به روز 12 فروردین 1334 ه.ش در شهرضا در خانواده شهید همت مستضعف و متدین بدنیا آمد. او در رحم مادر بود که پدر و مادرش عازم کربلای معلّی و زیارت قبرسالارشهیدان و دیگر شهدای آن دیار شدند و مادر با تنفس شمیم روحبخش کربلا، عطر عاشورایی را به این امانت الهی دمید.
محمد ابراهیم درسایه محبّت های پدر ومادر پاکدامن، وارسته و مهربانش دوران کودکی را پشتسر گذاشت و بعد وارد مدرسه شد. در دوران تحصیلش از هوش واستعداد فوقالعادهای برخوردار بود و با موفقیت تمام دوران دبستان و دبیرستان را پشت سر گذاشت.
هنگام فراغت از تحصیل بویژه در تعطیلات تابستانی با کار وتلاش فراوان مخارج شخصی خود را برای تحصیل بدست میآورد و از این راه به خانواده زحمتکش خود کمک قابل توجه ای میکرد. او با شور ونشاط و مهر و محبت و صمیمیتی که داشت به محیط گرم خانواده صفا و صمیمیت دیگری میبخشید.
پدرش از دوران کودکی او چنین میگوید: « هنگامی که خسته از کار روزانه به خانه برمیگشتم، دیدن فرزندم تمامی خستگیها و مرارتها را از وجودم پاک میکرد و اگر شبی او را نمیدیدم برایم بسیار تلخ و ناگوار بود
بِسْمِالله الرََّّحْمنِ الرََّّحیمِ
منالمؤمنینرجالصدقوا ما عاهدوا الله علیه فمنهم من قضینحبه و منهم من ینتظر و مابدلوا تبدیلا.
«قرآن کریم- الاحزاب آیه23»
سخن گفتن از شهیدی با ابعاد گوناگون، از اسوهای که جمع اضداد بود، از آهن و اشک، از شیر بیشة نبرد و عارف شبهای قیرگون، از پدر یتیمان و دشمن سرسخت کافران بسیار سخت بلکه محال است.
سخن گفتن از شهید دکتر مصطفی چمران، این مرد عمل و نه مرد سخن، این نمونه کامل هجرت، جهاد و شهادت، این شاگرد مکتب علی(ع)، این مالکاشتر جنوب لبنان و حمزة کربلای خوزستان سخت و دشوار است. چرا که حتی نمیتوان یکی از ابعاد وجودی او را آنگونه که هست، توصیف کرد و نبایست انتظار داشت که بتوانیم تصویر کاملی در این مختصر از او ترسیم نمایئم، که مردان و رهروان راه علی(ع) و حسین(ع) را با این کلمات مادی و معیارهای خاکی نمیشود توصیف نمود و سنجید.
این مروری است گذرا و سریع، بر حیات کوتاه اما پرحادثه و سراسر تلاش، ایثار، عشق و فداکاری شهید دکتر مصطفی چمران.
تـولد:
دکتر مصطفی چمران در سال 1311 در تهران، خیابان پانزده خرداد، بازار آهنگرها، سرپولک متولد شد.
تحصیـلات:
وی تحصیلات خود را در مدرسه انتصاریه، نزدیک پامنار، آغاز کرد و در دارالفنون و البرز دوران متوسطه را گذراند؛ در دانشکده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و در سال 1336 در رشتة الکترومکانیک فارغالتحصیل شد و یکسال به تدریس در دانشکدة فنی پرداخت.
وی در همة دوران تحصیل شاگرد اول بود. در سال 1337 با استفاده از بورس تحصیلی شاگردان ممتاز به امریکا اعزام شد و پس از تحقیقاتعلمی در جمع معروفترین دانشمندان جهان در دانشگاه کالیفرنیا و معتبرترین دانشگاه امریکا –برکلی- با ممتازترین درجة علمی موفق به اخذ دکترای الکترونیک و فیزیک پلاسما گردید.
چکیده
یکی از مسائل با اهمیتی که با توجه به رشد روزافزون ترافیک کانتینری در منطقه خاور میانه و ایران از اهمیت خاصی برخوردار است، توجه به زیر ساخت های مورد نیاز پایانه کانتینر بندر شهید رجایی به منظور ١٣٩٤ ) است. از این رو با ) پهلودهی مناسب به کشتی های کانتینری وارده به این پایانه در سال افق طرح ١ بررسی تئوری های مختلف سرانجام مدل صف بعنوان گزینه مطرح مورد توجه قرار گرفت . برای استفاده از این تئوری میبایست آمار دقیق نرخ ورود کشتیها و نیز نرخ ارائه سرویس توسط سرورهای بندر (پستهای کانتینری و گنتری کرینها) استخراج می شد. از این رو آمار سال ١٣٨٣ برای کلیه کشتی ها استحصال گردید. در گام دوم فرضیات تئوری صف در رابطه با توزیع آنها مورد توجه قرار گرفت و نتایج کاملا مناسبی حاصل شدند. پس از حصول اطمینان در خصوص مطلوبیت تئوری صف مدل وضع موجود ایجاد گردید که نتایجی منطبق با واقعیت از آن دریافت شد . پس از آن با استفاده از نرخ ورود کشتی ها که در طرح جامع بنادر بازرگانی کشور پیش بینی شده بود و نیز تعریف سناریوهای متعدد در رابطه با نرخ ارائه سرویس، هم پیشنهادهایی در خصوص اصلاح وضع موجود ارائه شدند و هم برای آینده تعداد اسکله ها و گنتریهای مورد نیاز پیش بینی گردید . از سوی دیگر به علت اهمیت تخمینی درست از ظرفیت اسکله های کانتینری بندر رجایی، با استفاده از نتایج حاصل عملکرد اسکله ها در وضع موجود و نیز بهره گیری از مفاهیم مورد توجه کمیسیون تجارت و توسعه سازمان ملل متحد ٢، ظرفیت اسکله ها در دو حد اشغال زیاد و کم مورد محاسبه قرار گرفتند . در همین راستا با بهره گیری از فرمول های مورد استفاده توسط موسسه همکاری های مشترک ژاپن ٣ مساحت مورد نیاز برای پایانه کانتینر ی نیز در دو وضع موجود و آتی پیش بینی گردید . در نهایت با انجام مط العه تطبیقی کاملی بین بندر رجایی ایران، جبل علی امارات و سلاله عمان را هحلهایی برای رفع تنگناهای بندر رجایی در خصوص ترافیک کانتینر نیز ارائه شدند که این راه حل ها از دو دیدگاه درون سازمانی و خارج سازمانی مطرح می باشند.
فهرست مطالب:
چکیده................................................................................................................................................................. ١٧
مقدمه.................................................................................................................................................................. ١٨
تعریف مفاهیم..................................................................................................................................................... ١٩
١- تعریف مسئله................................................................................................................................................. ٢٣
١- بیان مسئله مورد نظر تحقیق...................................................................................................................... ٢٣ -١
٢- ضرورت انجام تحقیق............................................................................................................................... ٢٤ -١
٣- مفروضات و اصول................................................................................................................................... ٢٥ -١
٤- خلاصه فصول تحقیق............................................................................................................................... ٢٧ -١
٢- مروری بر ادبیات تحقیق و کلیات.................................................................................................................. ٣١
١- مقدمه....................................................................................................................................................... ٣١ -٢
٢- حمل و نقل ترکیبی و پایانههای کانتینری.................................................................................................. ٣٢ -٢
٣- طرحهای جامع پیشین بنادر بازرگانی کشور.............................................................................................. ٣٨ -٢
٤-کلیات........................................................................................................................................................ ٤١ -٢
١- بنادر بازرگانی ایران........................................................................................................................ ٤١ -٤-٢
٢- ترافیک کلی بنادر کشور................................................................................................................. ٤٢ -٤-٢
٣- عملکرد بنادر در ترافیک بینالمللی................................................................................................ ٤٣ -٤-٢
٤- تقسیم ترافیک................................................................................................................................. ٤٤ -٤-٢
٥- سهم بنادر از این فعالیتها................................................................................................................ ٤٥ -٤-٢
١- بازرگانی بینالمللی (واردات- صادرات).............................................................................. ٤٥ -٥-٤-٢
٢- ترانزیت کالا......................................................................................................................... ٤٨ -٥-٤-٢
٣- فعالیت کابوتاژ...................................................................................................................... ٤٩ -٥-٤-٢
٦- ترافیک کانتینری بنادر کشور از دیدگاه کلان.................................................................................. ٤٩ -٤-٢
١- رشد ترافیک کانتینری در بنادر ایران.................................................................................... ٥٠ -٦-٤-٢
٢-کانتینرهای پر و خالی............................................................................................................ ٥١ -٦-٤-٢
٣- تناژ کانتینرها......................................................................................................................... ٥٢ -٦-٤-٢
٥٣ .................................................................................................. ٤- توزیع کانتینرهای ' ٢٠ و' ٤٠ -٦-٤-٢
٧- زمان انتظار و زمان سرویس در بندر رجایی.................................................................................. ٥٤ -٤-٢
٨- دلایل توقف زیاد برخی از کشتیها در کنار اسکله........................................................................ ٥٦ -٤-٢
٧
١- عوامل بیرونی....................................................................................................................... ٥٦ -٨-٤-٢
٢- عوامل درونی........................................................................................................................ ٥٧ -٨-٤-٢
٥- کانتینر در حمل و نقل ترکیبی و تجهیزات پایانههای کانتینری.................................................................. ٦٠ -٢
١- کانتینر و انواع آن............................................................................................................................ ٦٠ -٥-٢
١- جنس، اندازه و کاربرد کانتینر............................................................................................... ٦٠ -١-٥-٢
٢- کانتینر مخصوص حمل کالای متفرقه................................................................................... ٦٢ -١-٥-٢
٣- کانتینر حرارتی...................................................................................................................... ٦٢ -١-٥-٢
٤- کانتینر مخصوص................................................................................................................ ٦٢ -١-٥-٢
٢- مزایای استفاده از کانتینر................................................................................................................. ٦٤ -٥-٢
١- کاهش زمان توقف کشتی برای تخلیه و بارگیری کالا.......................................................... ٦٤ -٢-٥-٢
٢- افزایش بازدهی ظرفیتی کشتی.............................................................................................. ٦٤ -٢-٥-٢
٣- امکان بهر هبرداری بیشتر از امکانات بالقوه بنادر.................................................................. ٦٤ -٢-٥-٢
٤- صرف هجویی در هزین ههای بست هبندی کالا............................................................................ ٦٥ -٢-٥-٢
٥- حفاظت از کالا.................................................................................................................... ٦٥ -٢-٥-٢
٦- افزایش ضریب ایمنی برای سالم رساندن کالا به مقصد...................................................... ٦٦ -٢-٥-٢
٧- جلوگیری از سرق تهای احتمالی در مسیر حمل و نقل...................................................... ٦٦ -٢-٥-٢
٨- صرف هجویی در پرداخت هزینه بیمه حمل و نقل کالا......................................................... ٦٧ -٢-٥-٢
٣- اهم معایب حمل و نقل کانتینری................................................................................................... ٦٨ -٥-٢
١- نیاز به سرمای هگذاری سنگین............................................................................................... ٦٨ -٣-٥-٢
٢- توازن بین واردات وصادرت............................................................................................... ٦٨ -٣-٥-٢
٣- تناسب بین ابعاد کالا و کانتینر............................................................................................. ٦٩ -٣-٥-٢
٤- هزین ههای جنبی.................................................................................................................. ٦٩ -٣-٥-٢
٥- وابستگی به قوانین بینالمللی.............................................................................................. ٦٩ -٣-٥-٢
٤- تاریخچه حمل و نقل ترکیبی......................................................................................................... ٧١ -٥-٢
١- تعاریف................................................................................................................................. ٧٤ -٤-٥-٢
١- حمل و نقل چندوجهی...................................................................................................................... ٧٤
٢- حمل و نقل بی نوجهی....................................................................................................................... ٧٥
٣- حمل و نقل مرکب............................................................................................................................. ٧٥
٤- مفهوم بین وجهی بودن ..................................................................................................................... ٧٦
٥- فعالیت ترکیبی.................................................................................................................................... ٧٦
٢- سیست مهای حمل و نقل ترکیبی............................................................................................ ٧٨ -٤-٥-٢
١- کلیات................................................................................................................................................. ٧٨
٢- جریان بار و تبادلات اطلاعات در سیستمهای حمل و نقل ترکیبی.................................................... ٨٢
٥- انواع پایانههای بار.......................................................................................................................... ٨٤ -٥-٢
٨
٦- پایان ههای ترکیبی............................................................................................................................ ٨٥ -٥-٢
١- پایانه ترکیبی دریایی............................................................................................................. ٨٥ -٦-٥-٢
١- بارگیری و تخلیه................................................................................................................................ ٨٦
٢- انبار........... ......................................................................................................................................... ٨٩
تجهیزات انتقال کانتینر............................................................................................................................. ٨٩
• سیست مهای چند تریلری.......................................................................................... ٨٩
• واگ نهای هدایت اتوماتیک....................................................................................... ٩٠
• شات لهای غیرموتوری دوسویه با کفی فعال.................................................................... ٩٢
• حملکننده گهوارهای.............................................................................................. ٩٣
تجهیزات موجود برای عملیات انبار کردن............................................................................................... ٩٤
٣- عملیات ترکیبی.................................................................................................................................. ٩٧
جاده......................................................................................................................................................... ٩٨
ریل.......................................................................................................................................................... ٩٩
٤- سیستم مدیریت اطلاعات................................................................................................................... ٩٩
مدیریت پایان ههای کانتینری ( نر مافزار مدیریتی)....................................................................................... ٩٩
٣- بررسی وضع موجود بندر شهید رجایی و مقایسه تطبیقی آن با بنادر جبلعلی و سلاله................................. ١٠٤
١- مقدمه..................................................................................................................................................... ١٠٤ -٣
١- بنادر هاب..................................................................................................................................... ١٠٤ -١-٣
٢- مگاپورتها.................................................................................................................................. ١٠٥ -١-٣
٣- تعریف بندر اصلی........................................................................................................................ ١٠٥ -١-٣
١- فعالیتهای یک بندر اصلی................................................................................................... ١٠٥ -٣-١-٣
٢- دسترسیهای بندر و امکان توسعه اقتصادی....................................................................... ١٠٦ -٣-١-٣
٣- شاخصهای رقابتی بنادر اصلی.......................................................................................... ١٠٧ -٣-١-٣
٢- بندر شهید رجایی................................................................................................................................... ١٠٨ -٣
١- مقدمه........................................................................................................................................... ١٠٨ -٢-٣
٢- نامهای قبلی بندر شهید رجایی.................................................................................................... ١٠٨ -٢-٣
٣- موقعیت جغرافیایی....................................................................................................................... ١٠٩ -٢-٣
٤- جمعیت........................................................................................................................................ ١٠٩ -٢-٣
٥- آب و هوا..................................................................................................................................... ١٠٩ -٢-٣
٦- اطلاعات کلی............................................................................................................................... ١٠٩ -٢-٣
٧- پایانه کانتینر شماره ١ بندر........................................................................................................... ١١٠ -٢-٣
١- تسهیلات موجود در پایانه.................................................................................................. ١١١ -٧-٢-٣
٨- پایانه کانتینر شماره ٢ بندر........................................................................................................... ١١٢ -٢-٣
٩- پایانههای خصوصی..................................................................................................................... ١١٢ -٢-٣
٩
١٠ - گردش کار پایانه کانتینر بندر شهید رجایی................................................................................ ١١٢ -٢-٣
١- چگونگی انجام عملیات................................................................................................... ١١٣ -١٠-٢-٣
٢- مراحل ورود کانتینر از مرز آبی و تحویل نهایی آن به صاحب کالا................................. ١١٤ -١٠-٢-٣
٣- درخواست پهلوگیری کشتی از طرف شرکت کشتیرانی و اقدام به پهلودهی کشتی......... ١١٥ -١٠-٢-٣
٤- اداره امور دریایی.............................................................................................................. ١١٥ -١٠-٢-٣
٥- اداره امور کانتینر............................................................................................................... ١١٥ -١٠-٢-٣
٦- وظایف دفتر برنام هریزی.................................................................................................. ١١٦ -١٠-٢-٣
٧- وظایف ممیزی پایانه کانتینر............................................................................................. ١١٧ -١٠-٢-٣
٨- وظایف ممیزی کل........................................................................................................... ١١٨ -١٠-٢-٣
٩- وظایف دفتر پایانه کانتینر................................................................................................. ١١٨ -١٠-٢-٣
١٠ - مسئولیت قسمت دفتر کل انبارها................................................................................... ١١٨ -١٠-٢-٣
١١٩ ...................................................................................................... CFS ١١ - مسئولیت انبار -١٠-٢-٣
١٢٠ ........................................................................... CFS ١٢ - دلیل اصلی ترافیک کار در انبار -١٠-٢-٣
٣- بندر جبل علی........................................................................................................................................ ١٢٢ -٣
١- علت سرمایهگذاری بالا در این بندر............................................................................................. ١٢٢ -٣-٣
٢- امکانات بندر................................................................................................................................ ١٢٤ -٣-٣
٣- عملکرد بندر................................................................................................................................ ١٢٤ -٣-٣
٤- تأسیسات و تجهیزات بندر........................................................................................................... ١٢٦ -٣-٣
٥- خدمات بندری............................................................................................................................. ١٢٧ -٣-٣
٦- خدمات رفاهی............................................................................................................................. ١٢٨ -٣-٣
٧- خدمات دریایی............................................................................................................................ ١٢٨ -٣-٣
٨- خدمات فنی و مهندسی................................................................................................................ ١٢٨ -٣-٣
١٢٩ ......................................................................................... ١- برنامههای موجود تا سال ٢٠٢٠ -٨-٣-٣
٢- جمع بندی.......................................................................................................................... ١٢٩ -٨-٣-٣
٩- ساعات کاری پایانه کانتینر........................................................................................................... ١٢٩ -٣-٣
٤- بندر سلاله عمان..................................................................................................................................... ١٣١ -٣
١- کلیات........................................................................................................................................... ١٣١ -٤-٣
٢- حجم سرمایهگذاری..................................................................................................................... ١٣١ -٤-٣
٣- عملیات بندر سلاله...................................................................................................................... ١٣٢ -٤-٣
٤- تأسیسات و تجهیزات بندر........................................................................................................... ١٣٢ -٤-٣
٥- خدمات بندری............................................................................................................................. ١٣٣ -٤-٣
٥- ارزیابی تاثیر بندری مانند جبل علی بر بنادر جنوبی ایران....................................................................... ١٣٣ -٣
٦- ضعفهای بنادر ایران در مقایسه با هاب پورتهای منطقه...................................................................... ١٣٤ -٣
٤- متدولوژی تحقیق......................................................................................................................................... ١٣٧
١٠
١- تئوری صف............................................................................................................................................ ١٤٠ -٤
١- مقدمه........................................................................................................................................... ١٤٠ -١-٤
٢- مفاهیم اساسی در نظریه صف...................................................................................................... ١٤١ -١-٤
١- مشتری................................................................................................................................ ١٤١ -٢-١-٤
٢- سرویس دهنده................................................................................................................... ١٤١ -٢-١-٤
٣- نرخ ورود........................................................................................................................... ١٤٢ -٢-١-٤
٤- نرخ ارائه سرویس.............................................................................................................. ١٤٢ -٢-١-٤
٣- فرضیات در تئوری صف............................................................................................................. ١٤٣ -١-٤
٤- فاکتورهای آماری در نظریه صف................................................................................................. ١٤٥ -١-٤
١- فاکتور یا ضریب استفاده از سیستم..................................................................................... ١٤٥ -٤-١-٤
٢- زمان انتظار، زمان تلف شده در سیستم، متوسط طول صف، متوسط افراد درون سیستم.... ١٤٥ -٤-١-٤
٥- شبیه سازی سرویسدهی به کشتیهای کانتینری وارده به بندر با استفاده از نظریه صف............. ١٤٨ -١-٤
١- مشتری و نرخ ورود آن...................................................................................................... ١٤٨ -٥-١-٤
٢- سرویسدهنده و نرخ ارائه سرویس.................................................................................... ١٤٨ -٥-١-٤
٦- تجزیه و تحلیل شبیهسازی........................................................................................................... ١٤٩ -١-٤
٢- شبیهسازی مونت کارلو........................................................................................................................... ١٥١ -٤
١- دلیل عدم استفاده از شبیهسازی مونت کارلو................................................................................ ١٥٧ -٢-٤
٣- خروجیهای مدل................................................................................................................................... ١٥٧ -٤
٥- پردازش اطلاعات......................................................................................................................................... ١٦٠
١- مقدمه..................................................................................................................................................... ١٦٠ -٥
٢-کنترل همخوانی توزیع دادهها با فرضیات تئوری صف............................................................................. ١٦١ -٥
١٦١ ................................................................................................................. Chi-Square ١- آزمون -٢-٥
٢- جدول مقایسهای آزمون کای برای نرخ ورود کشتیها به بندر.................................................... ١٦٢ -٢-٥
٣- جدول مقایسهای آزمون کای برای نرخ ارائه سرویس به کشتیها............................................... ١٦٢ -٢-٥
٣- رابطه میان نرخ ارائه سرویس و تعداد گنتری کرینها.............................................................................. ١٦٨ -٥
٤- ایجاد مدل صف...................................................................................................................................... ١٧٠ -٥
٥- سناریوهای مطلوب برای بهبود وضع فعلی و آتی................................................................................... ١٧١ -٥
٦- ظرفیت بندر شهید رجایی....................................................................................................................... ١٧٣ -٥
١- زمان سرویس و زمان انتظار......................................................................................................... ١٧٣ -٦-٥
٢- روش ارزیابی ظرفیت اسکلهها..................................................................................................... ١٧٤ -٦-٥
٣- تخمین ظرفیت موردنیاز جهت محوطه کانتینری در حال وآینده................................................. ١٧٦ -٦-٥
٧- نتایج مدل صف...................................................................................................................................... ١٧٩ -٥
١- سناریوی ١: بهبود وضع فعلی با افزودن یک اسکله...................................................................... ١٧٩ -٧-٥
٢- سناریوی ٢: بهبود وضع موجود با افزایش نرخ ارائه سرویس...................................................... ١٨١ -٧-٥
١١
٣- سناریوی ٣: افزایش تعداد اسکلهها با ثابت ماندن نرخ ارائه سرویس.......................................... ١٨٤ -٧-٥
٢,٥ گنتری به ازای هر پست ) ٤- سناریوی ٤: افزایش تعداد اسکلهها با ارتقاء نرخ ارائه سرویس به ٠,٨ -٧-٥
اسکله)......................................................................................................................................................... ١٨٦
٣ گنتری به ازای هر پست ) ٥- سناریوی ٥: افزایش تعداد اسکلهها با ارتقاء نرخ ارائه سرویس به ٠,٩٦ -٧-٥
اسکله)......................................................................................................................................................... ١٨٨
٦- نتایج و ارائه پیشنهادها................................................................................................................................. ١٩٣
١- نتایج کلی حاصل از تحقیق..................................................................................................................... ١٩٣ -٦
٢- خلاصه نتایج مدل و محاسبه ظرفیت اسکلههای بندر و محوطه کانتینری................................................ ١٩٤ -٦
١- بهبود وضع موجود سرویسدهی به کشتیها................................................................................ ١٩٤ -٢-٦
٢- بهبود وضع آتی سرویسدهی به کشتیها..................................................................................... ١٩٤ -٢-٦
٣- خلاصه نتایج محاسبه ظرفیت اسکلههای بندر............................................................................. ١٩٤ -٢-٦
٤- خلاصه نتایج محاسبه محوطه کانتینری مورد نیاز بندر................................................................. ١٩٥ -٢-٦
٣- ارائه پیشنهادهای ی جهت بهبود روند فعالیتهای ستادی و عملیاتی......................................................... ١٩٦ -٦
١- خلاصه اشکالات موجود در سروی سدهی به کانتینر.................................................................... ١٩٦ -٣-٦
٢- ضعفهای بنادر ایران در مقایسه با هاب پورتهای منطقه.......................................................... ١٩٧ -٣-٦
٣- پیشنهادهایی برای بهبود روال ستادی و اسنادی........................................................................... ١٩٧ -٣-٦
١- اقدامات درون سازمانی...................................................................................................... ١٩٨ -٣-٣-٦
٢- اقدامات برون سازمانی....................................................................................................... ١٩٩ -٣-٣-٦
١- وظایف گمرک................................................................................................................................. ١٩٩
٢- وظایف خطوط کشتیرانی داخلی...................................................................................................... ١٩٩
٣- حمل کنندگان جادهای..................................................................................................................... ٢٠٠
٤- شرکت را هآهن جمهوری اسلامی ایران............................................................................................ ٢٠٠
٥- بانکها............................................................................................................................................. ٢٠١
٣- فرصتها و راهحلهای پیشرو................................................................................................. ٢٠١ -٣-٣-٦
٤- پیشنهادهایی برای سایر محققین.............................................................................................................. ٢٠٢ -٦
١- نکات قابل توجه سایر محققان..................................................................................................... ٢٠٢ -٤-٦
٢- پیشنهادهایی به واحد آمار و اطلاع رسانی سازمان بنادر.............................................................. ٢٠٣ -٤-٦
فهرست منابع و مراجع....................................................................................................................................... ٢٠٥
فارسی.............................................................................................................................................................. ٢٠٥
لاتین................................................................................................................................................................. ٢٠٧
وبسایتهای مورد استفاده.............................................................................................................................. ٢٠٩
پیوستها........................................................................................................................................................... ٢١٠
١٢
١- خلاصه طرح جامع بنادر بازرگانی کشور- ١٣٨٣ ، طرح نو اندیشان - گروه مشاور بندر هامبورگ................. ٢١١
٢٤١ ................................................................ ٢- آمار کشتیهای کانتینری وارده به بندر شهید رجایی در سال ١٣٨٣
٣- آمار عملیات حمل و نقل کانتینری بندر شهید رجایی طی ٦ سال گذشته..................................................... ٢٧١
٤- آمار عملکرد کل بنادر بازرگانی کشور طی ٦ سال گذشته، کلیه شناورها..................................................... ٢٧٤
٢٧٧ ............................................................................................................................................... ABSTRACT
مقدمه:
امروزه انرژی الکتریکی یکی از منابع مهم انرژی بوده که با هدف تولید برق روز به روز نیروگاهها، گسترش یافته است. تولید و مصرف انرژی یکی از شاخصهای برجسته و گویای میزان توسعه صنعتی کشورها است.
افزایش روزافزون جمعیت جهانی و استفاده بشر از منابع کره خاک در تولید انرژی و توسعه عوامل تخریبی را به وجود آوردهاند که محیط زیست انسان را در معرض خطر جدی قرار داده است.
پیشرفت و توسعه جوامع بشری با بکارگیری انرژی بیشتر و تقویت سیستم تولید مدرن میسر گردیده است. انرژی زیربنای قوی و اولیه جهت پیشرفت اقتصادی میباشد. روند روزافزون مصرف انرژی توسط انسان خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و فرهنگی محیط زیست را دگرگون ساخته است. تولید، انتقال و مصرف انرژی اثرات زیست محیطی مهمی را در اکوسیستم زمین برجای میگذارد. امروزه سیاستهای تولید و بکارگیری انرژی در مسایل زیست محیطی محلی و منطقهای نقش عمدهای، را بر عهده دارند. بنابراین ضرورت تعیین رابطه پیچیده مسایل زیست محیطی با انرژی بیش از پیش ملموس شده است.
استفاده از منابع انرژی در عین آن که تسهیلات فراوانی را برای جوامع بشری به ارمغان آورده است. مشکلاتی از قبیل تغییر شرایط اقلیمی، اثرات گلخانهای، گرمایش جهانی داشته است. در این راستا انسان در عین آنکه تغییرات سریعی را در اکوسیستم جهانی ایجاد میکند حجم عظیمی از آلودگیهایی را که به آسانی در داخل سیستم جذب نشده و یا قابل با چرخش میباشند را به محیط اطراف خود تحمیل میکند. بدین ترتیب آلودگی یکی از اثرات جنبی زیانبار بکارگیری فزاینده انرژی در تمدنهای مدرن میباشد.
در سال 1400 جمعیت کشور با احتساب نرخ رشد 2/2 درصد به 108 میلیون نفر خواهد رسید. برای تامین حداقل انرژی برق چنین جمعیتی حداقل معادل 100 درصد نیروگاههای موجود، به نیروگاه جدید نیاز است. از آنجا که با دو برابر شدن جمعیت، مصرف انرژی 3 تا 4 برابر افزایش خواهد داشت. بنابراین برآورد، روشن است که میزان آلودگی ناشی از مصرف سوختهای فسیلی در نیروگاهها چه بر سر محیط زیست ما خواهد آورد. بدین ترتیب مقدار کل مواد آلوده کننده هوا که از دودکش نیروگاهها به جو تخلیه خواهد شد، لااقل 2 تا 4 برابر میزان کنونی خواهد بود. بنابراین بررسی مسایل زیست محیطی باید با فرآیند توسعه همراه باشد، زیرا که در این صورت است که حفظ توازن مناسب میان توسعه اقتصادی، رشد جمعیت، استفاده منطقی از منابع و حفظ محیط زیست را در بر خواهد داشت. فرضاً اصل مکانیابی (Land use) و ارزیابی اثرات زیست محیطی (Environmental Impact statement) آن شیوهای است که ناشی از اینگونه توسعه میباشد.
کلیات
انواع نیروگاههای مولد برق
نیروگاه محل تبدیل انرژی سوخت (شیمیایی) به انرژی الکتریکی میباشد. اساس نیروگاههای حرارتی بر مبنای تبدیل انرژی حرارتی حاصل از سوخت زغال سنگ، نفت، مازوت، گازوئیل، گاز و یا انرژی حرارتی ناشی از فعل و انفعالات هستهای به انرژی الکتریکی قرار دارد.
نیروگاههای ایران با توان تولیدی 26571 مگاوات در اکثر نقاط کشور فعال بوده و بخش مهمی از سوختهای فسیلی را مصرف میکنند. سهم نیروگاههای کشور از کل سوختهای مصرفی معادل 37 درصد گاز طبیعی و 13 درصد فرآوردههای نفتی (84 درصد مازوت) عمداً نفت و گاز و نفت کوره میباشد.[1]
نیروگاههایی که جهت تولید نیروی برق در کشورمان استفاده میشوند متنوع بوده و شامل نیروگاههای برقابی ـ دیزلی ـ گازی ـ بخاری و سیکل ترکیبی میباشد.
«جدول 1ـ سهم هریکی از نیروگاهها در تولید برق»
نوع نیروگاه
ظرفیت تولید MW
درصد تولید برق
دیزلی
658
9/2
برقابی
1953
6/8
گازی
8202
36
بخاری
11931
5/52
مجموع
22744
100
چنانکه جدول صفحه قبل نشان میدهد با توجه به روند کنونی توسعه نیروگاهها در کشور و اهمیت بیشتر نیروگاههای بخاری و سیکل ترکیبی، نقش بخش بخاری بیش از پیش میشود.
موقعیت جغرافیایی و اقلیمی قزوین
شهرستان قزوین در دشت وسیعی در جنوب رشته کوههای البرز بین مدار طول شرقی عرض شمالی و در شرق رشته کوه قانلاکوه قرار دارد. حداکثر درجه حرارت محیط 41+ درجه سانتیگراد، حداقل درجه حرارت محیط 19- درجه سانتیگراد، میانگین درجه حرارت محیط 5/14+ درجه سانتیگراد، ارتفاع از سطح دریا 1300 متر حداکثر سرعت بار 42 متر بر ثانیه در 10 متر ارتفاع رطوبت نسبی 46% و ضریب زلزله g24% برای شتاب افقی گزارش شده است.
موقعیت جغرافیایی نیروگاه شهید رجایی قزوین
این واحد بزرگ صنعتی در 25 کیلومتری جاده قزوین ـ تهران و در حد فاصل بین اتوبان و جاده قزوین ـ کرج در زمینی به مساحت 25 هکتار احداث گردیده است.
در اوایل دهه 60 به منظور تامین برق مورد نیاز منطقه تهران و مصارف صنعتی، کشاورزی، خانگی مقرر شد که یک نیروگاه به قدرت 2000 مگاوات در اطراف تهران با توجه به اهداف انتقال و ارتقاء دانش طراحی و تکنولوژی ساخت دانش نصب و راهاندازی و دستیابی به مدیریت اجرایی تولید برق و تقلیل هزینههای ارزی، آموزشهای مختلف برای کادرهای طراحی، نظارت و بهرهبرداری و یک نواختی در سفارش و تهیه تاسیسات و پروژههای جانبی نیروگاه احداث شود. پس از بررسی و با توجه به جمیع امکانات منطقه قزوین انتخاب و در ابتدا قرار داد این طرح برای 1000 مگاوات در تاریخ 28/12/62 با شرکت صنایع سنگین میتسوبیشی ژاپن به امضاء رسید که نیروگاه بدون بویلر رادربر میگرفت.
از طرف دیگر طرح توسعه شرکت ماشینسازی اراک که بعدها به شرکت آذر آب تغییر نام یافت، با همکاری نزدیک شرکت توانیر مذاکراتی در خصوص خرید تکنولوژی بویلر شروع کرد تا که سرانجام شرکت I.H.I ژاپن انتخاب و قرارداد خرید تکنولوژی بویلرهای نیروگاه بین شرکت توانیر و پیمانکار شرکت ژاپنی در 28 فروردین 64 امضاء و مبادله شد همزمان با بررسی پیشنهادهای مربوط به نیروگاههای بدون بویلر مذاکراتی بین شرکت توانیر و شرکت E.G.I و ترانس الکترو از مجارستان جهت خرید و انتقال دانش فنی طراحی و ساخت برج خنککن خشک نوع هلر در ایران انجام گرفت که نهایتاً در تاریخ 28/9/62 قرارداد مزبور به امضاء رسیدن و مبادله شد و پس از آن شرکت اتمسفر به عنوان سازنده سیستم خنککننده معرفی شد. و قرارداد این بخش از نیروگاه در تاریخ 18/6/63 بین توانیرو اتمسفر مبادله شد. ازآنجایی که اجرای طرح به صورت غیرکلیدی در دست برای اولین مرتبه در وزارت نیرو انجام میگرفت. احداث این نیروگاه طی دو مرحله پیشبینی شده است. در فاز نخست 4 واحد 250 مگاواتی نصب گردید و فاز بعدی بهمین منوال اجرا گردید و در نتیجه قدرت نهایی نیروگاه بالغ بر 2000 مگاوات خواهد بود.
ظرفیت تولیدی بالغ بر 2000 مگاوات که در هشت واحد هر کدام بظرفیت تولیدی 250 مگاوات میباشد. نیروی لازم جهت راهاندازی نیروگاه از طریق شبکه سراسری خواهد بود.
نوع سوخت: سوخت اول نیروگاه گاز طبیعی و سوخت دوم آن مازوت 2000 یا 1100 میباشد.
آب مصرف نیروگاه: آب مصرفی از هفت حلقه چاه تامین میگردد.
انتقال برق: انرژی تولیدی این نیروگاه بوسیله 5 خط 400 کیلوولت به پستهای رود شوره زیاران و زنجان ارتباط دارد.
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
مقدمه
1
کلیات
3
انواع نیروگاههای مولد برق
3
موقعیت جغرافیایی و اقلیمی قزوین
4
موقعیت جغرافیایی نیروگاه شهید رجایی قزوین
4
اطلاعات عمومی نیروگاه بخاری شهید رجایی
4
مشخصات فنی نیروگاه شهید رجایی
6
مواد اولیه تهیه بخار آب
7
سوخت مازوت
9
سوخت گازوئیل
11
اسا کار نیروگاه شهید رجایی
13
تصفیهخانه
15
گرمکنها (HEATERS)
16
دیاراتور (هیتر شماره 4)
17
پمپ تغذیه بویلر
18
بویلر (دیگ بخار)
18
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
ساختمان بویلر
20
توربین
27
اجزاء ساختمان توربین
29
کندانسور
29
کندانسیت پمپ
33
توربوژنراتور
39
اصل کلی ماشین سنکرون
39
تشریح ژنراتور
41
دورنمایی از ژنراتور
41
استاتور
41
پوسته
41
ورقههای هسته
42
اتصال قسمتهای انعطافپذیر ورقههای هسته
43
سیمپیچ استاتور
43
پارامترهای اختصاصی استاتور
45
سیمپیچ استاتور
46
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
مواد کوپلها
47
اوزان
47
بدنه روتور
49
سیمپیچ روتور
49
سیمپیچ خفهکننده (تضعیفکننده)
50
حلقههای جمعکننده
51
هواکش محوری (فنهای محوری)
52
پارامترهای اختصاصی روتور
53
سیستم خنککننده
54
مسیر هوای خنککن در استاتور
54
مسیر هوای خنک در کنداکتورهای روتور
55
فیلترهای جبران هوا
56
کولرها
56
پارامترهای اختصاصی
58
یاتاقانها
59
روغنکاری
60
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
کنترل (نظارت) حرارتی
60
رینگهای لغزشی و نگهدارندههای ذغالی
61
بهرهبرداری
63
بهرهبرداری کلی
63
سیمپیچ استاتور
63
سیمپیچ روتور
64
هسته استاتور
64
پایداری و تثبیت وضعیت
64
اختلاف انبساط سیمپیچ استاتور ـ هسته استاتور
65
لرزشهای یا ارتعاشات
65
راهاندازی، بارگیری، تریپ (خارج شدن واحد)
65
ملاحظات
66
پیش از راهاندازی
66
اخطار
66
راهاندازی
67
دستورالعملهای سنکرون شدن
68
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
بهرهبرداری به هنگام پارالل
69
تغییر در بار اکتیو
69
بهرهبرداری با شبکه ایزوله
69
تریپ یا قطع مدار
69
تریپ نرمال
70
وضعیتهای بهرهبرداری غیرنرمال
70
تنظیم ولتاژ بصورت اتوماتیک
70
تنظیم ولتاژ بصورت دستی
71
بهرهبرداری در فرکانس بالا
71
بهرهبرداری در فرکانس پائین
71
خروج از حالت سنکرون (جدا شدن ژنراتور از شبکه)
72
قطع میدان تحریک
72
تریپ همزمان
73
تریپ ژنراتور
73
تریپ کلید (بریکر)
74
تریپ ترتیبی
74
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
تریپ دستی
75
برگشت دستی و تریپ
75
برگشت اتوماتیک
75
برگشت دستی
76
حفاظتهای ژنراتور
76
خطاهای الکتریکی
77
لرزش یاتاقانها
79
لرزش در یاتاقانهای نوع ژورنال
79
اتصال ژنراتور به توربین گاز
79
بازدیدهای دورههای
80
بازدیدهای روزانه
80
بازدیدهای بصری و ماهانه و کنترل
81
اطلاعات تکمیلی
82
سیستم تحریک
95
توضیح کلی درباره سیستم تحریک
95
اجزای سیستم تحریک
96
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
بخش قدرت
97
پل تریستور
97
فیوزها
98
مدارهای اسنابر (Snubbers)
98
اجزای سیستم تحریک
99
بخش قدرت
100
پل تریستور
100
فیوزها
100
مدارهای اسنابر (Snubbers)
101
سیستم خنککننده
101
Crow bar
102
مقاومت تخلیه
103
حفاظتهای مبدل
103
اطلاعات کلی
103
قطع فیوزها
104
حفاظت در برابر حداکث جریان لحظهای
104
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
حفاظت افزایش جریان با تاخیر زمان
104
حفاظت برای جریان نا متعادل
105
بخش کنترل
105
توصیف کلی
105
کارت افزایش DAUXEA I/O
107
کارت تولید پالس DPSEX
108
آتش کردن تریستور
110
ساختار نرمافزار
111
وظایف و نقش تنظیمکننده
112
کنترل مضاعف
114
بهرهبرداری از تجهیزات ماشین
115
اطلاعات کلی
115
بهرهبرداری در مورد اتوماتیک
115
شرایط راهاندازی تحریک
116
شرایط قطع تحریک
116
شرایط مورد نیاز برای کنترل پارالل
117
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
بهرهبرداری از راه دور
117
مشخصات ترانسفورماتور تحریک
118
سیستم راهانداز
120
مقدمه
120
سیستم الکتریکی راهانداز
120
اصول بهرهبرداری
121
تجهیزات اندازهگیری
122
واحدهای کنترل
122
سیگنالها و آلارمها
123
مدارات قدرت
123
راکتور صافکننده اتصال (=H01-LL01) DC
124
مدارات کمکی
125
مدارات PLC
125
کارتهای مشترک
126
کارتهای سیگنال دیجیتالی
127
کارتهای سیگنال آنالوگ
128
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
ترانسدیوسرها
129
مدارات کنترل
129
اطلاعات کلی
129
حفاظتها ـ اطلاعات کلی
131
حفاظتهای سختافزار
131
مراتب بهرهبرداری
134
سیستم الکتریکی
140
مقدمه
140
توصیف کلی
140
قسمتهای اصلی سیستم الکتریک واحد
142
قسمتهای اصلی سیستم الکتریک مشترک
143
قسمتهای اساسی دیزل ژنراتور
144
طبقهبندی و عملکرد سیستمهای الکتریک نیروگاه
145
تجهیزات الکتریکی و متریالها (مواد)
148
توضیح کلی
148
ترانسفورماتور را فراینده ولتاژ
148
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
مشخصات قسمتهای اصلی ترانسفورماتور
149
هسته
149
سیمپیچها
149
پوسته فلزی
150
بوشینگ
150
کولرها
151
تپ چنجر
151
اطلاعات فنی ترانسفورماتور افزاینده ولتاژ
152
کلید ژنراتور GCB
153
مشخصات تکنیکی کلید ژنراتور
155
هسته
156
سیمپیچها
156
محفظه فلزی
157
بوشینگ، عایقکنندهها، نگهدارندهها
157
مشخصات تکنیکی ترانسفورماتور واحد
157
مشخصات کلی
158
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
تجهیزات واحد توربین گاز (GT)
160
تابلوی توزیع MV
160
تابلوی توزیع
160
کلید
161
کنتاکتور
161
کلید اتصال به زمین (فیدرهای موتوری و ترانسفورماتورها)
162
مشخصات ساخت و طراحی
162
تفکیک تجهیزات
163
سیستم ایمنی و مسدودکنندهها (اینترلاکها)
163
ترکیب فیدرهای نمونهای سوئیچگیر
164
تابلوی اندازهگیری
165
فیدر تابلو ترانسفورماتور کمکی
166
فیدر ذخیره (SPARE) برای تابلوی مصارف مشترک
169
نوع و مقادیر
169
سیمپیچها
171
اتصالات
171
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
متعلقات
171
تابلوی توزیع LV
172
تابلوی توزیع
172
کلیدها
173
نوع ساخت
173
نوع
173
مشخصات الکتریکی
173
مقادیر و کمکی
173
مشخصات ساخت و طراحی
174
تجهیزات ایمنی و مسدودکنندهها (اینترلاکها)
175
کلیدهای کمپکت
176
اجزاء فیدر نمونهای (TYPICAL) تابلو
177
تابلو اندازهگیری باس بارها
178
فیدر موتوری (قابلیت برگشت ندارد)
178
فیدر موتوری (با قابلیت برگشت)
179
مشخصات فنی اصلی
180
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
مشخصات کلی طراحی
182
مشخصات ساخت و بهرهبرداری
183
یکسوکننده
183
باطری
185
اینورتر
186
سوئیچ ثابت
187
دستگاه دیزل ژنراتور اضطراری
188
مشخصات فنی اصلی موتور دیزل
188
مشخصات عملکردی
190
مشخصات ساخت
191
سیستم خنککننده رادیاتور (مدار بسته)
192
کنترل و مانیتورینگ (نشاندهندهها)
193
سیستم اتصال زمین
196
شبکه فرعی سیستم زمین
197
حفاظتهای ژنراتور
198
پست 400 کیلوولت شهید رجایی
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
شرح کلی
203
اجزاء پست به ترتیب طرز قرار گرفتن
207
سیستم حفاظتی و اندازهگیری پست
240
بیبرق و برقدار کردن یک فیدر
248
برقدار کردن یک فیدر
248
بیبرق کردن فیدر
248
ترانسفورماتورهای نیروگاه شهید رجایی
249
سیمپیچی ترانسهای قدرت
251
رله و حفاظت
252
حفاظت شین
253
سیستم مخابراتی PLC
255
سیستم مخابراتی PLC در پستها و بررسی موجگیرها
255
موارد استفاده PLC
256
قسمتهای مختلف سیستم PLC
258
اصول کار دستگاه مرکزی PLC
258
محدوده فرکانس PLC
259
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
سیستمهای کوپلاژ و مسیر انتقال سیگنال در سیستم PLC
259
روشهای مختلف اتصال سیستم PLC به خطوط فشار قوی
262
سیستمهای کنترل، نظارت و حفاظت
264
رئوس برنامة FGC بویلر
265
حفاظتهای بویلر
266
حفاظتهای توربین
267
پرژکوره ولیک تست
271
لیک تست گازوئیل
276
شرایط روشن شدن مشعل گاز
278
مراحل روشن شدن مشعل سوخت گازی
278
وضعیتهای غیرعادی
280
مشخصات فنی نیروگاه شهید رجایی
287
تاریخچه
بر اساس فرمان مورخ 22 اسفند 1358 حضرت امام خمینی (ره) به منظور تجلیل و تکریم از شهدا و جانبازان و ایثارگران و خانواده های مکرم آنان بنیاد شهید انقلاب اسلامی تشکیل شده است.
پس از خاتمه جنگ تحمیلی در سال 1367 به منظور رسیدگی شایسته به امور جانبازان مسئولیت اداره امور جانبازان که تا آن زمان تحت پوشش بنیاد شهید بودند با فرمان حضرت امام خمینی (ره) بر عهده بنیاد مستضعفان قرار گرفت و نام این نهاد به بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی تغییر یافت.
در سال 1369 همزمان با بازگشت آزادگان عزیز به آغوش میهن اسلامی ستاد رسیدگی به امور آزادگان زیر نظر نهاد ریاست جمهوری تأسیس و امور مربوط به رسیدگی به خانواده های این عزیزان که تا آن زمان تحت پوشش بنیاد شهید بودند به این ستاد واگذار شد.
پس از درخواست مسئولان نهادهای ایثارگری و براساس فرمان مقام معظم رهبری و طبق مصوبه شورای عالی اداری در تاریخ 19/2/83 تجمیع نهادهای ایثارگران در ساختاری یکپارچه در بدنه دولت به تصویب رسید و به این ترتیب بنیاد شهید و امورایثارگران شکل گرفت.