بررسی علل پرخاشگری در نوجوانان
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:90
فهرست مطالب :
چکیده
تشکر
تقدیم
فصل اول «طرح تحقیق»
مقدمه
بیان مسأله
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهداف تحقیق «هدف کلی – اهداف جزئی»
سئوالات تحقیق
تعریف واژه ها – تعریف عملیاتی واژه ها
فصل دوم «پیشینه تحقیق»
مقدمه
الف) پیشینه نظری
نوجوانی
بلوغ
رابطه بلوغ و اختلالات رفتاری
رفتار بهنجار و نابهنجار
ماهیت مشکلات نوجوانان
تعریف پرخاشگری
رفتارهای پرخاشگرانه
اوهام پرخاشگرانه
علل خودکشی
علل پرخاشگری
کمبود عاطفی و پاشیده شدن نظام خانواده
بحرانهای رشد «من» و قدرت جویی
فقر اقتصادی – اجتماعی – فرهنگی
عدم وجود تفریحات سالم و تأثیرپذیری از فیلم ها و دیگر رسانه های گروهی
عیوب و نقائض شخصی
بی کاری و بی ثمری
سایر عوامل
راهکارهایی جهت رفع علل پرخاشگری
توصیه هایی به والدین
توصیه هایی به کارکنان مدرسه
توصیه هایی به مسئولین رسانه های گروهی
توصیه هایی جهت کاهش مشکلات شخصیتی نوجوانان
روان درمانی اختلالات رفتاری
ب ) بیشینه تجربی (عملی)
- تحقیقات داخلی
- تحقیقات خارجی
- نتایج کلی تحقیقات داخلی و خارجی
- چگونگی فعالیت محقق
فصل سوم «روش تحقیق»
- روش تحقیق – جامعه آماری – نمونه گیری – ابزار اندازه گیری
فصل چهارم «تحلیل یافته ها»
تجزیه و تحلیل اطلاعات
فصل پنجم «خلاصه و نتیجه گیری»
مقدمه
نتایج
محدودیتهای تحقیق
پیشنهادها و راهکارها
پژوهشی
اجرایی
کلام آخر
منابع و مآخذ
چکیده :
این پژوهش با عنوان «بررسی علل پرخاشگری در نوجوانان» و با هدف آشنایی هر چه بیشتر با دوره نوجوانی و شناخت مسائل و مشکلات این دوره خاص از زندگی، از اهمیت و ضرورت ویژه ای برخوردار است تا به این ترتیب جامعه از زیر ساختارهای تربیتی مناسبی برخوردار شده و بالندگی و شکوفایی را در پرتو آن به دست آورد.
این تحقیق بر اساس روش کتابخانه ای انجام شده و جامعه آماری آن کلیه کتابهایی است که در زمینه موضوع مورد نظر نگاشته شده و جهت نمونه گیری، از کلیه کتابهای در دسترس در مورد موضوع مورد نظر استفاده شده است. انواع فیش برداری، مطالعه کتابها و کلیه منابع مکتوب و غیرمکتوب از جمله روشهای جمع آوری داده ها در این تحقیق هستند.
در بخش تجزیه و تحلیل یافته ها، به طور خلاصه، علل پرخاشگری در نوجوانان بیان گردیده است که به عنوان مثال می توان به عواملی چون؛ کمبود عاطفی و چگونگی نظام خانواده، بحرانهای رشد من و قدرت جویی، مشکلات اقتصادی* عدم فعالیت صحیح رسانه های گروهی* و نهادهای اجتماعی* و نیز ارتباط نوجوان*با الگوهای فاقد ارزش* وجود نواقص جسمی و ... اشاره نمود.
در بخش نتیجه گیری محقق در نهایت به این نتیجه دست یافته است که یک عامل یا مخرج مشترک روانی برای پرخاشگری وجود دارد و آن هم احساس ناامنی است که مانع پرورش متعادل و سازگار فرد شده و همین عدم سازگاری باعث ایجاد ناکامی می گردد و از همین نقطه پرخاشگری آغاز می شود. در ادامه محقق محدودیتهایی را که در جریان تحقیق با آن مواجه بوده را ذکر کرده و سپس پیشنهادها و راهکارهایی در زمینه پژوهشی و اجرایی ارائه نموده است. ذکر منابع و مآخذ نیز آخرین مرحله فعالیت پژوهشی در راستای انجام این تحقیق است.
مقدمه :
پرواضح است که نوجوانان نقش مهم و تعیین کننده ای درس زندگی جامعه به عهده دارند. منظور از دوره نوجوانی سالهای بین 12 تا 18 سالگی است که در این سالها همه چیز در حال تغییر و دگرگونی و تحول است. رشد جسم در اوایل این دوران به سرعت افزایش می یابد تا حدی که حتی باعث نگرانی خود نوجوانان نیز می شود.
هرچه جوامع پیشرفته تر می شوند بحرانهای روانی نوجوانان نیز بیشتر و شدیدتر می گردند و مشکلات آنها به علت پیچیدگی زندگی انسانها پیچیده تر می شود. به عنوان مثال نوجوانان ساکن در شهرهای بزرگ و صنعتی دچار رفتارهای افراطی و انحرافی و حتی بزهکاری شده و به صورت مسأله ای بزرگ درآمده اند. در صورتی که نوجوانان ساکن در شهرهای کوچک و یا حتی روستاها چون گرفتار پیچیدگیهای زندگی شهری نیستند کمتر به انجام رفتارها و اعمال بزهکارانه روی می آورند.
از این رو شناخت ویژگیهای نوجوانان می تواند کمک شایانی به والدین، مربیان و مسئولان امور در نحوه برخورد با این قشر جامعه بنماید.
از جمله رفتارهای افراطی در این دوره حساس و پرخطر زندگی، پرخاشگری است که محقق بنا دارد آن را ریشه یابی کرده و به بررسی علل آن بپردازد.
امید است محقق بتواند به پاسخ پرسشهای مطرح شده به نحو مطلوب دست پیدا کرده و در نهایت مطالبی مفید و اثربخش و قابل استفاده ارائه نماید.
بیان مسأله
وجود روحیه پرخاشگری در اکثر نوجوانان به علت قرار گرفتن در موقعیت خاص سنّی، انکارناپذیر است به همین دلیل محقق بر آن است تا پرخاشگری دوره نوجوانی را مورد بررسی قرار داده و علل آن را کشف کند. در جوامع جوانی مانند ایران اگر به مسائل مربوط به دوره نوجوانی و جوانی توجه نشود، بروز مشکلات ناشی از آن دور از انتظار نخواهد بود. اما متأسفانه باید گفت هم اکنون نیز به دلیل عدم آگاهی از علل پرخاشگری نوجوانان، به این مسأله توجه خاصی نشان داده نشده است.
به نظر محقق یکی از عوامل مهم بروز پرخاشگری در نوجوانان، عدم آگاهی خانواده ها از چگونگی برخورد با نوجوانان است. اگر خانواده ها از روحیات نوجوانان آگاهی درستی داشته باشند. مطمئناً واکنش صحیح تری در مقابل پرخاشگری آنها از خود بروز داده و به آنها کمک می کنند تا علل پرخاشگری را در خود یافته و درصد رفع آنها برآیند.
در صورت ایجاد چنین رابطه ای بین خانواده ها و نوجوانان مسلماً مشکلات مربوط به دوره نوجوانی کاهش یافته و یکی از عوامل ایجاد تنش در خانواده از بین می رود. در نتیجه جامعه سالم تر و پویاتر خواهد شد.
اهمیت و ضرورت تحقیق
امروزه مسأله پرخاشگری یکی از حادترین مسائلی است که اکثر خانواده ها با آن روبرو هستند و می توان گفت نوجوانان بیشتر در معرض خطر این رفتار افراطی قرار گرفته و به آن مبتلا می شوند. پرخاشگری نوجوانان به اشکال مختلفی بروز می کند. از جمله، عدم رعایت نظم، عدم رعایت قوانین و مقررات جامعه، انجام رفتارهای گستاخانه نسبت به والدین و معلمین و حتی افراد عادی و ...
اگر مشکلات این دوره مهم از زندگی مورد بررسی قرار نگرفته و برطرف نشود، برای نوجوانان خطرناک و مسأله ساز می گردد و از آنجا که مشکلی با مشکل دیگر پیوند خورده و در نهایت سبب بسیاری از انحرافات فردی و اجتماعی و حتی بزهکاری خواهد شد به همین علت ضرورت دارد تا همه نهادها و سازمانها در این حیطه وارد شده و برای برطرف کردن موانع و مشکلات نوجوانان قدم بردارند تا ریشه مشکلات نوجوانان از جمله پرخاشگری مشخص شده و تا حد امکان راه حل های مفید و قابل استفاده از در جهت تعدیل رفتار پرخاشگری و عدم بروز آن ارائه گردد.
همان طور که می دانیم باید بستر جامعه از هر گونه آفات و صدمات و انحرافات اجتماعی به دور باشد تا زمینه های لازم جهت رشد رغبتها – استعدادها و خلاقیتها و نیز رشد عاطفی و اجتماعی افراد فراهم گردد. به همین علت برای حفظ سلامت جامعه و ایجاد مصونیت برای آن به طوری که از هر گونه آلودگی و معضل و مانعی به دور باشد. باید عوامل مانع پیشرفت را شناسایی کرده و برای پیشگیری و درمان آنها چاره جویی نمود.
از این رو تحقیق و پژوهش در مورد علل بروز مشکلات دوران نوجوانی مثل پرخاشگری و چگونگی رفع آنها از نیازهای جامعه کنونی ماست
علاوه بر این می توان با انجام این پژوهش دانسته های قبلی را تکمیل نمود تا به شکل بهتر و کاملتری در مواقع لازم از آنها استفاده شود.
اهداف تحقیق:
هدف کلّی
بررسی علل پرخاشگری در نوجوانان
اهداف جزئی
- میزان آشنایی خانواده ها با روحیات نوجوانان و چگونگی برخورد صحیح با آنها.
- میزان تأثیر مشکلات اقتصادی خانواده ها در بروز پرخاشگری در نوجوانان.
- میزان تأثیر تغییرات هورمونی در بروز پرخاشگری در نوجوانان.
- میزان تأثیر رسانه های گروهی در بروز و یا عدم بروز پرخاشگری در نوجوانان.
- میزان تأثیر نهادهای اجتماعی از جمله مدرسه در بروز یا عدم بروز پرخاشگری در نوجوانان.
- میزان تأثیر گروه دوستان و الگوهای فاقد ارزش در بروز پرخاشگری نوجوانان.
سئوالات تحقیق
1- خانواده ها تا چه میزان از روحیات نوجوانان و چگونگی برخورد صحیح با آنها آگاهی دارند؟
2- آیا مشکلات اقتصادی در خانواده ها می تواند به عنوان عاملی مهم در بروز پرخاشگری در نوجوانان به شمار آید؟
3- آیا تغییرات هورمونی در پرخاشگری نوجوانان تأثیر دارد؟
4- رسانه های گروهی در بروز و یا رفع علل پرخاشگری در نوجوانان چه نقشی دارند؟
5- نهادهای اجتماعی از جمله مدرسه چقدر می توانند در بروز یا عدم بروز پرخاشگری در نوجوانان دخیل باشند؟
6- گروه دوستان و الگوهای فاقد ارزش موجود در جامعه در بروز پرخاشگری و یا رفع عدل آن چه سهمی دارند؟
تعریف واژه ها
نوجوانی: مرحله ای است بین کودکی و جوانی که دارای ویژگیهای منحصر به همین دوره است.
پرخاشگری: رفتاری است ناهنجار که در هنگام رویارویی با برخی پیش آمدهای زندگی از فرد بروز می کند.
هورمون: مواد شیمیایی خاصی است که از غدد درونی بدن ترشح شده و وارد خون می شود و بر روی اندامی خاص به نام اندام هدف تأثیر ویژه ای می گذارد.
تعریف عملیاتی واژه ها
در تحقیق پیش رو، واژه های زیر با تعریفی که از آنها ارائه شده، مورد استفاده قرار گرفته اند:
نوجوان: به فردی اطلاق می شود که از نظر سنّی بین 12 تا 18 سال قرار دارد.
مشکلات اقتصادی: فشارهای مالی است که زندگی مادی افرادی را که میزان درآمد آنها بین 200 تا 300 هزار تومان است، به خطر می اندازد.
رسانه های گروهی: وسایلی هستند برای اطلاع رسانی به اقشار مختلف جامعه مانند تلویزیون، سینما و ...
نهادهای اجتماعی: جمعیتهایی هستند که با هدف یا اهداف خاصی تعریف شده و در چهارچوب قوانینی مدرن فعالیت می کنند ماند مدرسه و ...
الگوهای فاقد ارزش: گروه هایی هستند که اعمال، رفتار و یا ظاهرشان از نظر فرهنگی و اجتماعی و در بعضی موارد از نظر مذهبی پذیرفته شده نیست مانند رپ، هوی متال و ...
«دوره نوجوانی، حساسترین و پرانرژی ترین و گرانبهاترین دوره زندگی هر فرد است. نوجوان کسی است که از کودکی بریده ولی هنوز به بزرگسالان نپیوسته است. نوجوانی، دوره ای پرتلاطم از زندگی سراسر فراز و نشیب آدمی است. سرعت رشد در این دوره بسیار زیاد می باشد. تنوع تمایلات و رغبتها، استقلال طلبی و عدم ثبات در نقش و شخصیت از دیگر ویژگیهای این دوره است. غالب توانمندیهای ذهنی و خلاقیتها در این دوره شکوفا می شود و در عین حال به لحاظ ویژگیهای حساس این دوره، بیشترین آسیب پذیریهای روانی و اجتماعی را نیز در این دوره شاهد هستیم. نوجوانی همچون شمشیر دو لبه ای است که یک لبه آن زمینه ساز خلاقیتها و آفرینشهای علمی، هنری و اجتماعی بوده و لبه دیگرش زمینه ساز از انحرافات اخلاقی و اجتماعی است.» (افروز، 1371، صص 17-16)
«البته چگونگی ارضای نیازهای متنوع نوجوانان نیز از حساسیت فوق العاده ای برخوردار است به گونه ای که علت اصلی اختلالات رفتاری و انحرافات اخلاقی نوجوانان در خانه، مدرسه و اجتماع را نیز می توان در چگونگی روابط آنها با بزرگسالان جستجو کرد. نوجوانان تمایل دارند که با جدایی از خانواده تکیه گاهی امن بیابند، تکیه گاهی که بتوانند با آرامش به آن تکیه کنند. نوجوانان دوست دارند که با روی آوردن به اجتماع حس استقلال طلبی خود را ارضا نموده، پایان دوره کودکی را رسماً اعلام کنند. آنها می خواهند تصورات و تخیلات خود را جامه عمل بپوشانند و با انرژی سرشاری که دارند، جامعه را یاری دهند.» (افروز، 1371 ، ص 58).
«بدیهی است که در کنار نیازهای زیستی یا بیولوژیک، مسأله امنیت روانی و ثبات عاطفی نیز اهمیت زیادی دارد. رشد متعادل شخصیت و شکوفایی استعدادها و خلاقیتهای نوجوانان در سایه سلامت جسم، بهداشت و امنیت روانی و ثبات عاطفی آنان امکان پذیر است. بی ثباتی عاطفی، دوگانگی احساس و تعارضات روانی، از موانع بسیار مهم در فرآیند رشد شخصیت و سازگاریهای فردی و اجتماعی است. زمانی که این نیاز طبیعی به نحو مطلوب تأمین نشود، کودکان و نوجوانان دچار تعارض و عدم امنیت روانی می گردند.» (افروز، 1371 ، ص 65)
«بنابراین عدم تأمین نیاز طبیعی و نوجوانان به امنیت خاطر نه تنها بر چگونگی رشد شخصیت آنها اثر می گذارد و عموماً موجب بروز و ظهور بسیاری از رفتارهای نامطلوب و ناخوشایند همانند خیالپردازی، گوشه گیری، انزوا طلبی، افسردگی، بیقراری، عصبانیت، پرخاشگری و رفتارهایی از این قبیل می شود، بلکه بیشترین تأثیر را بر شکوفایی توانمندیهای ذهنی، بالقوه، تفکر خلاق و پیشرفت تحصیلی آنها به جای می نهد. در حقیقت تعارض و بی ثباتی عاطفی آفت شکوفایی و خلاقیت ذهنی است. عوامل متعددی چون فشارهای اقتصادی و اجتماعی و محرومیتهای محیطی و یا کمبودهای عاطفی و بخصوص تعارضات روانی، موانع اصلی ظهور توانمندیها و استعدادهای بالقوه دانش آموزان و اندیشه های خلّاق هستند. تا زمانی که وجود فرد، مملو از ثبات عاطفی نباشد به یقین نمی توان از او تلاش ذهنی هدفمند، جهت دار و در عین حال خلّاق را انتظار داشت. بررسیهای متعدد نشان می دهد که پیشرفت تحصیلی دانش آموزان با آرامش روانی و ثبات عاطفی ایشان دارای همبستگی معنی داری است.» (افروز، 1371، ص68)
البته باید به این نکته مهم نیز توجه داشت که در هنگام برخورد با یک رفتار نامطلوب یا ناخوشایند در نوجوانان باید همه شرایط و عواملی را که ممکن است به گونه ای مستقیم یا غیرمستقیم در بروز چنین رفتاری دخیل باشند، مورد بررسی و ارزیابی قرار داد و همواره با فکری خلّاق در اندیشه به کار بستن روشهای نو و موثر در جهت اصلاح رفتار و رشد و شکوفایی نوجوانان غریز بود. بر این اساس در طی این تحقیق سعی بر آن است تا به علل یکی از این انحرافات اخلاقی بنام پرخاشگری پرداخته و راهکارهایی جهت پیشگیری و یا درمان آن ارائه شود.
و...
بسیاری از روانشناسان معتقدند نوجوانی یک دگرگونی جسمانی ، روانی ، شناختی و نیز تغییر در الزامات اجتماعی است. از قدیم این دوران هم از نظر نوجوانان و هم از نظر والدین دورانی به مراتب دشوارتر از زمان کودکی قلمداد شده است. یکی از عواطف متداول در بین نوجوانان خشم است که بر اثر برخورد نوجوان به مانعی که بر سر راه هدف او قرار می گیرد حاصل می شود و به پرخاشگری که یک واکنش عمومی به ناکامی امیال است منجر می گردد. به طور کلی نوجوانان در این دوران حساس می شوند ؛ هیجان های شدید دارند به دنبال احساس عدم اطمینان و تنش ناسازگاری و پرخاشگری در آنان دیده می شود و اجتماع از آنها می خواهد که مستقل باشند و روابط خود را با دیگران تغییر دهند.
هیجان ها پدیده های ذهنی ، زیستی ، هدفمند و اجتماعی هستند. پدیده هایی فطری که در افراد مختلف در شرایط یکسانی بروز می کنند و تاثیرپذیری زیادی از شرایط فرهنگی و یادگیری ندارند و پاسخ های فیزیولوژیک مشخصی را فرا می خوانند ( ریو[1] ، ترجمه سیدمحمدی 1383 ). یکی از هیجانهایی که در زندگی همه افراد نقش مهم و موثری دارد هیجان خشم است. خشم نوعی از هیجان است که اغلب بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتارهای نامناسب دیگران بروز می کند. خشم ممکن است از یک رنجش و ناراحتی زودگذر تا یک عصبانیت تمام عیار گسترش یابد. اما در هر حال پدیده ای کاملا طبیعی است و مانند سایر احساسات و هیجانها نشانه سلامت ، تندرستی و عواطف انسانی است. خشم ممکن است ناشی از عوامل درونی مثل افکار و عقاید غیرمنطقی ، توقعات نابجا و احساس ناکامی و یا عوامل بیرونی مثل خیانت در امانت مورد بی اعتنایی قرار گرفتن ، ملاحظه نکردن دیگران ، مورد توهین و تجاوز واقع شدن باشد ( کلینکه2، ترجمه محمدخانی 1382 ). خشم به صورت پرخاشگری فیزیکی ، پرخاشگری کلامی ، خصومت ، مخالفت ، انتقاد ، احساس رنجش ، بارها درباره چیزی حرف زدن ، دوری و اجتناب از مسائل و افراد ابراز می شود ( نساجی زواره، 1385 ). خشم هیجان خطرناکی است زیرا در پی تخریب و از بین بردن آن چیزی یا کسی است که سازوکار آن را مانعی بر سر راه خود می داند. افزایش فشارخون و ضربان قلب و تحریکات بدنی ناشی از خشم ممکن است برای فرد خطرناک باشد. خشم اگر هم ابراز نشود و درون ریز شود خصومت را در درون فرد افزایش می دهد و به عملکرد او در موقعیتهای بین فردی و اجتماعی و سازگاری با دیگران دستیابی به اهداف ، زندگی خانوادگی و موقعیتهای شغلی آسیب می زند ( بشکار، 1387)
1-2- بیان مسئله
خشم یکی از هیجان های طبیعی انسان است که در مولفه های هیجانی جایگاه خاصی دارد. خشم واکنشی مرتبط با تنیدگی و خصومت است که با قرار گرفتن در موقعیت های گوناگونی از ناکامیهای واقعی یا خیالی ، آسیب ها ، تحقیرها ، تهدیدها یا بی عدالتی ها برانگیخته می شود که ممکن است به پاسخهای غیر ارادی مانند افزایش فشارخون ، ضربان قلب ، تعریق و افزایش قند خون منجر شود. خشم به طور معمول به یک هدف بیرونی منتقل می شود همچنین واکنشهای رفتاری می تواند طیفی از اجتناب از منشا خشم تا خشونت کلامی یا رفتاری را دربرگیرد ( کرسینی، 1999 ). اگرچه خشم هیجانی طبیعی و گاهی مفید است ولی خطرهایی نیز به همراه دارد. وقتی خشم خارج از کنترل و مخرب باشد می تواند به مشکلاتی در کار ، روابط بین فردی و کیفیت کلی زندگی منجر شود ( انجمن روان شناسی امریکا، 2004 ). بررسی آمار و اطلاعات نشان می دهد که در چند دهه اخیر خشم و پرخاشگری افزایش یافته است و شواهد تجربی زیادی آثار مخرب خشم را در روابط انسانی نشان داده اند ( کوپ و لندبرگ 1992 ؛ نولو شواسکی و فرالکه 1992 ). به همین دلیل این مسئله توجه متخصصان به ویژه روان شناسان را به خود جلب کرده است. در طی سال های گذشته پژوهشهایی به منظور یافتن علل خشم و تاثیرات آن در روابط بین فردی و شیوه های کنترل آن صورت گرفته است.
در همین راستا سوال اصلی که برای محقق در پی یافتن آن است چه عواملی با عث کنترل خشم و پرخاشگری در بین دانش آموزان دختر هنرستان نسبت به دبیرستان در شهر فیروزآباد می باشد؟
1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق
پرخاشگری به عنوان یک مشکل شدید و رو به افزایش در میان نوجوانان شناخته شده است. در حال حاضر پرخاشگری یک مساله ی اجتماعی و یکی از موضوعات اساسی بهداشت روانی به حساب می آید ( نیکلسون1، 2003 ). پرخاشگری یکی از نشانه های اختلال سلوک به صورت الگوی تکراری و مداوم رفتاری است که در آن حقوق اساسی دیگران ، مقررات یا هنجارهای اجتماعی و اخلاقی عمده ای متناسب با سن زیر پا گذاشته می شود ( انجمن روان پزشکی آمریکا، 1994 ). این گروه از کودکان ظاهرا مترصد مشاهده ی علایم خصمانه در محیط اجتماعی خود هستند که ترغیب کننده ی آنها به نشان دادن واکنش عملکردی و غیرکلامی است. آنها معمولا اعتقاد دارند که پرخاشگری اعتماد به نفس آنها را بالا برده تصویری مثبت از آنها فراهم می سازد و باعث رنج قربانیان آنها نمی شود ( اسلابی2 و همکاران ،1988 ). غیر از مشکلات شخصی همراه با این رفتارهای پرخاشگرانه انعکاس معنی دار آن درارتباط با قربانیان پرخاشگری نیز بسیار مهم است. درمورد آسیب شناسی این رفتارها تحقیقات متعددی صورت گرفته که همگی دربرگیرنده ی عوامل چند وجهی زیست شناختی ، اجتماعی و روان شناختی است. جریانی که از حدود سال های 1970 به عنوان انقلاب شناختی به وجود آمد بسیاری از اختلال ها را مورد بررسی دقیق قرار داده و راهکارهای شناختی مناسب را برای درمان آنها معرفی نموده است. پرخاشگری و کنترل خشم نیز جزو رفتارهای آسیب زایی است که نهضت شناختی بسیار به آن پرداخته است.
پرخاشگری از مسائل پر اهمیت در دوران نوجوانی است. همه روزه در مدارس نوجوانانی مشاهده می شوند که به علت زد و خورد ، دعوا و رفتارهای پرخاشگرانه تنبیه انضباطی می شوند و با عکس العمل اولیای آن مدارس مواجه می گردند. نوجوانان پرخاشگر معمولا قدرت مهار رفتار خود را ندارند و رسوم و اخلاق جامعه ای را که در آن زندگی می کنند زیر پا می گذراند در اغلب موارد والدین و اولیای مدارس با آنها درگیری پیدا می کنند و حرکات آنها گاهی به حدی باعث آزار و اذیت اطرافیان می شود که به اخراج آنها از مدرسه می انجامد. آنچه که باعث توجه محققان به رفتار پرخاشگرانه شده است اثرات نامطلوب آن بر رفتار بین فردی و همچنین اثر ناخوشایند آن بر حالات درونی و روانی افراد است. عدم مهار رفتار پرخاشگرانه علاوه بر اینکه می تواند باعث ایجاد مشکلات بین فردی و جرم ، بزه و تجاوز به حقوق دیگران شود می تواند درون ریزی شده و باعث انواع مشکلات جسمی درونی و روانی مثل زخم معده ، سردردهای میگرنی ، افسردگی گردد ( الیس، 1998 ) .
لذا این پژوهش ما را بر آن داشت تا با دادن آگاهی به اولیاء و مربیان مدارس با نحوه مقابله مقابله با پرخاشگری و مهارت کنترل خشم در نوجوانان قدم موثری برداریم.
تعداد صفحات : 71
فرمت فایل :Word
ارتقای سلامتی افراد جامعه یکی از مهم ترین مسائل اساسی هر کشوری محسوب می شود که شامل چهار بعد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی می باشد. طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، بهداشت روانی علمی است که با آن انسان ها قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران را خواهند داشت و قادر به تغییر و اصلاح محیط فردی، اجتماعی، حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و متناسب می شوند.
هدف بهداشت روانی، پیشگیری، درمان و بازتوانی بیماران است. طب دنیای امروز و فردا
طب پیشگیری و برنامه ریزی برای بهتر زیستن است. در عین حال، آرامش درونی تمنای دایمی انسان و حلقة مفقود جوامع امروزی است. در جوامعی که از مذهب و اخلاق فاصله گرفته اند، هر چه این جدایی بیشتر است بیماری های روانی نیز به همان اندازه افزایش یافته است. بنابراین در پیشگیری اولیه باید به مسائل تأثیرگذار بر شخصیت برای کاهش تظاهرات هیجانی و عاطفی و عوامل استرس زا توجه شود. (برخوردار، نجفی، 1380)
اختلالات رفتاری به مجموعة اعمالی اطلاق می شود که خلاف قانون، عرف، سنت ها و هنجارهای جامعه است و در اعضای این طبقه خودنمایی می کند. اختلالات رفتاری اصطلاحی در روان شناختی است که جامعه شناسان آن را بزهکاری می نامند. جامعه شناسان و روان شناسان از ابعاد گوناگون به اختلالات رفتاری پرداخته اند تا به علل، زمینه ها و شیوه های مقابله پیشگیری و درمان آن دست یابند. علل و زمینه هایی همانند استعداد ژنتیکی و ارثی، خانواده های آشفته و نابسامان، والدین متخلف و ضداجتماعی، ارتباط با همسالان بزهکار، زندگی در محله های پر جمعیت و جرم خیز، فقدان اعتقادات مذهبی، از جمله عواملی هستند که در شکل دهی به این گونه رفتارها از جمله پرخاشگری مؤثر دانسته شده اند.
با توجه به صنعتی شدن جوامع و افزایش محرکهای استرسزا شاهد افزایش روزافزون رفتارهای نابهنجار از جمله پرخاشگری هستیم. پرخاشگری از عواملی است که آثار مخربی در روابط اجتماعی به جا میگذارد. با توجه به این مسائل درمییابیم که آداب مذهبی میتواند نقش مؤثری در جلوگیری از ابتلا به مشکلات روانی فرد از جمله پرخاشگری داشته باشد. با ذکر این مقدّمه و نگاهی به مطالعات پیشین، درمییابیم که این مطالعات بیشتر در زمینه همه ادیان بوده و به موضوع خاص پرخاشگری نیز در این حیطه توجه شده است. توجه به این نکته مهم است که برای یافتن راه حلی در جهت تعالی یک جامعه، باید فرهنگ و مردم آن جامعه را شناخت و با توجه به آن از علایق، گرایشها و فرهنگ آن ملت در جهت نیل به این هدف سود جست. آنچه مسلم است در جامعه ما شرکت در مراسم مذهبی از جایگاه ویژهای برخوردار است و از دین همواره به عنوان مقوله ای مستحکم در جهت خداشناسی و همچنین فراهم آوردن یک نقطه تلاقی یاد شده است. با توجه به این که دانشجویان در تمامی کشورها و از جمله کشور ما، قشر عظیم و تا حدود زیادی فهیم جامعه را در بر می گیرد، توجه به همه مسائل آنان از جمله، مسائل ایمانی و عقیدتی، روانی و اجتماعی آنان می تواند تضمینی برای ساختن آینده بهتر آنان باشد. بدین خاطر محقق را بر آن داشت تا در زمینه تأثیرات قوی دینداری بر روی اختلالات رفتاری نکات مثبتی را ارائه کند تا شاید راه گشای خیلی از مسائل و مشکلات خانواده ها و جامعه کنونی ما قرار گیرد.
1-2- بیان مسأله
رفتار دینی انسانها حاکی از آن است که بشر در طول تاریخ نیازمند به دین بوده و حریم خاص و مشخصی را برای انجام فرایض خود اختصاص داده است. اسلام دین صلح و آرامش است و در آیین و قالب آیات الهی، روایات و احادیث، پیروان این دین به حسن خلق، آرامش و صلح جویی دعوت شدهاند. جامعه جهانی با بزرگترین تهدید، یعنی پرخاشگری از نوع سادة لفظی تا انواع فیزیکی آن و در نهایت، ترور روبهروست ( سلمان علوی و همکاران، 1385: 12 ) تحقیق حاضر در واقع جواب به سوالات زیر را تا حدودی مشخص می نماید و به دنبال بررسی راه کارهایی برای آن می باشد. سوالات عبارتند از: آیا شرکت در مراسم مذهبی و بالا بردن اعتقادات مذهبی، میتواند ارتباطی با کاهش پرخاشگری داشته باشد؟ از آنرو که به دلیل این که معمولا در دانشگاه ها، بیشتر بر درس و زمینه فعالیتی تأکید شده و به امور خاصی هم چون دین و یا مسائل روانی دانشجویان کمتر توجه شده است و از آن جائی که روح و محتوای فرهنگ دینی ما بر پایة ارتباط، صمیمیت، تعاون، همدردی و عاطفه استوار است، به گونهای که در همه جا انسانها به آرامش و دوری از پرخاشگری توصیه شدهاند. جلوههای این فرهنگ بالنده نیز در دستورالعملهای اخلاق اسلامی دیده میشود و همواره از دین به عنوان تکیه گاه آگاهی انسان یاد شده است، می توان چنین استنباط نمود که در عصر کنونی که اطلاعات و ارتباطات دیجیتالی و الکترونیکی به شدت بر روحیه و عادات بشر سایه افکنده است و روحیه پرخاشگری را افزایش داده است، چه مسائل و مواردی می تواند به حل این موضوع کمک نماید و دین به عنوان یک نماد اساسی در این راه در کشورما و بسیاری از کشورهای اسلامی و حتی پیروان ادیان دیگر قرار گرفته است.حال این سوالات نیز مطرح می شود که چگونه می توان دین را به عنوان یک مسکن در راه کاهش اختلالات روانی و به خصوص پرخاشگری به کار گرفت؟ آیا بدون تعریف دقیقی از دین می توان از آن به عنوان عامل اثر گذار در این راه استفاده نمود؟ علم به اهمیت این موضوع، محقق را بر آن داشت که به مقایسه میزان پرخاشگری دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرستان بپردازد و ارتباط دین داری با کاهش پرخاشگری را بررسی نماید.
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
امروزه با وجود پیشرفتهای علمی چشمگیر که در زمینه های روانپزشکی و روان درمانی بوجود آمده است ملاحظه می گردد که بعضی از صاحبنظران برجسته نیاز به نقش ، اهمیت و ضرورت دین نیز در بهداشت روانی و رواندرمانی تاکید فراوان داشته اند و عقیده دارند که اعتقادات مذهبی و توکل به خدا موجب تسکین و بهبودی سریعتر آلام و مشکلات روانی می شود. در قرآن در سوره مبارکه فتح می خوانیم: "هوالذی انزل السکینه فی قلوب المؤمنین لیزدادوا ایمانا مع ایمانهم... " «اوکسی است که آرامش را در دلهای مؤمنان نازل کرد تا ایمانی به ایمان شان بیافزایند...». اولین برداشتی که صورت می گیرد این است که بدون ایمان، آرامش روحی و روانی وجود ندارد.
شاید هیچ موردی در جهان به اندازه دین و دین داری نتوانسته عامل انسجام و یکپارچگی بین افراد،گروه ها و حتی جوامع گردد. دین دارای نقش آرامش بخش در بین مسائل متعدد جامعه جهانی است و حتی در صورت ارائه صورتی درست از آن، در بین جوامعی هم که چندان اعتقادی به آن ندارند،می توان نقش دین را دید. فردی که در زمان خشم، خود را به مکانی ساکت می برد و نیاز خود را در سکوت می بیند، جز با استعانت از یک سری امور، قادر نخواهد بود بر خشم خود علبه نماید. همه موارد گفته شده یکی از صدها موردی است که نظر محقق را به این امر جلب می کند که هر قدر انسان ها دلداده و شیفته دین باشند، کمتر دچار اختلالات رفتاری می شوند و بیشتر می توانند بر مسائل و مشکلات خود فائق آیند.
1-4- سوال های تحقیق
1- آیا بین رفتارهای پرخاشگرانه و باورهای مذهبی رابطة معنادار وجود دارد؟
2- آیا بین رفتارهای پرخاشگرانه و کاهش اعتقادات مذهبی رابطه وجود دارد؟
3- آیا از لحاظ بروز رفتارهای پرخاشگرانه بین افراد رابطه معنادار وجود دارد؟
4- آیا بین میزان باورهای مذهبی و رفتارهای پرخاشگرانه رابطه معنادار وجود دارد؟
5- آیا بین رفتارهای پرخاشگرانه و نوع آموزش دینی رابطه معنادار وجود دارد؟
1-5- فرضیه های تحقیق
1- به نظر می رسد، بین کاهش پرخاشگری و باورهای مذهبی رابطه معناداری برقرار می باشد.
2- به نظر می رسد، بین کاهش پرخاشگری و اعتقادات قوی رابطه معناداری برقرار می باشد.
3- به نظر می رسد، بین پرخاشگری و انجام کارهای خلاف رابطه معناداری برقرار می باشد.
4- به نظر می رسد بین کاهش پرخاشگری و انجام مراسم مذهبی رابطه معناداری برقرار می باشد.
5- به نظر می رسد بین رفتارهای پرخاشگرانه و جنس رابطه معناداری وجود دارد.
6- به نظر می رسد بین دینداری و رفتارهای پرخاشگرانه رابطه معناداری وجود دارد.
1-6- تعریف نظری
پرخاشگری: پرخاشگری نوعی سازوکار روانی است که از طریق آن فرد به طور ناخودآگاه فشارهای ناشی از محرومیت ها و ناکامی های خود را به صورت واکنش های حمله، تجاوز، رفتارهای کینه توزانه و پرخاشگرانه نشان می دهد. (خدایاری فرد، 1373)
کاپلان و همکاران ( 2002 ) می گویند، پرخاشگری رفتاری است که با هدف صدمه زدن یا آسیب رسانیدن به یک موجود زنده بروز می کند و این موجود قاعدتاً از چنین رفتاری اجتناب می ورزد
فروید معتقد بود که نیروی پرخاشگری باید به گونه ای تخلیه شود و گرنه انباشته خواهد
شد و سبب بیماری می گردد. اگر نیروی پرخاشگرانه کم کم از بین نرود، نوعی انفجار به وقوع می پیوندد. طبق نظر فروید، جامعه وسیله ای برای مهارکردن این غریزه و کمک به انسان در والایش آن ، یعنی انسان را یاری می دهد تا نیروی مخرب این غریزه را به رفتاری پسندیده یا حتی مفید تبدیل کند (شکرکن، 1364)
دین ( مذهب ): در دائره المعارف جامعه شناسی دین بلکول (Blackwell, 2000) نیز تعریف دین چنین آمده است؛ دین "باور به هستی های روحی و یا موجودات مجرد روحانی" است. برخی دیگر دین را "استمداد از ارواح برای انجام اعمال عبادی و فلّاح" یا رستگاری می دانند. این تعریف بیشتر مردم شناختی بوده و برگرفته از نظریه های فریزر است. در تعریفی دیگر از دین؛ "دین مجموعه ای از باورها و اعمال مبتنی بر باور به فوق طبیعت تعریف شده است. افراد متدین به هر نسبت که ایمان قوی و محکم داشته باشد از بیماری روانی مصون تر هستند. از جمله آثار ایمان دینی آرامش خاطر است . ایمان دینی به حکم اینکه به انسان که یک طرف معامله است، نسبت هیجان که طرف دیگر معامله است، نسبت به هیجان که طرف دیگر معامله است، اعتماد و اطمینان می بخشد . دلهره و نگرانی نسبت به رفتار جهان را در برابر انسان از میان می برد و بجای آن به او آرامش خاطر می دهد.(مطهری، 1368)
پایان نامه جهت اخذ در جه کارشناسی رشته روانشناسی
موضوع پایان نامه :
بررسی رابطه پرخاشگری و پیشرفت تحصیلی در بین
دانش آموزان مقطع ابتدایی به جز مقطع اول دبستان شهرقزوین
فرمت پایان نامه : word
فهرست
عنوان صفحه
چکیده
فصل اول(کلیات تحقیق)
مقدمه 2
بیان مسأله 3
اهمیت و ضرورت 4
اهداف تحقیق 5
فرضیه تحقیق 6
فصل دوم(پیشینه و ادبیات تحقیق)
مقدمه فصل دوم 9
تعریف خشم 10
علل و ریشه های خشم 11
علل شخصیتی 13
تظاهرات خشم 14
عملکردهای رایج پیرامون خشم 15
علل بروز پرخاشگری 16
والدین و کودکان پرخاشگر 23
تربیت منفی والدین 26
تربیت مثبت والدین 27
راه کارهای مناسب خشم 30
نتیجه گیری 33
عوامل موثر بر پرخاشگری 34
عوامل اجتماعی 36
عصبانیت 38
فهرست
عنوان صفحه
احساس گناه 38
بی کفایتی 40
غمزدگی و افسردگی، قربانی بودن 41
احساس در دام بودن 42
مجازات نمادین 44
مقررات و انتظارات را مشخص و روشن بیان کنید 45
چگونه تنبیه کنید 46
با طفل جر و بحث نکنید و چانه نزنید 47
جدی باشید 49
زیاده از حد گوش نکنید 50
منطقی باشید 52
روشهای مجازات 53
تعریف پرخاشگری 58
انواع پرخاشگری 60
علل و انگیزه های پرخاشگری 63
کروموزومهای جنسی و پرخاشگری 66
بلوغ جنسی و پرخاشگری 67
درستی و نادرستی نظریه ناکامی- پرخاشگری 70
نقش رسانه های گروهی و فبلمهای تلویزیونی در آموزش پرخاشگری 78
کنترل پرخاشگری 81
فصل سوم(روش تحقیق)
جامعه مورد مطالعه 86
فهرست
عنوان صفحه
حجم نمونه 86
روش نمونه گیری 86
ابزار اندازه گیری 87
روش آماری مربوط به زمینه 88
روش تحقیق 88
فصل چهارم(یافته ها و تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه 90
جدول نمرات خام آزمودنی ها ازآزمون پرخاشگری معدلی 91
جدول بررسی رابطه بین پرخاشگری والدین و پیشرفت تحصیلی 93
جدول مقایسه پرخاشگری در بین دانش آموزان دوم و پنجم ابتدایی 94
جدول مقایسه پرخاشگری در بین دانش آموزان سوم و چهارم ابتدایی 95
جدول مقایسه پرخاشگری در بین دانش آموزان ممتاز و ضعیف 96
فصل پنجم(بحث و نتیجه گیری)
بحث و نتیجه گیری 98
محدودیت ها 101
پیشنهادات 102
منابع و مآخذ 103
پرسشنامه پرخاشگری(Aggression Questionnaire) :
نسخه جدید پرسشنامه پرخاشگری که نسخه قبلی آن تحت عنوان پرسشنامه خصومت بود، توسط باس و پری(1992) مورد بازنگری قرار گرفت. این پرسشنامه یک ابزار خودگزارشی است که شامل 29 عبارت و چهار زیرمقیاس است، که عبارت است از پرخاشگری بدنی، پرخاشگری کلامی، خشم و خصومت. آزمودنی ها به هر یک از عبارات در یک طیف 5 درجه ای از کاملا شبیه من است(5)، تا حدودی شبیه من است(4)، نه شبیه من است نه شبیه من نیست(3)، تا حدودی شبیه من نیست(2)، تا به شدت به من شبیه نیست(1). دو عبارت 9 و 16 به طور معکوس نمره گذاری می شود. نمره کل برای پرخاشگری با مجموع نمرات زیرمقیاس ها به دست می آید.
منبع: