پایان نامه بررسی تنوع گیاهی و فیتوسوسیولوژیکی پارک های جنگلی نور و سیسنگان، استان مازندران

اختصاصی از کوشا فایل پایان نامه بررسی تنوع گیاهی و فیتوسوسیولوژیکی پارک های جنگلی نور و سیسنگان، استان مازندران دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:126

پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته زیست شناسی سیستماتیک-اکولوژی

فهرست مطالب:
عنوان         صفحه
مقدمه    1
فصل اول- مروری بر منابع علمی        
1-1-¬ تعریف جامعه شناسی گیاهی و مروری بر تحقیقات جامعه شناسی در جهان    4    
1-2-¬ مروری بر بررسی¬های فلوریستیکی و جامعه¬شناسی پوشش¬گیاهی در جنگل¬های هیرکانی        6
1-2-1-¬ مروری بر مطالعات انجام گرفته در جنگل¬های نور و سیسنگان    13
1-3- اهداف مطالعه    13
فصل دوم- مواد و روش¬ها    
2-1-¬ ویژگی¬های مناطق مورد مطالعه    15
2-1-1-¬ موقعیت پارک جنگلی نور    15
2-1-1-1- هیدرولوژی منطقه     16
2-1-1-2-¬ وضعیت زمین¬شناسی و خاک جنگل نور     16
2-1-2-¬ موقعیت پارک جنگلی سیسنگان    17    
2-1-2-1- وضعیت زمین شناسی جنگل سیسنگان     18
2-1-2-2-¬ وضعیت خاک جنگل سیسنگان     19
2-2-¬ وضعیت اقلیمی جنگل¬های نور و سیسنگان    19
2-3-¬ روش تحقیق    20
2-3-1-¬ شناسایی گونه¬های گیاهی    22
2-3-2-¬ نگهداری نمونه¬ها     22
2-3-3- تعیین اشکال زیستی گونه¬ها    23
2-3-4- تعیین پراکنش جغرافیایی گونه¬ها    24
2-4- شباهت فلوریستیکی جنگل¬های نور و سیسنگان    25
2-5- تجزیه و تحلیل داده¬های جامعه¬شناسی    26
فصل سوم- نتایج    
3-1-¬ نتایج فلوریستیکی در مناطق مورد مطالعه    28
3-2-¬ اشکال زیستی    47
3-3-¬ پراکنش جغرافیایی    48
3-4- نتایج حاصل از فرمول سورنسون    50
3-5- نتایج جامعه شناسی    50
فصل چهارم-بحث    
4-1- فلور و تنوع زیستی    75
4-2- بررسی اشکال زیستی    78
4-3- بررسی پراکنش جغرافیایی    79
4-4- بحث بر روی جوامع گیاهی موجود در مناطق مورد بررسی    81
4-4-1- Celtis australis-Buxus hyrcana    81
4-4-2- Fraxinus excelsior subsp. coriariifolia-Cardamine tenera    82
4-4-3- Populus caspica-Alnus subcordata    83
4-4-4- Parrotia persica-Carpinus betulus    84
4-5- مروری بر سین تاکسون¬های معرفی شده در مناطق پست هیرکانی    85
4-6- پیشنهادات    87
پیوست¬ها    90
منابع و مراجع    111-95

 
فهرست شکل¬ها
عنوان    صفحه
شکل 2-1- موقعیت جغرافیایی جنگل نور و سیسنگان در زمین¬های پست اطراف دریای خزر    18
شکل 2-2- نمودار آمبروترمیک شهرستان نوشهر    20
شکل 3-1- مهم¬ترین تیره¬ها به لحاظ تعداد جنس    45
شکل 3-2- مهم¬ترین تیره¬ها به لحاظ تعداد گونه    46    
شکل 3-3- جنس¬های دارای بیشترین تعداد گونه    47
شکل 3-4- طیف شکل زیستی گیاهان جمع آوری شده  در دو جنگل نور و سیسنگان    48
شکل 3-5- کوروتیپ¬های غالب گیاهان در جنگل¬های نور و سیسنگان    49
شکل 3-6-  Celtis australis-Buxus hyrcana    52
شکل 3-7- درخت شمشاد (Buxus hyrcana Pojark.)    53
شکل 3-8- گیاه داغداغان (Celtis australis L.)    53
شکل 3-9- درخت زبان¬گنجشک (Fraxinus excelsior L. subsp. coriariifolia (Scheele) A.E. Murray)    54
شکل 3-10- Cardamine tenera S.G.Gmel. ex C.A.Mey.    55
شکل 3-11- Populus caspica-Alnus subcordata    56
شکل 3-12- درخت سفید¬پلت (Populus caspica Bornm.)    57
شکل 3-13- توسکای ییلاقی (Alnus subcordata C.A.Mey.)    58
شکل 3-14- Parrotia persica-Carpinus betulus    59
شکل 3-15- درخت آهن (Parrotia persica (DC.) C.A.Mey.)    59
شکل 3-16- درخت ممرز (Carpinus betulus L.)    60
شکل 3-17- نمایش پخش قطعات نمونه در آنالیز رسته¬بندی DCA    74
شکل 4-1- تراکم بالای درختان و درختچه¬های شمشاد در جنگل سیسنگان    77
شکل 4-2- آتش زدن درختان در جنگل نور    88
شکل 4-3- قطع درختان در جنگل نور    88
شکل 4-4- چرای دام در عرصه¬ی جنگل نور    89
 
فهرست جدول¬ها
عنوان    صفحه
جدول 3-1- لیست گونه¬های گیاهی مناطق مورد مطالعه    29
جدول 3-2- تعداد تیره¬ها، جنس¬ها و گونه¬ها در گروه¬های گیاهی    42
جدول 3-3- تعداد جنس¬ها و گونه¬ها در هر تیره    43
جدول 3-4- جدول قطعات نمونه از جنگل¬های نور و سیسنگان    61    
جدول 3-5- جدول سینوپتیک    68

 
لیست علایم و اختصارات
فهرست بین المللی اسامی گیاهان (International Plant Names Index)    IPNI
گروه فیلوژنی نهاندانگان (Angiosperm Phylogeny Group)    APG
چندناحیه¬ای (Pluri-regional)     PL
نیمه جهان وطنی (Sub-Cosmopolitan)    SCOS
جهان وطنی (Cosmopolitan)    COS
اروپا-سیبری (Euro-Siberian)    ES
ایرانو-تورانی (Irano-Turanian)    IT
مدیترانه¬ای (Mediterranean)    M
اندمیک (Endemic)    Endem, En
رسته¬بندی غیر¬محدود¬شده (Detrended Correspondence Analysis)        DCA
کاموفیت (Chamaephyte)    Ch
ژئوفیت پیازدار (Bulbose Geophyte)    GB
ژئوفیت بنه¬دار (Corm Geophyte)    GC
ژئوفیت ریزوم¬دار (Rhizomatose Geophyte)    GR
ژئوفیت استولون¬دار (Stoloniferous Geophyte)    GS
ژئوفیت غده¬دار (Tuber Geophyte)    GT
همی¬کریپتوفیت (Hemicryptophyte)    Hem
هلوفیت (Helophyte)    Hel
هیدروفیت (Hydrophyte)    Hyd
فانروفیت (Phanerophyte)    Ph
تروفیت (Therophyte)    Th
کائوکازین (Caucasian)    Cau
اکسینو-هیرکانی (Euxino-Hyrcanian)    Euxino-Hyr
هیرکانی (Hyrcanian)    Hyr
ساحارا-سیندی (Saharo-Sindian)    SS
شمال (North)    N
جنوب (South)    S
شرق (East)        E
غرب (West)    W
افغانستان (Afghanistan)    Afgh
آذربایجان (Azerbaijan)    Azer
هیمالیا (Himalaya)    Him
خراسان (Khorasan)    Khor
کوه¬ها (Mountains)    Mts
پاکستان (Pakistan)    Pak
معتدله (Temperate)    Temp
ترانس کائوکاسوس (Transcaucasus)    Transcau
ترکمنستان (Turkmenistan)    Turco
داخل جنگل نور (Inside of Noor forest)    NI
حاشیه جنگل نور (Margin of Noor forest)    NM
داخل جنگل سیسنگان (Inside of Sisangan forest)    SI
حاشیه جنگل سیسنگان (Margin of Sisangan forest)    SM
آنالیز دوطرفه¬ی گونه¬های شاخص (Two Way Indicator Species Analysis)    TWINSPAN
جامعه (association)     asso.

چکیده
جنگل¬های شمال ایران میراثی به¬جا مانده از دوران سوم زمین شناسی است که به علت تخریب و تداخلات شدید، امروزه قسمت عظیمی از مناطق پست آن نابود شده و تنها لکه¬هایی از این جنگل¬ها باقی مانده است. این لکه¬های باقی¬مانده به¬ویژه در قسمت¬های کم ارتفاع و پست جنگلی در جنوب دریای خزر دارای اهمیت فوق العاده بوده و از ارزش بالای حفاظتی و مدیریتی برخوردار است. نور و سیسنگان دو تکه¬ی بزرگ از این جنگل¬های پست هستند که مورد تحقیق فلوریستیکی و جامعه¬شناسی قرار گرفتند. گونه¬های گیاهی جمع¬آوری شده از این مناطق نشان¬دهنده¬ی وجود 225 گونه¬ی گیاهی متعلق به 178 جنس و 76 تیره¬ی گیاهی است. Poaceae با 28 گونه، Asteraceae با 18 گونه و Rosaceae با 9 گونه، به ترتیب بیشترین غنای گونه¬ای را نشان می¬دهند. جنس¬های دارای بیشترین تعداد گونه به ترتیب Carex (با 6 گونه)، Veronica (با 5 گونه) و Euphorbia و  Solanum (هر کدام با 4 گونه) می¬باشند. به لحاظ طیف شکل زیستی، تروفیت¬ها با 2/30%، اشکال¬زیستی غالب را تشکیل می¬دهند و به دنبال آن، ژئوفیت¬ها (1/27%) و همی¬کریپتوفیت¬ها (9/20%) قرار دارند. فلور این مناطق، عمدتاً از عناصر چندناحیه¬ای با 60 تاکسون (3/27%) و سپس عناصر اروپا-سیبری/ایرانو-تورانی/مدیترانه¬ای با 43 تاکسون (5/19%) تشکیل شده است. بر اساس شاخص تشابه سورنسن، برخی شباهت¬های فلوریستیکی بین دو جنگل وجود دارد. با جمع¬آوری داده¬های جامعه¬شناسی از 55 قطعه نمونه و آنالیز داده¬ها با استفاده از تکنیک¬های TWINSPAN وDCA  در نرم¬افزار JUICE، چهار واحد پوششی در این دو منطقه تشخیص داده شد که عبارتند از: Celtis australis-Buxus hyrcana، Fraxinus excelsior subsp. coriariifolia-Cardamine tenera، Populus caspica-Alnus subcordata و Parrotia persica-Carpinus betulus. جنگل¬های پست نور و سیسنگان، به¬علت فشار فعالیت-های انسانی و چرای دام، در معرض خطر حذف گونه¬های گیاهی و یا تغییر جوامع طبیعی می¬باشند.
کلمات کلیدی:
فلور، جامعه شناسی گیاهی، جنگل پست هیرکانی، شکل زیستی، سیسنگان، نور.

 
مقدمه
گیاهان نقش پایه¬ای در شکل¬گیری اکوسیستم¬های طبیعی دارند. از این¬رو شناخت دقیق گونه¬های گیاهی و اطلاع از تنوع زیستی گیاهی و جوامع گیاهی ما را برای  مدیریت منابع طبیعی کشور یاری خواهد داد.
جنگل¬های شمال ایران که به جنگل¬های هیرکانی یا خزری معروف¬اند، با طول تقریبی 800 کیلومتر، عرض 110 کیلومتر و مساحت کلی 84/1 میلیون هکتار، از منطقه¬ی تالش در جمهوری آذربایجان در غرب تا پارک ملی گلستان در شرق کشیده شده و پوشش سبزی را در شیب¬های شمالی کوه¬های البرز ایجاد می¬کند [1، 2]. این جنگل¬ها از  سواحل جلگه¬ای تا ارتفاع 2700 متر در شیب¬های شمالی البرز گسترش یافته¬اند و به اقلیم واحد با بارندگی سالیانه (از 600 تا 2000 میلی متر) وابسته¬اند و به¬نظر می¬رسد که با ساختار جنگل¬های اروپا-سیبری بسیار سازگار باشند [3، 4].
این ناحیه¬ی رویشی یکی از اکوسیستم¬های متنوع و جالب از اقلیم¬های حیاتی معتدله¬ی نیمکره¬ی شمالی است. شرایط طبیعی و جغرافیایی این ناحیه، از جمله برخورداری از بارش¬های فراوان و منظم و حرارت مناسب، نزدیکی به دریا، وجود کوه¬ها، دامنه¬های پرشیب و کم¬شیب و اختلاف ارتفاع شدید در فواصل کوتاه، منجر به توسعه و آشیان¬گزینی اکولوژیک بسیاری از عناصر گیاهی در آن شده است که اجتماعات گیاهی مختلفی را تشکیل می¬دهد. در این خصوص تنها بخش کوچکی از ویژگی¬های زیستی رویشگاه¬ها، جوامع گیاهی و در نتیجه ترکیب فلوریستیکی هریک از آن¬ها مطالعه شده و هنوز هم حضور تعدادی از گونه¬ها در اجتماعات جنگلی و محدوده¬ی انتشار جغرافیایی آن¬ها ناشناخته مانده است [5].
در بین سه زون ارتفاعی تعریف شده از جنگل¬های هیرکانی (پست، کوهپایه¬ای و کوهستانی) [6، 4، 7، 8، 9]، جنگل¬های مناطق پست از ارزش بالای حفاظتی و مدیریتی برخوردار بوده و به¬نظر می¬رسد که برای مطالعات اکولوژیکی و پوشش گیاهی در اولویت باشند چرا که در این مناطق انسان با حذف عناصر طبیعی و جایگزینی عناصر دیگر جوامع آن را تا حد زیادی تغییر داده و یا در معرض نابودی قرار داده است [8]. به علت این تغییر، بسیاری از گونه¬های گیاهی به بقایایی از زیستگاه¬های مناطق پست، محدود شده¬اند [10].
پارک¬های جنگلی نور و سیسنگان که به ترتیب در شهرستان¬های نور و نوشهر واقع می¬باشند،‏ اگرچه در سال¬های اخیر مورد تخریب و آسیب شدید توسط دام و انسان قرار گرفته¬اند، با این وجود، جزء تنها بقایای جنگل¬های پست خزری هستند [11، 8]. با توجه به اهمیت این مناطق، شناخت و بررسی رویش-های طبیعی آن حائز اهمیت است.
تنوع زیستی تنها به مجموعه¬ای از گونه¬ها اشاره ندارد، بلکه به عنوان تغییرات میان ارگانیسم¬های زنده در تمام منابع خشکی، دریایی و دیگر اکوسیستم¬های آبی تعریف می¬شود. براساس تعریف دبیرخانه-ی کنوانسیون تنوع¬زیستی، تنوع¬زیستی به معنای قابلیت تمایز بین ارگانیسم¬های زنده از هر منبع شامل اکوسیستم¬های زمینی، دریایی و اکوسیستم¬های آبزی، همچنین شامل ترکیبات اکولوژی که بخشی از اکوسیستم¬ها را تشکیل می¬دهند، می¬باشد [12].
بحث تنوع زیستی از موضوعات بسیار مهم فعلی دنیا است. با تخریب منابع طبیعی و محیط زیست و کاهش مساحت آن¬ها شاهد انقراض گونه¬های گیاهی و جانوری و در نتیجه کاهش تنوع زیستی در دنیا هستیم. هریک از گونه¬ها آن¬چنان در اکوسیستم¬های جنگلی نقش حیاتی و اساسی را در زنجیره¬های غذایی بازی می¬کنند که نابودی یک گونه، تعادل حیات را در طبیعت برهم می¬زند. برنامه¬های زیست محیطی برای هر منطقه بدون شناخت وضعیت پوشش گیاهی آن منطقه و تنوع گونه¬ای آن ممکن نیست [3].
شناسایی پوشش گیاهی و بررسی فرم زیستی و جغرافیای گیاهی منطقه، ضمن اینکه اساس بررسی-ها و تحقیقات بوم¬شناختی در منطقه بوده و راهکاری مناسب برای تعیین ظرفیت بوم¬شناختی منطقه از جنبه¬های مختلف است، در عین حال، عامل مؤثری در سنجش و ارزیابی وضعیت کنونی و پیش¬بینی وضعیت آینده¬ی منطقه به شمار می¬رود که برای اعمال مدیریت صحیح، نقش بسزایی دارد [13].
تنوع زیستی جنگل منبع بسیار مهم و با ارزشی است، زیرا گونه¬های موجود در جنگل و ذخایر ژنتیکی تشکیل¬دهنده¬ی آن برای سلامتی و تأمین نیازهای بشر و سایر موجودات، حائز اهمیت بوده و قطعاً فقدان تنوع زیستی تهدید خطرناکی برای بقای انسان و سایر موجودات محسوب می¬شود [14].
تنوع زیستی در جنگل¬های شمال ایران بالا است. در بین کشورهای هم¬عرض ایران، جنگل¬های شمال ایران و شمال ترکیه که از عصر یخبندان به سلامت گذشته¬اند، دارای بهترین تنوع می¬باشند. پس از پایان عصر یخبندان، پیشروی جنگل به سمت اروپا از جنگل¬های شمال ایران و ترکیه آغاز شد و همین قدمت بیشتر سبب شده است که تنوع ژنتیکی گونه¬های چوبی شمال ایران بیشتر از اروپا باشد [15].