مدیریت و ارتباطات
17 صفحه در قالب word
چکیده
این مقاله مفاهیم و فنون ارتباط را در حوزه مدیریت و سازمان مورد بررسی قرار میدهد. عوامل پدیدآورنده تنش در سازمان، فرآیند ارتباط و اجزاء آن، راههای ایجاد ارتباط و انواع آن، انواع ارتباطات در سازمان، روشهای بهبود و ارتباطات و شناسایی و رفع موانع ارتباطی برای ایجاد محیط و ارتباطات پویا در سازمان و تنشزدایی مباحث این مقاله را تشکیل میدهند.
کلیدواژه : ارتباط؛ ارتباطات سازمانی؛ تنش؛ ارتباطات عمودی رسمی غیر رسمی؛ تنشزدایی
1- مقدمه
در مدیریت اموری چون ارتباطات انسانی، عوامل مؤثر بر ارتباطات، گروههای غیررسمی و رسمی، راههای بهبود ارتباطات در رفع موانع ارتباطی و مدنظر داشتن مراودات انسانی در سازمان مطرح است. بیشتر وقت مدیران به ارتباط رودررو یا تلفنی با زیردستان، همکاران یا مشتریان میگذرد و گاهی در زمانی که مدیران تنها هستند ممکن است به واسطه ارتباطات ذهنی با مسائل حاد روز خلوت آنها به یک محیط کاری تبدیل شود. این مقاله مفاهیم و فنون ارتباط را در حوزه مدیریت و سازمان مورد بررسی قرار میدهد.
2- ارتباط
ارتباط فرایندی است که اشخاص از طریق انتقال علایم پیام به تبادل معینی مبادرت میورزند. در یک فرایند ارتباط ۷ بخش وجود دارد:
پیام عبارت است از شکل عینی شده مفهوم ذهنی فرستنده پیام. پیام ممکن است کلامی یا غیرکلامی باشد. پیام کلامی به صورت نوشتار یا گفتار میباشد و پیام غیر کلامی علائم، اشارات و تصاویری هستند که برای ایجاد ارتباط به کار میروند مثل تصویر پرستاری که انگشت خود را بر بینی نهاده و شما را دعوت به سکوت میکند.
در بیانی دیگر پیامها به صورت سمعی، بصری، کتبی، سمعی - بصری، بصری - کتبی، سمعی - کتبی، تقسیمبندی شدهاند که فرستنده پیام موظف است برای فرستادن پیام خود از یکی از فعالیتهای سخن گفتن، کاربرد وسیله مکانیکی برای ارسال پیام، عمل، تحریر و نوشتن یا ترکیبی از این فعالیتها متناسب با پیامی که میخواهد بفرستد استفاده کند و گیرنده پیام نیز موظف است جهت دریافت گوش دادن، مشاهده، خواندن یا ترکیبی از این فعالیتها متناسب با پیام فرستاده شده استفاده کند.
در تقسیمبندی دیگر راههای شناخته شده در ایجاد ارتباط، ارتباطات گفتاری، نوشتاری و غیر گفتاری هستند. عیب ارتباطات گفتاری در سازمان این است که پیام از چندین نفر عبور میکند. هر قدر تعداد افرادی که پیام از آنها عبور میکند بیشتر باشد احتمال تحریف پیام بیشتر است. هر فرد پیامی را که دریافت میکند از دید خود تفسیر میکند و پس از آن که پیام به نفر آخر رسید محتوای آن کاملاً تحریف شده است. پیام نوشتاری بر پیام گفتاری ارجح است، زیرا هر گاه کسی بخواهد مطلبی را بنویسد دقت بیشتری به عمل میآورد و پیام دهنده مجبور است ژرفتر بیندیشد. بنابراین پیامهای نوشتاری پشتوانه منطقی قویتری دارند و رساتر و روشنترمیباشند. عیب پیام نوشتاری هم در وقتگیر بودن آن است و عیب دیگر آن بازخورد ننمودن نتیجه و اینکه نمیتوان تضمین کرد که آیا پیام نوشتاری به دست فرد مورد نظر رسیده و اینکه وی چگونه آن را تفسیر کرده است. ولی در ارتباطات گفتاری میتوان از گیرنده پیام خواست آنچه را دریافت کرده بازگو کند. ارتباطات غیرگفتاری دربرگیرنده حرکت اعضا و اندام است و شامل آهنگ، صدا، اشارههای چشم و ابرو و سایر اندام بدن میشود. از طرفی باید بدانیم حرکت یک عضو نمیتواند یک مقصود یا مفهوم جهانی به خود بگیرد ولی هنگامی که آن را با زبان گفتاری در هم آمیزیم پیام کاملتری به گیرنده میدهد.
ممکن است هنگام انتقال از فایل ورد به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است
متن کامل را می توانید در ادامه دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن برای نمونه در این صفحه درج شده است ولی در فایل دانلودی متن کامل همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:185
موضوع : تبیین نقش و جایگاه فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر توسعه روستایی با تاکید سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی روستاهای بخش مرکزی شهرستان کرج)
فهرست مطالب:
مقدمه 1
1- طرح مسأله 4
1-1- بیان مسأله 5
1-2- اهمیت موضوع 13
2- پایه های تئوریک 22
2-1- چارچوب نظری 23
2-1-1- رویکرد جیمز کلمن 26
2-1-2- رویکرد ولمن 27
2-1-3- رویکرد رابرت پاتنام و دیگران 29
2-1-4- جمع بندی رویکردها 35
2-2- مروری بر ادبیات موضوع 41
2-3- تاریخچه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در ایران و جهان 45
2-4- تجربه استفاده فن آوری اطلاعات و ارتباطات در روستاهای ایران و کشورهای مختلف 52
2-4-1- نپال 53
2-4-2- ویتنام 54
2-4-3- نیجریه 55
2-4-4- بنگلادش 56
2-4-5- هندوستان 57
2-4-6- کره جنوبی 59
2-4-7- ایران 60
2-5- ابزارهای اینترنت برای ارتباطات 65
2-6- بازیابی اطلاعات در اینترنت 68
3- روش شناسی پژوهش 69
3-1- روش تحقیق 70
3-2- جامعه آماری و نمونه 72
3-3- سطح سنجش، واحد مشاهده و واحد تحلیل 74
3-4- روشهای آماری تجزیه وتحلیل آماری 74
3-5- بررسی مکان تحقیق 75
3-5-1- فرخ آباد 78
3-5-2- آتشگاه 82
4- تجزیه و تحلیل داده ها 85
4-1- تحلیل داده ها 86
4-1-1- سن پاسخگویان 86
4-1-2- رشته تحصیلی معلمان 87
4-1-3- شغل پدران 88
4-1-4- تحصیلات پدران 89
4-1-5- تحصیلات مادران 90
4-1-6- علاقمندی به تکنولوژی در روستا 91
4-1-7- علاقمندی به اینترنت در روستا 92
4-1-8- علاقمندی شخصی به تکنولوژی 93
4-1-9- علاقمندی شخصی به اینترنت 93
4-1-10- استفاده از کامپیوتر 94
4-1-11- استفاده از اینترنت 95
4-1-12- کسب اطلاعات علمی از طریق اینترنت 96
4-1-13- اطلاعات سیاسی 97
4-1-14- اطلاعات فرهنگی 97
4-1-15- اطلاعات اجتماعی 98
4-1-16- گفتگو 99
4-1-17- اینترنت و بستگان 100
4-1-18- اینترنت و دوستان 101
4-1-19- اینترنت و افراد آشنا: 101
4-1-20- اینترنت و افراد ناآشنا 102
4-1-21- اینترنت و اطلاعات 103
4-1-22- اینترنت و ارتباطات اجتماعی 104
4-1-23- اینترنت و اطلاعات شخصی 105
4-1-24- اینترنت و اوقات فراغت 106
4-1-25- اینترنت و توسعه روستایی 107
4-1-26- دانش آموزان و اینترنت 108
4-1-27- دانش آموزان و تکنولوژی 108
4-1-28- دانش آموزان، تکنولوژی و اینترنت 109
4-1-29- دانش آموزان، اطلاعات و توسعه روستایی 110
4-1-30- دانش آموزان، ارتباطات اجتماعی توسعه و روستایی 111
4-1-31- اینترنت و معلمان 112
4-1-32- معلمان و تکنولوژی 113
4-1-33- معلمان، تکنولوژی و اینترنت 113
4-1-34- معلمان، اطلاعات و توسعه روستایی 114
4-1-35- معلمان، ارتباطات و توسعه روستایی 116
4-2- یافته های حاصل از مصاحبه های عمقی 118
4-2-1- میزان آشنایی با کامپیوتر واینترنت اعضای شورای اسلامی 119
4-2-2- میزان آشنایی با کامپیوتر واینترنت روستاییان: 122
4-2-3- اهمیت وضرورت کامپیوتر واینترنت: 125
4-2-4- کامپیوتر واینترنت و توسعه روستایی 133
4-2-5- کامپیوتر واینترنت در روستا: 136
5- نتیجه گیری و پیشنهادات 144
5-1- نتیجه گیری 145
5-1-1- اطلاعات 148
5-1-2- ارتباطات 150
5-2- پیشنهادات 154
6- پیوست 157
6-1- چین 157
6-2- چین وتوسعه روستایی 161
6-3- چین، توسعه روستایی و آی. سی. تی. 164
مراجع انگلیسی 174
مراجع فارسی 179
فهرست جداول
جدول 3- 1- ویژگیهای جمعیتی روستای فرخ آباد 79
جدول 3- 2- وضعیت فعالیت 10 ساله به بالای روستای فرخ آباد 80
جدول 3- 3- بررسی سطح سواد ساکنین روستای فرخ آباد 80
جدول 3- 4- ویژگیهای جمعیتی روستای آتشگاه 83
جدول 4- 1- توزیع پاسخگویان برحسب وضعیت سنی 87
جدول 4- 2- توزیع پاسخگویان برحسب رشته تحصیلی معلمان 88
جدول 4- 3- توزیع پاسخگویان برحسب شغل پدر 89
جدول 4- 4- توزیع پاسخگویان برحسب تحصیلات پدر 90
جدول 4- 5- توزیع پاسخگویان برحسب تحصیلات مادر 91
جدول 4- 6- توزیع پاسخگویان برحسب علاقمندی به تکنولوژی در روستا 92
جدول 4- 7- توزیع پاسخگویان برحسب علاقمندی به اینترنت در روستا 93
جدول 4- 8- توزیع پاسخگویان برحسب علاقمندی شخصی به تکنولوژی 93
جدول 4- 9- توزیع پاسخگویان برحسب علاقمندی شخصی به اینترنت 94
جدول 4- 10- توزیع پاسخگویان برحسب استفاده از کامپیوتر 95
جدول 4- 11- توزیع پاسخگویان برحسب استفاده از اینترنت 96
جدول 4- 12- توزیع پاسخگویان برحسب کسب اطلاعات علمی از طریق اینترنت 96
جدول 4- 13- توزیع پاسخگویان برحسب کسب اطلاعات سیاسی از طریق اینترنت 97
جدول 4- 14- توزیع پاسخگویان برحسب کسب اطلاعات فرهنگی از طریق اینترنت 98
جدول 4- 15- توزیع پاسخگویان برحسب کسب اطلاعات اجتماعی از طریق اینترنت 99
جدول 4- 16- توزیع پاسخگویان برحسب تمایل جهت گفتگو از طریق اینترنت 100
جدول 4- 17- توزیع پاسخگویان برحسب تمایل جهت برقراری ارتباط با بستگان از طریق اینترنت 100
جدول 4- 18- توزیع پاسخگویان برحسب تمایل جهت برقراری ارتباط بادوستان از طریق اینترنت 101
جدول 4- 19- توزیع پاسخگویان برحسب تمایل جهت برقراری ارتباط باافرادآشنا از طریق اینترنت 102
جدول 4- 20- توزیع پاسخگویان برحسب تمایل جهت برقراری ارتباط باافرادناآشنا از طریق اینترنت 103
جدول 4- 21- توزیع پاسخگویان بر اساس اعتقادآنها در مورد استفاده ازاینترنت به عنوان وسیله ای 104
جدول 4- 22-توزیع پاسخگویان بر اساس اعتقادآنها در مورد استفاده ازاینترنت برای برقراری ارتباط اجتماعی 105
جدول 4- 23- توزیع پاسخگویان بر اساس اعتقادآنها در مورد استفاده ازاینترنت به عنوان ابزاری 106
جدول 4- 24- توزیع پاسخگویان بر اساس اعتقادآنها در مورد استفاده ازاینترنت جهت گذراندن اوقات فراغت 106
جدول 4- 25- توزیع پاسخگویان بر اساس اعتقادآنها در مورد استفاده ازاینترنت جهت توسعه مناطق روستایی 107
جدول 4- 26- توزیع پاسخگویان بر اساس اعتقادآنها در مورد استفاده ازاینترنت 108
جدول 4- 27- توزیع پاسخگویان(دانش آموزان) بر اساس اعتقادآنها در مورد تکنولوژی 109
جدول 4- 28- توزیع پاسخگویان(دانش آموزان) بر اساس اعتقادآنها در مورد تکنولوژی و اینترنت در روستا 110
جدول 4- 29- توزیع پاسخگویان(دانش آموزان) بر اساس اعتقادآنها در مورد رابطه اطلاعات و توسعه 110
جدول 4- 30- توزیع پاسخگویان(دانش آموزان) بر اساس اعتقادآنها در مورد ارتباطات اجتماعی و توسعه 111
جدول 4- 31- توزیع پاسخگویان(معلمان) بر اساس تجربه کار با اینترنت وعلاقمندی آنان به اینترنت 112
جدول 4- 32- توزیع پاسخگویان(معلمان) بر اساس اعتقادآنها در مورد تکنولوژی 113
جدول 4- 33- توزیع پاسخگویان(معلمان) بر اساس تجربه کار با اینترنت وعلاقمندی آنان 114
جدول 4- 34- توزیع پاسخگویان(معلمان) بر اساس اعتقادآنها در مورد رابطه اطلاعات و توسعه 115
جدول 4- 35- توزیع پاسخگویان(معلمان) بر اساس اعتقادآنها در مورد رابطه ارتباطات اجتماعی و توسعه 117
جدول 4- 36- مشخصات اعضای شورای روستایی و تاریخ برگزاری مصاحبه با آنها 118
چکیده
تأثیر فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی هم چون اینترنت بر جوامع روستایی از بعد توسعه ای قابل بررسی است و در کنار آن دسترسی روستاها به فن آوری ارتباطات و اطلاعات اجتناب ناپذیر است و باید با بومی سازی این گونه تکنولوژی ها و توانمند سازی مخاطبین استفاده از آنها کارایی بالایی را در شرایط روستایی به وجود آوریم. این فن آوریها علاوه بر فوائد اقتصادی اثرات زیادی چون توسعه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را در روستاها دارند. با ورود این فن آوریها در روستاها، میزان بیکاری، مهاجرت به شهرها، فقدان بهداشت و آموزشهای لازم و مسافرت های غیر ضروری، کاهش می یابد. مطالعات تجربیات کشورهای در حال توسعه در زمینه کاربرد فن آوری های اطلاعاتی نشان می دهد که اموری چون بومی سازی تکنولوژیها، تلفیق با ساختارهای سنتی، رسیدگی به نیازهای اساسی و تأکید بر توانمندسازی از مهمترین عوامل موثر بر موفقیت در انتقال تکنولوژی می باشند. از تجربیات فن آوری اطلاعات وارتباطات روستایی کشورهای مختلف جهان سوم می توان در توسعه روستایی کشور بهره گرفت. توسعه روستایی به معنای بهبود کیفیت زندگی افراد روستایی است. فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی چون اینترنت نقش بسزایی در تقویت اطلاعات و ارتباطات اجتماعی که در قالب سرمایه اجتماعی و در پایه های توسعه جای می گیرند، دارند.
داده های بدست آمده به ما نشان می دهند که فن آوری های اطلاعات و ارتباطات هم چون اینترنت از عوامل توسعه روستایی هستند. در واقع این توسعه نتِیجه ی ایجاد روابط و ارائه اطلاعات از طریق اینترنت در روستاها و استفاده از آگاهیهای حاصله می باشد. با به کارگیری نیروی کار جوانان روستایی و کار کارشناسانه و برنامه ریزی مدون می توان با حداقل سرمایه از پتانسیلهای بالقوه و بالفعل فن آوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه روستاها استفاده نمود.
در200صفحه با قابلیت ویرایش در ورد
چکیده
با پیدایش و گسترش رسانههای جدید، ذهن بسیاری از پژوهشگران و متخصصان علوم دینی و شماری از متفکران حوزه علوم اجتماعی و ارتباطات، به این نکته معطوف شده است که نسبت میان دین و رسانه چیست؟ نحوه تعامل و پیوند این دو با هم چگونه است در این راستا این تحقیق در پی پاسخ به این سوال است که چگونه میتوان در عرصه رسانه، اخلاق و ارزشهای دینی را رعایت کرد و صادقانه به نشر و تبلیغ دین پرداخت. از این رو تحقیق پیشرو با هدف شناسایی نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه دو گروه علمی و اجرایی دین و رسانه به ارزیابی نظرات استادان ارتباطات و کارشناسان مذهبی سیمای جمهوری اسلامی ایران در خصوص چگونگی حضور دین در رسانه ملی و ویژگیهای یک برنامه دینی تلویزیونی مطلوب میپردازد. در این تحقیق نظریات دین و رسانه، تحقیقات پیشین و ادبیات تحقیق مبنای نظری ساخت گویههای تحقیق قرار گرفتند. تحقیق حاضر به روش کیو و با ارائه پرسشنامهای68 گویهای به 30 پاسخگو شامل 15 استاد ارتباطات و 15 کارشناس عالی مذهبی تلویزیون انجام شد. از مهم ترین دستاوردهای این پژوهش می توان به توافق دو گروه پاسخگو در خصوص مناسب بودن رسانه تلویزیون به عنوان یکی از ابزارهای انتقال و ارائه برنامههای دینی اشاره کرد، که تایید کننده نظریه همگرا- مکمل و رد کننده نظریه ذات گرایانه میباشد. الگوی مطلوب برنامههای دینی تلویزیون در این تحقیق در چهار حوزه چگونگی حضور دین در رسانه تلویزیون ایران، حوزه محتوا ، حوزه ارائه، و حوزه اجرا به صورت جداگانه ارائه میشود.
کلید واژگان: دین، تلویزیون، برنامه دینی، الگو
فهرست مطالب
1 کلیات پژوهش 1
2 تدارک نظری موضوع تحقیق 8
مقدمه...................................... 9
دین از منظر اندیشمندان مسلمان......... 18
دین از منظر جامعهشناسان............... 19
رویکردهای متفاوت به دین............... 22
ابعاد دین............................. 25
الگوهای دینداری....................... 27
تبلیغ از منظر قرآن و ائمه اطهار....... 33
تبلیغ اسلامی........................... 34
دین در ارتباطات سنّتی.................. 47
دین در ارتباطات مدرن.................. 52
نظریات دین و رسانه.................... 80
نظریات حوزه جامعهشناسی................ 90
نظریات حوزه ارتباطات.................. 92
3 روش شناسی تحقیق 99
4 بررسی یافتهها 112
5 جمعبندی و نتیجهگیری 146
منابع 165
ضمیمه 171
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:133
فهرست مطالب:
پیشگفتار ۶
مقدمه ۸
نقش رسانههای گوناگون ارتباطی در آموزش ۹
نقش ارتباطی اینترنت در آموزش و پرورش ۱۰
پست الکترونیکی ۱۳
اتاقهای گفتگو ۱۴
نقش معلمان در استفاده از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات ۱۶
نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش ۱۹
نقش معلمان دراستفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ۲۱
تجزیه و تحلیل دادهها ۲۲
۱ـ منافع استفاده از رایانهها در کلاسهای درس ۲۳
۲ـ نقش رایانهها در ارتباطات ۲۵
۳ـ منافع استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای معلمان ۲۷
نتایج به دست آمده از تحقیق در سال سوم ۳۲
نتایج بدست آمده در سال چهارم اجرای تحقیق ۳۲
روش تجزیه و تحلیل دادهها ۳۳
فعالیتهای مشارکتی دانشآموزان در گروههای کوچک ۳۴
مشغولیت با منابع خارجی ۳۵
توجه به مخاطبان خارجی ۳۶
بحث و نتیجهگیری ۳۷
توصیهها و پیشنهادها ۳۸
آیا در آینده رایانه جای معلم را می گیرد؟ ۴۱
وسیله ی ارتباط جمعی چیست؟ ۴۲
دهکده ی جهانی ۴۳
جهت گیری در آینده ۴۶
توسعه و ضرورت اصلاح ۴۸
معلم کارآمد ۵۱
داشتن دیدگاه ۵۴
تکنولوژی در خدمت معلم ۵۶
چالش ها و چشم انداز ها ۵۹
هدف از ICT در آموزش و پرورش ۶۰
تجارب دیگر کشورها ۶۱
جلوگیری از تکرار خطا ۶۳
وبلاگ و کاربرد آن در تعلیم و تربیت ۷۲
انواع وبلاگ ۷۴
دغدغه های فناوری ۷۵
تفاهم با رایانه ۷۸
رایانه و ورود به تعلیم و تربیت ۸۲
نگاهی انتقادی به اینترنت ۸۴
نگاه مثبت به اینترنت ۸۷
آیا رایانه تعلیم و تربیت را غیر انسانی خواهد کرد؟ ۹۳
نتیجه ۹۹
پیشنهادات ۱۰۲
مهارتهای مورد نیاز معلمان درعصر دانایی ۱۰۷
مقدمه ۱۰۹
ضرورت توانا بودن معلم در عصر دانایی ۱۱۱
مهارت اول: آشنایی با فناوری اطلاعات و قدرت به کارگیری آن در جریان آموزش ۱۱۳
مهارت دوم: آشنایی با فنون پژوهش، انجام پژوهش و بهرهگیری از نتایج آن در عمل ۱۲۰
مهارت سوم: توجه به آموزش و پرورش خلاق و پرورش خلاقیت فراگیران ۱۲۲
مهارت چهارم: آشنایی با مهارتهای کلاس داری و شیوههای تدریس نوین ۱۲۵
الف ـ توانایی جذب فراگیران ۱۲۵
ب ـ پرورش مهارتهای فکری ۱۲۶
ج ـ یادگیری و ارزیابی آن ۱۲۶
دـ اداره کلاس ۱۲۷
هـ رفتارهای کلاسی معلمان ۱۲۸
و ـ شیوههای تدریس ۱۲۹
نتیجه گیری ۱۳۳
منابع و ماخذ
چکیده:
جهانی را که در آن زندگی میکنیم جهان ارتباطات نام گرفته است. با کمک ماهوارهها و اینترنت مرزها و دیوارهای مرئی و نامرئی فرو ریخته و دنیا به دهکده کوچکی تبدیل شده است. در این دهکده کوچک، نظامهای پیشین نابود شده و یا در حال نابودی است ونظامهای جدید با سرعتی وصف ناپذیر در حال جایگزینی است. دگرگونی در دانش، دگرگونی در نگرش، دگرگونی در رفتارها و دگرگونی در روابط انسانی و اجتماعی از دستاوردهای این دگرگونی است. آنچه در این مقاله مورد بررسی است کاربرد فناوریهای جدید اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش و بررسی تأثیر آن در ابعاد گوناگون آموزشی، پژوهشی و اجتماعی است. بدین منظور، در این مقاله ابتدا پیرامون وسایل جدید اطلاعات و ارتباطات و نقش آنها در آموزش و برقراری ارتباطات اجتماعی مطالبی ارائه خواهد شد و سپس به تأثیر این فناوریها در کلاسهای درس و نقش معلمان در این رابطه میپردازد.
همچنین سعی شده است با بررسی کتب، مجلات و مقالههای اینترنتی، آخرین نتایج به دست آمده از تأثیر فناوریها در کلاسهای درس به ویژه تأثیر آنها در تغییر نقش معلمان مطالبی ارائه شود. نقش این فناوریها درچگونگی برقراری ارتباط معلم با دانشآموزان، با همتایان و با سایر افراد جامعه از جمله مطالب این مقاله است.
با توجه به نتایج به دست آمده توصیههایی برای استفاده بهتر از فناوریها برای برقراری ارتباطات اجتماعی به معلمان، مسؤولین و دست اندرکاران آموزشی شده است.
مقدمه
ارتباط عبارت است از فراگرد انتقال اطلاعات، احساسها، حافظهها وفکرها در میان مردم (اسمیت، 1988، ص 7). ارتباطات به معنای «تسهیم تجارب» نیز تعریف شده است. در این معنا، هر انسانی تجارب و آنچه در درون خود دارد را با دیگران در میان میگذارد. برخی از صاحبنظران ارتباطات را پدیدهای تکاملی میدانند که به گونهی فراگردی از افراد و نظام اجتماعی که درآن زیست میکنند، نشأت گرفته و خود به نوبه خود بر آنها تأثیر میگذارد. از طریق این جریان، انسانها و نظامهای اجتماعی تکامل مییابند، تغییر میپذیرند، خود را با شرایط منطبق میکنند، جایگزین میشوند، رشد میکنند.
ابزارهای ارتباطی وسایلی هستند که از طریق آن انسانها به خلق، حفظ و توسعه روابط خویش با یکدیگر میپردازند. از طریق این ابزار اطلاعات، دانش و آگاهیها و حتی فرهنگها مبادله میشود. فناوریهای جدید اطلاعات و ارتباطات از زمره وسایل ارتباطی جدید هستند که با امکاناتی نظیر پست الکترونیکی، اتاقهای گفتگو، گروههای مباحثه، نفش عمدهای در این فرآیند به عهده دارند.
اصطلاح ”فناوری اطلاعات “ جدیداً به ”فناوری اطلاعات و ارتباطات “ تغییر یافته است. البته تفاوت این دو واژه از نحوه برقراری ارتباط نشأت گرفته است. واژه اول، یعنی فناوری اطلاعات به جریان یکسویه ارتباط اشاره دارد که در این فرآیند، گیرنده و یا دریافت کننده نسبت به اطلاعات دریافتی منفعل است. واژه دوم یعنی فناوری اطلاعات و ارتباطات، اشاره به تعامل بین کاربر و دنیای اطلاعات دارد. بنابراین، واژه دوم به جریان دوسویه ارتباط اشاره دارد که در این فرایند، کاربر نقش بسیار فعالی در رد و بدل کردن اطلاعات خواهد داشت. رایانه از طریق جریان فرست و بازفرست اطلاعات، توانایی مردم را برای برقراری ارتباط فوری و آسان از فواصل دور و نزدیک فراهم کرده است و از این طریق موجب تحولات شگرفی در امور گوناگون از جمله آموزش و پرورش شده است. در این مقاله ضمن اشاره به تحقیقات انجام گرفته در مورد نقش رایانهها در آموزش به نقش ارتباطی آنها توجه خاص شده است.
نقش رسانههای گوناگون ارتباطی در آموزش
در قرن نوزدهم، گسترش راه آهن و استفاده از آن به عنوان اولین وسیله ارتباطی، کمی بعد اختراع تلفن که هر فرد میتوانست ارتباط فوری و بلادرنگ با افراد دیگر داشته و اطلاعات به راحتی و وضوح سریعاً نقل و انتقال مییافت. سپس، تلگراف، تلکس، ماشین فاکس که امکان انتقال نوشته را از طریق شبکههای ارتباطی فراهم میکرد.
استفاده از وسائل الکترونیکی در امر برقراری ارتباط و در نتیجه آموزش از طریق آن، در اوایل سال 1900 از طریق رادیو آغاز شد. در اوایل 1924، بی بی سی (BBC) شروع به پخش برنامههای آموزشی کرد. از آن زمان تا به حال رادیو به منزله ابزاری جهت دست یابی افراد ساکن مناطق دور افتاده به آموزش مطرح بوده است.
برنامههای آموزشی تلویزیون در دهه 30 آغاز به کار کرد (1930)، 20 سال طول کشید تا برنامههای آموزشی آن به صورت محبوب و مردمی در آید، بعد از گذشت 30 سال، فناوریهای رایانهای زمان و مکان را در نوردیدند و آموزش را از کلاسهای درس به منازل ومحل کار آوردند و درسهای مجازی، دورههای مجازی و دانشگاههای مجازی پدید آمدند. در حال حاضر کاربرد گسترده از امکانات اینترنت در مدارس، نشانگر فناوریهای پیشرفته میباشد.
نقش ارتباطی اینترنت در آموزش و پرورش
امروزه، علم مرز نمیشناسد و به گوشهای از جهان تعلق ندارد. همه با هم مشغول ساختن دانشهای نو برای بهبود بخشیدن به نابسامانیهای اوضاع جهان اند. این واقعیت است که همه جهانیان از پیشرفتهای حاصله از تلاش دانشمندان و متخصصان برای زندگی بهتر و رفاه بیشتر استفاده میکنند. بنابراین، باید در تولید وساخت دانش نیز سهمی به عهده گیرند.
بهره مندی از تجارب بدست آمده از طریق رسانهها از تکرار کارهای انجام شده و صرف وقت و سرمایه مجدد جلوگیری میکند. امروزه با کمک فناوریها، در کسری از ثانیه میتوان به تجارب اندیشمندان دست یافت. با استفاده از فناوریهای جدید، نه تنها میتوان در معرض کارهای انجام شده قرار گرفت بلکه این امکان از طریق شبکههای بین المللی وجود دارد که در فرآیند کارهای در حال انجام به طور فعالانه مشارکت کرد. متخصصان کشورهای مختلف میتوانند در زمان مشخصی به تبادل اندیشه و نظر بپردازند و در مورد یک رویداد علمی بحث و گفتگو کنند و از این طریق به دانش جهانی دست یابند. آنچه در زیر بیان میشود، استفاده از فناوریهای آموزشی را در حرفه پزشکی نشان میدهد:
الیوت ماسیه ، فناور و متخصص تعلیم و تربیت، این تجربه دست اول را هنگام بازدید از «گام نخست در موفقیت و پیشرفت در یادگیری الکترونیکی» ملاحظه کرد. او در تفسیر این بازدید چنین میگوید:
هفت هزار متخصص قلب را در سالن کنفرانسی تصور کنید که در حال مشاهده و تعامل با جراحانی هستند که به طور همزمان مشغول عمل جراحی قلب در سه کشور مختلف دنیا (اسرائیل، ایتالیا ونیویورک) هستند. شش بیمار برای جراحی قلب دراتاقهای عمل این سه کشور در نظر گرفته شدند. در هر اتاق عمل، بین 3 تا 8 دوربین فیلمبرداری و وسایل اسکن جهت نشان دادن عمل جراحی و گرفتن تصاویر از داخل و پخش آن به صورت زنده فراهم شده است.
متخصصان قلب در اتاقهای عمل مشغول اجرای روشهای بسیار پیچیده، بالاتر از سطح استانداردهای معمول بودند. بیماران مورد عمل جراحی که وضعیت بسیار جدی و وخیمی داشتند، همه برگه رضایت نامه را امضاء کرده بودند و در طول انجام عمل جراحی به هوش بودند.
یک دستگاه تغذیه ماهوارهای و ارتباط از طریق آن، به تماشاگران اجازه میداد تا طی انجام دادن عمل جراحی، به طور زنده با جراحان در تعامل و ارتباط باشند و کلیه عملیات را دنبال و حتی آنها را مرور و بازنمایی کنند. شرکت کنندگان میزگرد، متخصصان سطوح بالای جراحی قلب بودند که عقاید و نظرات خود را در مورد روش کار و شیوه عمل جراحی توضیح میدادند. از سوی دیگر، جراحان در اتاق عمل راجع به اینکه چه روشی را انتخاب کنند و در چه حالتی، روش انتخاب شده را متوقف خواهند کرد رأی گیری میکردند. همین که رأیگیری در حال انجام بود، چهار صفحه پر از اطلاعات فوری و بلادرنگ در مقابل متخصصان قلب قرار گرفت. این اطلاعات به آنها کمک میکرد تا در جریان اتفاقات زمینهی کار باشند (ماسیه، 2001، ص 1)
ماسیه گزارش میدهد «واقعاً، این رویداد تجربه یادگیری بسیار قدرتمندی بود. این فرآیند از توزیع بسیار سریع دانش و اطلاعات پزشکی حمایت میکرد. خیلی سریعتر از فرآیند معمولی در چاپ اطلاعات پزشکی.»
همان طور که در این مثال ملاحظه شد. یکی از مهمترین امتیازات فناوریهای اطلاعات و ارتباطات مشارکت جمعی در تولید دانشهای جدید از طریق برقراری ارتباطات اجتماعی است. اینترنت برای دست اندرکاران آموزشی مزایای دیگری را نیز در بردارد، از جمله:
ـ ارتباط بامراکز علمی، پژوهشی سراسر کشور و دنیا و کسب مشورت و تبادل نظر با صاحبنظران و متخصصان هر رشته؛
ـ تماس سریع با کارشناسان، متخصصان و صاحبنظران سراسر کشور وسراسر دنیا در رشتههای تخصصی مربوطه از طریق امکانات گوناگون اینترنت نظیر پست الکترونیکی.
پست الکترونیکی
کاربرد گسترده ازامکانات اینترنت در حرفهها و مشاغل گوناگون، نشانگر استفاده از فناوری پیشرفته است. این فناوری نه تنها برای دست یابی به اطلاعات و دانش روز استفاده میشود بلکه در اکثر نوشتهها آدرس پست الکترونیکی نویسنده مشخص است و فرد میتواند در مورد نوشته با نویسنده آن تماس بگیرد و به بحث و گفتگو پیرامون مطالب نوشته شده بپردازد. گر چه در گذشته هم امکان تماس از طریق نامه، فاکس و تلفن وجود داشته است ولی استفاده از امکانات اینترنت این روند را بسیار تعاملی تر، آسانتر و ارزانتر کرده است. پیامی که از طریق اینترنت فرستاده میشود، بسیار ارزانتر از فرستادن آن با وسایل ارتباطی دیگر نظیر تلفن، دورنگار و نظایر آن است. امکانات اینترنت به شخص امکان ناشناس ماندن میدهد. بنابراین، او میتواند هر سؤالی داشته باشد بدون ترس و دلهره بپرسد. گر چه ممکن است نام کاربر مشخص شود ولی ویژگیهای دیگر او نظیر سن، جنسیت، ملیت و حتی محل ارسال پیام ناشناخته میماند. برای مثال، نامهای که از همسایگی و اتاق کناری فرستاده میشود با نامهای که از یک کشور بسیار دور فرستاده میشود، مشابه است و تشخیص محل ارسال نامه کمتر امکان پذیر است. با استفاده از پست الکترونیکی امکان تماس با افراد سراسر دنیا وجود دارد. وجود امکان بحث و گفتگو از طریق اینترنت از دیگر امتیازات این رسانه در آموزش میباشد.
اتاقهای گفتگو
یکی از قابلیتهای اینترنت، چت یا اتاقهای گفتوگو میباشد. چت در لغت به معنای گپ زدن، صحبت دوستانه و درد دل آمده است. چت کردن یعنی ارسال پیام برای یک مخاطب یا مجموعهای از مخاطبان و دریافت پاسخ از آنها در مدتی کمتر از چند ثانیه و تکرار این عمل. محیطهای چت انواع مختلفی دارند از جمله، چتهای نوشتاری، گرافیکی، صوتی و تصویری، چتهای صوتی همانند تلفن عمل میکنند با این تفاوت که فرد میتواند همزمان با چند نفر و یا یک نفر گفتگو کند. در چت صوتی تصویری، کلام و تصویر همزمان رد و بدل میشود. در چتهای گرافیکی، چت کنندهها علاوه بر تایپ پیام، برای خود یک تصویر گرافیکی که معرف آنهاست، انتخاب میکنند.
در هر صورت متداولترین نوع چت، کاربرد نگارشی آن است. از این قابلیت اگر درست استفاده شود، گستره وسیعی از امکانات را در اختیار کاربران قرار میدهد. در محیطهای چت دو نوع برخورد افراد با هم وجود دارد، یکی به صورت تخصصی و دیگری عمومی. معمولاً ایرانیان علاقه مند به چت، به غیر از تعداد معدودی از اساتید و متخصصان و علاقه مندان حیطه خاصی، وارد محیطهای تخصصی نمیشوند، چرا که از طرفی تسلط کافی به زبان انگلیسی یا دیگر زبانها را ندارند و از طرفی گرایش به برقراری روابط اجتماعی برون مرزی نیز کم است و این میتواند به دلیل نبودن اشتراکات فرهنگی و تفاوت در اولویتهای مورد علاقه در بحث، باشد.
در پژوهشی انجام شده توسط زمانی و آقاکثیری (1383) از مدارس اصفهان نشان داده است که آموزش و پرورش هزینههای زیادی را برای بازآموزی و آموزش ضمن خدمت معلمان برای استفاده و کاربرد رایانه در مدارس هزینه کرده است. 89% از معلمان مورد مصاحبه دورههای آموزش ضمن خدمت پیرامون مهارتهای مربوط به استفاده از رایانه را گذرانده اند. 23% از این افراد از مهارتهای کسب شده در امر آموزش و پژوهش استفاده کردهاند ولی تنها 3% از این افراد تواسنتهاند از دانش کسب شده در زمینه برقراری ارتباط با همتایان و والدین استفاده کنند. این افراد معمولاً کسانی بودند که در منزل به رایانه و اینترنت دسترسی داشتند. بنا به اظهار این معلمان، آنها در موارد معدودی از اتاقهای گفتمان برای برقراری ارتباط با دوستان خود استفاده کردهاند وبرای منظورهای آموزشی و درسی کمتر این امکانات مورد بهره برداری قرار گرفته است.