فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:143
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عربی (M.A)
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
چکیده 1
مقدمه 2
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1. بیان مسأله 4
1-2. سئوالات تحقیق 4
1-3. فرضیات تحقیق 5
1-4. اهداف تحقیق 5
1-5. پیشینه تحقیق 5
1-6. روش کار و تحقیق 5
فصل دوم: نگاهی گذرا به عصر ابن خفاجه اندلسی
2-1. وجه تسمیه اندلس 8
2-2. تاریخچه فتح اندلس 8
2-3. تقسیمات سیاسی اندلس 9
2-3-1. اوضاع سیاسی ملوک الطوایف و مرابطان 9
2-3-2. تشکیل دولت مرابطان 10
2-4. اوضاع اجتماعی دوره ملوک الطوایف و مرابطان 11
2-5. اوضاع علمی و فرهنگی 13
2-6. اوضاع ادبی 14
2-6-1. مراحل شعر اندلس 14
2-6-2. مرحله ضعف شعر 14
2-6-3. مرحله تقلید 15
2-6-4. مرحله تجدید ونوگرایی 16
2-6-5. دوره انحطاط 17
2-6-6. مضامین شعری در اندلس 18
2-6-6-1. استغاثه 18
2-6-6-2. موشحات 19
2-6-6-2-1. اجزاء موشحات 20
2-6-6-2-2. ویژگیهای موشحات 20
2-6-6-3. زجل 21
2-6-7. مراحل نثر در اندلس 21
2-6-7-1. فنون نثر 22
فصل سوم: مروری بر زندگینامه ابن خفاجه و آثار او
3-1. تولد و زادگاه ابن خفاجه 24
3-2. دوران کودکی وجوانی شاعر 25
3-3. هجرت وآوارگی به سوی مغرب (مراکش) 26
3-4. ویژگی های جسمانی و روحی شاعر 26
3-4-1. عزت نفس 27
3-4-2. نازک طبیعی 27
3-4-3. آرمان گرایی و بزرگ منشی 27
3-5. استادان و شاگردان ابن خفاجه 28
3-5-1. استادان 28
3-5-2. شاگردان 28
3-6. اندیشه های دینی و مذهبی شاعر 28
3-7. وفات شاعر 31
3-8. آثار و تالیفات ادبی ابن خفاجه 31
3-8-1. مکتب شعری ابن خفاجه 32
3-8-2. اغراض وفنون شعری در دیوان ابن خفاجه 32
3-8-2-1. وطن دوستی 32
3-8-2-2. ناله بر جوانی 34
3-8-2-3. مدح 36
3-8-2-4. رثاء 38
3-8-2-5. غزل 40
3-8-2-6. هجاء 42
3-8-3. نثر ابن خفاجه 43
3-8-4. شعر ابن خفاجه از نگاه دیگران 44
3-8-5. جایگاه وصفی ابن خفاجه در پژوهشهای ادبی 45
فصل چهارم: نگاهی به تاریخچه وصف از دوره جاهلی تا اندلس
4-1. وصف در لغت و اصطلاح 48
4-2. ارزش و اهمیت وصف 49
4-3. وصف در شعر جاهلی 50
4-3-1. وصف شب 51
4-3-2. وصف اسب 52
4-3-3. وصف شتر 54
4-4. وصف در دوره صدر اسلام 56
4-5. وصف در دوره اموی 57
4-6. وصف در دوره عباسی 58
4-7. وصف در دوره اندلس 61
4-7-1. بارزترین ویژگی های وصف در شعر اندلس 63
4-7-1-1. وسعت خیال، تزیین الفاظ و عدم تعمق فکری 63
4-7-1-2. پیوند وصف طبیعت با فنون دیگر شعر 65
4-7-1-3. کاربرد رمز در شعر طبیعت 66
4-7-1-4. گسترش اسلوب تشخیص در شعر طبیعت 67
فصل پنجم: بررسی نوآوری ها و تجدید در توصیف عناصر طبیعت در اشعار ابن خفاجه
5-1. بخش اول: بررسی وصف در اشعار ابن خفاجه 74
5-1-1. ابن خفاجه شاعری وصف پرداز 74
5-1-2. ابن خفاجه 75
5-1-2-1. آغاز قصاید با وصف طبیعت 75
5-1-2-2. پندگیری و عبرت از طبیعت 75
5-1-2-3. پیوند وصف طبیعت با دیگر فنون شعری 76
5-1-2-4. استفاده از تصاویر خشن و موسیقی تند 77
5-1-5. تجلی عناصر طبیعت در قالب زنی زیبا 80
5-1-2-6. استفاده از عناصر زندگی اشرافی در تصاویر 81
5-1-2-7. انبوه سازی تصاویر 83
5-1-2-8. آفرینش تصاویر، حاصل تجربه های حسی 84
5-1-2-9. ابن خفاجه شاعری رومانتیسم 85
5-1-2-11. آفرینش تصاویری دارای حرکت و حیات 87
5-2. بخش دوم: بررسی نوآوری های این خفاجه در توصیف طبیعت 91
5-2-1. طبیعت ساکت 91
5-2-1-1. پدیده های آسمانی 92
5-2-1-1-1. آسمان 92
5-2-1-1-2. خورشید 93
5-2-1-1-3. ستارگان 96
5-2-1-1-3-1. ستاره سُهی 97
5-2-1-1-3-2. ستاره فرقدان (دوبرادر) 98
5-2-1-1-4. سیاره ها 98
5-2-1-1-4-1. زمین 98
5-2-1-1-4-2. سیاره زحل (کیوان) 100
5-2-1-1-5. باران 101
5-2-1-1-6. برف 103
5-2-1-1-7. ابر 104
5-2-1-1-8. رعد و برق 106
5-2-1-1-9. فلق و شفق 108
5-2-1-2. پدیده های زمینی 110
5-2-1-2-1. کوه 110
5-2-1-2-2. دریا 114
5-2-1-2-3. درختان 116
5-3-2-3-1. درخت بان (سرو کوهی) 116
5-2-1-2-3-2. دوح (درخت تنومند) 118
5-2-1-2-3-3. أراک (سواک) 119
5-2-1-2-4. نباتات 120
5-2-1-2-4-1. گل خیری (گل شب بو) 120
5-2-1-2-4-2. گل آس 121
5-2-1-2-4-3. گل بابونه 122
5-2-1-2-4-4. گل نرگس 123
5-3-4-2. باد 126
5-3-4-3. آب 128
5-3-4-4. خاک 129
نتیجه گیری 130
ملخص البحث...........................................................................................................................................132
منابع و مأخذ 133
چکیده انگلیسی ........................................................................................................................................138
چکیده
فن وصف به عنوان فنی مهم و موثر در زدودن غبار ابهام از دنیای پر رمز و راز شعر، از دیرباز در تصویر پردازی¬های شاعران خودنمایی کرد، این فن بعدها چنان موثر و با ارزش گردید که به عنوان پایه شعر، آراسته¬گر و تزیین کننده صورت¬های شعری و ترسیم-گر تصویرهای شگفتی از طبیعت گردید. در میان شاعران تصویرپرداز، ابن خفاجه وصف را به عنوان ابزاری برای تصویرپردازی صورت¬های نقلی و وجدانی خود برگزید و به شاعری درون¬گرا و برون¬گرا شهرت یافت؛ بهره وی از این فن چنان است، که وصف طبیعت و عناصر آن بر همه اغراض شعریش سایه گسترانده است و چنان طبیعت در نظرش با ارزش گشت که بدان سوگند یاد کرد و به باغبان وعاشق طبیعت ملقب گردید. او طبیعت را جایگاه غم¬ها و شادی¬ها و تأملات خود برگزید، و به مانند شاعران طبیعت¬گرای معاصر مشکلات زندگی خود را در ناموس طبیعت یافت. ابن خفاجه در تاریخ به شاعر وصف¬پرداز مشهور است، چرا که حجم بیشتر دیوانش را وصف طبیعت تشکیل می¬دهد. توصیفات وی، از زنده¬ترین توصیفات در ادب اندلس وحتی سرزمین¬های اسلامی به شمار رفته چرا که برهمه عناصر طبیعتی که در دیوانش به کار برده، جامه¬ی حرکت و حیات پوشانده است که نمایانگر قوه سرشار خیال پردازی اوست. او در توصیفاتش، شیوه¬های نوین و منحصر به فردی را به کار گرفته که از جمله آنها: آغاز قصاید با وصف طبیعت، پندگیری و عبرت از پدیده¬های آن، جان بخشیدن به عناصر طبیعت و نوآوری در توصیف عناطر طبیعت و اقتباس از مضامین اسلامی، شعر وی را زیبا و دل¬انگیز ساخته است. و سرانجام شاعر در سال 533 در سن 82 سالگی دارفانی را وداع گفت، اما وی همچنان مانند ستاره¬ای بر آسمان ادب عربی می درخشد ونامش در میان عاشقان و شیفتگان طبیعت جاودانه شده است.
کلید واژه ها: وصف، طبیعت، ابن خفاجه، تجدید، اندلس.
مقدمه
ابن خفاجه ادیب و شاعر اندلسی و ملقب به صنوبری اندلس است از آنجا که اغلب موضوعات شعری به گونه¬ای به وصف برمی¬گردد و او سر آمد شاعران وصف سراست، پس باید او را از بزرگترین شاعران ادبی عربی به شمار آورد. بررسی علل موفقیت او در فن وصف و رمز زیبایی وصفیات ابن خفاجه می¬تواند روش و اسلوبی خاص در اختیار علاقه مندان قرار دهد.
ابن¬خفاجه اندلسی یکی از این شاعران بزرگ در جهان ادبیات عرب می¬باشد وی که به عنوان شاعر طبیعت نام دارد چنان طبیعت در نظرش با ارزش گشت که بدان سوگند یاد کرد و به باغبان و عاشق طبیعت ملقب گردید. ابن خفاجه در تاریخ به شاعر وصف پرداز مشهور گشت چرا که وصف در دیوان او بیشترین جای را به خود اختصاص داده است.
از مواردی که ابن خفاجه به عنوان یک شاعر اصیل خودنمایی می¬کند وصف است. و مهمترین موضوعات وصف ابن خفاجه طبیعت است و طبیعت ماننده موزه¬ای بزرگ است که شاعر در آن قدم می¬زند و از زیبایی و صور و اشکال آن چون وصف طبیعت ساکت که شامل آسمان، ماه، ستارگان، ابر، بادها، باران، زمین، درختان، نباتات، رودخانه¬ها، مکانها، و رنگ می¬شود. و از هریک وصف¬هایی دل انگیز به جای
می¬گذارد. ابن خفاجه در زمینه توصیفات خود در مورد طبیعت ساکت بسیار شعر گفته است و بسیاری اوقات با آنها به سخن پرداخته و چیره دستی و مهارت خویشی را به نمایش گذاشته است.
پایان¬نامه حاضر که به تجدید در توصیف عناصر طبیعت در اشعار ابن خفاجه اندلسی مربوط است از
5 فصل تشکیل شده، فصل اول در برگیرنده کلیات تحقیق است، و از فصل دوم به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر شاعر پرداخته شده است، و فصل سوم مروری بر زندگینامه ابن خفاجه و بیان آثار ادبی او اشاره داشته که شاعر در آن هنرنمایی زیبایی کرده است، فصل چهارم به تاریخچه وصف از دوره جاهلی تا دوره اندلسی پرداخته شده است و در فصل پنجم به بررسی نوآوری¬ها و تجدید در توصیف عناصر طبیعت در اشعار وصفی ابن خفاجه می¬پردازد.