لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعدادصفحه:11
به طور متوسط برای 8 نفر از هر 10 نفری که چند تا از این علایم را دارند، احتمال بزرگی خوشخیم پروستات (BPH) مطرح میشود. البته ممکن است این افراد دچار بیماری جدیتری چون سرطان پروستات باشند که احتمال آن کمتر است. بنابراین اگر پاسخ شما به هر یک از موارد بالا مثبت است، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
BPH چیست؟
غده پروستات، غدهای به اندازه یک گردوی کوچک در بدن مردان است که بین مثانه و پیشابراه قرار دارد. یعنی بعد از گردن مثانه و در ابتدای مجرای ادراری یا همان پیشابراه، این پروستات شبیه یک کلوچه دونات گرد وجود دارد و در واقع پروستات، خود بخشی از این مجرا را تشکیل میدهد. تحت تأثیر بعضی عوامل، این غده شروع به بزرگ شدن (هایپرپلازی) میکند تا جایی که حتی میتواند به پیشابراه فشار بیاورد و آن را مسدود کند و به این ترتیب باعث کاهش نیرو و جریان ادرار یا حتی عدم جریان ادرار شود.
اما این بزرگ شدن خوشخیم است؛ یعنی سرطانی نیست و در ضمن باعث ایجاد سرطان نیز نمیشود. هرچند حالتهایی هم وجود دارد که یک مرد همزمان دچار BPH و سرطان پروستات باشد.
بالا رفتن سن، عامل بزرگی پروستات
هنگامی که یک مرد به میانسالی میرسد، غده پروستات شروع به بزرگ شدن میکند و این بزرگ شدن با افزایش سن ادامه پیدا میکند. طبق آمار به دست آمده، در حدود 60 سالگی، نیمی از مردان آمریکایی دچار BPH هستند و برآورد شده است که در حدود 85 سالگی، 90 درصد آنها به این بیماری دچار میشوند.
بزرگی پروستات به خودیخود مشکلساز نیست. اما اگر پروستات به بزرگ شدن ادامه دهد میتواند باعث فشرده شدن پیشابراه و محدود شدن جریان ادرار شود. یعنی دیوارههای داخلی کلوچه دونات شروع به بزرگتر شدن میکنند و به تدریج پروستات به صورت سدی در برابر جریان ادرار قرار میگیرد. در چنین شرایطی مثانه ناچار است ادرار را با فشار از پیشابراه باریکشده خارج کند که در این صورت عضلات جوار مثانه شروع به قوی و کلفتتر شدن میکنند و این باعث میشود که هم جدار مثانه بسیار حساس شود و هم حجم داخلی آن کم شود، به طوری که حتی نتواند مقدار کمی از ادرار را در خود نگه دارد.
علایم BPH
با توجه به توضیحاتی که داده شد، میتوان علایم BPH را به 2 دسته تقسیم کرد:
1- آن دسته علایمی که مربوط به تنگی یا انسداد پیشابراه هستند، مثل:
اشکال در شروع دفع ادرار
جریان خفیف ادرار و قطع و وصل شدن آن
چکیدن ادار بعد از اتمام دفع (یعنی برای ادرار کردن به دستشویی میروید ولی هر چه صبر میکنید ادرارتان نمیآید، در حالیکه همچنان احساس ادرار دارید. بعد از چند مدت تازه ادرارتان شروع به آمدن میکند ولی به صورت باریکهای نخیشکل از ادرار و تازه در حین آمدن همین باریکه هم چند بار جریان قطع و وصل میشود و بالاخره بعد از اینکه احساس کردید دیگر ادرار ندارید، هنوز جریان ادرار به صورت قطره قطره میآید و موجب آزارتان میشود.)
2- آن دسته علایمی که ناشی از تغییرات ثانویه در مثانه هستند، مثل:
احساس فوریت در دفع ادرار
دفع مکرر ادرار
احساس عدم تخلیه کامل مثانه بعد از دفع ادرار
بیدار شدن مکرر از خواب جهت دفع ادرار
همانطور که گفته شد، پروستات بزرگشده مثل یک سد در جلوی جریان ادرار قرار دارد. از طرفی کلیهها به صورت طبیعی و بیخبر از این اتفاقات همچنان ادرار تولید میکنند و مثانه به تدریج پر میشود و برای دفع ادرار متوسل به زور شود. پس در نتیجه شروع به قوی و کلفتتر کردن عضلات خود میکند. در حالیکه این کار نتیجه معکوسی دارد، چون باعث میشود حجم مثانه کمتر شود و در برابر مقدار ادرار کمتری احساس پربودن کند. از طرف دیگر تجمع ادرار و راکد ماندن آن پشت پروستات و در مثانه، باعث میشود مواد موجود در ادرار روی جدار مثانه تأثیر بگذارند و آن را حساس کنند. این ادرار باقیمانده مستعد عفونت و سنگ مثانه هم هست و اینها باعث به وجود آمدن علایم فوق میشوند.
هنگامی که مثانه بسیار حساس شود به طوری که نتواند ادرار را در خود نگه دارد، بیمار دچار بیاختیاری ادرار میشود.
فرد به علت کاهش حجم مثانه احساس فوریت میکند، یعنی احساس میکند اگر زود به دستشویی نرود ادرارش خودبهخود تخلیه و دفعات دفع ادرارش هم بیشتر میشود.
سوزش یا درد در هنگام دفع ادرار در مواردی چون عفونت مثانه و سنگ مثانه دیده میشود.
مشاهده خون در ادرار میتواند نشانه BPH باشد، ولی اغلب مردانی که دچار این بیماری هستند در ادرارشان خون دیده نمیشود.
آیا میتوان این علایم را نادیده گرفت؟
علایم BPH شبیه علایم بیماریهای جدیتری مثل عفونت مثانه، سرطان مثانه و سرطان پروستات است. به همین جهت در صورت بروز چنین علایمی حتماً با پزشک خود مشورت کنید. با اینکه BPH خوشخیم است و سرطان نیست و ایجاد سرطان نیز نمیکند، اگر به آن توجه نشود میتواند به مثانه و کلیهها صدماتی جدی مثل: عفونت مثانه، سنگ مثانه و تخریب غیر قابل برگشت کلیه به علت پس زدن ادرار به درون کلیه وارد کند.
درمان
از آن جایی که این بیماری میتواند باعث عفونت مجاری ادراری شود، یک پزشک قبل از درمان خود BPH، معمولاً عفونت احتمالی را توسط آنتیبیوتیکها درمان میکند.
در یکسوم موارد خفیف بیماری، علایم BPH بدون درمان و بعد از مدتی خودبهخود برطرف میشود؛ بنابراین در مواردی که علایم بیماری برای فرد قابل تحمل است، پزشکان غالباً درمانی را توصیه نمیکنند و تنها بیمار را تحت نظر میگیرند تا در صورت پیشرفت علایم یا تهدید سلامتی بیمار، درمان را آغاز کنند.
برای درمان BPH راههای مختلفی وجود دارد که یکی از این راهها استفاده از دارو است. اما داروها در تمامی بیماران مؤثر واقع نمیشوند و درضمن با قطع دارو پروستات دوباره شروع به بزرگ شدن میکند. از جمله داروهایی که در BPH استفاده میشوند میتوان فیناستراید (Finasteride) و پرازوسین (Prazosin) را نام برد.
فیناستراید
این قرص که برای برطرف کردن علایم BPH به کار میرود، به طور خوراکی مصرف میشود.
این دارو با برخی داروهای ضد فشار خون، هورمونهای مردانه با عصاره نخل ارهای و ... تداخل دارویی دارد؛ بنابراین مصرف هر دارویی را به پزشک خود اطلاع دهید.
از عوارض جانبی آن میتوان بزرگ و دردناک شدن پستانها، ضایعات پوستی و مشکلات جنسی را نام برد.
تا 6 ماه بعد از اتمام دوز کامل فیناستراید، از اهدا خون پرهیز کنید؛ٰ چون تزریق خونی که حاوی فیناستراید است برای خانمهای حامله ضرر دارد.
پرازوسین
این دارو به صورت کپسول خوراکی موجود است.
مصرف این کپسول همراه غذا میتواند به کاهش عوارض جانبی آن کمک کند.
در صورت مصرف این دارو فشار خون خود را به طور منظم چک کنید.
فیتوگرافی یا گیاهدرمانی، یکی دیگر از روشهای درمانی برای BPH است. که در این روش از گیاهان یا عصاره آنها برای درمان بیماری استفاده میشود. از جمله این داروها میتوان پوسته پیجئوم آفریکانوم (Pygeum Africanum)، ریشه اکیناسه پورپورا (Echinacea Purpurea) و میوه گیاه نخل ارهای (Saw Palmctto)، را نام برد. مکانیسم اثر این گیاهان ناشناخته است.
روشهای دیگری نیز وجود دارد که تنها برخی از علایم بیماری را برطرف میکنند و درواقع BPH را به طور کامل درمان نمیکنند و تنها در بیمارانی که جراحی در آنها امکانپذیر نیست، استفاده میشود. این روشها که کمتهاجمی نامیده میشوند، شامل موارد زیر هستند:
1- درمان با لیزر
2- تبخیر الکتریکی پروستات از راه پیشابراه (TVNA)
3- افزایش دما توسط مایکروویو
4- کندن یا جداکردن (ablation) سوزنی پروستات از راه پیشابراه
5- کاهش حجم پروستات با استفاده از فراصوت متمرکزشده با شدت بالا (HIFU). یعنی با استفاده از تجمع امواج صوتی حجم پروستات را کم میکنند
6- استنتهای داخل پیشابراهی
7- گشاد کردن پروستات توسط بالون از راه پیشابراه.
اما درمان به طریق جراحی بهترین راه حل برای بیماران مبتلا به BPH است. در این روش تنها قسمتی از پروستات که بزرگ شده (قسمت میانی) و به پیشابراه فشار میآورد برداشته میشود.
روشهای مختلف جراحی
1- تراشیدن و برداشتن قسمتی از پروستات از راه پیشابراه (TURP). در این روش داخلیترین قسمت پروستات (قسمت میانی) برداشته میشود. برای این کار وسایل پیشرفتهای مثل وسایل جراحی لاپاروسکوپی از طریق مجرا به پروستات میروند و ذره ذره از داخل، پروستات را میتراشند و به اصطلاح کانال باز میکنند. در این روش، جراحی باز انجام نمیشود و بیمار زودتر از بیمارستان مرخص میشود.
2- برش دادن پروستات از راه پیشابراه. در این روش با ایجاد 1 یا 2 برش در غده پروستات، فشار داخلی پروستات کاهش مییابد و به اصطلاح این برشها باعث میشوند که پروستات کمی بازتر و مجرا گشادتر شود. این روش کمتر از روش TURP تهاجمی است، اما روش TURP به علت آنکه بیشتر مؤثر واقع میشود، توسط بسیاری از پزشکان به عنوان روش انتخابی، برگزیده میشود. اما از این روش معمولاً در مواردی که بزرگ شدن پروستات اندک باشد استفاده میشود که در این صورت مؤثر بودن آن به اندازه TURP خواهد بود.
3- جراحی باز ساده پروستات (پروستاتکتومی). از این روش در مواردی که پروستات خیلی بزرگ شده باشد استفاده میشود. در این روش بسته به تکنیک عملی، یک برش در قسمت پایین شکم و زیر مثانه داده میشود و پروستات که مثل یک گردوی بزرگ شده است، خارج میشود. سپس بقیه مجرای ادرار به گردن مثانه وصل میشود تا جای خالی پروستات احساس نشود. عوارض این روش جراحی کمی بیشتر از روشهای کمتهاجمی است ولی درمان قطعی است؛ چون دیگر پروستاتی وجود ندارد که بخواهد بزرگ شود.
بعد از جراحی ساده پروستات و همچنین بعد از روشهای کمتهاجمی، ممکن است تا مدتی علایمی مثل خون در ادرار به طور گذرا، عفونت مجاری ادراری، بیاختیاری موقتی ادرار و علایم دایمیتری مثل کاهش فعالیت جنسی، دیده شوند. اما اغلب این علایم بعد از گذشت 1 سال به کلی بهبود مییابند.
فاکتورهای خطر برای ابتلا به BPH: فاکتورهای خطر BPH به طور کامل شناخته نشده است اما به نظر میرسد موارد زیر در ابتلا به BPH نقش داشته باشند. افزایش سن. این عامل مهمترین فاکتور خطر برای ابتلا به BPH است. در سن 55 سالگی تقریباً 25 درصد مردان، علایم انسدادی دفع ادرار را پیدا میکنند و در 75 سالگی، 50 درصد آنها از کاهش نیرو و قطر ادرار شکایت دارند.
یک جمله معروف هم وجود دارد که میگوید: «اگر همه آقایان عمر طولانی داشته باشند، تقریباً همهشان مبتلا به BPH میشوند».
نژاد. برخی مطالعات نشان دادهاند که بروز BPH در نژاد جنوب اروپایی و سیاهپوستان بیشتر است.
سابقه خانوادگی. مردانی که 3 عضو یا بیشتر از افراد خانواده آنها دچار BPH هستند، بیشتر از مردانی که سابقه خانوادگی BPH ندارند در معرض این بیماری قرار دارند.
وضعیت پزشکی. بیماری BPH در مردهای چاق، بیماران قلبی و عروقی و دیابتیهای نوع 2 (غیر وابسته به انسولین)، افرادی که کلسترول (HDL) خونشان پایین است، بیماران فشار خونی و افرادی که سطح انسولین در خونشان بالا است، بیشتر دیده میشود.
نقش تغذیه
تحقیقات نشان داده است که بین مصرف چربی لبنیات به ویژه کره و مارگارین و بزرگی پروستات ارتباط وجود دارد.
همچنین کمبود عنصر روی و افزایش کلسترول میتواند به بزرگ شدن پروستات کمک کند. توجه داشته باشید که گوشت و روغن دانههای روغنی حاوی غلظت بالایی از عنصر روی هستند.
مقاله درباره پروستات