قبل از آغاز بحث باید سه روش فرمول نویسی راتوضیح داد.شاید آشناترین روش استفاده از درصد وزنی هریک از اکسیدهادر فرمول باشد، این روش برای تبدیل فرمول به وزن مواد اولیه مورد نیاز ضروری است.
برای فهم رفتار یک لعاب وخواص آن دا نستن تعداد مولهای اکسیدهای تشکیل دهنده لعاب اطلاعات بیشتری را ارائه می دهد،چنین فرمولی را فرمول مولی یا مولکولی می نامند.
روش آخر استفاده از فرمول زگر است.اگرچه این فرمول بافرمول مولی رابطه دارد و میتوان آن را به سهولت از فرمول مولی استنتاج کرد، اما ظا هر آن متفاوت است ونیازبه توضیح دارد این روش نمایش اغلب درفرمولاسیون ترکیب لعاب به کار می رود زیرا دارای مزایایی درفهم ارتباط یک لعاب با لعاب دیگر است درفرمول زگر، اکسیدهای حاضر در سه گروه قرار میگیرند. اکسیدهای بازی، یعنی اکسیدهای تک ودو ظرفیتی درگروه اول ، اکسیدهای خنثی یا سه ظرفیتی درگروه دوم واکسیدهای اسیدی یا اکسیدهای چهار وپنج ظرفیتی درگروه سوم قرار میگیرند.
اکسیدهای قلیایی اکسیدهای تک ودوظرفیتی هستند که طبق نظریهای زاخاریاسن در ساختارشیشه نقش دگرگون سازی را بازی می کنند.اکسیدهای خنثی اکسیدهای سه ظرفیتی مانند آلومینا و اکسید بور هستند دربرخی از لعابهای دمای بالا سیلیس تنها اکسید اسیدی است.لعابهای دیگر میتوانند دارای اکسیدهای دیگر چهار و پنج ظرفیتی باشند.
برروی لعابهایی که درمخروط 5 یا بالاتر پخته میشوند، فرمول زگر روش مناسبی برای بیان ترکیب لعاب است . دراین روش اکسیدهای گدازآور در ستون دگرگون سازها قرار میگیرند و مجموع آن ها برابر واحد است.
2-2-نقش اکسیدها:
بیشترعناصرجدول تناوبی در لعاب ها مورد استفاده قرار گرفته اند، دراین میان اکسیدهای متداول ترعبارتنداز: li2o ، Na2o، K20 /Mgo ، Cao ، Pbo، Zno، Sro، Bao /B2o3، Al2o3، Zro2،Sio2 /
گاهی اکسیدهای دیگر نیزاستفاده می شوند وگاهی نیز فلور جایگزین اکسیژن میشود.
در یک فرمول هر اکسید نقش دارد. سیلیس مهمترین اکسید است. سیلیس به تنهایی تشکیل شیشه می دهد مشروط به این که در دمای بالا قرار گیرد.
درتمام دماها به عنوان یک گداز آور قابل استفاده است.Na2o
فعال ترین گداز آور قلیایی است .درموارد دیگر شبیه سود است. Li2o
است و اغلب جایگزین یکدیگر میشوند.Na2o بسیار شبیه بهK2o
این دو تفاوت هایی نیز باهم دارند.پتاس براقیت لعاب رابیشتر افزایش می دهد. اکسیدهای در دمای بالا گداز آورهای فعالی هستند. اما ممکن (Cao،Bao ،Mgo، Sro) قلیایی خاکی
مانع از ذوب شوند. حتی 1100C است در زیر دمای
به سهولت در دسترس وارزان است. نقش اصلی آنCao. هستند Cao بیشترلعاب ها حاوی
گدازآوری است عملکرد آن ناشی ازگرانروی پایین آن در لعاب مذاب است.پس اگر چه ممکن
است درلعاب های دما بالاگداز آور اصلی باشد، امادر لعاب های دما پایین باید با گداز آورهای
مورد استفاده قرار گیرد تاایجاد ذوب نکند.pbo ، Zno یا Na2 دیگر مانند
است وهنگامیCao تا حدی قابل ذوبترازSro است.Cao عملکرد قلیایی هایی دیگر مشابه
به عنوان یک گدازآور دربالای1000 Znoقرارگیرد. که یک گداز آور فعال مورد نیاز باشد می تواند مفید است. به علاوه هنگامی که مقدار آن کم است به عنوان کاتالیزوری بر روی ذوب اکسیدهای دیگر عمل میکند.
اکسید سرب یک گداز آور فعال تا دمایC 1150 است.در دماهای بالاترفررایت آن زیاد است،به مقدار زیادی سمی است. اکسید بور در تمام دماها موثر است و به تنهایی شبکه ساز است در ضمن اکسیدبور ضریب انبساط حرارتی لعاب را کاهش میدهد.
کار پذیری لعاب رابهبود میبخشد.تنها لعاب هایی فاقد آلومینا هستند که بخواهیم Al2o3
در حین سرد کردن در آنها بلورهایی ایجاد کنیم.آلومینا گرانروی لعاب را افزایش می دهد،
بنابراین از ثره کردن لعاب بر روی سطوح عمودی جلوگیری می کند.سختی،دوام واستحکام کشش را بهبود می بخشد.مقدار زیاد آن باعث ماتی می شود.
عمدتا به عنوان اپک کننده مورد استفاده قرار می گیرد لیکن مقادیرکم آن Zro2 (کمتراز%0.5)مقاومت دربرابر قلیایی ها را افزایش می دهد.
لعاب فلز
مقدمه:
پیشرفت صنعت لعاب مرهون عوامل متعددی است که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود :
1) تولید ورق های سردنورد ویژه لعابکاری در دنیا و اخیراً در ایران .
2 ) استفاده از روش الکترواستاتیک و کاربرد لعاب به صورت لعاب ( خشک ) بدون نیاز به مراحل چربی زدایی .
3 ) کاربرد روز افزون تئوریهای علمی .
4 ) به ثمر نشستن تحقیقات محققین در واحدهای گوناگون و رو به گسترش لعابکاری .
5) تأسیس آکادمیهای مختلف آموزش لعابکاری و ایجاد زمینه های علمی آن در دانشگاه های مختلف دنیا و اخیراً در ایران .
علاوه بر موارد فوق الذکر ، تأثیر عوامل اقتصادی را نیز بر صنعت لعابکاری نمی توان نادیده انگاشت ، چرا که امروزه تهیه ورق های مخصوص لعابکاری نسبت به گذشته سریع تر و با هزینه نازلتری صورت می گیرد و همچنین میزان اتلاف پودر لعاب و درصد ضایعات محصول در روش الکترواستاتیک بسیار ناچیز بوده و از طرفی میزان مصرف پودر در این روش بسیار کمتر از لعاب مصرفی در سایر روش ها می باشد و در کنار آن خطاهای فردی نیز به حداقل ممکن می رسد در حال حاضر کشورهای آلمان ، انگلستان ، هلند ، بلژیک ، سوئیس و ترکیه از تولید کنندگان عمده پودرهای لعاب الکترواستاتیک می باشند .
البته در ایران نیز تحقیقاتی در زمینه تولید پودر لعاب صورت گرفته که امید می رود در آینده ای نزدیک ، نیاز به سایر کشورها در این زمینه به حداقل میزان خود برسد . قابل ذکر است که در خلال دهه های گذشته کاربرد لعاب به صورت مستقیم ، یعنی بدون نیاز به لعابهای آستری تنها بر سطوح کاملاً صاف و هموار امکان پذیر بوده ، اما امروزه به کمک روش های جدید استفاده از آن بی هیچ مشکلی بر قطعات فرم دار نیز رایج است .
از آنجایی که کیفیت محصولات لعابکاری شده به شدت تحت تأثیر نوع ورق و لعاب می باشند ، امروزه با تولید ورق هایی با درصد کربن ناچیز و لعابهای مرغوب گام مؤثری در جهت تولید محصولاتی با کیفیت بهتر برداشته شده است . در حال حاضر لعابهای تولید شده از دوام ، استقامت و پایداری خوبی برخوردارند و همچنین میزان عناصر خارج شده از آنها در خلال عملیات پخت بسیار ناچیز است .
این مسئله به ویژه در مورد موادی که کمتر در طبیعت یافت می شوند و از طرفی وجود و حفظ آنها در لعاب به منظور ایجاد خصوصیاتی ویژه ضروری است اهمیت خاصی پیدا می کند .
امروزه حفاظت سطوح فلزی به کمک لعابکاری به گونه ای وسیع جایگزین سایرروش های حفاظتی فلزات از جمله آبکاری، رنگ زدن و ... گردیده است ، چرا که لعابکاری سطوح فلزی نه تنها آنها را در مقابل عوامل مختلف فرسایش مانند خوردگی ، زنگ زدن و ... . حفاظت می کند بلکه سبب جلا ، زیبایی و شفافیت خاص در این سطوح می گردد و علاوه بر آن مشکلات شستشو و نظافت محصول را به حداقل ممکن می رساند .
لعابها به واسطه عایق بودن از ایجاد پیل های الکتروشیمیایی موضعی در سطوح فلزی ممانعت نموده و در نتیجه مانع خوردگی فلز می گردند . از طرف دیگر پایداری و مقاومت زیاد لعاب در برابر اکسیداسیون ( ترکیب با اکسیژن ) سطح فلز را در مقابل زنگ زدن به خوبی حفظ می کند . به غیر از موارد ذکر شده تلفیق صنعت لعابکاری با هنر ، انگیزه ، ذوق و سلیقه ، بشر قرن بیستم را به خلق آثاری بدیع که تحسین هر بیننده ای را بر می انگیزد واداشته که این عامل نیز سبب پیشرفت صنعت لعابکاری گردیده است
تعداد صفحات: 25
لعاب
پوششهای سرامیکی از لایههای نازک شیشه که سطح کاشیها را میپوشانند. ساخته شده اند. این پوشش با پاشیدن محلول سوسپانسیون بدست آمده از خرد کردن قریبها با آب و سایر ترکیبات مربوط. بر روی بدنه سرامیک که به صورت بیسکویت درآمده یا فقط خشک شده به کار برده میشود
تعریفی که از لعاب و فریب توسط Emiliani در TECNOLOGIA DEI PROCESSI CERAMICI بیان شده است. به شرح زیر میباشد:
فریبها یا لعاب:
به پوششهای ترانسپارنت انواع کاشی با ظروف سرامیکی فاینس (تزئینی) لعاب خورده و نیز ارتن ور آهکی مربوط میشود. نوع خاصی از لعاب که (فریت ترانسپارنت) نامیده میشود. به صورت لایههای نازک برای تزیین رو لعابی به کار میرود تا به کاشی و ظروف سرامیکی تزنینی ماجولیکا، درخشندگی بیشتری بدهد
لعابها: این اصطلاح به کلیه پوششهای بسیار اوپک، کدر (opaque) شیشه ای اطلاق میشود. نوع خاصی آن لعابی است که (ماجولیکا) نام دارد و به صورت لایههای نسبتا ضخیم بر روی بیسکویت Faenza به کار میرود تا به محصول نهایی، ظاهری سفید و درخشان بدهد. کدری لعاب با وارد کردن یک اوپک کننده سیلیکات زیرکونیم، اکسید قلع، اکسید تیتانیم به درون ترکیب، پخش و سرد کردن با ریختن داخل آب حاصل میشود
فهرست مطالب
لعاب
1
فریبها یا لعاب
1
مکانسیم تشکیل شیشه و فرمولاسیون
2
مواد خام و تاثیر آن بر خصوصیات لعاب
8
A سیلیس (وزن مولکولی 60.1=sio2)
B- انیدریدبوریک (وزن ملکولی 69.6=B2O3)
C- اکسید سرب (وزن مولکولی 223.2=pbo)
D- مواد قلیایی (وزن مولکولی 94.2=K2O
E - اکسید کلسیم (وزن مولکولی 56.1=CaO)
F- اکسید آلومینیوم (وزن مولکولی 101.94=Al2O3 )
G- اکسید باریم (وزن مولکولی 153.4=BaO)
H-اکسید منیزیوم (وزن مولکولی 40.3=Mgo)
اکسید روی (وزن مولکولی 81.4=ZnO)
L- اکسید تیتانیم (وزن مولکولی 80.1=TiO2)
M - اکسید قلع- (وزن مولکولی 150.7=SnO2)
فریتهای شفاف یا ترانسپارنت براق و ویسکوز (معمولا (فریت ترانسپارنت) نامیده میشود)
فریتهای ترانسپارنت براق با قابلیت ذوب متوسط
مواد کمک ذوب یا flux (سرب دار و بدون سرب)
خصوصیات و موارد استفاده لعابها
فرمولاسیون لعاب بر طبق تکنولوژی تولید و ساخت کاشی
تعداد صفحات: 36
لعاب فلز
مقدمه پیشرفت صنعت لعاب مرهون عوامل متعددی است که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود :
تولید ورق های سردنورد ویژه لعابکاری در دنیا و اخیراً در ایران . استفاده از روش الکترواستاتیک و کاربرد لعاب به صورت لعاب ( خشک ) بدون نیاز به مراحل چربی زدایی . کاربرد روز افزون تئوریهای علمی .
به ثمر نشستن تحقیقات محققین در واحدهای گوناگون و رو به گسترش لعابکاری . ) تأسیس آکادمیهای مختلف آموزش لعابکاری و ایجاد زمینه های علمی آن در دانشگاه های مختلف دنیا و اخیراً در ایران .
علاوه بر موارد فوق الذکر ، تأثیر عوامل اقتصادی را نیز بر صنعت لعابکاری نمی توان نادیده انگاشت ، چرا که امروزه تهیه ورق های مخصوص لعابکاری نسبت به گذشته سریع تر و با هزینه نازلتری صورت می گیرد و همچنین میزان اتلاف پودر لعاب و درصد ضایعات محصول در روش الکترواستاتیک بسیار ناچیز بوده و از طرفی میزان مصرف پودر در این روش بسیار کمتر از لعاب مصرفی در سایر روش ها می باشد و در کنار آن خطاهای فردی نیز به حداقل ممکن می رسد .
در حال حاضر کشورهای آلمان ، انگلستان ، هلند ، بلژیک ، سوئیس و ترکیه از تولید کنندگان عمده پودرهای لعاب الکترواستاتیک می باشند . البته در ایران نیز تحقیقاتی در زمینه تولید پودر لعاب صورت گرفته که امید می رود در آینده ای نزدیک ، نیاز به سایر کشورها در این زمینه به حداقل میزان خود برسد . قابل ذکر است که در خلال دهه های گذشته
از آنجایی که کیفیت محصولات لعابکاری شده به شدت تحت تأثیر نوع ورق و لعاب می باشند ، امروزه با تولید ورق هایی با درصد کربن ناچیز و لعابهای مرغوب گام مؤثری در جهت تولید محصولاتی با کیفیت بهتر برداشته شده است . در حال حاضر لعابهای تولید شده از دوام ، استقامت و پایداری خوبی برخوردارند و همچنین میزان عناصر خارج شده از آنها در خلال عملیات پخت بسیار ناچیز است .
این مسئله به ویژه در مورد موادی که کمتر در طبیعت یافت می شوند و از طرفی وجود و حفظ آنها در لعاب به منظور ایجاد خصوصیاتی ویژه ضروری است اهمیت خاصی پیدا می کند.
امروزه حفاظت سطوح فلزی به کمک لعابکاری به گونه ای وسیع جایگزین سایر روش های حفاظتی فلزات از جمله آبکاری، رنگ زدن و ... گردیده است ، چرا که لعابکاری سطوح فلزی نه تنها آنها را در مقابل عوامل مختلف فرسایش مانند خوردگی ، زنگ زدن و ... . حفاظت می کند بلکه سبب جلا ، زیبایی و شفافیت خاص در این سطوح می گردد و علاوه بر آن مشکلات شستشو و نظافت محصول را به حداقل ممکن می رساند . لعابها به واسطه عایق بودن از ایجاد پیل های الکتروشیمیایی موضعی در سطوح فلزی ممانعت نموده و در نتیجه مانع خوردگی فلز می گردند .
از طرف دیگر پایداری و مقاومت زیاد لعاب در برابر اکسیداسیون ( ترکیب با اکسیژن ) سطح فلز را در مقابل زنگ زدن به خوبی حفظ می کند . به غیر از موارد ذکر شده تلفیق صنعت لعابکاری با هنر ، انگیزه ، ذوق و سلیقه ، بشر قرن بیستم را به خلق آثاری بدیع که تحسین هر بیننده ای را بر می انگیزد واداشته که این عامل نیز سبب پیشرفت صنعت لعابکاری گردیده است
تعداد صفحات: 22