فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:20
فهرست مطالب:
چکیده مطالب.............................................................................................................................2
مقدمه..........................................................................................................................................3
کلیات.........................................................................................................................................4
طرح مسئله..................................................................................................................................5
اهداف تحقیق.............................................................................................................................5
فصل اول
1- جنین........................................................................................................................5
2-سقط جنین................................................................................................................6
تعریف فقهی سقط جنین...................................................................................6
تعریف حقوقی سقط جنین................................................................................6
تعریف سقط جنین از نظر پزشکی.....................................................................7
تعریف پیشنهادی سقط جنین و مزایای آن.........................................................7
فصل دوم: دلایل وجود جرم سقط جنین در مورد جنین آزمایشگاهی
1. ملاک های فقهی، حقوقی و پزشکی.............................................................8
2. ملاک های اخلاقی.....................................................................................10
الف- تئوری حق حیات.....................................................................10
ب- تئوری تقدس حیات...................................................................11
فصل سوم
مخالفین این عمل و معایب این نظر.............................................................................12
پاسخ موافقان ............................................................................................................13
بررسی استفتاء مرکز مجمع فقه اهل بیت در مورد تلقیح مصنوعی................................14
نظریه ادیان مختلف در مورد انهدام نطفه بارور شده.....................................................15
فصل چهارم
نتیجه گیری و پیشنهاد.................................................................................................15
منابع و ماخذ...........................................................................................................................18
ضمایم...................................................................................................................................20
چکیده مطالب:
یکی از پدیدههای دانش جدید نوزادانی هستند که جنین آزمایشگاهی نام گرفتهاند به خاطر اینکه قسمتی از راه پیدایش خود را در خارج از مسیر طبیعی پیمودهاند و از ترکیب اسپرم مرد و تخمک زن در خارج رحم و پرورش آن تا مدت معینی در لوله آزمایشگاهی و سپس انتقال آن به رحم مادر پا به عرصه هستی گذارده اند.
این حادثه مانند دیگر رهآوردهای علمی مسائل حقوقی خاصی را بر میانگیزد که طرح آن مستلزم بررسیهای اخلاقی، فقهی و پزشکی خاصی است. از آن جهت که اداره و تنظیم این پدیدهها به وسیله مقررات برای پایداری نظم جامعه ضروری است. دانش حقوق ناگزیر است پا به پای این مسایل پیش رود در این مقاله ما به مقوله سقط جنین، جنین آزمایشگاهی در دورانی که در لولههای آزمایشگاهی برای چندین روز یا هفته که این زمان در آیندهای بسیار نزدیک تا آخرین مرحلهی تکامل جنینی میرسد میپردازیم.
در این تحقیق ما به بررسی موافقان و مخالفان وجود سقط چنین در دوران جنینی در لولههای آزمایشگاهی میپردازیم.
کلید واژگان:
جنین- سقط جنین- جنین آزمایشگاهی- تلقیح مصنوعی- تئوری تقدس حیات- جنین حمایتی- جنین غیر حمایتی.
مقدمه:
«من نهایت احترام را از زمان تشکیل نطفه برای حیات بشری قائلم»
از بیانیه انجمن جهانی پزشکان 1948 ژنو
سقط جنین یکی از مسائلی است که در تمام جوامع بشری با توجه به تنوع و گستردگی و میزان نفوذ باورهای دینی و اعتقادی و اخلاقی میان طبقات مختلف جامعه مطرح میباشد.
طبیعی است که نظامهای حقوقی با داعیه حفاظت و حمایت از ارزشها و اعتقادات شهروندان جامعه مواجهه جدیتر و عینیتری با این مسئله داشته باشند. در یک بررسی کلی به سه گونه مواجهه در نظامهای حقوقی مختلف جهان میرسیم.
پارهای از نظامها این پدیدهی اجتماعی را به طور مطلق پذیرفته و حکم جواز آن را صادر میکنند، ظاهراً چنین عملی برای این نظامهای حقوقی قبیح و نکوهیده شمرده نمیشود. در مقابل بسیاری از نظامهای حقوقی دنیا بیشتر متأثر از حقوق مذهبیاند به عدم جواز چنین رفتاری قائلند و گاه ضمانت اجراهای کیفری بسیار شدیدی نیز برای آن در نظر میگیرند. در این میان برخی نظامهای حقوقی هم دیده میشوند که راه متعادلتری را انتخاب کردهاند و سقط جنین را در برخی از موارد مجاز در برخی موارد غیر مجاز میدانند و سعی در محدود کردن آن دارند.
به هر حال سقط جنین از قدیم الایام یکی از موضوعات اساسی نظامهای حقوق کیفری را تشکیل میداده است و در طول تاریخ توجه بسیاری از اندیشمندان به خصوص علمای حقوق جزا و بسیاری از مکاتب و حکومتها را به خود معطوف داشته است.
«در ایران نخستین قوانین سقط جنین مربوط به قوانین حمورابی میباشد حدود 1800 سال قبل از میلاد مسیح تدوین شدهاند. مواد 209-211-213 قانون حمورابی نیز برای افرادی که دختر کنیز یا کسی که آزار و اذیت شده و باعث سقط جنین وی شوند مجازات در نظر گرفته است».
تردیدی نیست که سقط جنین یکی از رهاوردهای نامیمون دنیای مدرن است و اگرچه این عمل در تمام اعصار و قرون کم و بیش انجام میگرفته اما در دوران بروز و ظهور پیشرفت تمدن جدید روند افزایشی نگران کنندهای دارد. از نقطه نظر تاریخی در اقوام اولیه که پدر حق کشتن فرزند خود را داشته بدیهی است حق سقط جنین نیز برای وی محفوظ است. در دوران قبل از اسلام نیز دختر را زنده به گور میکردند. طبیعی است که برای جنین اهمیت و حرمتی قایل نبودهاند تا زمان حال که جنین را در شرایط آزمایشگاهی پرورش میدهند و تا چندی دیگر میتوانند یک انسان کامل را در شرایط آزمایشگاهی بوجود آورند. لازم به توضیح است که منظور ما از جنین وسقط جنین معنای اعم آن نیست، بلکه منظور ما ازسقط جنین،سقط جنین آزمایشگاهی استو منظور از جنین ، جنین هایی است کهدر لوله های آزمایشگاهی بوجود می آیند و به حیات خود ادامه میدهند. هر چند که این مدت در حال حاضر چندماه بیشتر نیست اما به گفته محققین ودانشمندان در آینده نه چندان دور می توانند این مدت را تا زمان تولد افزایش دهند که تکلیف جنین آزمایشگاهی در این مدت نیاز به بررسی دقیق حقوقی و اخلاقی دارد.پس منظور ما از جنینآزمایشگاهی ،جنینی است که از اسپرم یک پدر مشخص و تخمک یک مادر مشخص تحت حمایت پدر و مادر میباشد و این اسپرم و تخمک از بانک اسپرم و تخمک تهیه نشده و پدر و مادر قصد بچهدار شدن را دارند.
کلیات
به هر حال کشورها نظرات مختلفی در مورد سقط جنین دارند و این برداشتهای مختلف و نظرات با توجه به برداشتهای مختلف نسبت به جنین و ماهیت جنین به وجود میآید.
در برخی از کشورها جنین را عضوی ازبدن مادر میدانند نگرشی این چنین و نیز عکس آن تفکر نسبت به جنین و سقط جنین تفاوت ایجاد میکند.
«در صورتی که ما جنین را جزیی از بدن مادر بدانیم سقط جنین در هر مرحله از مراحل جنینی (چه قبل از ولوج روح و چه بعد از ولوج روح) ایرادی ندارد و اگر جزیی از بدن مادر نباشند حق نداریم حیات آنها را به خاطر منافع خود از بین ببریم.»
اما مبحث اصلی که در این تحقیق ما میخواهیم به آن بپردازیم تفاوت وشباهت جنین داخل رحم و جنین حاصل از تلقیح مصنوعی (جنین آزمایشگاهی) خارج از رحم میباشد.
این نکتهای است که قانونگذار ما نیز نتوانسته به آن بپردازد و علمای حقوق نیز پیرامون این مسئله که آیا به جنین آزمایشگاهی در صورت سقط عمدی آن دیه تعلق میگیرد یا نه، و آیا سقط کننده مجرم است و مجازات میشود یا خیر، بحث نکردهاند و تنها پیرامون مسایل نسب و ارث آن بحث کردهاند؟ و نظر قانون مجازات اسلامی، وعدهی بسیاری از حقوقدانان به این پرسشها این است که جنین خارج از رحم اصلاً جنین نیست. «مبنای اختلاف در تفاوت برداشت از حیات انسانی، حیات جنین، شرافت جنین و حقوق بشر میباشد.»
طرح مسئله
با توجه به گستردگی علم پزشکی و به وجود آمدن مسائل جدید که با ایدئولوژیها و مکاتب مختلف اخلاقی و اجتماعی پاسخهای گوناگونی به این مسائل داده میشود ما نیز میخواهیم بررسی کنیم که آیا جنین آزمایشگاهی همان حق و حقوق جنین داخل رحم را داراست یا خیر؟
و ثانیاً پذیرفتن یا نپذیرفتن این نظریه چه تبعات و آثاری در بر دارد؟
اهداف تحقیق
زمانی که مسایل فوق الذکر مشخص شود و یا عدم آن اثبات شود طبعاً یک سری نتایج و آثار حقوقی به همراه دارد مثلاً «اگر جنین آزمایشگاهی همان حقوق جنین داخل رحم را داشته باشد تلف کردن آن جرم و مصداق سقط جنین است و دیهی مخصوص به خود را دارد».
اصولاً اگر جنین آزمایشگاهی را جنین بدانیم، میتوانیم همان حقوق و امتیازات جنین داخل رحم را بر آن بار کنیم مثل مسایل ارث، دیه و...
فصل اول
برای اینکه جنین و سقط جنین را بشناسیم در ابتدا تعریفی از آن بیان میکنیم و بعد به بررسی جنین آزمایشگاهی میپردازیم.
1- جنین: (Fetus)
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ طِینٍ (12) ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَکِینٍ (13) ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَکَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ. آیات 12 تا 15 سورهی مبارکه مؤمنون و آیههای 67 سوره غافر و آیه 5-7 سوره طارق و آیه 54 سوره فرقان و روایات وارده در وسایل الشیعه، ج19 صص 244-246 و ... همگی نشان دهندهی مراحل جنینی در انسان میباشد.
م487 قانون مجازات اسلامی به اختصار توضیح کوتاهی برای هر یک از این مراحل جنینی بیان نموده و دیه هر کدام را تبیین نموده است.
2- سقط جنین: (Abortion)
تعریف فقهی سقط جنین
در کتب فقهی تعریفی از سقط جنین ارائه نشده است و اغلب فقها در بحث دیات و لواحق دیات خود تنها بیان موضوع و ذکر احکام سقط جنین بسنده کردهاند، به طور مثال حضرت امام خمینی (رحمةالله علیه) در جلد دوم کتاب "تحریر الوسیله"، در مبحث دیات تحت عنوان لواحق دیات، به مراحل مختلف حمل و دیه آن در صورت اسقاط در آن مرحله اشاره نمودهاند و یا آیت الله خویی در "تکلمه المنهاج" ج2، مساله 379 و علامه حلی در تبصره المتعلمین، فصل یازدهم، تحت عنوان دیه جنین به بحت درباره این موضوع پرداخته است.
به هر حال با توجه به مطالب عنوان شده در متون فقهی پیرامون جنین و سقط جنین میتوان سقط جنین را چنین تعریف نمود: خارج نمودن غیر طبیعی جنین یا حمل قبل از موعد طبیعی زایمان به گونهای که زنده یا قابل زیستن نباشد.
تعریف حقوقی سقط جنین
در قانون مجازات اسلامی هیچ تعریفی از سقط جنین بیان نشده، در سایر کتب حقوقی بعضی از حقوقدانان تعریفهایی برای سقط جنین ارائه نمودهاند. که از جملهی آنها دکتر رضا نوری در مقالهای تحت عنوان "سقط جنین در قانون مجازات اسلامی"، سقط جنین را چنین تعریف نموده است:
« سقط جنین اقدام به خروج غیر طبیعی حمل،قبل از موعد طبیعی وضع حمل به وسیله مادر یا غیر او به نحوی که حمل خارج شده از بطن مادر زنده نبوده و یا فاقد قابلیت زیستن باشد.»
در کتب حقوقی غالباً سقط جنین را اخراج قبل از موعد جنین به نحوی که زنده یا قابل زیستن نباشد تعریف کردهاند و یا «سقط جنین را توام با حاملگی میدانندومعتقداند برای انجام عنصر مادی جرم سقط جنین،انجام هر نوع فعل مثبت مادی بر روی زن حامله کافی است» که در بعضی از کتب سقط جنین را خاتمه حاملگی میدانند.
تعریف سقط جنین از نظر پزشکی
«سقط جنین از نظر پزشکی به خارج شدن حاصل باروری از رحم یعنی ختم حاملگی، گفته میشود.»
از نظر پزشکی و مقررات پزشکی سقط جنین به ساقط شدن جنین قبل از بیست و هشت هفته، که معمولاً در خارج، قادر به ادامه حیات نباشد میگویند.»