تن یا هر مترمکعب استخراج ماده معدنی.
12- YR وزن مخصوص ماده معدنی :
در فرمولهای برحسب بیان می شود.
13- ye وزن مخصوص ماده منفجره :
در فرمولهای بر حسب بیان می شود.
لازم به توضیح است که بین اجزاء فوق روابطی منطقی جهت طراحی آنها وجود دارد که این روابط تحت عنوان تئوریهای طراحی توسط دانشمندان مختلف ارائه شدند و در ادامه به توضیح آنها می پردازیم.
این روابط تابع شرایط زیر هستند:
الف- هدف از انفجار
ب- نوع و ساختمان سنگ
ج- نوع و کیفیت ماده منفجره
د- شرایط محیط کار معدن
ه- شیب چال
و- شیب پله
ز- تناژ استخراجی
ح- ابعاد لازم برای سنگی که استخراج می شود
ط- پایداری پله
ی- ایمنی
ک- آرایش چالها
ل- عرض پله
م- سطح آزاد
ن- زاویه شکست سنگ
س- لرزش زمین
ع- لرزش هوا
ف- پرتاب سنگ (fly rock)
ظ- فاصله زمانی تأخیر
لازم به ذکر است که شرایط فوق نیز متقابلاً بر هم و بر روش آتشباری چالها تأثیر گذارند . از عوامل و شرایطی که در بالا به آنها اشاره شد برخی را باید مربوط به قبل از انفجار و برخی دیگر را باید مربوط به بعد از انفجار دانست . البته برخی را نیز باید قبل و بعد از انفجار مورد بررسی قرار داد .
1-2- روش های طراحی پارامترهای انفجار
1-2-1- ضخامت بارسنگ: (burden)
نزدیک ترین فاصله سطح آزاد هنگام انفجار تا محل چاه ضخامت بار سنگ نامیده می شود که مهمترین پارامتر هندسی در طراحی الگوی انفجار معادن روباز می باشد. این پارامتر در ارتباط مستقیم با سایر عوامل طراحی بوده و تغییرات آن روی پیامدهای انفجار بسیار موثر است و چنانچه در محاسبه آن خطا وجود داشته باشد ، باعث بوجود آمدن نتایج نامناسب (خردایش ناجور سنگ) و پیامدهای نامطلوب (پرتاب سنگ، لرزش زمین و لرزش هوا) در عملیات انفجار خواهد شد. اگر ضخامت بارسنگ یا به عبارت دیگر فواصل بین چالها در عرض ، کمتر از مقدار واقعی و بهینه خود در نظر گرفته شود ، پرتاب سنگ و لرزش هوا زیاد شده و سنگ بیش از اندازه خرد می شود و عملیات انفجار توام با سر و صدای زیاد خواهد بود و در نتیجه عملاً بخش مهمی از انرژی ماده منفجره به هدر می رود . در این صورت به دلیل افزایش میزان حفاری و مصرف ماده منفجره هر دو پارامتر حفاری ویژه و خرج ویژه اضافه خواهند شد .
ازطرف دیگر چنانچه اندازه ضخامت بار سنگ بیش از مقدار مورد نیاز باشد پدیده ها و پیامدهای نامطلوبی نظیر شکست بیش از حد( back break) یا عقب زدگی، ایجاد قطعات درشت سنگ (over size) ، شکل گیری سکو در پای پله و لرزش زمین بروز خواهد کرد.
همچنین اگر این پارامتر خیلی بیش تر از مقدار بهینه باشد ، توده سنگ در بخشهای جلوی چالها جابجا نمی شود و لذا انفجار منجر به تشکیل حفره می گردد که به همراه آن لرزش زمین و پرتاب سنگ وجود دارد.
بنابراین بهینه سازی ضخامت بارسنگ در عملیات حفاری و انفجار معادن روباز، بسیار اهمیت دارد که در این راستا خواص فیزیکی و ژئو مکانیکی توده سنگ ، کمک موثری برای ما خواهد بود.
1-2-2- روشهای محاسبه burden :
برای محاسبه ضخامت بار سنگ یا فواصل بین چالها در عرض پله در دهه گذشته تحقیقات زیادی انجام و روشها و روابط متفاوتی توسط محققین ارائه شده است . بعضی از این روشها اطلاعات زیادی برای محاسبه این پارامتر نیاز دارند که با توجه به شرایط متغیر زمین و محیط کار، چه بسا جمع آوری این اطلاعات آسان و مقرون به صرفه نباشد.
از طرف دیگر ممکن است استفاده از هر یک از این روابط به تنهایی برای تعیین ضخامت بار سنگ ، نتایج خوبی را به دنبال نداشته باشد.
روش مهندسی این است که از چندین روش که شرایط کاربرد آنها اهم تر است استفاده شده و سپس از مقادیر بدست آمده میانگین گیری پیراسته (trimmed mean) بعمل آید.
اندازه ای که از این طریق بدست می آید ، بار سنگ پیراسته (B) نامیده می شود. یادآوری می شود در میانگین پیراسته a درصد از کمترین مقادیر کنار گذاشته شده و از بقیه مقادیر میانگین گرفته می شود.
1-2-3- فاصله ردیفی چالها (spacing ) :
فاصله بین چالها در جهتی عمود بر ضخامت بار سنگ را فاصله ردیفی چالها می گویند. اگر با انتخاب چاشنی کم تاخیری مناسب مقدار بار سنگ عوض شود ، فاصله ردیفی چالها نیز خود به خود تغییر می کند.
اگر فاصله ردیفی چال بیش از مقدار مورد نیاز انتخاب شود یعنی فاصله بین چالها زیاد باشد محل شکستن سنگ ناهموار خواهد شد و خرد شدگی نامناسب خواهیم داشت.
سنگها در اطراف چال خرد می شوند اما سنگهای واقع مابین دو چال درشت خواهند شد که در آتشکاری های کنترل شده مانند smoth blasting و پیش شکافی presplitling فاصله ردیفی چالها خیلی کم انتخاب می شود و در این حالت مواد منفجره مخصوص به کار می رود تا این مشکل برطرف شود . فاصله ردیفی چالها معمولاً در آتشباری ها 1 تا 2 برابر ضخامت بار سنگ (Burden) می باشد. هر چه ضریب سفتی [ارتفاع پله / ضخامت بار سنگ] بیشتر باشد ، ضریب ما به 2 نزدیکتر می شود و حتی بزرگتر هم می توان در نظر گرفت.
در چالهای قطور در حالی که با چاشنی کم تاخیری آتش شوند نسبت تا 1/5 و در چالهای کم با چاشنی کم تاخیر آتش شوند نسبت تا 1/8 و در غیر آتشکاری کنترل شده و در بقیه حالات این نسبت به بیشتر از یک می رسد. برای
تخمین های اولیه مقدار نسبت فوق را 5/1 در نظر می گیرند.
بعلت تغییرات زمین شناسی ، نوع ماده منفجره ، کیفیت سنگ و اثر چالها بر هم ، برای تعیین مقدار مطلوب دریک عملیات آتشکاری میزان را از عدد کم شروع کرده و ادامه می دهند تا به نتیجه نهایی برسند . اگر نسبت پله به بار سنگ کمتر از 4 باشد از فرمول استفاده می شود . لازم به ذکر است که اکثر فرمولهای آتشکاری دارای ریشه تجربی هستند و برای آنها خطایی معادل 15% در نظر گرفته می شود .
1-2-4- ارتفاع پله :
هر چه ارتفاع پله بیشتر طول چال حفر شده بایستی بیشتر شود و حفر چالهای طویل معمولا در اشکال اساسی به همراه دارد :
1- انحراف چال
2- کندی سرعت حفاری
مسائل و مشکلات ریزش سنگ در پله های بزرگ بسیار بیشتر از بروز اینگونه مشکلات در پله های کوچک است . هر چه پله بزرگ تر باشد یعنی ارتفاع آن بیشتر باشد ، عملاً ستون سنگی مقابل چال درازتر است و با توجه به این که مقاومت ستون با اضافه شدن طول ستون کم می شود ، ستون سنگی در این حالت بهتر شکسته می شود . هر چه ضریب سفتی (stiffness ratio) بزرگتر باشد ، پله بزرگتر است و ستون سنگی ضعیف تر می باشد و بالعکس در پله های کوتاه ستون سنگی قوی تر است .
هرگونه تغییراتی که در ضخامت بار سنگ (B) یا ارتفاع پله (K) داده می شود بایستی با توجه به دیگری از آن نتیجه گیری نمود.
در صورتی که در یک معدن ضخامت بار سنگ کم شود ، نسبت افزایش می یابد و در نتیجه سنگ خوب خرد می شود. وقتی نسبت فوق کمتر از 5/1 شود باید چاشنی حتما در پای پله یعنی هم تراز کف پله کار گذاشته شود چرا که قرار دادن چاشنی در کف چال سبب لرزش بسیار شدید در این حالت خواهد شد .
1-2-5- اضافه چال (subdrilling) :
در انفجار هر چال محدوده ای بوجود می آید که ماکزیمم تنش های ناشی از انفجار در آن واقع اند . این ناحیه از کف پله بالاتر است . در صورتیکه حفر چال ادامه داده شود ناحیه ماکزیمم تنش نیز گستره شده و به کف پله نزدیکتر می شود و در حالت اول کف پله پس از انفجار ناصاف می شود و نیاز به آتشکاری ثانویه بعضاً می باشد .
در حالی که در حالت دوم بعلت وجود ماکزیمم تنش در کف پله این وضعیت بوجود نخواهد آمد . لازم به ذکر است که اضافه حفاری (اضافه چالی) چال اگر بیش از اندازه باشد موجب لرزش زمین می شود . بطوریکه کف پله پایین را شکسته و حفر چال پله پایین را با مشکل مواجه می سازد . در چالهای قائم میزان اضافه حفاری چال 2% تا 5% مقدار (burden) می باشد و برای چالهای مایل فرمول زیر پیشنهاد می شود :
U = B cotg a
که در این فرمول a شیب چال می باشد .
1-2-6- گل گذاری :
طول گل گذاری تابعی از ضخامت بار سنگ است و به طور غیرمستقیم تابع شرایط دیگر مانند قطر چال و وزن مخصوص ماده منفجره می باشد . اگر طول گل گذاری زیاد باشد قسمت بالای چال شکسته نمی شود ، خرد شدن سنگ خوب نیست ، لرزش زمین زیاد است و عقب زدگی (back break) بوجود می آید. اگر طول گل گذاری کم باشد پرتاب زیاد و لرزش هوا خواهیم داشت . پرتاب سنگ ممکن است در حالات زیر تشدید شود :
1- سنگ هوا زده باشد
2- سنگ دارای ترکهای ریز و درشت ناشی از انفجار چال قبلی واقع روی این چال باشد . اگر ضخامت گل گذاری به اندازه مطلوب باشد پس از انفجار قسمت بالائی چال به آرامی بلند شده و روی قسمت خرد شده زیرین می افتد که در این صورت قطعات درشت سنگ حاصل می شود .
1-2-7- شیب چال :
با این مقدمه که در حفر چال قائم حفظ امتداد راحت تر از چال مایل صورت می گیرد ذکر این نکته حائز اهمیت است که امکان خرد نشدن سنگ ته چال در چال قائم ، بیش از چال مایل است و این امر مخصوصاً وقتی که چند سری چال آتش می شوند پیش می آید . در این صورت سکوی ایجاد شده تدریجاً بزرگتر شده و ایجاد مشکل می کند .
با حفر چالهای مایل این مشکل تا حدودی برطرف می شود و این بدان معناست که مقدار بیشتری سنگ می توان استخراج کرد و بدین ترتیب عقب زدگی نیز در چال مایل کمتر از چال قائم است.
حفر چال مایل موجب می شود که پله بشکل مایل درآید و این امر از نظر ایمنی واجد اهمیت است زیرا کمتر امکان ریزش سنگ پیش می آید . طول چال شیب دار بیش از چال قائم خواهد بود و فرمولهای ارائه شده مربوط به محاسبه طول چال در وضعیتهای قائم و مایل باشد .
H = K+U : طول چاه در وضعیت قائم
: طول چاه در وضعیت مایل با شیب a
برای انجام محاسبات مربوطه به طول چال در وضعیت مایل می توان از جدولی که ارائه شده است استفاده کرد .
1-2-8- محاسبه وزن ستون ماده منفجره :
با توجه به این نکته که ماده منفجره بصورت یک ستون در چال قرار دارد و بعلت اینکه دیواره چال ناصاف است حجم چال حدود 6% بیش از حجم تئوریک آن می گردد لذا موقع خرج گذاری بایستی دقت بعمل آید که حفره های خالی و ناهمواری های موجود در جدار چال نیز خرج گذاری شوند . این امر معمولا با مواد منفجره فلزی بهتر امکان پذیر است زیرا مواد منفجره بسته بندی شده را هر قدر هم بفشاریم احتمال پر نشدن تمام گوشه ها و زوایای چال می باشد . به هر حال برای بیان کمیت خرج در چال یکی از راههای متداول ، خرج بازاء واحد طول چال خواهد بود که بر اساس قطر تئوری چال محاسبه می شود.
Q : مقدار خرج موجود در چال
: طول خرج در چال
: قطر چال
: چگالی خرج
و مقدار خرج در یک متر چال برابر است با:
به ازای هر مقدار خرج ریخته شده در چال ، طول خالی و طولی از چال که پر شده است مشخص است . بدین ترتیب با داشتن مقدار خرج در یک متر چال و کنترل نهایی طول خالی چال در هر زمان ، می توان به صحت خرج گذاری پی برد . دستورالعملهای ارائه شده در زیر ، روشی برای اطمینان از صحت خرج گذاری می باشد .
1- اگر طول خالی چال بیش از مقدار محاسبه شده باشد دلیل بر این است که خرج به طریقی از چال خارج شود که آنهم معمولاً بدلیل وجود حفره یا شکاف در چال است . وجود حفره در شکاف می بایست در حین حفره چال مشخص می گردید و حال برای جبران این نقیصه بایستی آن قسمت از چال را که مظنون به وجود حفره و شکاف است با خاکریزی پر کرد و مجدداً خرج گذاری را ادامه داد .
2- اگر طول خالی چال کمتر از مقدار محاسبه شده باشد ، دلیل برگیر کردن ماده منفجره حین خرج گذاری در بین راه است . اینگونه گیر کردن را می توان با فشار سمبه چوبی برطرف کرد و اگر به این طریق نتوان رفع گیر کرد بهتر است عملیات خرج گذاری بقیه چال را با دقت بیشتر ادامه داده و اقدام به انفجار نمود .
1-2-9- خرج گذاری منقطع یا چند مرحله ای :
لزوم تقسیم خرج در طول چال سبب می شود که هر قسمت به طور جداگانه عمل کند به این منظور بین قسمتهای مختلف خرج ، مواد باطله قرار می دهد. یعنی به تناوب خرج و مواد باطله در چال قرار می دهند . این گونه موارد به دو منظور صورت می گیرد.
1- خرج در جای مناسب چال قرار می گیرد مثلاً اگر لایه ای نرم در چال وجود و امکان گریز گازهای حاصل از انفجار می باشد این قسمت از چال را خاک می ریزند و خرج گذاری در محل مقاوم چال انجام می گیرد بدین ترتیب بهره برداری از انرژی ماده منفجره بهتر صورت می گیرد .
2- لرزش زمین و مصرف ماده منفجره کاهش می یابد و ماده منفجره در طول چاه تقسیم می شود . ضخامت باطله در خرج گذاری چند مرحله ای از فرمول زیر حساب می شود :
: قطر چال
: ضخامت باطله
در چالهای مرطوب بعلت اینکه انتقال انفجار بهتر از خاک خشک صورت می گیرد ، لازم است که مقدار دو برابر شود و اگر مواد منفجره حساس مثل برخی دینامیت ها استفاده شود ضخامت باطله را باید بیش از 6 برابر قطر چال در نظر گرفت .
چاشنی ها معمولاً همزمان نیستند و برای پایین آوردن لرزش زمین چاشنی ها با تأخیرهای متفاوت می سازند .
1-2-10- انرژی ویژه :
پیش از اختراع مواد منفجره ژله ای و امولسیون ، خرج ویژه معیار خوبی برای تعیین مقدار انرژی بکار رفته در خرد کردن سنگ به حساب می آمد. زیرا معمولاً انرژی انفجاری با بالا رفتن وزن مخصوص ماده منفجره افزایش می یابد . اما با داشتن مواد منفجره جدید انرژی بطور قابل ملاحظه ای تغییر می کند . هر چند که وزن مخصوص هر یک مساوی دیگری باشد . بدین ترتیب مقدار ماده منفجره نمی تواند مبنا قرار گیرد زیرا انرژی انواع مواد منفجره با هم متفاوتند . و انرژی حاصل انفجار است که برای خرد کردن سنگ مقیاس مصرف قرار می گیرد .
انفجار ، یک فعل و انفعال شیمیایی است که مقدار قابل ملاحظه ای انرژی حرارتی بصورت انبساط سریع گاز بسیار داغ آزاد می کند . در مواد منفجره ، انرژی می تواند محاسبه یا اندازه گیری شود و بازدهی ترمو دینامیکی را در زمان انفجار بدست آورد .
ملاک عمل برای مصرف ماده منفجره ، انرژی حرارتی آزاد شده در نظر گرفته می شود. برای محاسبه انرژی آزاد شده از انفجار ماده منفجره ، از فرمول زیر استفاده می شود :
: انرژی حرارتی حاصل از انفجار
: حرارت متشکل از محصولات انفجار
: حرارت متشکل از مواد منفجره
بدیهی است که برای خرد کردن مقدار معین سنگ ، مقدار معینی انرژی مورد نیاز است . که اگر برای تامین این انرژی بتوانیم از چند نوع ماده منفجره استفاده کنیم مواد منفجره قوی تر باید با وزن کمتر برای خرج گذاری مصرف شوند . انرژی ویژه ضریبی مطمئن تر از خرج ویژه برای خرد کردن سنگهاست .
انرژی ویژه = (حرارت حاصل از انفجار) / ( وزن سنگ )
واحد انرژی ویژه ، کالری بر تن و کالری بر متر مکعب است . تغییر نوع ماده منفجره در آتشباری منتج به تغییر مقدار انرژی حاصل از انفجار می گردد و لازم می شود که آرایش چالها نیز تعویض گردند.
1-2-11- خرج ویژه :
خرج ویژه مصرف ماده منفجره برای واحد حجم یا وزن سنگ را در یک عملیات آتشباری نشان می دهد و مقدار آن ممکن است با ضریب ثابت سنگها نامساوی باشد . خرج ویژه برای محاسبات اقتصادی بکار گرفته می شود. واحدهای آن عبارتند از :
گرم خرج بر متر مکعب سنگ
پوند بر یارد مکعب
متر مکعب سنگ بر گرم خرج
یارد مکعب سنگ بر پوند
پوند بر تن
تن بر پوند
گرم خرج بر تن سنگ
تن سنگ بر گرم خرج
مقدار خرج ویژه تابع نوع ماده منفجره ، وزن مخصوص سنگ و زمین شناسی منطقه است و معمولا هرچه مقدار و قدرت ماده منفجره قوی تر باشد خرج ویژه کمتر می شود .
هرچه وزن مخصوص سنگ بیشتر است خرج ویژه بیشتر است .
تا حدودی خرج ویژه در چالهای قطور کمتر از چالهای کم قطر است . هر چه تعداد سطح آزاد بیشتر باشد خرج ویژه کمتر است. اگر تعداد درزه و شکاف در سنگ زیاد باشد باعث می شود که سنگ در برابر ضربات حاصل از انفجار سست شده و قدرت حاصل از انفجار خرج ویژه نیز کم بشود.
چنانچه وضعیت درزه و شکاف به صورتی باشند که موجب اتلاف گازهای حاصل از انفجار و افت فشار آنها بشود خرج ویژه زیاد می شود .
برای محاسبه خرج ویژه کافیست که حجم سنگ مربوط به هر چال را حساب کرده و وزن ماده منفجره مصرف شده در چال را بر آن تقسیم کنیم .
1-2-12- خرج ته چاه :
خرج ته چاه انرژی زیادی را در ته چاه توزیع کرده که باعث شکسته شدن و از جا درآمدن بار سنگ می گردد . طول خرج ته چال از رابطه زیر حساب می شود :
که در آن hb طول خرج ته چال است .
تراکم خرج ته چال از رابطه تجربی زیر حاصل می شود:
که در آن
: تراکم خرج ته چال بر حسب کیلوگرم بر متر است .
: قطر چال به میلیمتر
: وزن مخصوص خرج گذاری بر حسب کیلوگرم بر متر مربع است .
در چال خشک انرژی ماده منفجره برای خرج گذاری ته چال بایستی 30 تا 50 درصد بیش از خرج بقیه چال باشد . مثلا اگر خرج مصرفی آنفو است انرژی خرج ته چال نسبت به آنفو باید 130 تا 150 درصد باشد . در چال مرطوب خرج ته چال باید 50 تا 70 درصد بیش از بقیه چال باشد که در این حالت انرژی خرج ته چال نسبت به آنفو 150 تا 170 درصد می گردد . اعداد ذکر شده دارای خطایی معادل 15 تا 10 درصد می باشند .
1-2-13- خرج میان چال :
طول خرج میان چال از رابطه زیر حساب می شود:
hc : طول خرج میان چال
H : طول چال
hb : طول خرج ته چال
S1 : طول گل گذاری
خرجی که بعد از خرج ته چال مصرف می شود نیز سنگ را خواهد شکست اما لازم نیست که همان قدرت لازم را داشته باشد .
اگر تراکم خرج میان چال Vc بنامیم مقدار آن از رابطه زیر قابل محاسبه است :
Qc = Vc .hc
و کل خرج مصرفی از رابطه زیر محاسبه می شود :
Q = Qb+Qc ...
منابع
1- Nitro Nobel, Rock Blasting Technigue, General Principel Of
Rock Blasting .
2- Jimeno, C.L & Jimeno, e.L. & caredo, f. J. a, Drilling and blasting of rock, Balkema. 1995
3- طراحی برنامه ریزی و روشهای استخراج معادن سطحی- دکتر مرتضی اصانلو 1374
4- م. نوری ، بررسی مقدماتی آبهای زیر زمینی معدن چغارت
5- گزارشات تهیه شده توسط شرکت سنگ آهن گل گهر
6- ع. دهقانی فیروز آبادی ، شناخت منشاء آبهای مزاحم در معدن چغارت
7- آتش کاری در معادن- مهندس رحمت ا... استوار- 1383
8- جزوه درس چالزنی و آتشباری - دکتر اردشیر سعد محمدی- 1384
این فایل در قالب ورد وقابل ویرایش در 140 صفحه می باشد.
پایان نامه ایمنی معادن زغال سنگ در ایران
فهرست مطالب عنوان صفحه
چکیده 1
مقدمه 2
فصل اول ـ آشنـایی بـا زغال سنگ و بـررسی اهمیت آن در بـازار و جهان
1 ـ 1 ـ آشنایی 5
1 ـ 2 ـ چگونگی تجمع مواد گیاهی 5
1 ـ 4 ـ مشخصات زغال 9
1 ـ 4 ـ 1 ـ خاکستر 9
1 ـ 4 ـ 2 ـ مواد فرار 9
1 ـ 4 ـ 3 ـ ارزش حرارتی 9
1 ـ 4 ـ 4 ـ خواص کک دهی 10
1 ـ 5 ـ انواع زغال سنگ 10
1 ـ 6 ـ آشنایی با زغال سنگ و مسائل آن 12
1 ـ 7 ـ اهمیت زغال و مقایسه آن با سایر منابع انرژی 17
1 ـ 8 ـ تکنولوژی های بهره برداری از زغال سنگ 20
1 ـ 9 ـ تاریخچه زغال سنگ در ایران 22
1 ـ 10 ـ زمین شناسی زغال سنگ در ایران 23
1 ـ 11 ـ مقدار ذخایر زغالی ایران 25
1 ـ 12 ـ منابع و ذخایر زغال سنگ ایران 26
1 ـ 13 ـ نهشته های زغال سنگ جهان 32
2 ـ 1 ـ حادثه از دیدگاه قانون 44
2 ـ 2 ـ حادثه از دیدگاه ایمنی 44
2 ـ 3 ـ طبقه بندی حوادث در معادن زغال سنگ 45
2 ـ 4 ـ جمع حادثه ساز و پیشگیری به عمل آورده 47
2 ـ 5 ـ ایمنی در معادن زغال سنگ ایران چگونه است ؟ 49
2 ـ 6 ـ شرح حوادثی که در معادن کرمان ( معدن باب نیزو ) منجر به کشته شدن چند نفر شده و توضیح علل حوادث 50
2 ـ 6 ـ 1 ـ گزارش حادثه 28/5/1372 کارگاه 57 تونل 1 معدن باب نیزو 50
2 ـ 6 ـ 2 ـ مشخصات کارگاه 77 در لایه 16 50
2 ـ 7 ـ پیشنهاد مناسب جهت کاهش میزان حوادث 51
2 ـ 8 ـ عواملی که باعث خطر وقوع حادثه در معدنکاران بر حسب گروه سنی می شود. 52
2 ـ 9 ـ عواملی که باعث خطر وقوع حادثه در معدنکاران بر حسب سابقه کار می شود. 53
2 ـ 10 ـ عوامـلی که بـاعث خـطر وقوع حادثه در معدنکاران آمـوزش ندیده می شود.53
2 ـ 11 ـ عـواملی که بـاعث خـطر وقوع حادثه در معدنکاران آمـوزش دیده می شود.54
2 ـ 12 ـ عواملی که باعث تقلیل وقوع حادثه می شود. 54
3 ـ 1 ـ مسائل کلی مربوط به حفاظت کار و مقررات ایمنی 57
3 ـ 2 ـ خدمات مقررات ایمنی در معدن 57
3 ـ 3 ـ وظایف اصلی معاون مهندس کل 57
3 ـ 4 ـ حمل و نقل افراد در طول گالری های معدنی 58
3 ـ 5 ـ مقررات ایمنی به هنگام انتقال افراد در گالری های افقی 59
4 ـ 1 ـ سرویس کنترل و مراقبت 61
4 ـ 2 ـ باز کردن مناطقی که در آنها آتش سوزی خاموش شده 61
4 ـ 3 ـ نظم و ترتیب کارهای منطقه آتش سوزی 62
4 ـ 4 ـ پرسنل کارهای انفجاری 62
4 ـ 5 ـ مواد انفجاری مورد استفاده 63
4 ـ 6 ـ رساندن مواد منفجره به محل کار 64
5 ـ 1 ـ آشنایی 66
5 ـ 2 ـ خطرات برق 68
5 ـ 3 ـ سیستم حمل و نقل 68
5 ـ 4 ـ خطرات معدن کاری 69
5 ـ 5 ـ خطرات ماشین آلات 70
5 ـ 6 ـ سر و صدا در معادن 71
5 ـ 7 ـ 1 ـ آشنایی 71
5 ـ 7 ـ 2 ـ پیدایش 72
5 ـ 7 ـ 3 ـ خطرات رادون 72
5 ـ 7 ـ 4 ـ واحدهای اندازه گیری 73
5 ـ 8 ـ آتشباری 74
5 ـ 8 ـ 1 ـ آشنایی 74
5 ـ 8 ـ 2 ـ آتشباری در سنگ 74
5 ـ 8 ـ 3 ـ آتشباری در زغال 75
5 ـ 9 ـ آتش گرفتن گاز متان 76
5 ـ 9 ـ 1 ـ منابع آتش 76
5 ـ 10 ـ انفجار گرد زغال 77
5 ـ 11 ـ خودسوزی 82
5 ـ 12 ـ 1 ـ کنترل طبقات 87
5 ـ 12 ـ 2 ـ ماشین آلات 89
5 ـ 12 ـ 3 ـ ایمن سازی حمل بار 89
5 ـ 12 ـ 4 ـ حمل و نقل افراد 90
5 ـ 12 ـ 5 ـ پیاده رفتن افراد 90
6 ـ 1 ـ پیش گیری و خاموش کردن آتش سوزی معدن 92
6 ـ 1 ـ 1 ـ قواعد کلی 92
6 ـ 1 ـ 2 ـ پیش گیری از بروز آتش سوزی های زیر زمینی به علت خودسوزی زغال 93
6 ـ 1 ـ 3 ـ خاموش کردن آتش سوزی های زیر زمینی 93
6 ـ 2 ـ احتیاطات عمومی 94
6 ـ 3 ـ استفاده از آب در معادن 96
6 ـ 4 ـ آب و هوای زیر زمینی 97
6 ـ 4 ـ 1 ـ آشنایی 97
6 ـ 4 ـ 2 ـ دمای هوا 97
6 ـ 4 ـ 3 ـ رطوبت 97
6 ـ 4 ـ 4 ـ سرعت هوا 98
6 ـ 4 ـ 5 ـ اثر مجموعه دما ، سرعت و رطوبت 98
6 ـ 4 ـ 6 ـ کنترل آب و هوا 99
6 ـ 5 ـ جدا کردن و تصفیه گرد و غبار در زیر زمین 102
6 ـ 5 ـ 1 ـ آشنایی 102
6 ـ 5 ـ 2 ـ مراکز تولید گرد و غبار 103
6 ـ 5 ـ 3 ـ روش مکشی 103
6 ـ 5 ـ 4 ـ تصفیه گرد و غبار 105
6 ـ 5 ـ 5 ـ صافی های پارچه ای 107
6 ـ 5 ـ 6 ـ صافی های استوانه ای 107
6 ـ 5 ـ 7 ـ نصب ماشین آلات 109
6 ـ 6 ـ آتشباری با تزریق آب 109
6 ـ 7 ـ آمپول های آب برای آتشباری 114
6 ـ 8 ـ تزریق آب 115
6 ـ 8 ـ 1 ـ عملی بودن این روش 116
6 ـ 8 ـ 2 ـ تزریق آب در جبهه کار طولانی 117
6 ـ 9 ـ پیدایش گازها 117
6 ـ 10 ـ تشخیص گازها 119
7 ـ 1 ـ ایمنی شخصی و تجهیزات ایمنی 122
7 ـ 1 ـ 1 ـ آشنایی 122
7 ـ 1 ـ 2 ـ محافظت گوش 122
7 ـ 1 ـ 3 ـ محافظت چشم 123
7 ـ 1 ـ 4 ـ ماسک گرد و غبار 124
7 ـ 1 ـ 5 ـ ماسک انفرادی 124
7 ـ 1 ـ 6 ـ دستکش 125
7 ـ 1 ـ 7 ـ چکمه 125
7 ـ 1 ـ 8 ـ لباس 125
7 ـ 1 ـ 9 ـ نوبت کاری و اثر آن بر ایمنی و تندرستی کارکنان 126
فصل هشتم ـ آتش سوزی های زیر زمینی و تشریح عملیات اطفاء حریق در تونل بیست معادن کارمزد
8 ـ 1 ـ آشنایی 130
8 ـ 2 ـ ویژگی های حریق زیر زمینی 130
8 ـ 3 ـ راه های اطفاء حریق های زیر زمینی 131
8 ـ 4 ـ نحوه عملیات اطفاء حریق در تونل بیست 132
8 ـ 5 ـ شرح عملیات اطفاء حریق 132
8 ـ 6 ـ علت آتش سوزی 134
8 ـ 7 ـ مشکلات در حین اطفاء حریق 135
نتیجه گیری 137
منابع و مآخذ 139
فهرست اشکال
1 ـ 1 . مراحل مختلف تبدیل مواد گیاهی به انواع مختلف زغال
1 ـ 2 . هیستوگرام عرض جغرافیایی با مساحت برابر برای نهشته های زغال سنگ جهان
1 ـ 3 . سهم منابع مختلف انرژی ( به درصد ) در تامین انرژی کل برای ایالات متحده از سال 1960 و 1980
1 ـ 4 . پراکندگی جغرافیایی رسوبات زغال دار ایران
1 ـ 5 . گستره جغرافیایی حوضه زغال دار البرز
1 ـ 6 . مکان جغرافیایی منابع مهم زغال سنگ جهان و مسیر تحرکات تجاری کشورهای صادر کننده عمده زغال سنگ
1 ـ 7 . مکان جغرافیایی منابع زغال سنگی در خاور میانه ، اتحاد جماهیر شوروی و آسیا
1 ـ 8 . مکان جغرافیایی منابع زغال سنگی عمده و نواحی تامین کننده در استرالیا
1 ـ 9 . محل منابع زغال سنگ در اروپا
1 ـ 10 . محل منابع عمده و نواحی تامین زغال سنگ در افریقای جنوبی
5 ـ 1 . نقش استفاده از پودر سنگ در کاهش انفجارها
6 ـ 1 . نمودار دمای مؤثر
6 ـ 2 . آتشباری با برش زیرین ( برش و مقطع عمودی )
6 ـ 3 . روش خرد کردن و جدا کردن سینه کار با چال های در امتداد مختلف
6 ـ 4 . آتشباری زغال در جا و استخراج نشده
6 ـ 5 . تبدیل چال های سینه کار به چال بلندی که پیشاپیش سینه کار و به موازات آن حفر می شود.
6 ـ 6 . آمپول مسدود شونده خودکار
6 ـ 7 . افزایش تولید عناصر فعال بر حسب افزایش رنگ زغال سنگ
7 ـ 1 . نمودار حوادث افراد در شیفت های مختلف
7 ـ 2 . نمودار حوادث در ساعات مختلف شبانه روز
فهرست جداول
1 ـ 1 . تقسیم بندی زغال سنگ در ایران
1 ـ 2 . نمودار انواع گیاهان مختلف در ارتباط با سن زمین شناختی نوع نهشته زغال سنگی و تاثیرهای اقلیمی
1 ـ 3 . مقدار گوگرد موجود در مواد مختلف به درصد وزنی
1 ـ 4 . سلسله مراتب تکنولوژی های بهره برداری از زغال سنگ
1 ـ 5 . مجموع ذخایر زغالی ایران
1 ـ 6 . ذخایر و نوع زغال سنگ در کرمان تا سال 1374 بر اساس گزارش شرکت ملی فولاد ایران
1 ـ 7 . ذخایر و نوع زغال سنگ در طبس تا سال 1374 بر اساس گزارش شرکت ملی فولاد ایران
1 ـ 8 . ذخایر و نوع زغال سنگ در منطقه البرز مرکزی تا سال 1374 بر اساس گزارش شرکت ملی فولاد ایران
1 ـ 9 . ذخایر و نوع زغال سنگ در منطقه البرز شرقی تا سال 1374 بر اساس گزارش شرکت ملی فولاد ایران
1 ـ 10 . ذخایر و نوع زغال سنگ در منطقه البرز غربی تا سال 1374 بر اساس گزارش شرکت ملی فولاد ایران
1 ـ 11 . منابع زغال سنگ جهان بر حسب درصد از کل منابع جهانی
2 ـ 1 . حوادث مرگبار
2 ـ 2 . کلیه حوادث معدن زغال سنگ آمریکا در سال 1977
5 ـ 1 . خطرات محیط کار و آسیب های احتمالی
5 ـ 2 . غلظت پودر سنگ لازم در حالت های مختلف
8 ـ 1 . میزان استخراج سالیانه معادن کارمزد در سال 1378
8 ـ 2 . ترکیب هوای معدن در زمان آتش
دانلود گزارش کارآموزی 32 صفحه ای درمجتمع سنگ آهن گل گهر سیرجان
مجتمع معدنی گل گهر با تولید سالانه 5/3 میلیون تن کنسانتره آهن، یکی از قطب های اصلی تامین کننده مواد اولیه صنایع فولاد کشور محسوب می شود. تولید کنسانتره در کارخانه فرآوری این مجتمع به دو روش تر (35 درصد) و خشک(65 درصد) صورت می گیرد. از مشکلات اساسی تولید کنسانتره در این کارخانه، بالا بودن عیار سولفور بعنوان یکی از عناصر اصلی مزاحم در تهیه فولاد است، که بررسی راههای کاهش آنرا در درجه بالایی از اهمیت قرارمی دهد. در این تحقیق راههای بهبود فرآیند جدایش تر با استفاده از پارمترهایی همچون دانه بندی، درصد جامد، میزان خردایش، دور جداکننده و همینطور نحوه در گیری مواد با استفاده از مطالعات میکروسکوپی مورد آنالیز و بررسی قرار گرفته است.
از جمله عناوین مورد بررسی در این گزارش کار عبارتند از :
درحال حاضر استخراج سنگهای تزئینی نرم و متوسط (از لحاظ موقعیت در برش)با روشهای مناسب فنی و اقتصادی مانند قله برهای سی تیغه وساخت ایتالیا انجام میشود. برش سنگهای سخت (گرانیت) به علت سایندگی ومقاومت بالایشان با مشکلاتی همراه است و باعث شد ه که تولید اینگونه سنگها نسبت به سایر سنگهای تزئینی افزایش یابد در این تحقیق قبل از هر کار نگاهی به بازار جهانی سنگ و مشکلات مر بوط به ان شده است و همچنین سنگ را از مرحله قله بر با تاثیر هزینه ها همچون الماس.برق ودستمزد مورد بررسی وحسابداری قرار داده ونشان داده شده است که در این مرحله قله بر (1) بیشترین هزینه را به خود اختصاص می دهد وبعد مراحل طولی بر (2) وکله بر عملیات شبیه به هم دارند وتقریبآ به یک نسبت مشابه هزینه ها در ان صرف شده است.در مرحله ساب (4) هزینه الماس حذف شده.به جای ان هزینه لقمه (برای عمل صیقل دادن) جایگزین شده است وبعد از مرحله قله بر بیشترین هزینه در مر حله ساب است. در اخر (نتیجه گیری) به وجود عواملی مانند( 1) سفارش کار (2) دستگاه های اتوماتیک(3) وجود یک استاد کار با تجربه که می توانند بر بهای تمام شده یک متر مربع تاثیر بسزائی داشته باشند اشاره شده است.
مقدمه :
بی شک نقش تاریخی .قذمت وگستردگی استفاده از سنگهای ساختمانی بر کسی پوشیده نیست به خصوص برای ساکنین کشوری با تاریخی بس کهن .چه کمتر منطقه ای در سرزمینهائی یافت می شود که از اثار باستانی بی بهره با شد و اولین وشاید تنها مصالح ساختمانی قابل مشاهده .سنگهای عظیم به جا مانده میباشد .به طور مثال کاخ داریوش کبیر. پاسارگاد. مقبره کوروش ومعبد عظیم چغا زنبیل وهزاران ابنیه .البته این امر تنها به کشور ما محدود نمی شود ودر سایر نقاط جهان مانند مصر. یونان وایتالیا نیز چنین اثاری مشاهده میشود .استفاده از سنگ توسط بشر به بیش از دوازده هزار سال پیش بر می گردد.استفاده از سنگ با بلوک های بزرگ شروع وبا پیشرفت علم به تدریج از وزن انها کاسته شد ولی در عوض توجه به رنگ.صیقل پذیری و استحکام سنگ بیشتر شده واکنون بیشتر از پلاک های زیبا با رنگ. صیقل. جلا و قطر اندک بهره برداری می گردد.
تقدیر تشکر
چکیده
مقدمه
نگرشی به بازار جهانی سنگ
صادرات سنگ
تاریخچه صنعت سنگ ایران
کم توجهی مسئولین به ارزش سنگ
مراحل تولید سنگ
کارگران
مشکلات کارگران
بازاریابی
مراحل ساخت کارخانه سنگبری
پرسشنامه جواز کسب
برآورد انرژی مورد نیاز
برآورد سرمایه ثابت
نام ومیزان مواد اولیه قطعات مصرفی
مشخصات ماشین آلات وتولیدات
مشخصات وسایل جانبی،تاسیساتی و اداری
صورت حساب سود وزیان
صورت حساب درآمد
صورت حساب دستمزد ماهیانه
صورت حساب هزینه ها
کروکی کارخانه
مشخصات سنگهای تزئینی گرانیتی
بهای تمام شده یک متر مربع سنگ گرانیت زاهدان
نتیجه گیری
منابع
شامل 39 صفحه فایل word