بررسی رابطه ی هوش منطقی و هوش هیجانی و اثر آن بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان نخبه
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:109
فهرست مطالب :
فصل 1-مقدمه پژوهش
1- مقدمه 2
2- بیان مسئله پژوهش 3
3- اهمیت وضرورت مسئله پژوهش 5
4- اهداف پژوهش 5
5- پرسش های اصلی پژوهش 6
6- تعریف متغیرهای پژوهش 6
فصل 2- بررسی پیشینهی پژوهش
مقدمه 8
1- هوش منطقی 10
1-1-مفهوم کلی هوش 10
1-2-عامل وراثت و محیط –تاثیر گذار بر هوش 11
1-3-هوش منطقی و سنجش آن 11
2- هوش هیجانی 14
2-1- تعریف هیجان 14
2- 2- ظهور وپیدایش هوش هیجانی 16
2-3- تعریف وسرشت هوش هیجانی 17
2-4- تاثیر هوش هیجانی در زندگی و موفقیت ها 21
2-5- تاریخچه هوش هیجانی 24
2-6- هوش هیجانی و اندازهگیری و سنجش آن 27
2-6-1- آزمونهای عملکردی هوش هیجانی 27
2-6-2- آزمونهای خود سنجی هوش هیجانی 29
3- پیشرفت تحصیلی 31
3-1- تعریف مفهومی پیشرفت تحصیلی 31
3-2- آزمونها و پیشرفت تحصیلی 33
3-3- کمآموزی و پیشرفت تحصیلی 33
3-4- ارزشیابی پیشرفت تحصیلی 34
3-5- عوامل فردی، آموزشگاهی وخانوادگی واجتماعی مؤثر بر پیشرفت تحصیلی 35
4- هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی 36
5- هوش منطقی و پیشرفت تحصیلی 43
6- هوش منطقی و هوش هیجانی 46
7- آشنایی با سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد) 48
فصل 3- روش پژوهش
مقدمه 52
1- تعریف تحقیق 54
2- انواع تحقیقات علمی 54
2-1- تحقیقات علمی از جهت اهداف واثرات، یا کاربردی می باشند یا بنیادی 54
2-2- تحقیقات علمی از جهت هدف وبیان، یا توصیفی اند یا علت یابی 55
2-3- تحقیقات علمی از جهت تعداد محققها ومجریان آن بر دو نوع اند: انفرادی و گروهی 55
3- عناصر تحقیق 55
3-1- مفاهیم یا عناصر تحقیق 55
3-2- انواع روشهای نمونهگیری 57
4- ابزار و روشهای جمعآوری اطلاعات 58
5- مدارک و ضوابط ارزیابی کارکرد تحقیق 62
5-1- اعتبار یا روائی یا ارزش علمی 62
5-2- ثبات و پایائی 62
5-3- اعتماد علمی 62
5-4- هنجار 62
6- تکنیکهای آماری برای تجزیه و تحلیل 63
6-1- روش نمونهگیری تخمینی 63
6-2- روش بررسی متغیرهای کیفی (درجه همگنی) 64
6-3- روش بررسی کشف روابط 64
فصل 4- یافتههای پژوهش
مقدمه 75
الف) توصیف و تحلیل دادهها در رابطه با هر پرسش یا فرضیه 76
ب) سایر یافتههای پژوهش 90
فصل 5- بحث و تفسیر پژوهش
مقدمه 92
الف- نتیجه گیریها (ترکیب یافتهها و پیشینهی پژوهش) 93
ب- محدودیتها 96
ب-1- محدودیت پژوهش 96
ب-1-1- محدودیت ذاتی پرسشنامه 96
ب-1-2- محدودیت تکنیک همبستگی 96
ب-1-3- محدودیت اثر آموزش 96
ب-2- محدودیت پژوهشگر 96
ب-2-1- محدودیت در هماهنگی 96
ب-2-2- محدودیت ساعات آموزشی 97
ب-2-3- محدودیت عدم آشنایی با موضوع هوش هیجانی 97
ب-2-4- محدودیت پراکندگی 97
پ- پیشنهادها و کاربردهای پژوهش 98
ت- خلاصهای از مساله، روش و یافتههای پژوهش 101
پیشنهاد به سایر پژوهشگران 105
چکیده :
اصطلاح هوش که در زمان ما به صورت عادی مورد استفاده قرار میگیرد، تا شروع قرن بیستم در فرهنگهای لغت نیز کمتر به آن پرداخته میشد و اکثرا آن را تحت عنوان قوای عقلانی میشناختند و جداگانه مورد بررسی قرار نمیدادند. در واقع باید گفت آلفرد بینه مفهوم هوش به گونهی امروزی را مورد استفاده قرار داد و پس از او تا کنون مطالعه و بررسی هوش پیشرفت فراوانی داشتهاست. با این همه امروز نیز در تعریف هوش وحدت نظر وجود ندارد و هر گروهی تعاریف خود را متوجهی جنبهای از هوش میدانند. برخی از تعاریف هوش بر ظرفیت کلی برای یادگیری و حل مساله یعنی ماهیت منطقی هوش تاکید دارند و برخی تواناییهای آن را در عملکرد زندگی میشناسند. آنچه که تحت عنوان هوش منطقی یا هوش و استعداد تحصیلی معرفی میشود ویژگیهایی است شامل توانایی استدلال، استنتاج، خلق فرضیه و اصولا بهرهمندی از نگاهی عموما معقول به زندگی است. باید اذعان نمود که هوش خصلت مطلقی نیست که در بدو تولد ایجاد شده باشد و در طول زندگی ثابت بماند بلکه به طور کلی هوش در مرحلهای از دوران کودکی تجلی مییابد و در طول زندگی دوران شکوفایی دارد و یا به تدریج رشد میکند و یا کاهش مییابد. در کنار هوش منطقی توجه به حالات هیجانی انسان در زمینههایی مانند انگیزش، تعاملات اجتماعی، خودتنظیمی و سلامت روانی در قرن بیستم مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است فلذا هوشهای دیگری مطرح شده که بر عوامل غیر شناختی تکیه دارند. یکی از این هوشها، هوش هیجانی است که برای اولین بار در سال 1990 توسط «سالوی» و «مایر» دو نفر از روانشناسان آمریکایی معرفی شد. آنها اعلام نمودند انسانها موجودات صرفا منطقی یا عاطفی نیستند بلکه هم منطقی و هم عاطفیاند. دانیل گلمن روانشناس معروف در سال 1995 در کتاب پرفروش خود تحت عنوان "هوش هیجانی" هوش هیجانی را ترکیبی از پنچ مهارت؛ شناخت هیجانهای خود، کنترل هیجانهای خود، برانگیختن و به هیجان آوردن خود، شناخت هیجانهای دیگران و تنظیم روابط با دیگران معرفی نمود. این پژوهش ضمن بررسی رابطهی هوش منطقی و هوش هیجانی در دانشآموزان نخبهی شاغل به تحصیل در مراکز تهران سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد)، اثر آن را نیز روی پیشرفت تحصیلی بررسی نموده است. نتایج حاصله نشان میدهد دانشآموزان نخبه از هوش منطقی و هیجانی بالاتر از استاندارد برخوردارند و اکثرا نیز پیشرفت تحصیلی قابل توجه دارند به گونهای که اکثر پذیرفتهشدگان ردههای بالای کنکور سراسری کشور از میان این دانشآموزان است. نحوهی انتخاب این دانشآموزان جهت تحصیل در مراکز سمپاد عمدتا بر اساس پیشرفت تحصیلی و کسب نمرات بالا انجام میگیرد. البته در آزمونهای به عمل آمدهی قبل از ورود به مراکز مذکور، به نوعی هوش و استعداد تحصیلی آنها نیز ارزیابی میشود ولی ملاک اصلی جدا نمودن آنها از سایر دانشآموزان به طور عمده متوجه کسب نمرات بالا و موفقیتهای تحصیلی مربوطه است. در این پژوهش معدل اخذ شدهی دانشآموزان در سالهای قبل (که در این مراکز اخذ شده باشد) را ملاک پیشرفت تحصیلی دانسته فلذا دانشآموزان سال اول راهنمایی که معدل آنها در مدارسی به جز مراکز سمپاد به دست آمده از پژوهش مستثنا شدهاند و همچنین دانشآموزان دورهی پیشدانشگاهی به لحاظ عدم امکان دسترسی و فارغالتحصیل شدن آنها از این مراکز (اگرچه برای ورود به دانشگاهها و مراکز آموزش عالی در زمرهی مراکز سمپاد این دوره را طی میکنند) در پژوهش قرار نگرفتهاند. به طور کلی در این پژوهش رابطهای قوی و معنادار بین هیچ یک از دو مولفههای هوش منطقی، هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی (که بررسی رابطهی دو به دوی آنها مفروضات پژوهش بودهاست) به دست نیامدهاست و صرفا رابطهای ضعیف بین هوش منطقی و پیشرفت تحصیلی در مقاطع راهنمایی و متوسطه وجود داشتهاست. بر این اساس این پژوهش نشان میدهد که اتکای موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان نخبه (مراکز تهران) عمدتا متوجه چیزی جدای از هوش منطقی و هوش هیجانی است و شاید بتوان استفادهی گسترده از حافظه را ملاک و اساس گرفت. به معنای دیگر این پژوهش نشان میدهد که جدا شدن دانشآموزان نخبه از سایر دانشآموزان بیشتر بر پایهی محفوظات قویتر و استفادهی گستردهتر از حافظه شکل گرفتهاست.
مقدمه:
بیشک معطوف شدن نگاههای والدین وجامعهی آموزشی کشور به برآورده ساختن نیازهای علمی دانشآموزان نخبه سبب شده است تا نیازهای روحی این دسته از افراد در بین مشکلات گوناگون کمرنگ شود. اگر خصوصیاتی نظیر گذشت، همدلی، شوخ طبعی، کمک به دیگران، درک ضعف خود و دیگران، عدالتخواهی، رازداری، کنترل خشم و احساسی بودن را از جمله ویژگیهای هوش هیجانی یا هوش اجتماعی بدانیم، ضرورت دارد که در سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان که متولی جذب و پرورش دانشآموزان نخبه و مستعد کشوراست و مدیران آینده را تربیت می نماید بررسیهایی در تبیین نقش هوش هیجانی به عمل آید. در مراحل جذب و پذیرش دانشآموزان نخبه در مدارس سازمان مذکور، میزان هوش منطقی(شناختی) دانشآموزان، در آزمونها سنجیده می شود ودر طول تحصیل نیز اغلب تلاشها پیرامون هوش منطقی و بهرهگیری از آن در پیشرفت تحصیلی شکل می گیرد و بر همین اساس نیز ارزیابی پیشرفت تحصیلی انجام میشود در حالیکه جریان هوش هیجانی، به صورت ویژه در این دانشآموزان خود نمایی میکند وبه همین علت است که طی سالیان اداره این مدارس، جهت توجه به این دسته از نیازهای درونی، اقداماتی مانند: المپیادهای ورزشی، طرح پروژههای دانشآموزی، ابداعات و خلاقیت در زمینه علوم انسانی در برنامهها گنجانده شدهاند. سنجشهایی در توضیح رابطهی هوش هیجانی وهوش منطقی با پیشرفت تحصیلی در دنیا و ایران به عمل آمده و اغلب معنادار بودن رابطه را نتیجه دادهاست. این پژوهش نیز در نظر دارد، تاثیر هوش منطقی (شناختی) وهوش هیجانی را به تفکیک دانشآموزان راهنمایی و متوسطه (مراکز تهران سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان ) در پیشرفت تحصیلی آنها بررسی نماید و برتری و میزان تاثیر هریک را نشان دهد. پژوهشهایی از این نوع، در واقع به روانشناسی شخصیت می پردازند که خود زمینهی مناسبی برای تصمیم گیری (عنصر اصلی مدیریت نوین) می باشد. نکتهی مهم این است که ویژگیهای مثبتی همچون هوش منطقی و هوش هیجانی، خود، تولید کنندهی موفقیت نیستند، اما «واقعیت این است که اسنادهای مثبت می توانند در دراز مدت عامل پیشبینی کنندهی خوبی برای موفقیت باشند» (سیاروچی وهمکاران،1384: 38). موفقیت تحصیلی در مدرسه، مانند بسیاری دیگر از موفقیت ها، متاثراز ویژگیهای مثبت شخصیتی است؛ ضمن توجه به این اصل که چگونه ودر چه زمانی از این عوامل مثبت استفاده شود.
بیان مسئله پژوهش (پایههای نظری):
وجود هوش هیجانی واحساسی در کنار هوش منطقی واقعیتی انکارناپذیر در انسان است و دو نیم کرهی چپ و راست در مغز به ترتیب نیم کرهی چپ (مواردی از قبیل استدلال، مهارتهای علمی، خواندن، مهارتهای ریاضی وغیره) مربوط به هوش منطقی و نیمکرهی راست مربوط به هوش هیجانی (مواردی نظیر علاقهیشادی، ترس تحقیر، خشم شرم، انزجار گناه، عزت نفس، خود شکستگی، انگیزهی مثبت وغیره) است. هوش منطقی ساختارهای منطقی وریاضی و فنی را شکل می دهد وهوش هیجانی توانایی آگاه بودن از خود، درک وفهم خود ودیگران، توانایی مواجه شدن با هیجانهای شدید ومدیریت خود و توانایی انطباق با تغییرات و حل مشکلات (با ماهیت اجتماعی وفردی) است. علاوه بر تقسیمبندی هوش، به دوحیطهی هوش منطقی و هوش هیجانی، در تقسیمبندیهایی دیگر، هوش به دو بخش عمومی و خصوصی و یا در سه حیطه و گروه؛ تربیتی (تحصیلی)، تحلیلی و کاربردی نیز بیان گردیدهاست. در تعریف سه نوع هوش گفته میشود «هوش تربیتی (تحصیلی)،کمیتی است که سبب موفقیت تحصیلی میشود و از این رو یک نوع استعداد تحصیلی به شمار می رود. افراد با هوش (تحصیلی) نمرههای بهتری در دروس خود می گیرند و پیشرفت تحصیلی چشمگیری نسبت به کودکان کم هوش دارندو هوش (تحلیلی)،توانایی استفاده از پدیدههای رمزی و یا قدرت و رفتار مؤثر و یا سازگاری با موفقیتهای جدید و تازه و یا تشخیص حالات وکیفیات محیط است. شاید بهترین تعریف تحلیلی هوش به وسیله دیوید وکسلرروانشناس آمریکایی، پیشنهاد شدهباشد که بیان میکند؛ هوش تحلیلی یعنی تفکر عاقلانه، عمل منطقی ورفتار مؤثر در محیط و هوش (کاربردی) ،پدیده ای است که از طریق تستهای هوش سنجیده می شود وهوش منطقی ،با در دست داشتن سن عقلی که شاخص هوش در سن معین است ونیز سن تقویمی،می توان بهره ی هوشی(شاخص هوش منطقی ) را محاسبه کرد. نسبت بین سن عقلی به سن تقویمی این میزان را به دست می دهد» (سایت الکترونیکی وزارت آموزش وپرورش، تعریف هوش:1). البته با پذیرش قطعی این موضوع که هوش یک پدیدهی ذهنی وانتزاعی وکیفیتی است وتبدیل آن به کمیت و عدد و رقم، تلاشی است که اگرچه در نگاه اول عینی و عملی به نظر میرسد اما فرآیندی است فوقالعاده دشوار و با خطاهای زیاد. با این وجود امروزه، بر اساس ابزار اندازهگیری که ابتدا توسط " بینه سیمون" در سال 1905 و به دنبال آن تهیه واستاندارد شدن مقیاس "استنفرد- بینه" در سال 1916 در آمریکا ومقیاس هوشی "ریون" که غالباً در شکل تستهای آزمون معرفی شدهاند، بهره هوشی یا هوش منطقی سنجیده و اندازهگیری میشود و نمراتی را در هفت گروه (کمتر از 70، بین 70 تا 79، 80 تا 89، 90 تا 109، 110 تا 119، 120 تا 139 و بالای 139) بر حسب نوع آزمون به خود اختصاص می دهد. در این پژوهش نیز اندازهگیری هوش منطقی، بر اساس آزمو ن "ریون" خواهد بود. در توصیف هوش هیجانی، نویسندگان و متفکران تلاشهای در خور توجهی را برای بیان و تعریف این دسته از فعالیتهای وجودی انسان به کار گرفته اند. « گولمن طی مصاحبهای با جان انیل (1996) هوش هیجانی را چنین توصیف می کند: هوش هیجانی نوع دیگری از هوش است. این هوش مشتمل بر شناخت احساسات خویشتن واستفاده از آن برای اتخاذ تصمیمهای مناسب در زندگی است. توانایی ادارهی مطلوب خلق وخوی و وضع روانی وکنترل تکانشهاست. عاملی است که به هنگام شکست ناشی از دست نیافتن به هدف، در شخص ایجاد انگیزه و امید می کند. همحسی یعنی آگاهی از احساسات افراد پیرامون شماست. مهارت اجتماعی یعنی خوب تاکردن با مردم وکنترل هیجانهای خویش در رابطه با دیگران و توانایی تشویق هدایت آنان است » ( جلالی، 1381: 92).گولمن معتقد است که هوش منطقی در بهترین حالت خود فقط بیست در صد از موفقیت های زندگی است،هشتاد درصد موفقیت ها به عوامل دیگر وابسته است وسرنوشت افراد در بسیاری از موارد در گرو مهارت هایی است که هوش هیجانی را تشکیل می دهد. نظریه پردازان می گویند که هوش هیجانی به ما می گوید که چه کار می توانیم انجام دهیم، در واقع هوش هیجانی یعنی داشتن مهارت هایی تا بدانیم چه کسی هستیم وچه افکار،احساسات،عواطف ورفتاری داریم،یعنی شناخت عواطف خود ودیگران تا بتوانیم براساس آن رفتاری مبتنی بر اخلاق وشایستگی داشته باشیم. البته دو حیطهی هوش منطقی و هوش هیجانی، در وجود انسان، با یکدیگر ارتباط ارگانیکی وتنگاتنگی دارند وکلیهی فعالیتهای انسان، از آنها تاثیر میپذیرد. موفقیت و پیشرفت تحصیلی به عنوان یک متغیر وابسته، تحت تاثیر متغیرهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روانشناختی و غیره میباشد. به عبارت دیگر موفقیت تحصیلی به عنوان یک پدیدهی رفتاری، نتیجهی کنش متقابل بین حالات درونی فرد و محیط خارج است. به این معنا که به دو عامل هوش(هوش منطقی و هوش هیجانی ) و شرایط محیطی که نسبت به یکدیگر تاثیر متقابل دارند وابسته است، فلذا میزان تاثیر هریک از متغیرهای هوش منطقی، هوش هیجانی، و پیشرفت تحصیلی به صورت دو به دو، در این پژوهش انجام خواهد شد.
اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش:
مدیریت سازمانها، در بخش مسیریابی وتعیین هدف، اتکا بر هوش هیجانی دارند و پس از آن با استفاده از قواعد علمی یا تئوریک (یعنی کاربرد هوش منطقی) چگونگی وصول به هدف ترسیم می شود. ضرورت پژوهش موضوع در سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان از این منظر است که جریان نخبهپروری، رابطهی مستقیمی با تربیت مدیران آیندهی کشور دارد. سازمان مذکور که به صورت اختصار،"سمپاد " نامیده میشود، دانشآموزان دارای توانمندیهای ذهنی را بر اساس معیار پیشرفت تحصیلی گزینش میکند و آموزش بالاتر از حد متوسط را در مورد آنها اعمال می نماید. و از سوی دیگر، بین افراد گزینششده برای تحصیل در مدارس تحت پوشش" سمپاد" تفاوت معناداری وجود ندارد و صرفاً درآزمونها از بین دانشآموران دارای موفقیتهای تحصیلی (دارای معدلهای تحصیلی بالادرمقاطع پنجم ابتدایی برای ورود به مدرسهی راهنمایی و سوم راهنمایی برای ورود به مقطع متوسطه) افراد دارای توانمندی ذهنی بیشتر جهت تحصیل انتخاب میشوند. انجام این پژوهش، در راستای تربیت نیروی انسانی برای آینده کشور و رشد سرمایههای اجتماعی، دارای ضرورت بنیادی است.
اهداف پژوهش:
در این پژوهش، اولویت و یا تاثیر بیشتر هوش هیجانی و هوش منطقی در موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان هدف، مشخص و معلوم خواهد شد. هوش منطقی، وراثتی و یک توانایی ذاتی است و «هوش هیجانی یک مهارت اجتماعی است و شامل همکاری با سایر مردم، کاربرد احساسات در روابط و توانایی رهبری سایر افراد، توانایی کنترل حالتهای اضطراب و کنترل واکنشهاست. کلرک و همکاران(2005)، نشان دادند که آموزش همدلی در دانشآموزان، هوش هیجانی و عملکرد اجتماعی آنها را افزایش می دهد. شرما (2004)، اظهار داشت: دانشآموزانی که یادگیری پائینی دارند در تطابق هوش هیجانی و تحمل فشار روانی دچار مشکل می شوند.
آرنولد (2003) بیان داشت هوش و استعداد تحصیلی هیچگونه آمادگی و مهارتی را برای جدل با ناملایمات زندگی فراهم نمی کند» ( جلالوند،1383: 1). دانشآموزان هدف ما، نخبگان جامعهی دانشآموزی محسوب میشوند که در یک رقابت علمی فشرده تحصیل میکنند. تبیین این موضوع که هوش منطقی یا هوش هیجانی،کدامیک موفقیت تحصیلی آنان را بهتر رقم میزند چراغی فراروی سازمانهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی خواهد بود که محور حرکت را "دانایی" قرار میدهند.
پرسش یا پرسشهای اصلی پژوهش:
هوش منطقی در مقطع راهنمایی چه میزان است؟
هوش هیجانی در مقطع راهنمایی چه میزان است؟
هوش منطقی در مقطع متوسطه چه میزان است؟
هوش هیجانی در مقطع متوسطه چه میزان است؟
آیا بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان در مقطع راهنمایی ارتباط وجود دارد؟
آیا بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان در مقطع متوسطه ارتباط وجود دارد؟
آیا بین هوش منطقی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان در مقطع راهنمایی ارتباط وجود دارد؟
آیا بین هوش منطقی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان در مقطع متوسطه ارتباط وجود دارد؟
آیا بین هوش منطقی و هوش هیجانی دانشآموزان در مقطع راهنمایی ارتباط وجود دارد؟
آیا بین هوش منطقی و هوش هیجانی دانشآموزان در مقطع متوسطه ارتباط وجود دارد؟
تعریف متغیرهای پژوهش:
متغیرهای پژوهش در این تحقیق عبارتند از: هوش هیجانی، هوش منطقی و یشرفت تحصیلی و متغیر تعدیل کننده نیز جنسیت است.
و...
بررسی رابطه بین هوش هیجانی و وسواس در بین دختران مقطع سوم دبیرستان شهرستان ابهر
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:114
فهرست مطالب :
فصل اول(کلیات تحقیق)
مقدمه 2
بیان مسئله 4
اهداف تحقیق 5
فرضیه تحقیق 7
تعاریف عملیاتی 7
فصل دوم(پیشینه و ادبیات تحقیق)
هوش هیجانی را بشناسیم 10
چگونه می توان در هوش هیجانی پیشرفت کرد؟ 13
مؤلفه های هوش هیجانی 16
سنجش برای هوش هیجانی 19
هوش هیجانی EI 20
اهمیت اندازه گیری هوش هیجانی 24
تعریف و پیشینه هوش هیجانی 25
پیشینه مطالعه هوش غیر شناختی 27
هوش درون فردی 30
مؤلفه های اصلی هیجانی و اجتماعی و عوامل تشکیل دهنده آنها 32
مؤلفه ها 33
عوامل 34
فصل سوم(روش تحقیق)
جامعه مورد مطالعه، حجم نمونه، روش نمونه گیری 39
ابزار اندازه گیری 40
روش تحقیق 41
روش آماری مربوط به فرضیه 42
فصل چهارم(یافته ها و تجزیه و تحلیل داده ها)
مقدمه فصل چهارم 44
جدول نمرات خام آزمودنی ها از آزمون هوش هیجانی وضعف روانی 45
بررسی رابطه بین وسواس و هوش هیجانی 47
نمرات خام آزمودنی های از آزمون وسواس در گروه دختران و پسران 48
مقایسه وسواس در بین دختران و پسران 50
نمرات خام آزمودنی ها از آزمون هوش هیجانی در بین دختران و پسران 51
مقایسه هوش هیجانی در بین دختران و پسران 53
فصل پنجم(بحث و نتیجه گیری)
بحث و نتیجه گیری 56
پیشنهادات 59
محدودیت های تحقیق 60
منابع و مآخذ 61
چکیده :
مفهوم هیجانی موضوعی است که مورد توجه دانشمندان وفلاسفه قدیم بوده است وحتی داروین شواهدی یافت که در آن همراه با تکامل دستگاه عصبی مرکزی ،حالات هیجانی نظیر: ترس ،خشم ولذّت جلوه گر می شود .(اتکسیون 1986؛ترجمه براهنی 1380)
ولی بررسی علمی ودقیق آن به دهه ی گذشته بر می گردد که ابتدا در سال 1990پیتر سالوی هوش هیجانی را مطرح کرد و آن را به صورت توجه به هیجان ها وکاربرد مناسب آنها در روابط انسانی ،درک احوال خود ودیگران ،خویشتن داری وتسلّط بر خواسته های آن ،همدلی با دیگران واستفاده مثبت از هیجانها در تفکروشناخت مطرح کردند بعد گلمن 1995 هوش هیجانی را به عنوان یکی از مؤلفه های سلامت روان معرفی کردند وبر این باور بود که برای ارتقاءسلامت روان افراد باید مؤلفه های هوش هیجانی را در افراد پرورش داد. هم چنین اون بار آن نیزبا طرح نظر خود تحت عنوان بهره هیجانی آن را عبارت از قابلیت ها ومهارت هائی می دانند که بر روی توانایی فرد برای مقابله مؤثر با احتیاجات محیط وفشارهای آن اثر می گذارد بطور خلاصه گفته می شود که میزان هوش nافراد ،ضامن موفقیت آنها در درازمدت وکل زندگی نمی باشد بلکه ویژگیهای دیگری برای برقراری ارتباطات مناسب انسانی وموفقیت در زندگی لازمست که هوش هیجانی نامیده شود وطرفداران اصلی روان شناسی انسان گرایانه در این دهه گودون آلبورت ،آبراهام مازلو و کارل راجرز عقیده دارند که یکی از احتیاجات ضروری وجنسی انسان این است که نسبت به خودش احساس خوبی داشته باشد هیجان های خود را مستقیماًتجزیه نماید واز نظر هیجانی رشد کند. (هرمان 1992به نقل از سالوی وهمکاران 1958)
در حیطه روان شناسی اندیشمندان بزرگ از طرفی به علّت شناسی دردهای روانی انسان واز طرف دیگر به طرح روش هایی برای بهره مندی انسان از ظرفیت کامل خود در جهت اختلالات رفتاری به خصوص ضعف روانی ووسواس که توضیحاتی شده که همه در جای خود مقبول وهریک تکامل بخش ویا حداقل همپوش نظریه های پیشگام شده است .
بیان مسأله
تجارب هیجانی از دیر باز به عنوان متدی مرکزی درمانگری در نظر گرفته شده است ودرماندگی هیجانی عمده ترین عامل انگیزش برای جستجو درمان است .بر همین اساس نظم جویی عاطفی ،اختلال های عاطفی ،پیوند هیجانی وفرایند تحول نظم جویی عواطف از مباحث مورد توجه روان درمانگران است امروز این امر مورد قبول قرار گرفته است که تنظیم عواطف وطرح یابی زیست شناختی کاملاً وابسته بهم هستند (شور -1994)در دهه های اخیر با تأثیر هیجان در کارکرد شخصیت وسلامت روان تأکید فراوانی شده است ومطالعات روزافزونی به منظور بررسی اینکه افراد چگونه با حوادث هیجانی واسترس زا او کنار می آیند وتأثیرات ضمن این روش ها بر سلامت جسمی ودور از اختلالات رفتاری ماند ضعف روانی ووسواس می شود .(پروین 1996)
در این باره می گوید :دیدگاه غالب این است که هیجاناتی که توسط افراد تجربه می شود ونیز چگونگی کنار آمدن افراد از نظر هیجانی قسمت مهمّی از شخصیت آنها را تشکیل می دهد ودارای تأثیر مهمی بر روی وسواس دارد . انسان ها در موقعیت های متفات واکنش های گوناگون از خود نشان می دهد اما با وجود تمام این تفاوتها ،راهی که برای کنترل واداره هیجانات خود انتخاب می کنند باید از نظر اجتماعی مناسب ومقبول باشد ،اگر چنین نباشد اثراتی که رفتارهایشان به دنبال خواهد داشت می تاند ویرانگر باشد سالووی ومایر (1990-1989)با طرح مفهوم تازه هوش هیجانی که براساس نظریات گاردند درباره استعداد های فردی شکل گرفته بود پاسخ قابل قبولی برای این سئوال مطرح نموده است . وبراساس این نظریه انسان دارای توانایی های قابل پرورش است که می تواند اورا برای مقابله با شرایط زندگی آماده کند .(سید محمدی 1382)
اهداف تحقیق
هدف از تحقیق حاضر بررسی رابطه بین هوش هیجانی ووسواس در بین دانش آموزان مقطع سوّم دبیرستان یا حدود سنی 17ساله شهر ابهر است واینکه آیا هوش هیجانی افراد ووسواس در اعمال وافکار می تواند با هم رابطه داشته باشد وآیا وسواس عملی یا فکری در هوش هیجانی تأثیر مثبت یا منفی دارد . واینکه آیا هوش هیجانی در بین دختران بیشتر از پسران است ویا وسواس در بین دختران وپسران دارای تفاوت است یا نه .
اهمّیت وضرورت تحقیق
باید گفت که بیشتر مهارتهادر اثر تعلیم وتربیت پیشرفته می شود واحتمال دارد که این موضوع حداقل برای بعضی از مهارتهای هوش هیجانی صحیح باشد . مهارتهای هوش هیجانی در منزل وبا تعامل خوب والد وفرزند شروع می شود والدین به فرزندان خود یاد می دهند که هیجانهای خود را تشخیص داده وآنها را نامگذاری کنند ولی اگر غیر از این باشد ممکن است این نشان ندادن هیجانها در فرزندان باعث اختلالات رفتاری در فرزندان شود به این شکل که فرزندان ما به خاطر سرکوب شدن این هیجانات دست به اعمالی می زنند مانند وسواس که خواه به صورت عملی است وهواه به صورت فکری ویا حتی سیتری ونشان دادن بیماریهای مانند سردرد ودل ودرد وامثال اینها که امید است با انجام این پژوهشها بتوانیم میزان ای عوامل را از زندگی نوجوانان بکاهیم وهمین طور روش درستی در ایجاد هیجان فرزندانمان بیابیم . وهمین طور آیا بین هوش هیجانی وجنسیت در بین آزمودنی ها تفاوت معنی داری وجود دارد یا نه .
فرضیه تحقیق
بین هوش هیجانی ووسواس در بین دختران رابطه وجود دارد .
بین هوش هیجانی دختران وپسران تفاوت معنی داری وجود دارد .
بین وسواس دختران وپسران تفاوت معنی داری وجود دارد .
هوش هیجانی ← متغییر وابسته
وسواس ← متغییر مستقل
جنسیت ← متغییر کنترل شده
تعاریف عملیاتی ونظری واژه ها ومفاهیم
هوش هیجانی (تعریف نظری ):
عبارت است از توانایی شناخت ،درک وتنظیم هیجانها واستفاده از آنها در زندگی است وهمین طور هوش هیجانی برای بیان کیفیت ودرک احساسات افراد ،همدردی با احساسات دیگران وتوانایی اداره مطلوب خلق وخو به کار برد .
وسواس (تعریف نظری ):
یکی از اختلالات روانی است که گاهی اوقات با اعمال مستمر و پی در پی مانند دست شستن و راه رفتن وگاهی هم به صورت وسواس فکری واینکه کاری را انجام نداده ومدام ومستمر کاری را انجام دادن وفکر کردن مُداوم .
تعریف عملیاتی هوش هیجانی :
عبارتند از نمره ای است که آزمودنی از آزمون هوش هیجانی بدست آورده است.
تعریف عملیاتی وسواس :
عبارتند از نمره ای است که آزمودنی از آزمون وسواس بدست آورده است .
مفهوم هیجانی موضوعی است که مورد توجه دانشمندان وفلاسفه قدیم بوده است وحتی داروین شواهدی یافت که در آن همراه با تکامل دستگاه عصبی مرکزی ،حالات هیجانی نظیر: ترس ،خشم ولذّت جلوه گر می شود .(اتکسیون 1986؛ترجمه براهنی 1380)
ولی بررسی علمی ودقیق آن به دهه ی گذشته بر می گردد که ابتدا در سال 1990پیتر سالوی هوش هیجانی را مطرح کرد و آن را به صورت توجه به هیجان ها وکاربرد مناسب آنها در روابط انسانی ،درک احوال خود ودیگران ،خویشتن داری وتسلّط بر خواسته های آن ،همدلی با دیگران واستفاده مثبت از هیجانها در تفکروشناخت مطرح کردند بعد گلمن 1995 هوش هیجانی را به عنوان یکی از مؤلفه های سلامت روان معرفی کردند وبر این باور بود که برای ارتقاءسلامت روان افراد باید مؤلفه های هوش هیجانی را در افراد پرورش داد. هم چنین اون بار آن نیزبا طرح نظر خود تحت عنوان بهره هیجانی آن را عبارت از قابلیت ها ومهارت هائی می دانند که بر روی توانایی فرد برای مقابله مؤثر با احتیاجات محیط وفشارهای آن اثر می گذارد بطور خلاصه گفته می شود که میزان هوش nافراد ،ضامن موفقیت آنها در درازمدت وکل زندگی نمی باشد بلکه ویژگیهای دیگری برای برقراری ارتباطات مناسب انسانی وموفقیت در زندگی لازمست که هوش هیجانی نامیده شود وطرفداران اصلی روان شناسی انسان گرایانه در این دهه گودون آلبورت ،آبراهام مازلو و کارل راجرز عقیده دارند که یکی از احتیاجات ضروری وجنسی انسان این است که نسبت به خودش احساس خوبی داشته باشد هیجان های خود را مستقیماًتجزیه نماید واز نظر هیجانی رشد کند. (هرمان 1992به نقل از سالوی وهمکاران 1958)
در حیطه روان شناسی اندیشمندان بزرگ از طرفی به علّت شناسی دردهای روانی انسان واز طرف دیگر به طرح روش هایی برای بهره مندی انسان از ظرفیت کامل خود در جهت اختلالات رفتاری به خصوص ضعف روانی ووسواس که توضیحاتی شده که همه در جای خود مقبول وهریک تکامل بخش ویا حداقل همپوش نظریه های پیشگام شده است .
بیان مسأله
تجارب هیجانی از دیر باز به عنوان متدی مرکزی درمانگری در نظر گرفته شده است ودرماندگی هیجانی عمده ترین عامل انگیزش برای جستجو درمان است .بر همین اساس نظم جویی عاطفی ،اختلال های عاطفی ،پیوند هیجانی وفرایند تحول نظم جویی عواطف از مباحث مورد توجه روان درمانگران است امروز این امر مورد قبول قرار گرفته است که تنظیم عواطف وطرح یابی زیست شناختی کاملاً وابسته بهم هستند (شور -1994)در دهه های اخیر با تأثیر هیجان در کارکرد شخصیت وسلامت روان تأکید فراوانی شده است ومطالعات روزافزونی به منظور بررسی اینکه افراد چگونه با حوادث هیجانی واسترس زا او کنار می آیند وتأثیرات ضمن این روش ها بر سلامت جسمی ودور از اختلالات رفتاری ماند ضعف روانی ووسواس می شود .(پروین 1996)
در این باره می گوید :دیدگاه غالب این است که هیجاناتی که توسط افراد تجربه می شود ونیز چگونگی کنار آمدن افراد از نظر هیجانی قسمت مهمّی از شخصیت آنها را تشکیل می دهد ودارای تأثیر مهمی بر روی وسواس دارد . انسان ها در موقعیت های متفات واکنش های گوناگون از خود نشان می دهد اما با وجود تمام این تفاوتها ،راهی که برای کنترل واداره هیجانات خود انتخاب می کنند باید از نظر اجتماعی مناسب ومقبول باشد ،اگر چنین نباشد اثراتی که رفتارهایشان به دنبال خواهد داشت می تاند ویرانگر باشد سالووی ومایر (1990-1989)با طرح مفهوم تازه هوش هیجانی که براساس نظریات گاردند درباره استعداد های فردی شکل گرفته بود پاسخ قابل قبولی برای این سئوال مطرح نموده است . وبراساس این نظریه انسان دارای توانایی های قابل پرورش است که می تواند اورا برای مقابله با شرایط زندگی آماده کند .(سید محمدی 1382)
اهداف تحقیق
هدف از تحقیق حاضر بررسی رابطه بین هوش هیجانی ووسواس در بین دانش آموزان مقطع سوّم دبیرستان یا حدود سنی 17ساله شهر ابهر است واینکه آیا هوش هیجانی افراد ووسواس در اعمال وافکار می تواند با هم رابطه داشته باشد وآیا وسواس عملی یا فکری در هوش هیجانی تأثیر مثبت یا منفی دارد . واینکه آیا هوش هیجانی در بین دختران بیشتر از پسران است ویا وسواس در بین دختران وپسران دارای تفاوت است یا نه .
اهمّیت وضرورت تحقیق
باید گفت که بیشتر مهارتهادر اثر تعلیم وتربیت پیشرفته می شود واحتمال دارد که این موضوع حداقل برای بعضی از مهارتهای هوش هیجانی صحیح باشد . مهارتهای هوش هیجانی در منزل وبا تعامل خوب والد وفرزند شروع می شود والدین به فرزندان خود یاد می دهند که هیجانهای خود را تشخیص داده وآنها را نامگذاری کنند ولی اگر غیر از این باشد ممکن است این نشان ندادن هیجانها در فرزندان باعث اختلالات رفتاری در فرزندان شود به این شکل که فرزندان ما به خاطر سرکوب شدن این هیجانات دست به اعمالی می زنند مانند وسواس که خواه به صورت عملی است وهواه به صورت فکری ویا حتی سیتری ونشان دادن بیماریهای مانند سردرد ودل ودرد وامثال اینها که امید است با انجام این پژوهشها بتوانیم میزان ای عوامل را از زندگی نوجوانان بکاهیم وهمین طور روش درستی در ایجاد هیجان فرزندانمان بیابیم . وهمین طور آیا بین هوش هیجانی وجنسیت در بین آزمودنی ها تفاوت معنی داری وجود دارد یا نه .
فرضیه تحقیق
بین هوش هیجانی ووسواس در بین دختران رابطه وجود دارد .
بین هوش هیجانی دختران وپسران تفاوت معنی داری وجود دارد .
بین وسواس دختران وپسران تفاوت معنی داری وجود دارد .
هوش هیجانی ← متغییر وابسته
وسواس ← متغییر مستقل
جنسیت ← متغییر کنترل شده
تعاریف عملیاتی ونظری واژه ها ومفاهیم
هوش هیجانی (تعریف نظری ):
عبارت است از توانایی شناخت ،درک وتنظیم هیجانها واستفاده از آنها در زندگی است وهمین طور هوش هیجانی برای بیان کیفیت ودرک احساسات افراد ،همدردی با احساسات دیگران وتوانایی اداره مطلوب خلق وخو به کار برد .
وسواس (تعریف نظری ):
یکی از اختلالات روانی است که گاهی اوقات با اعمال مستمر و پی در پی مانند دست شستن و راه رفتن وگاهی هم به صورت وسواس فکری واینکه کاری را انجام نداده ومدام ومستمر کاری را انجام دادن وفکر کردن مُداوم .
تعریف عملیاتی هوش هیجانی :
عبارتند از نمره ای است که آزمودنی از آزمون هوش هیجانی بدست آورده است.
تعریف عملیاتی وسواس :
عبارتند از نمره ای است که آزمودنی از آزمون وسواس بدست آورده است .
و...
در دهه های اخیر ابعاد جدیدی از هوش به عنوان یکی از توانائیهای شناختی انسان شناسایی و مطرح شده است. یکی از مؤلفه های جدید هوش که توجه شایانی را به خود جلب کرده و پژوهشهای مختلفی را رقم زده است “هوش هیجانی” است که براساس سوابق موجود نخستین بار توسط داروین (1837) مطرح شده است. پس از بررسی های مختلف، جهت سنجش و راه اندازی این نوع هوش ، بار – اون (1988) پرسشنامه ای 117 ماده ای با مقیاس لیکرت تهیه کرده و این ابزار در تحقیقات مختلف مورد استفاده واقع شده است. به موازات معرفی این آزمون، مطالعات مختلف اعتباریابی این پرسشنامه در جوامع مختلف انجام شده است که شاخص ترین آن مطالعه اعتباریابی سموعی (1382) بوده که پس از بررسی های مختلف روان سنجی روی مواد پرسشنامه و بررسی روایی سازة آن، تعداد عباراتهای پرسشنامه به 90 سؤال و تحت 15 عامل تقلیل یافت. جهت بررسی ساختار عاملی پرسشنامه در جمعیت دانش آموزی دورة پیش دانشگاهی ناحیه دو یزد، فرم نود سؤالی این پرسشنامه در جمعیت 500 نفری اجرا و مورد بررسی قرار گرفت. پس از حذف پرسشنامه های ناقص، پاسخهای توصیفی یا عزت کرانه ای، حجم نمونه مورد بررسی به 470 نفر تقیلیل یافت. با بررسی های مختلف که در فصل چهارم ارائه گردید، اهم نتایج به دست آمده به شرح زیر است:
ماتریس همبستگی عبارات و نمره کل نشان داد همبستگی پاسخ ها با هم نسبتاً پایین بوده و از این میان عبارتهای 1 ، 3 ، 13 ، 59 ، 65 و 88 دارای ضعیف ترین همبستگی درونی بوده است. در بررسی پایایی کل از توان 85/0 به دست آمده که ضریب بالایی میباشد. در این مرحله عبارتهای 1، 3 ، 65 ، 21 ، 54 و 58 دارای همسانی درونی کمتری با سایر سؤالات بوده و از ادامه تحلیل حذف شدند. نتایج به دست آمده از تحلیل پایایی درونی خرده مقیاسها، ضرایب به دست آمده بین مقادیر 37/0 تا 64/0 متغیر می باشد. درمقایسه با نتایج تحلیل سموعی (1382)، برخی عبارات از مقیاسهای حل مسأله، استقلال، خودشکوفایی، خودآگاهی هیجانی، خوشبینی، مسئولیت پذیری اجتماعی و همدلی حذف شده است. پس از این، همبستگی همه خرده مقیاسها با نمره کل پرسشنامه دارای ضریب معناداری بوده است. در مرحله پایایی اعتباریابی آزمون ، پس از حذف سؤالات شماره های 1 ، 3 ، 13 ، 59 ، 65 ، 88 ، 21 ، 54 و 58 که از مراحل قبلی حذف شده است،جهت بررسی روایی سازه از تحلیل مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس استفاده شد که به دلیل همبستگی درونی ضعیف عبارتها و عدم همگرایی بین آنها جهت قرارگرفتن در عوامل مختلف، حتی پس از چرخش، برنامه SPSS از بارگذاری عبارتها تحت عوامل مختلف ناکام ماند که دلایل روشن شناختی مختلفی برای آن در فصل چهارم ارائه شده است.
فصل اول: طرح تحقیق
مقدمه 4
بیان مسأله 5
اهمیت و ضرورت تحقیق 6
اهداف پژوهش 7
- هدف کلی 7
- اهداف جزئی 7
سؤالات پژوهش 7
فرضیه های پژوهش 8
تعریف متغیر 8
- تعریف نظری 8
- تعریف عملیاتی 8
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه 10
بخش اول: سوابق نظری 10
تاریخچه طرح هوش هیجانی 10
تعاریف هوش هیجانی 13
خصایصی که هوش عاطفی را می سازند 14
گستره هوش هیجانی 15
هوش هیجانی و توانایی شغلی 15
هوش هیجانی و موفقیت زناشویی 16
هوش هیجانی و اختلال های روانی 16
هوش هیجانی و حافظه 17
هوش هیجانی و آینده 17
آموزش و پرورش و افزایش هوش هیجانی 17
نقش مدرسه در پرورش هوش هیجانی 19
هوش هیجانی از دیدگاه بار-اُن 20
مشخصات هوش هیجانی بار- اُن 21
حیطه های پرسشنامه هوش عاطفی بار-اُن 22
نحوه نمره گذاری پرسشنامه 23
معرفی سئوالات مربوط به هر مقیاس 24
کلید نمره گذاری آزمون هیجان بهر بار-اُن 25
ارزیابی پرسشنامه هوش عاطفی بار-اُن 26
لزوم هنجاریابی پرسشنامه هوش عاطفی بار-اُن 26
بخش دوم: سوابق پژوهشی 27
پژوهش های خارجی 27
پژوهش های داخلی 33
فصل سوم: روش شناختی تحقیق
مقدمه 40
روش تحقیق 40
جامعه تحقیق 40
نمونه تحقیق 40
روش نمونه گیری 41
ابزار پژوهش 41
روش اجرای تحقیق 42
روش های تجزیه و تحلیل داده ها 42
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه 45
1- ماتریس همبستگی سئوالات آزمون با هم و با نمره کل 46
2- ماتریس همبستگی خرده مقیاس ها قبل از تحلیل 46
3- محاسبه پایایی کل آزمون 51
4- تحلیل پایایی درونی مقیاس های پرسشنامه هوش هیجانی 52
5- شاخص های توصیفی خرده مقیاس ها و میانگین کل هوش هیجانی 53
6- ماتریس همبستگی کل خرده مقیاس ها با هم و با نمره کل 54
7- تحلیل عوامل به روش مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس 54
فرضیه های تحقیق 55
نتیجه نهایی تحلیل پرسشنامه 57
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
مقدمه 59
مروری بر تحقیق 59
بحث و نتیجه گیری 60
پیشنهادات تحقیق 61
- پیشنهاد به والدین 61
- پیشنهاد به دانش آموزان 62
- پیشنهاد به معلمان 62
- پیشنهاد به مسئولین آموزش و پرورش 62
- پیشنهاد برای تحقیقات آینده 63
محدودیت های تحقیق 63
- محدودیت های تحت کنترل پژوهشگر 63
- محدودیت های خارج از کنترل پژوهشگر 64
منابع و مآخذ 65
منابع فارسی 65
منابع انگلیسی 70
منابع اینترنتی 71
ضمائم 72
معرفی نامه از دانشگاه
معرفی نامه از آموزش و پرورش
نمونه ای از پرسشنامه
نمونه ای از پاسخنامه
جدول ها و نمودارهای تحقیق
- ماتریس همبستگی سئوالات آزمون با هم و با نمره کل
- ماتریس همبستگی خرده مقیاس ها قبل از تحلیل
- محاسبه پایایی کل آزمون
- تحلیل پایایی درونی مقیاس های پرسشنامه هوش هیجانی
- شاخص های توصیفی خرده مقیاس ها و میانگین کل هوش هیجانی
- ماتریس همبستگی کل خرده مقیاس ها با هم و با نمره کل
- تحلیل عوامل به روش مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس
- خلاصه مطالعه سموعی 1382
مقالات انگلیسی
شامل 100 صفحه فایل word
پرسشنامه هوش هیجانی گلمن
تعداد گویه ها: ۳۳ هدف: ارزیابی هوش هیجانی افراد در سازمان زیر مقیاس ها:خودآگاهی – خودتنظیمی – خودانگیختگی – همدلی – مهارت های اجتماعی
این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 72 صفحه می باشد.
فصل اول : ۱
مقدمه ۱
بیان مسأله ۶
اهمیت و ضرورت مسئله ۷
اهداف تحقیق ۹
سوالات پژوهش ۱۰
فرضیه های پژوهش ۱۰
تعاریف عملیاتی واژه ها ۱۰
فصل دوم : ۱۱
ادبیات و پیشینه تحقیق ۱۱
مبانی نظری و تئوریک ۱۱
پژوهش در زمینه هیجان خواهی ۱۴
بررسی های مربوطه به دوقلوها ۱۶
شواهد موجود درباره ساعتهای درونی ۱۷
مطالعات انجام شده بر روی انسان ۱۸
مطالعات انجام شده بر روی حیوانات ۱۹
ساعتهای درونی و مغز ۱۹
ساعتهای درونی انسان ۲۱
یک ساعت درونی دوم ۲۲
شواهد موجود درباره اثر عوامل محیطی ۲۲
باز – تنظیم ساعتها ۲۳
نور به عنوان یک نشانه راهنمای خارجی ۲۳
ترکیبات بیوشیمیایی در نقش نشانه های راهنمایی خارجی ۲۴
کنترل فیزیولوژیکی ریتمهای زیستی ۲۵
کنترل برون زاد (خارجی) ۲۵
کنترل برون زاد (داخلی) ۲۶
بررسی خواب ۲۸
انواع مختلف خواب ۲۹
مراحل خواب ۳۱
تحقیقات استانی ۳۳
فصل سوم : ۳۹
روش اجرای تحقیق ۳۹
حجم نمونه ۴۰
روش تحقیق ۴۱
ابزار جمع آوری اطلاعات ۴۲
روش جمع آوری اطلاعات ۴۴
روش آماری ۴۵
فصل چهارم : ۴۶
جدول داده های شماره ۱ (جدول مادر) ۴۶
نمودار مقایسه هوش عادی دختران فراری و عادی ۵۰
تجزیه و تحلیل یافته ها ۵۲
فصل پنجم : ۵۸
نتیجه گیری ۵۸
محدودیت ها و ملاحظات تحقیق ۶۲
پیشنهادات ۶۴
منابع و مآخذ ۶۶
۱ ) اتوکلاین برگ، روان شناسی اجتماعی، علی محمد کاردان، اندیشه، تهران، چهارم، ۱۳۷۲ ؛
۲ ) دلاور، علی، روش های آماری در علوم تربیتی، پیام نور، تهران، اول، ۱۳۶۹ ؛
۳ ) سیف، علی اکبر، روان شناسی پرورشی، آگاه، تهران، هشتم، ۱۳۷۲ ؛
۴ ) گنجی، حمزه، روان شناسی شخصیت، رشد، تهران، دوم، ۱۳۸۱ ؛
۵ ) جمعی از نویسندگان، مطالعات اجتماعی اول دبیرستان، کتب درسی، تهران، اول، ۱۳۸۷ .
ویژگی های رفتاری هر فردی حاصل نوع شخصیّت فردی است. و شخصیّت هم محصول استعدادها و توانایی ها و هوش و احساسات و هیجانات رفتاری افراد است در یک کلام از جمع بندی تعاریف هوش (عمومی، کلامی، فضایی، تخیّلی، حسابی، …) می توان به این نتیجه رسید که «هوش میزان توانایی سازگاری فرد با محیط است» بدیهی است، تفاوت رفتارها و منش و شخصیت افراد به نوع احساسات و نگرش ها و گرایش ها و انتظارات و امیال و علایق فرد وابسته است.
در تحقیق حاضر نیز با عنوان بررسی هوش هیجانی دختران عادی و فراری ۲۵ – ۱۵ ساله به جستجو و بررسی نوع و میزان و مؤلفه های هوش هیجانی در دو گروه دختران ۲۵ – ۱۵ ساله عادی در خانواده ها و فراری پرداخته ایم.
و با فرض تفاوت در بین هوش هیجانی این دو گروه به بیان مسئله با ذکر تبیین هوش هیجانی و اهمیت و اهداف و متغیرها و تعاریف در فصل اول و نیز مبنی تئوریک و نظری آن بخصوص هوش در میان دوقلوها و بررسی هوشی روی حیوانات و پاسخ های آنها و بررسی ساعت های درونی و فیزیولوژیکی و تأثیر نور و کنترل های برون زاد و درون زاد و به بررسی انواع خواب و مراحل خواب که با سلسله اعصاب و روابط عصبی و هوشی مرتبط است اشاره شده و با پرداختن به تحقیقات انجام شده ملّی و استانی و منطقه ای فصل دوم را خاتمه داده ایم. در فصل سوم فقط به روش اجرای تحقیق (ابزارهای جامعه، حجم نمونه، روش جمع آوری اطلاعات و روش آماری) پرداخته ایم.
و در فصل چهارم با استفاده از داده ها و جمع بندی و دسته بندی آنها به تجزیه و تحلیل آنها اقدام کرده ایم و نتایج کمّی بدست آمده را با تحقیقات و مبانی نظری تحت عنوان تأیید فرضیه تطبیق داده ایم و در فصل پنجم با اشاره به نتیجه گیری کلی و بیان مشکلات و محدودیت ها و نیز ارائه پیشنهادات و توصیه ها و ذکر منابع و مآخذ و الحاق ضمائم و پیوست ها پژوهش را به سرانجام رسانده ایم.
عناصر وجودی خانواده اعم از پدر و مادر، خواهر و برادر و احتمالاً پدر بزرگ و مادر بزرگ در کانون و هستۀ خانواده از ارزش و جایگاه متفاوتی برخوردارند. که اصطلاحاً در متون جامعه شناسی و روان شناسی اجتماعی این جایگاه ها و حوزه ها نقش نام دارد.
ایفای نقش در قالب انجام تکالیف و وظایف خود انتظارات و توقعاتی هم بدنبال دارد که از سایر نقش ها انتظار می رود. اگر پدر شب و روز در سرما و گرما در شرای سخت بدنبال تهیۀ امکانات و وسایل آسایش و آرامش اعضای خانواده است. و فی المقدور همه نیازهای اساسی اعضاء در تهیه و تأمین می کند. در جای خود انتظاردارد که اعضاء در مصرف امکانات صرفه جویی کرده و جانب اهمیت و ارزش آن را درک نمایند و به قول و عمل پدر احترام بگذارند. همچنین است این مهم در مورد مادر که همه تلاش و مساعی ما در تأمین آرامش و آسایش و تدارک خوشبختی و شرایط باب میل اعضاء و مخزن محبت و عاطفه و قدرشناسی است. و انتظارش این است که حتی پدر نقش مادر را درک نماید و بچه ها هر کدام به نوبه خود در حفظ و رعایت زحمات و ارزش های در کوشا باشند و از ناحیه درک زحمات و نه از زاویه دل رحمی قدر ایثار و از خودگذشتگی مادر را بدانند.
نهاد خانواده در عین حال که رکین ترین رکن و هسته اولیه تشکیل اجتماعات و گروه های بزرگ و کوچک اجتماعی است. و اولین گروه حضور انسانها در جمع و گروه های انسانی است.
علاوه بر صفات و ویژگی های سایر گروه ها دارای ابعاد مختلف دیگری است که تاحدی گروه یا تمام خانواده را از سایر گروه هاجدا می کند. این ویژگی ها عبارتند از:
۱ ) عاطفی بودن ؛
۲ ) نسبی بودن ؛
۳ ) نزدیکی بودن در عین اختلاف ؛
۴ ) حتمی بودن ؛
۵ ) عمومی بودن .
۱ ) همه اعضای خانواده به دلیل هم ژنی و هم خونی و هم رحمی بودن دارای روابطی عاطفی و مهربانانه و صمیمانه قلبی هستند؛
۲ ) چون از یک پدر و مادر و یا از حداقل دو یا ۳ پدر و مادر هستند از لحاظ نسبی به یکدیگر نزدیک هستند؛
۳ ) به دلیل بالا هر چند ممکن است. کودک یا پدربزرگ۷۰سال اختلاف داشته باشند ولی به هم نزدک هستند و حرف ها و روابط نزدیک و محرمانه و صمیمانه ای دارند؛
۴ ) در همه اقوام و گروه ها این نهاد و خانواده حتمی است که باید ابتدا فرد در خانواده تولد بزرگ شود تا رسمیت خود را در گروه های دیگر اعلام کند ؛
۵ ) عمومی بودن یعنی این ویژگی ها مخصوص ایران و شده بیت و یکم نیست و شامل همه اقوام وملت ها برای همه قرون و اعصار می باشد.این پنج ویژگی قطعی و قمی در نهاد خانواده این نهاد را از سایر نهاد ها متمایز می کند؛
دختران در خانواده از لیطیف ترین وحساس ترین و شکننده ترین اعضای آن بشمار می روند. شاید دلیل این حساسیت و شکنندگی جسم حساس و ضعیف خطری آنان و ویژگی شخصیت زود رنج و مادرانه آنها و تیپ خطریو طبیعی زیبا شناسانه و شاعرانه و هنری دختران در طول قرن ها و هسته جوامع و گروه های اجتماعی است.
شخصیت جذاب و حساس دختران و فرهنگ عمومی اجتماعات بشری بخصوص جوانان پسر در گرایش و میل خطری و جنبی به دختران در سنین بلوغ قصایی از رعب و سخت گیری خانواده ها در کنترل دختران و نظارت بر آمد و شد آنها وتحصیل و رفتارهای آنان را دامن می زند. و گاهی در اثر شدت عمل و عدم بر خورد عقلانی و منطقی و سخت گیری مستبدانه و نیزعدم پختگی و تجربه کافی و نیز و سیاسی و وعده و عیدهای بیرونی از ناحیه پسران واغفان و گمراه کردن آنها از سوی دوستان دختری دختران آنها را به اخذ تصمیمی خطرناک بنام ترک منزل و در بعد وسیع تر و شدیدتر فراز از خانه ترغیب می کند و خانواده و خانواده هایی را دچار مشکلات فراوان با توجه به فرهنگ متعصب مذهبی و یا شخصیت آبرومندانه ملی و محلی آنهامی نماید.
که گاه تبعات و اثر ات آن به ازدواج اجباری و کوچ خانوادگی و درگیری اعضای خانواده با هم و با عاملان منجر می شود.
فرار دختران چه مقوله ای است؛ و چه سابقه و تاریخچه ای دارد؟ و زمینه ها و شرایط تحقق این عمل چه چیزی است؟ و چه تبعات و اثراتی در جامعه بر جای می گذارد؟ و پیامدهای ناشی از این عمل چه بازخوردهایی در خانواده و جامعه و قوانین دارد؟
متأسفانه و یا خوشبختانه مقوله فرار دختران موضوع نسبتاً جدیدی است که اغلب در قرن حاضر بخصوص دهه های آخر قرن بیستم شاهد آن هستیم. و قبل از آن به دلیل نگرش به زن و به تبع آن دختران آنگونه بود زنان اغلب عناصر درون خانواده ای بودند و نقش آنان در تحصیل و اجتماع و شغل و فعالیت ها بسیار کم رنگ و اندک بوده است. و اغلب زنان خانه دار و مردان پش از استطاعت نسبی یا زنان ازدواج می کردند و این ازدواج آخرین آرمان و زیباترین اتفاق زندکی زنان بشمار می رفته است. که پس از آن به دنیا آوردن بچه ها و تربیت نسبی آنها و پیر شدن و مردن سیر زندگی آنان بوده است هر چند تعداد انگشت شماری هم بنا به شرایط و ضوابط خاصی و ملی تحصیلات درخور به شغل دبیری و یا مامایی پزشکی و غیره مفتخر می شوند. اما امروزه وضع قابل مقتیسه با گذشته نیست و حتی در برخی از موارد پیشتازی دختران کاملاً محسوس است.
در دهه های اخیر ایفای نقش زنان و شرایط و موقعیت های جدید بوجود آمده باعث حضور زنان به صورت گسترده در اجتماعات و کسب تحصیل و مهارت در دوره های مختلف شده است و گویی زنان عقده ها و محدودیت های قرن های گذشته را در دهه های اخیر جبان کرده اند. تا آنجا که در سال های گذشته به صورت متمادی کیفیت و کمیت حضور زنان در دانشگاه ها و تحصیل و حتی برخی از شغل ها بمراتب بیش از دختران می باشد و شرکت و قبولی ۶۴ درصد در قابل ۳۶ درصد در دانشگاه ها این ادّعا را کاملاً روشن می کند.
حتی این وضع در مورد دانش آموزان شدیدتر است. طبق تحقیقات بعمل آمده در سال های گذشته (۸۰ – ۷۹) و ثبت آن در خلاصه تحقیقات و مطالعات در کتاب پژوهشی استان ها از ۱۲ درصد دانش آموزان ترک تحصیل شده و انصراف داده ۹ درصد پسران و ۳ درصد دختران هستند. اما از میان ۱۶ درصد دانش آموزان ثبت نام شده مناطق محروم ۱۲ درصد دختران و ۴ درصد پسران را شامل می شود. همه این آمار و ارقام را به این دلیل آوردیم که حضور همه جانبه و پر رنگ دختران را با توجه به شخصیت عاطفی و لطیف و جذاب و پسر گرای آنان را طرح کنیم.
و اگر این میل و گرایش همرراه با سخت گیری و استبداد خانواده ها توأم باشد. سرخوردگی و قهر و یا ترک تحصیل و گاهی تصمیم به فرار اتفاق می افتد و ما در این گزارش قصد این را داریم که چه تفاوتی میان هوش هیجانی دختران عادی و فراری دجدو دارد؟
مشکل و اختلال و بزه فرار دختران از خانه که به دلیل اغفال و جلب شدن آنها توسط جوانان پسر و یا دوستان دختری دختران با وعده های جذاب و رویایی، دست یابی به ثروت و موقعیت و جمال و شهرت و معروفیت و رهایی از محدودیت انجام می گیرد، صفحه و موضوع تلخی است که هیچ کس مصون و اسثناد از آن نیست و هر لحظه دختران هر خانواده ای ممکن است در این جریان و دام طراحی شده گرفتار گردند.
البته عدهّ ای از روانشاسان صاحب نام و متبحّر علت و عوامل فرار دختران را در مبدأ و خانواده جستجو می کنند و معتقدند که خانواده زمینه ساز و مستند کننده این شرایط و تحقق این رویدادها هستند. و اگر خانواده ها نسبت به دختران خود شناخت کافی داشته باشند و از علایق و استعداد و خلاقیت ها و انگیزش ها و میل ها و نگرش های آنان مطلع باشند یا عناوین مختلف و متفاوت مثل سوق دادن به ورزش و هنر و نقاشی و هدایت آنها به آیین و مراسم مذهبی و انتخاب دوستان یا صلاحیت و صرف کردن انرژی انفجاری آنان و نیز نظارت و کنترل رفت و آمد آنها و پی گیری تحصیلات زمینه و شرایط وقوع این اعمال و ذهنیّت را از دختران خود سلب می کنند. در غیر اینصورت این وظیفه و مهم توسط گروه دیگیر و با نیّات و اهداف متفاوت تری و با هدف سوء استفاده و بهره برداری از آنها انجام می دهند. در این تحقیق، پژوهشگر به دنبال پاسخ دادن به این سئوال است که آیا بین هوش هیجانی دختران عادی و فراری تفاوت وجود دارد؟
تمامیت و حفظ ساختار خانواده و ادامۀ حیات و شادابی و نشاط آن از مهمترین وضروری ترین و غیر قابل اجتناب ترین هدف های والدین و اعضای خانواده در همۀ اقوام و ملت ها بخصوص ما ایرانیان متعهد و مسلمان و متعصب است. حفظ قوام و چهارچوب خانواده با محوریّت پدر و ایفای مادران و خواهران و برادران از چند نظر حائز اهمیّت است.
الف ) خانواده یک گروه است و اعضای گروه دارای روابط منظم و پایدار و عاطفی بوده و خلاء و نقصان یک عنصر همۀ روابط درون خانواده را به هم می ریزد.
ب ) ایرانی متعهّد و مسلمان بوده و نسبت به غیبت و فرار دختران از منزل حساس و آن را نوعی بزه و بی آبرویی و آسیب دیدگی ناموسی و هتک حرمت و تخطّی از اصول و ارزش ها و دیگران شریک تین عمل را متجاوزان حریم ستر و حجاب و ناموس خانواده تلقّی می کنند.
ج ) مقبولیت و شرافت و محبوبیت خانواده تضعیف شده و گناه به خانواده با نوعی نگاه مجرمانه و گناهکارانه ادامه پیدا می کند.
و ) اگر دختران با این اقدام راه بازگشت را نداشته باشند. به دامی می افتد که عواقبی جز ننگ و بدبختی و سوء استفاده های شیطانی از آن ها چیز دیکر انتظار نمی رود و اکر برگردد مقبولیت و اعتبار خود را تا حد یک زن زنا کرده و پست پایین می آورد.
هـ ) ارزش ها تغییر پیدا کرده و اعصاب و ذهنیت خانواده نسبت به جامعه متحوّل می شود و بدبینی و خشم و تندخویی جای خود را به اطمینان و آرامش و اعتماد می دهد.
و ) دولت و مأموران و مسئولان نظامی و ارشادی در برخورد با این افراد جنبه های بزهکارانه را مد نظر قرار می دهند و معمولاً به دختران فراری با چشم بزهکار و آماده انحراف و خلاف و مستعد و آماده جرم و گناه نگاه می کنند و تکرار و کثرت این اعمال نا امنی و بدبینی عمومی را در جامعه ترویج می دهد.
ز ) این قبیل دختران معمولاً تحصیلات ناتمام دارند. و مادران موفقی نیستند و هر لحظه در انتظار شنیدن گذشته ننگین خود از زبان باصطلاح شوهر و حتی بچه های خود هستند و جرأت بازگشت به موطن را ندارند. و این افکار و اندیشه ها خو به خود ناامنی روانی و روان نژادی فردی فرد را دامن می زند، و امید و امیدواری به آینده و آرزوهای دور و دارز خوشبختی فرزندان را در هاله ای از نگرانی و ترس و تشویش گم می کند و هر کسی را که می بیند احساس می کند که از گذشته او با خبر است و در مجالس و محافل شرکت نمی کند.
هـ ) اگر هم راهش را ادام.ه داد و شوهری مثل خودش انتخاب و اختیار کرد هیچ ضمانت و اطمینانی از خوشبختی آتی برای آنان نمی توان پیش بینی کرد اگر هم ظاهراً خوشبخت باشند در باطن و وجدان خود گناه سنگینی و ثقیلی را حس می کنند که تا آخر عمر گریبان و ذهن او را راحت نمی گذارد.
و اینکه بالاخره، عنصری از عناصر و جوان نابوده شده است. آیا این دلایل و اهمیت کافی برای انتخاب و اختیار موضوع کافی نیست؟
هدف های عمده تحقیق حاضر عبارتند از :
- تعیین هوش هیجانی دختران عادی و فراری ۲۵ – ۱۵ ساله در تهران
- مقایسه هوش هیجانی دختران عادی و فراری ۲۵ – ۱۵ ساله تهران
- عوانل و زمینه های و فرار دختران از منزل در تهران
- تعیین و انتخاب مهم نمونه حراقل به تعداد ۱۰۰ نفر
- برآورد هوش هیجانی همه حجم نمونه بوسیله تست و کسلر
- شناسایی عوامل فرار دختران از زمان خودشان
- مقایسه یافته ها با یافته های قبلی و تاریخی و مطالعاتی
- نتیجه گیری کلبی و نهایی
- آیا بین هوش هیجانی دختران فراری و دختران عادی تفاوت وجود دارد؟
- بین هوش هیجانی دختران فراری و عادی تفاوت وجود دارد.
فرار دختران : غیبت حداقل یک شبانه روز دختر ۲۵ – ۱۵ از خانه مشروط بر اینکه از شهر و حوزه خود خارج شده باشد.
عادی : دخترانی که با شرایط مختلف در خانه نزد پدر و مادر در زندگی می کنند.
هوش : ساخت و توانایی ذهنی و توانشی مقر انسان در برخورد با مسئله و ارائه راه حل متناسب با خود (۱)
هوش هیجانی : هوش هیجانی شامل بخشی از ذهن و توانایی که فرد را با احساسات و تعلّقات عاطفی و احساسی مواجه می نماید.
شهر تهران : تهران مرکزی شامل حدود جغرافیایی میدان آزادی تا شهدا و از جماران و تجریش و ولنجک تا راه آهن و مرقد امام خمینی (ره)
انگیزش : میزان سیاق و شوق احساسی دریافت و برخورد و پاسخ احساسی و شوقی بدون ادراک و تفکر و تمرکز و توجه در مسئله و محرک.
در بحث جنسی در نیاز به پیشرفت متوجه شدیم فعالیتهایی که در ارزشهای فرهنگی وجود دارند ممکن است موجب تغییراتی در سطح انگیزۀ پیشرفت شوند. برای پژوهش روی این موضوع که چگونه ممکن است نیاز به پیشرفت در طی زمان تغییر یابد، در سال ۱۹۷۶ یکی از پژوهشگران با استفاده از شش تصویر شبیه به تصویرهای آزمون TAT یک نمونه ملی شامل بیش از ۱۲۰۰ آزمودنی بزرگسال را مورد آزمایش قرار داد. نتایج این بررسی با یافته های یک زمینه یابی که ۱۹ سال قبل، یعنی، در سال ۱۹۵۷ انجام شده بود، مورد مقایسه قرار گرفت. (وروف، ۱۹۸۲).
در مورد مردان، سطح نیاز به پیشرفت ثابت باقی مانده بود. در مورد زنان سطح نیاز به پیشرفت افزایش یافته و حاکی از آن بود که طی مدت ۱۹ سال زنان به طور فزاینده ای به کار و پیشرفت به عنوان وسیله ای برای ابزار وجود روی آورده اند که باز کمتر از مردان است. سن اوج نیاز به پیشرفت در زنان در محدودۀ ۲۱ الی ۲۹ سالگی یکسان باقی مانده، در حالی که برای مردام اوج در بررسی سال ۱۹۵۷ در محدودۀ ۴۰ الی ۴۹ سالگی و در سال ۱۹۷۶ در محدودۀ ۳۰ الی ۳۹ سالگی بود.
برای هر دو جنس، همبستگی بین انگیزیش پیشرفت و حضور در دانشگاه، بالا باقی مانده بود. هم مردان و هم زنانی که به دانشگاه می رفتند، از نظر انگیزۀ پیشرفت به میزان معناداری بالاتر از کسانی بودند که دانشگاه نمی رفتند.
همچنین یافته های زمینه یابی سال ۱۹۷۶ تفاوتهای جنسی را در خصوص نقش شغلی آشکار کرد. مردانی به پیشرفت نمرۀ بالایی داشتند نسبت به شغل خود جهت گیری شدیدی داشتند. آنها گزارش کردند که از شغل خود راضی هستند، کار را بر فعالیتهای اوقات فراغت ترجیح می دهند، شغلهای سطح بالایی دارند و معتقدند که کارشان ارزشهای اصلی آنان را تحقق می بخشد. به علاوه آنان نسبت به سایر جنبه های زندگی خود نگرشهای مطلوبتری داشتند، از سلامت روانی و جسمانی برخوردار بودند و از نظر خود کارآمدی در رضایت از زندگی زناشویی در سطح بالا قرار داشتند ولی در هر حال، منبع اصلی ارضای آنان شغلشان بود. زندگی خانوادگی و انجام وظایف پدری در نظر آنان به اندازۀ شغل آنان و ارضای نیاز به پیشرفت اهمیت نداشت. نتایج به دست آمده از زمینه یابی سال ۱۹۷۶ در مورد زنان متفاوت بود. نیاز به پیشرفت آنان بیشتر با ایفای نقش همسر و مادر و فعالیتهای اوقات فراغت ارضا می شد تا با کارشان.
هر چه نیاز به پیشرفت یک زن بالاتر بود، احتمال زیادتری وحود داشت که در فعالیتهای اوقات فراغت هیجان انگیزتر یا دشوارتری شرکت کند و آن فعالیتها را به عنوان تحقق ارزشهای اصلی خویش در نظر بگیرد. همچنین زنانی که نیاز به پیشرفت بالایی داشتند گزارش کردند که به عنوان مادر تا حدودی احساس بی کفایتی می کنند و معتقدند که فعالیتهای آنان مزاحم کودکانشان است به رغم این واقعیت که انجام وظایف مادری حداقل بخشی از نیاز به پیشرفت آنان را ارضا می کند. به طور کلی، در این زمینه یابی زنانی که انگیزۀ پیشرفت بالایی داشتند، در درجه اول به شغل خود به عنوان منبع اصلی ارضا تأکید نکردند.
ماروین زوکرمن، هیجان خواهی : از اوایل دهۀ ۱۹۷۰ ماروین زوکرمن یکی از روان شناسان دانشگاه دله ویر پژوهشهای وسیعی در جنبۀ محدودی از شخصیت که هیجان خواهی می نامد، آغاز کرده است. او معتقد است که این پدیده یک صفت از شما است که با نیاز به احساسها و تجربه های متنوع، بدیع و پیچیده و میل به خطر جویی جسمانی و اجتماعی به خاطر چنین تجربه هایی تعرف می شود. (زوکرمن، ۱۹۷۹، ص ۱۰).
اندازه گیری هیجان خواهی : زوکرمن یک پرسشنامه ۴۰ ماده ای مداد و کاغذی به نام مقیاس هیجان خواهی (SSS) ساخته است. در جریان ساخت این آزمون، او آن را روی اشخاص بسیاری که رفتارشان با تعریفی که از هیجان خواهی مطابقت داشت، اجرا کرده است.
برای صفت کلی هیجان خواهی چهار عامل یا مؤلفه تعیین شده است (زوکرمن، ۱۹۸۳، ص ۴۲) این عوامل عبارت اند از :
۱ ) حادثه جویی، تمایل به درگیر شدن در فعالیتهای جسمانی که شامل عناصری از سرعت، خطر، تازگی و گریز از جاذبه است (مانند چتر بازی یا غواصی)؛
۲ ) تجربه جویی، جستجو برای تجربه های جدید از طریق مسافرت، موسیقی، هنر و شیوۀ زندگی خود انگیخته و ناهمرنگی با وجوه تشابهی که مردم به آنها گرایش دارند؛
۳ ) بازداری زدایی، نیاز به جستجوی رهای در فعالیتهای اجتماعی بازداری شده با توسل به الکل یا بدون آن؛
۴ ) ملال پذیری، اجتناب از تجربه تکراری، کار عادی یا یکنواخت یا اشخاص قابل پیش بینی، و در صورت قرار گرفتن اجباری در معرض چنین تجربه هایی، واکنش عدم رضایت بی قرارانه نشان دادن؛
پژوهشها نشان داده اند که اشخاص جوان مذکر، بین سنین نوجوانی تا اوایل دهۀ دوم زندگی، مردم فرهنگهای غربی و سفید پوستان در مقایسه با سالمندان، زنان و مردم فرهنگهای شرقی و رنگین پوستان، در مقیاس SSS نمره بیشتری به دست می آورند.
کسانی که هیجان زیادی دارند در مقایسه با افرادی که هیجان خواهی کمی دارند، به احتمال زیادتر مواد مخدر مصرف می کنند، سیگار می کشند، الکل می نوشند، به سرعت رانندگی می کنند، اقدام به آمیزش جنسی فراوان می کنند، دست به قمار می زنند، خطر جویی جسمانی دارند، و به مکانهای ناآشنا سفر می کنند، حتی هنگامی که مسافرتها توأم با خطر هستند.
کسانی که هیجان خواهی زیادی دارند، از نظر خودمحوری بیشتر برون گرا، خودمختار، جسور و ناهمرنگ یا ناپیرو و در ابزار هیجانی خود بی پروا هستند.
کسانی که هیجان خواهی زیادی دارند، در مقایسه با کسانی که هیجان خواهی اندکی دارند، از نظر کارکرد شناختی نسبت به محرکهای دردناک تحمل بیشتری دارند، با سرعت بیشتری نمادها و اعداد را تشخیص می دهند و در تحریک بینایی، پیچیدگی را ترجیح می دهند. مجذوب اندیشه های گمانه ای، شبه علمی می شوند و گرفتار تفکر دارای فرایند ابتدایی هستند.
علایق شغلی مردانی که هیجان خواهی زیادی دارند، متوجه علم و مشاغل کمک رسانی است، مردانی که هیجان خواهی کم دارند، بیشتر متوجه مشاغل دفتری و تجاری هستند. آنهایی که هیجان خواهی زیادی دارند در مشاغل کمک رسانی، به انجام کارهای مهیج و خطرناک می پردازند.
کسانی که هیجان خواهی زیادی دارند، از نظر نگرشمای مذهبی و سیاسی بیشتر متمایل به آزاد اندیشی هستند، در برابر موقعیتهای مبهم تحمل بیشتری دارند، در نگرشهای جنسی آسان گیرتر و از نظر سلطه جویی ضعیف ترند. همچنین پاسخهای فیزیولوژیکی آنان به محرکهای جدید شدیدتر از گروه دیگر است. هیجان خواهی عمدتاً ارثی است، ولی عوامل محیطی مانند ترتیب تولد و سطوح هیجان خواهی والدین ممکن است بر آن تاثیر بگذارند.