پایان نامه شناخت صنایع‌دستی به‌کار رفته در معماری‌سنتی دوره‌ی قاجار شهرستان اردکان با معرفی خانه‌ی تقدیری

اختصاصی از کوشا فایل پایان نامه شناخت صنایع‌دستی به‌کار رفته در معماری‌سنتی دوره‌ی قاجار شهرستان اردکان با معرفی خانه‌ی تقدیری دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:119

فهرست مطالب:
عنوان                                                                                                                     صفحه
مقدمه......................................................................................................................................1
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1 تعریف موضوع (تعریف مسأله، هدف از اجراء و کاربرد نتایج تحقیق).........................3
1-2 ضرورت انجام تحقیق....................................................................................................4
1- 3 سابقه تحقیق................................................................................................................4
1-4 سؤالات پژوهشی...........................................................................................................6
1-5 فرضیه............................................................................................................................6
1-6 روش تحقیق..................................................................................................................6
1-7 مراحل اجرای پروژه.......................................................................................................7
1-8 محدودیت‌های تحقیق..................................................................................................7
فصل دوم
ادبیات تحقیق.
2-1نگرشی بر معماری‌سنتی ایران.......................................................................................9
2-1-1 آرایه‌های معماری‌سنتی..................................................................................................11
2-1-2 اصول معماری ایرانی و تأثیر آن بر آرایه‌های معماری سنتی................................13
2-1-2-1    مردم‌واری............................................................................................................13
2-1-2-2پرهیز از بیهودگی .....................................................................................................14
2-1-2-2     نیارش................................................................................................................14
2-1-2-4 خودبستگی............................................................................................................15
2-1-3 تأثیر عوامل اقلیمی بر معماری‌ و آرایه‌های معماری سنتی..................................................15
2-2 درآمدی بر هنرهای سنتی ایران................................................................................17
2-2-1 صنایع‌دستی............................................................................................................19
2-2-1-1 ویژگی‌های صنایع‌دستی ...........................................................................................19
2-2-1    -2صنایع‌دستی از لحاظ روش و تکنیک تولید فرآورده‌های دستی....................................20
2-2-1-3 هنرهای دستی چوبی ایران ......................................................................................21
2-2-2 پنجره ....................................................................................................................21
2-2-2-1 در – پنجره ............................................................................................................22
2-2-2-2 پنجره ارسی .. .......................................................................................................23
2-2-2-3 روزن ....................................................................................................................24
2-2-3 کارکردهای پنجره ................................................................................................25
2-2-3-1    تزئین بنا ............................................................................................................25
2-2-3-2    شباک.................................................................................................................25
2-2-3-3    جام‌خانه..............................................................................................................26
2-2-3-4    منظر .................................................................................................................26
2-2-3-5    تهویه..................................................................................................................27
2-2-3-6    تأمین نور............................................................................................................27
2-2-4 نقش پنجره در نمای ساختمان......................................................................................32
2-2-5 نقش هندسه در شکل‌گیری.پنجره‌ها ............................................................................32
2-3 مصالح به کار رفته در هنر‌های‌سنتی وابسته به معماری سنتی...............................33
2-3-1 چوب و دلایل کاربرد آن در گره‌چینی............................................................................33
2-3-2 شیشه‌های رنگی در گره‌چینی .....................................................................................34
2-3-3 رنگ در معماری..........................................................................................................35
2-3-4 آهن در چلنگری.........................................................................................................35
2-3-4-1 آهن و چلنگری در قرآن...........................................................................................36
2-3-5 گچبری......................................................................................................................37
2-3-5-1 انواع طاقچه‌های گچی..............................................................................................38
2-3-5-2 یزدی بندی بااستفاده از گچ ....................................................................................39
فصل سوم
آشنایی با دوره قاجاریه و شهرستان اردکان
3-1 معرفی موقعیت تاریخی موضوع................................................................................41
3-1-1 سلسله قاجار...............................................................................................................41
 3-1-2 جامعه قاجاری............................................................................................................41
3-1-3 تربیت و اخلاق عمومی.................................................................................................43
3-1-4 هنر و معماری در دوره‌ی قاجاریه...................................................................................44
3-1-3-1 ویژگی‌های نقوش تزئینی هنر و معماری دوره‌ی قاجار...................................................49
3-2 موقعیت جغرافیایی موضوع.......................................................................................53
3-2-1 معرفی استان یزد........................................................................................................53
3-2-1-1-اطلاعات جغرافیایی استان یزد.................................................................................53
3-2-1-2-اطلاعات هواشناسی استان یزد................................................................................53
3-2-1-3-پیدایش و قدمت تاریخی استان یزد.........................................................................53
3-2-1-4-ویژگی‌های باستانی استان یزد.................................................................................54
3-2-2-شهرستان اردکان.......................................................................................................54
3-2-2-1-وجه تسمیه‌ی اردکان..............................................................................................54
3-2-2-2-اردکان در دوره‌ی قاجار .........................................................................................55
3-2-2-3-وضعیت اقتصادی اردکان در عهد قاجار....................................................................55
3-2-2-4-معماری اردکان در عهد قاجار..................................................................................56
3-2-2-5-وضعیت اجتماعی اردکان در عهد قاجار....................................................................56
3-2-2-6-وضعیت فرهنگی اردکان در عهد قاجار.....................................................................56
فصل چهارم
خانه‌تقدیری و تزئینات وابسته به معماری آن
4-1معرفی خانه‌ی تقدیری.................................................................................................58
4-2 معرفی هنرهای سنتی وابسته به معماری خانه‌‌ی تقدیری .......................................61
4-2-1- طاقچه‌های خانه‌ی تقدیری..........................................................................................61
4-2-2-شمشیری‌ها ..............................................................................................................62
4-2-3-تزیینات آجری..........................................................................................................63
4-2-4-تزئینات بادگیرها........................................................................................................64
4-2-5-تزیینات سنگی..........................................................................................................65
4-2-6-گره چینی و قواره‌بری.................................................................................................65
4-2-7-شباک...................................................................................................................... 67
4-2-8-چلنگری ..................................................................................................................67
4-2-9-ابزار زنی چوب...........................................................................................................69
4-2-10- تزئینات هشتی.........................................................................................................69
4-3-صنایع‌دستی شاخص خانه تقدیری..........................................................................71
4-3-1-چلنگری، (آهنگری سنتی) .........................................................................................71
4-3-1-1 چلنگری در یزد......................................................................................................71
4-3-1-2-تولیدات چلنگری ..................................................................................................72
4-3-1-3-ابزارهای مورد استفاده............................................................................................73
4-3-1-4- روش کار..............................................................................................................79
4-3-1-5-نشان‌دار کردن.......................................................................................................79
4-3-1-6-دلایل منسوخ شدن هنر چلنگری............................................................................80
4-3-1-7-فورجینگ، چلنگری صنعتی....................................................................................80
4-3-2-گره‌سازی..................................................................................................................81
4-3-2-1-تاریخچه گره‌سازی ...............................................................................................83
4-3-2-2-ابزارهای لازم برای ساخت گره‌چینی.......................................................................84
4-3-2-3- اتصالات گره‌چینی................................................................................................85
4-3-2-4-مراحل ساخت گره‌چینی .......................................................................................85
4-3-3-هنر قواره بری...........................................................................................................86
4-3-3-1-ابزار و تجهیزات ....................................................................................................87
4-3-3-2-روش کار..............................................................................................................87
فصل پنجم
نتیجه‌گیری و پینهادها
نتیجه‌گیری..........................................................................................................................89
پیشنهادات..........................................................................................................................91
منابع و مؤاخذ.....................................................................................................................92
منبع تصاویر.......................................................................................................................96
پیوست‌ها............................................................................................................................97
 
فهرست تصاویر
عنوان                                                                                                                     صفحه
تصویر 2-1 روزن‌های بالای پنج‌دری..................................................................................24
تصویر2-2 روزن‌های بالای سه دری..................................................................................24
تصویر2-3 جام‌خانه حمام سعیدا شهرستان اردکان بازمانده از عهد قاجار....................26
تصویر2-4 هندسه در هنر چلنگری..................................................................................33
تصویر2- 5 اجرای یزدی‌بندی ..........................................................................................39
تصویر4-1 پلان‌های همکف، زیر‌زمین و طبقه‌ی اول خانه‌ی تقدیری...............................58
تصویر 4-2 راه‌روی جنب تالار جنوبی...............................................................................62
تصویر 4-3 تالار جنوبی....................................................................................................62
تصویر 4-4 طاقچه‌های اتاق پنج‌دری................................................................................62
تصویر 4-5 و4-6 شمشیری‌های اطراف حیاط خانه‌ی تقدیری.......................................63
تصویر 4-7 قطار بندی لبه بام خانه‌ی تقدیری.................................................................64
تصویر4-8 بادگیر تالار ‌جنوبی..........................................................................................65
تصویر4-9گره‌چینی وقواره‌بری.........................................................................................65
تصویر4-10 قواره‌بری سه‌درها و پنج‌دری‌ها......................................................................67
تصویر4-11 شباک آجری پایاب.........................................................................................67
 تصویر4-12 شباک آجری زیرزمین .................................................................................67
تصویر4-13کوبه مردانه......................................................................................................68
 تصویر4-14 کوبه زنانه.......................................................................................................68
تصویر4-15 چفت در اتاق‌ها..............................................................................................69
 تصویر4-16 گل میخ در ورودی........................................................................................69
تصویر4-17ابزار زنی پائین چهارچوب درها .....................................................................69
تصویر4-18 و4-19  نمایی از یزدی بندی هشتی ............................................................70
تصویر 4-20 در اصلی........................................................................................................70
تصویر4-21چفت، گل‌میخ و میخِ در..................................................................................73
تصویر4-22 نمونه‌هایی از تولیدات چلنگری....................................................................73
تصویر 4-23 سندان تخت................................................................................................73
تصویر4-24 سندان دماغه................................................................................................74
تصویر 4-25 انبر دست ....................................................................................................74
تصویر4-26 انبردول .........................................................................................................74
تصویر4-27 انبر لول ........................................................................................................75
تصویر4-28و4-29 کج انبر...............................................................................................75
تصویر4-30 انبر تیزبر گیری ............................................................................................75
تصویر4-31 انبر سنبه گیری ............................................................................................76
تصویر4-32 انبر جول .......................................................................................................76
تصویر4-33 سندان تخت با تیغچه ..................................................................................76
تصویر4-34 تیزبر .............................................................................................................77
تصویر4-35سوهان ..........................................................................................................77
تصویر4-36 کفگیر ...........................................................................................................78
تصویر4-37 نمای کوره از روبروی ...................................................................................78
تصویر44-38 نمای پشت کوره.........................................................................................78
تصویر4-39و4-40 استادکار درحال ساخت گل میخ .....................................................78
تصویر4-41 نشان...............................................................................................................79

چکیده
از روزی که انسان به فکر ساخت محلی برای سکونت افتاد با توجه به اقلیم منطقه‌ای که در آن، بنا را برپا می‌کرد و فرهنگ خاص منطقه؛ تزئینات را هم در آن دخالت داد؛ از آن روز تاکنون فرهنگ و اقلیم بر تزئینات بناها تأثیر گذاشته است. صنایع‌دستی به کار رفته در خانه‌ی تقدیری شهرستان اردکان که از عهد قاجار به جا مانده از فرهنگ و اعتقادات مردم و تعصبات ملی و مذهبی زمان و اقلیم گرم و خشک و کویری منطقه، متأثر می‌باشد. صنایع‌دستی مورد نظر در این پژوهش شامل گره‌چینی و چلنگری است که این روزها در ورطه‌ی منسوخ شدن می‌باشد؛ معمار سنتی با استفاده از این صنایع دستی در بنا  به حفظ اعتقادات دینی و مذهبی و سازگاری با محیط کوشیده است. در این تحقیق به معرفی و شناساندن هر چه بیشتر این هنرهای سنتی و عناصر معماری منازل مسکونی عهد قاجار با تأکید بر خانه تقدیری پرداخته و با روش توصیفی- تحلیلی روش کار، ابزار، تولیدات و کارکرد این هنرها و کارکرد عناصر معماری را مورد بررسی قرار داده و ارتباط فرهنگ و اقلیم با هنرهای وابسته معماری‌سنتی را در آن جستجو کرده‌ایم.
کلید واژگان:
دوره‌ی قاجاریه، شهرستان اردکان، خانه‌ی تقدیری، صنایع‌دستی، معماری‌سنتی، گره‌چینی، چلنگری

معماری قاجار پهلوی

اختصاصی از کوشا فایل معماری قاجار پهلوی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

معماری قاجار پهلوی

معماری ایران از اواخر دوره قاجار و شروع دوره پهلوی دچار هرج و مرج و آشفتگی شد در این دوران ما شاهد احداث همزمان ساختمانهایی هستیم که هر کدام بیانگر یکی از مکاتب فکری دوره هایی مشخص از تاریخ ایران هستند :

کاخ مرمر به تقلید از معماری سنتی و عمارت شهربانی کل کشور به تقلید از تخت جمشید و ساختمانهای بلدیه ( شهرداری ) و پستخانه به شمال و جنوب میدان امام ( سپه ) به تقلید از معماری نئوکلاسیک فرانسه ساخته شدند .

در این دوره تلاش می شد که پیوندی بین سه طیف فکری به وجود آید :

ساختماهای وزارت امور خارجه ، اداره پست ، صندوق پس انداز بانک ملی را در واقع می توان به عنوان نمونه این گونه ساختمانهای التقاطی نام برد . این گرایشهای متفاوت و بعضا متضاد در معماری این دوره ناشی از اختلاف در گرایشهای سیاسی و ایدوئولوژیک این عصر از تاریخ ایران است که ریشه در جریانهای عقیدتی - سیاسی اواخر دوره قاجار و اوایل دوران پهلوی دارد .

جریانهای مذکور را می توان به سه دسته تقسیم کرد :

گروه اول ، سنت گرایان ، که اساس تفکر سیاسی و بینش دینی آنها هماهنگی دین با سیاست و احیاء و توسعه سنتهای هزار ساله جامعه ایرانی بود . پرچمداران این نهضت در آن برهه از زمان شیخ فضل الله نوری بود و بعد از ایشان سید حین مدرس ادامه دهنده راه وی گشت .

گروه دوم ، غرب گرایان ، که اساس ذهنیت آنها ، به گفته تقی زاده ، بر تقلید از فرق سر تا انگشت پا از غرب در همه شئون اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی بود . هسته اصلی این گروه را تحصیل کردگان ایرانی تشکیل می دادند که تازه از اروپا به ایران برگشته بودند .

گروه سوم ، ملی گرایان ، که بنیاد فکری آنها بازگشت به عظمت امپراتوری هخامنشی و ساسانی بود . این گروه فرهنگ اسلامی و فرهنگ اروپایی را غیر ایرانی می دانستند و بعنوان جایگزین آنها بازگشت به فرهنگ آریایی دوهزار و پانصد ساله با دین و مذهب بود.

که این امر ناشی از جریانهای به اصطلاح روشنفکرانه مادی گرایی و توسعه و ترویج نظریات سوسیالیسم و مارکسیسم در بین طبقه تحصیل کرده اروپا بود .

این دو جری فکری اثبات خود را در تخریب آثار گذشته می دید و سعی داشت هر چه را بوی گذشته می داد از بین ببرد .

در سایر شئون اجتماعی کشور نیز ما شاهد تقابل این بینشهای متفاوت هستیم . بعنوان مثال در ادبیات ، گروه غرب گرا ، تغییر خط فارسی به لاتین را - به سبک آتاتورک در ترکیه - علم کرد و گروه ملی گرا نیز عرب زدایی از خط و ادبیات فارسی را مطرح نمود و گروه سنت گرا برخود واجب دید که از سنت سعدی و حافظ و دیگر بلند پایگان آسمان ادب ایرانی پاسداری نماید.

در ادبیات به زعم مردان بزرگی چون استاد دهخدا ، استاد همایی و استاد فروزانفر و دیگر عزیزان اقدامات غرب گرایان و ملی گرایان بی نتیجه ماند و تحول جدیدی در ادبیات از بطن شعر و ادبیات سنتی تراوش کرده و رشد نمود .

لیکن در معماری به دلیل انتصاب غرب گرایان و تحصیل کردگان بوزار پاریس و بعدا مکتب فلورانس و رم در شهرسازی انگلستان و امریکا شد .

گرچه گودار و ماکسیم سیرو ازنظر تفکر ، ارزش زیادی برای معماری سنتی و تاریخ تحول آن قایل بودند و در این رهگذر خدمات ارزشمندی به ثبت تاریخ معماری ایرانی نمودند ولی خود شخصا از پیروان مکتب نئوکلاسیک و یا به عبارتی ملی گرایان نوین بودند . شاهد این واقعیت ، ساختمان موزه ایران باستان که تقلیدی از طاق کسری است .

غلبه مکتب غرب گرایان در مدارس معماری کشور ، کار را بدانجا کشید که توصیف مسجد جامع اصفهان ، میدان نقش جهان ، گنبد سلطانیه ، طاق کسری و تخت جمشید را باید از اروپاییان و ترجمه کتابهای آنها دریافت میکردیم .

دانشجویان و مهندسان معمار این مرز و بوم اقدامات هوسمان در پاریس و هوارد در انگلستان و کارهای میکل آنژ در فلورانس و رم را بهتر از کاخ گلستان ، مسجد شیخ لطف الله و کاخ سروستان می شناختند و اطلاعات مربوط به طاق کسری که از عجایب روزگار خود بوده برای متخصصین محدود به این بود که بنا در خاک عراق است .

نتیجه این انفعال فرهنگی ، بخصوص در زمینه معماری ، عرضه و تکمیل سبکهای مختلف معماری اروپا و امریکا در دهه های اخیر به کشور بوده است .

با تسلط فکری غرب گرایانه بر معماری کشور و فاصله گرفتن از معماری سنتی کار بدانجا کشید که تخریب بنا های گذشته در توسعه های جدید شهری و تخریب کاروانسراهای قدیمی در احداث جاده های بین شهری عملی پسندیده و تجدد گرایانه تلقی شد .

این وضع باعث گردید که بسیاری از بناهای باارزش متروک و یا مخروبه گردد

تعداد صفحات: 23

مقاله روابط خارجی ایران از قاجار تا 1320

اختصاصی از کوشا فایل مقاله روابط خارجی ایران از قاجار تا 1320 دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

تعداد صفحات :20

روابط اقتصادی و سیاست خارجی

جنگ­های ناپلئونی در دهه­ی نخست قرن نوزدهم (1179 تا 1279 ش) موجب تماس مجدد اروپاییان با ایران گردید. چون فرانسه و انگلستان خواهان روابط دوستانه با این کشور بودند و دولت روسیه بار دیگر به ایران تجاوز کرده بود، کمپانی هند شرقی بریتانیا به دنبال فترت دراز مدت سده­ی هجدهم (1079 تا1179 ش) در روابطش با ایران در سال 1801 م/1180ش پیمان­های دوستی و تجارت با دولت قاجار امضا کرد.

انگلستان با استفاده از قدرت نظامی در رسیدن به هدف­های دیپلماتیک و استراتژیکی خویش، در نیمه سده نوزدهم (1179 تا 1279 ش) تفوق تجاری خود در ایران را هم تثبیت نمود. داد و ستد بریتانیا با ایران در نیمه­ی نخست سده­ی نوزدهم (1179 تا 1279 ش) در خلیج فارس و نیز در مسیر بازارهای پر جمعیت شمالی سیر صعودی شتابنده­ای پیدا کرد. با استقرار تفوق سیاسی کمپانی هند شرقی در هندوستان، این شرکت در مبادلات تجاری با ایران در خلیج فارس به جای پارچه­های هندی، کالاها و پارچه­های انگلیسی را به ایران صادر کرد.

انگلستان در ضمن کالاهای خود را در مقادیر زیاد با کشتی تا دریای سیاه و بندر ترابوزان متعلق به عثمانی می­فرستاد و از آنجا از طریق خاک عثمانی به بازارهای تبریز و صفحات شمالی ایران وارد می­نمود. تبریز در این زمان بزرگ­ترین بازار تجارتی ایران بود. وقتی به دهه­ی 1850م می­رسیم، انگلستان بزرگ­ترین طرف تجاری ایران است. 50 درصد یا بیشتر صادرات و بیش از 50 درصد واردات ایران را در دست دارد.

در دوره­ی پنجاه ساله­ی مابین 1863م/ 1242ش و 1914م/ 1293ش رشته امتیازهایی در مورد بهره­برداری یا انحصار مواد خام و توسعه­ی زیربنایی از طرف دولت ایران به اتباع روس و انگلیس و دولت­های مزبور داده شد. در سال 1872 م/ 1251 ش، شاه ایران امتیاز احداث راه­آهن، خط­های تلگراف، کشتیرانی در رودخانه­ها، بهره­برداری از معادن و جنگل­های دولتی و کارهای زهکشی و آبیاری در ایران را به مدت هفتاد سال به بارون جولیوس دورویتر، از اتباع بریتانیا واگذار کرد و در امتیازنامه مقرر شده بود که رویتر در آینده برای گرفتن امتیاز بانک، احداث جاده­ها و خیابان و ایجاد کارخانه­ها نیز حق تقدم خواهد داشت. شاه همه­ی این امتیازها را تنها در ازای گرفتن 40 هزار پوند استرلینگ به رویتر واگذار کرده بود.

دو امتیاز دیگری که در اینجا شایان ذکرند، امتیاز تنباکو و امتیاز نفت است. ناصرالدین شاه در 1890م /1269ش، انحصار فروش توتون و تنباکو را به یک شرکت انگلیسی واگذار کرد. به دنبال آن، یک نهضت اجتماعی توده­ای آغاز شد و شاه را به الغای امتیاز ناچار ساخت. امتیاز دیگری که کمتر جنجال برانگیز بود، اما به همان اندازه سرنوشت­ساز شد، اجازه­ی مخصوصه­ای بود که شاه در ماه مه 1901 به ویلیام ناکسس دارسی داد؛ با این مضمون که به جهت تفتیش و تفحصص و پیدا کردن و استخراج و بسط دادن و حاضر کردن برای تجارت و نقل و فروش محصولات زیر که عبارت از گاز طبیعی و نفت و قیر و موم طبیعی باشد، در تمام وسعت ممالک ایران در مدت 60 سال از تاریخ امروز اعطا می­شود. دولت ایران در ازای این امتیاز 20 هزار پوند استرلینگ نقداٌ دریافت کرد و مقرر شد 16 درصد از سود خالص سالانه­ نیز به ایران تعلق گیرد. در 26 مه 1908 نفت در صفحات جنوبی ایران کشف شد و شرکت نفت انگلیس و ایران که تمامی سهام آن به دولت بریتانیا تعلق داشت، برای این منظور تأسیس گردید. علاوه بر سودی که از این امتیازها عاید بریتانیا شد، بر حجم مبادلات تجاری آن کشور با ایران به مقدار زیادی افزوده شد و این روند صعودی تا جنگ جهانی اول ادامه یافت. جمع داد و ستد دو کشور که در سال 1875 م/1254 ش، به 7/1 میلیون پوند استرلینگ می­رسید، در 1895م/ 1274ش، به 3 میلیون  و در 1914م/ 1293ش، به 5/4 میلیون پوند رسید. تراز تجارت خارجی 20 درصد به سود بریتانیا بود. به دلیل رشد روزافزون سهم روسیه در تجارت خارجی ایران، افزایش مطلق سهم بریتانیا در تجارت ایران روند نزولی یافته بود و از 50 درصد در دهه­ی 1850م، به 33 درصد در 1903 و 20 درصد در 1914 کاهش یافت و حدود نیمی از این حجم داد و ستد در اختیار هند بریتانیا بود. سهم امپراطوری بریتانیا در صادرات به ایران از این بالاتر بود و به 25 درصد می­رسید. بنا به برآورد تقریبی لیتن، سرمایه­گذاری بریتانیا در ایران از 1860 تا 1913 در شرکت­های نفتی، تسهیلات، حمل و نقل، تلگراف و فرش به 10 میلیون پوند استرلینگ بالغ می­شد.

روابط تجاری با روسیه:

روسیه بین سال­های 1801 و 1828 در دو جنگ با ایران و پیروزی بر این کشور، بخش وسیعی از قلمرو ایران را جدا نمود. در نخستین جنگ، مناطق پهناوری از جمله باکو را به خاک خود ضمیمه ساخت و حقوق گمرکی 5 درصد را برای خود تعیین نمود. به دنبال پیروزی نظامی روسیه، بر منافع اقتصادی آن کشور در ایران افزوده شد. بنا به بعضی برآوردها، صادرات روسیه به ایران در فاصله­ی سال­های 1758-1760 تا 1826 ده برابر افزایش یافت. در نیمه­ی قرن نوزدهم، ایران 900 هزار روبل کالا به روسیه صادر کرد و روسیه در عوض 3/5 میلیون روبل کالا به این کشور صادر نمود. با این حساب یک دهم واردات و یک سوم صادرات ایران در اختیار روسیه بود که اگر این­طور باشد، با سال 1800 تفاوت چندانی نکرده است. روسیه بعد از سال 1850 بر تفوق تجاری و سیاسی خود در ایران افزود. این امر تا حدی ناشی از صنعتی شدن روسیه و تا حدی توسعه­طلبی آن در آسیای میانه  و ایران بود. در بازار ایران برای کالا و اقدام محصولات کشاورزی روسیه تقاضا ایجاد شد و ایران به بازاری برای کالاهای صنعتی روسیه تبدیل گردید و روسیه هم از حالت فشار نظامی کاست و به وسایل مسالمت­آمیز و رخنه­ی اقتصادی متوسل شد. سیاستی که ماروین انستز، آن را امپریالیسم روبل نامیده است. روس­ها هم مانند انگلیسی­ها در صدد کسب امتیاز، نفوذ در نهادها و افزایش داد و ستد با ایران برآمدند. مهمترین امتیازهایی که روس­ها از ایران گرفتند، امتیاز شیلات دریای خزر، جاده­سازی، احداث خط­های تلگراف، راه­آهن و ایجاد بانک بود. بانک استقراضی، روسیه یکی از نهادهای کلیدی و عامل نفوذ روسیه در ایران بود که در سال 1801 ایجاد گردید و به زودی املاک زیادی نیز به رهن گرفت، وارد معاملات تجاری شد و وام­های سنگینی به دولت قاجار داد.

بانک استقراضی در سال 1914 معادل 127 میلیون روبل سرمایه داشت که از همه­ی سرمایه­گذاری­های دولت بریتانیا و اتباع آن در ایران در آستانه­ی جنگ جهانی افزون­تر بود. نقطه­ی عطف صعود روسیه و دستیابی به تفوق در ایران، دهه­های 1880 و 1890 بود. روسیه حتی در سال 1895 به عنوان طرف عمده­ی تجاری ایران با انگلستان برابری می­کرده است (اگر نگوییم از آن پیشی گرفته بود). این فاصله در دهه­ی بعد زیادتر شد. در سال 1914 برتری روسیه در این زمینه امری مسلم بود. روسیه 56 درصد واردات ایران و 72 درصد صادرات آن را در اختیار داشت. این ارقام برای بریتانیا به ترتیب 28 درصد و 13 درصد بود. تراز بازرگانی با ایران نیز به تدریج به نفع روسیه شد و در 1910-1914 کسری تجاری ایران با روسیه به یک میلیون پوند رسید. سلطه­ی بی­حد و مرز روسیه بر عرصه­ی اقتصادی، در آستانه­ی جنگ جهانی اول به صراحت توسط انتز بیان شده است؛ ایران تا حد چشم­گیری در مدار اقتصاد روسیه قرار داشت و بخشی از اقتصاد آن کشور محسوب می­شد.