بپایان نامه بررسی مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف ایران

اختصاصی از کوشا فایل بپایان نامه بررسی مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف ایران دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

 

این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در  345 صفحه می باشد .

 

 

پیشگفتار :

 

دستیابی به هدف رشد و توسعه اقتصادی ، زمینه ساز تدوین و اجرای راهبردهای مختلف توسعة اقتصادی در کشورهای جهان شده است . . در این میان عملکـرد اقتصـادهای دنبال کنندة استراتژی هـای برون نگر در تباین آشکاری با دیگر اقتصادهایی که استراتژی های درون نگر را دنبال کرده اند، قرار گرفته است. به گونه ای که عملکرد صادرات و درجة بازبودن اقتصاد ارتباطی منطقی با رشد در درآمد سـرانه داشته است. بدین ترتیب در تئوری های اقتصادی, جایگاه تجـارت بین الملل به عنوان تجـویزی جهت مهـیا کـردن مقــدمات دستیابی به توسعة اقتصادی ترسیم شده است. لیکن سؤالی اساسی که در این ارتباط باید به دنبال پاسخی برای آن بود آنست که چه چیزی ترکیب کالاها و خدماتی را که یک کشــور صــادر یا وارد خواهد کرد، تعیین می کند. پاســخ این سؤال را باید در شاخصه هایی جست که مزیت نسبی یک کشور را تعیین می کند . آنچنان که از چـارچوب تئوری های اقتصادی قابل استنباط است، تجارت بین الملل بر پایه تولید محصولاتی که کشـورها در آنها مزیت نسبی دارند، منافـع کشـورهای طـرف مبادله را تضـمین می کند.  این نظریات  از  اقتصاددانانی چون آدام اسمیت و ریکاردو تا نظریه پردازان جدیدتر، همگی بر این اصل توافق نظر دارند که در یک شرایط مساعد تجاری، مبادله بین کشـورها براسـاس اصـل مزیت نسبی انگیزه هـای بیشتری را برای فعالیت در بخش های مختلف اقتصادی آنها فراهم آورده و موجب افزایش رفاه اقتصادی در کشورها می گردد.

 

مروری بر روند صادرات فرش دستباف ایران ، به‌خصوص طی دو دهة اخیر بیانگر نوسانات شدید در صادرات این کالا و به تبع آن نوسان در روند تولیدات فرش در کشور می‌باشد. اگرچه برخی از این مشکلات چه در داخل کشور و چه مشکلات مربوط به بازارهای خارجی منبعث از عواملی همچون تحریم‌های اقتصادی و تجاری، انقلاب، جنگ، خشکسالی و … می‌باشد لیکن عدم توجه به مزیت‌های نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف و یا خلق مزیت‌های نسبی در تولید و صادرات این کالا و همچنین درخصوص بازارهای جهانی ، عدم توجه به موضوع مزیت‌های رقابتی و مؤلفه‌های ایجاد برتری در این بازارها با توجه به عملکرد رقبا و سیاست‌های مؤثر دراین‌خصوص، به این موضوع دامن زده است.

 

        بر همین اساس تحقیق حاضر سعی دارد با شناسایی زمینه‌ها و مؤلفه‌های مؤثر بر مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف در کشور ، سیاست های راهبردی مناسب در تولید و صادرات را مبتنی بر شاخص‌های مزیت نسبی و مزیت‌های رقابتی پیشنهاد نماید. این موضوع به خصوص با توجه به ‌آنکه اتخاذ استراتژی جهش صادراتی یکی از محورهای برنامه سوم توسعه درنظر گرفته شده است ، ازجایگاه ویژه ای برخوردار می باشد . بدیهی است که برای غنای هرچه بیشتر تحلیل‌های تحقیق از شاخص‌های آماری، روش‌های کمّی و مدل‌های اقتصادی به منظور سنجش اثر عوامل مؤثر بر مزیت‌های نسبی در تولید و صادرات فرش استفاده می‌گردد.

 

 

2-1- اهمیت تحقیق:

 

یکی از محورهای برنامه سوم توسعه، اتخاذ استراتژی جهش صادراتی و جهت بخشیدن تولیدات بسوی نیازهای صادراتی و تقاضای بازار جهانی است. توفیق در این زمینه مستلزم شناخت پتانسیل‌ها و توانمندی‌های کشور در امر تولید و صادرات می‌باشد و بدین منظور نیازمند بررسی و تعیین مزیت نسبی محصولات در تولید و صادرات می‌باشیم. فرش دستباف نیز به عنوان یکی از ارزآورترین کالاهای صادراتی همواره مطمح‌نظر سیاستگذاران است، مع‌‌الوصف صدور بی‌رویه فرش بدون توجه به پتانسیلهای تولید فرش در کشور و به گونه‌ای نامتناسب با تقاضای بازار جهانی موجب تنزل سهم ایران در بازارهای جهانی شده است. مقایسه سهم کشورهای عمده صادرکننده فرش دستباف در تجارت جهانی این کالا مؤید آن است که سهم ایران از  41 درصد در سال 1976 به 30 درصد در سال 1998 کاهش یافته است ، در حالیکه طی دوره مذکور سهم اکثر کشورهای رقیب افزایش داشته است . بطوری که سهم کشور هند در بازار جهانی فرش از 9/4 درصد به 7/22 درصد، سهم چین از 9/4 درصد به 11 درصد ، سهم نپال از 5 درصد به 5/11 درصد و سهم ترکیه از 7/3 درصد به 7 درصد افزایش یافته است.

 

       این در حالی است که صادرات فرش دستباف نه تنها از جنبه صادراتی و ارزآوری اهمیت غیرقابل انکاری دارد ، بلکه همچنین نقش با اهمیتی در ایجاد اشتغال دارد. به طور کلی می‌توان گفت که فرش دستباف جزء آن دسته از تولیدات است که تلفیق هنر و صنعت را توأم دارد و دارای مشخصه‌های خاصی است که عمدتاً عبارتند از:

 

• قسمت عمده مواد مصرفی و عوامل تولید فرش دستباف داخلی است.
• با حداقل سرمایه‌گذاری قابلیت تولید دارد.
• امکان توسعه و ترویج آن به سهولت فراهم می‌گردد.
• در مقایسه با سایر صنایع کوچک و متوسط از ارزش افزوده بالاتری برخوردار است.
• بسیاری از اقلام و مواد اولیه در تولید فرش از جمله پشم و ابریشم از تولیدات بخش کشاورزی و دامپروری بوده که به تنهایی امکان و یا قابلیت صادراتی برای آنها فراهم نیست ، در حالی که با متجلی شدن این عوامل تولید در یک محصول نهایی به نام فرش دستباف با ایجاد ارزش افزوده ، زمینه‌های خلق مزیت نسبی در صادرات فراهم می‌گردد.
• اکثر بافندگان فرش در مناطق روستایی از شاغلین بخش کشاورزی هستند که بافت فرش به عنوان شغل جانبی آنها محسوب می‌گردد . وجود شرایط مناسب برای تولید فرش ، امکان پایبندی آنها به روستا و در نتیجه کاهش مهاجرت و ایجاد حلقه‌های منطقی بین تولید فرش و تولیدات بخش کشاورزی را فراهم می‌سازد.

 

بنابراین دستیابی به اهداف برنامه و تدوین یک استراتژی بلندمدت برای تولید و صدور فرش تنها با شناخت توانمندیهای تولیدی و صادراتی کشور محقق می‌شود و این امر انجام پژوهش فراگیر و جامع به منظور بررسی مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف کشور را ضروری می نماید.

 

 

3-1- فرضیات تحقیق:

 

براساس شناسنامه طرح ، فرضیات اساسی تحقیق عبارتند از:

 

• در تولید و صادرات فرش دستباف ایران مزیت نسبی وجود دارد.
• عوامل مؤثر “اقتصادی، فنی و …” بر مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف ایران ، قابل شناسایی و ارزیابی هستند .

 

 

4-1- اهداف تحقیق: 

 

• سنجش مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف ایران.
• شناسایی عوامل مؤثر بر مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف و ارزیابی نقش هر یک از آنها.
• ارائه راهکارهای عملی و مؤثر برای افزایش مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف ایران و افزایش قدرت رقابت‌پذیری آن در سطح بین‌المللی.

 

 

5-1- روش شناسی تحقیق :

 

      روشی که در این پژوهش به منظور دستیابی به اهداف و آزمون فرضیات آن در نظر گرفته شده است ، در برگیرندة طیف گسترده ای از مطالعات کتابخانه ای ، بررسی اسنادی ، استفاده از شاخص های اقتصادی و آماری و انجام فعالیت میدانی بر اساس تنظیم پرسشنامه و در چارچوب میدان تحقیق می باشد .

 

      در بخش مطالعات کتابخانه ای ، به بررسی و انجام مطالعه در خصوص پشتوانه های تئوریک و شاخص های های اقتصادی تعیین مزیت نسبی می پردازیم و با استفاده از فرمولهای کاربردی و جمع آوری اطلاعات لازم ، به محاسبه مزیت نسبی کشور در صنعت فرش دستباف می پردازیم .

     نظر به آنکه شناسایی و تحلیل نقش عوامل مؤثر بر مزیت نسبی نیز از اهداف اصلی تحقیق حاضر بوده است، لذا بررسی تأثیر هریک از عوامل مؤثر بر ایجاد مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف در قالب فعالیت میدانی تحقیق در دستور کار قرار دارد . به منظور طراحی دقیق و کارشناسی پرسشنامه های تحقیق، با مراجعه به کارشناسان علوم اجتماعی و متخصصان اهل فن در زمینه فرش دستباف، اقدام به انجام مصاحبه های عمیق می گردد . با جمعبندی نظرات و نیز با توجه به مسائل و مشکلات مطروحه در خصوص فرایند تولید و صادرات ، مهمترین عوامل مؤثر بر مزیت نسبی در تولید و صادرات فرش دستباف در قالب سؤالات پرسشنامه ها تنظیم می شود . برهمین اساس دو نوع پرسشنامه با عنوان پرسشنامه تولیدی نوع (A) (به تفکیک استان های مورد بررسی) و پرسشنامه صادراتی نوع (B) طــراحی و تدوین می گردد . پس از طراحی پرسشنامه ها ، فعالیت میدانی تحقیق به منظور انجام شناسایی تکمیلی در سطح میدان تحقیق انجام می پذیرد . باتوجه به جامع بودن طرح در سطح ملی، عمده ترین مناطق تولید و صادرات فرش در کشور شامل استان های تهران، آذربایجان شرقی، قم، اصفهان، خراسان و همدان به عنوان جامعه آماری تحقیق انتخاب شده‌اند . در مرحله بعد ضمن کُدگذاری اطلاعات و داده های آماری بدست آمده، این داده ها با استفاده از نرم افزار رایانه ای SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند . در این راستا شاخص های آمار توصیفی شامل شاخص های ویژگی های دموگرافیک و همچنین شاخص‌های گرایش مرکزی و شاخص های سنجش پراکندگی محاسبه گردیده و در ادامه با استفاده ازتحلیل آزمون ناپارامتریک چی دو و ابزار تحلیل‌عاملی(Factor Analysis) نسبت به ارائه شاخص های آمار استنباطی اقدام می شود .

فهرست مطالب

 

عنوان                                                صفحه

 

چکیده  

 

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه                                      2

2-1- اهمیت تحقیق                                    2

 

3-1- فرضیات تحقیق                                   4

 

4-1- اهداف تحقیق                                    4

 

5-1- روش شناسی تحقیق                                5

 

6-1- سابقه تحقیق                                    6

 

7-1-فصل بندی و رئوس مطالعات تحقیق                       8

فصل دوم: مبانی نظری اصل مزیت نسبی

1-2- راهبرد های توسعه اقتصادی و جایگاه تجارت بین الملل              10

 

1-1-2- راهبردهای درونگرای توسعه اقتصادی                             11

 

2-1-2- راهبردهای برونگرای توسعه اقتصادی                             13

 

2-2- تأثیر تجارت بین الملل بر رشد اقتصادی                       16

 

1-2-2- تفسیر سنتی نقش تجارت بین الملل                               16

 

2-2-2- تفسیر نوین نقش تجارت بین الملل                               18

 

3-2- مبانی تئوریک تجارت بین الملل و مزیت نسبی                   19

 

1-3-2- دیدگاه مزیت مطلق آدام اسمیت                                  19

 

2-3-2- دیدگاه مزیت نسبی دیوید ریکاردو                               20

 

3-3-2- مزیت نسبی و هزینه فرصت های از دست رفته                       21

 

4-3-2- دیدگاه مزیت نسبی هکشر – اوهلین (نظریه جدید تجارت بین الملل)           21

 

الف

 

4-2- مزیت نسبی و سودآوری تجارت بین الملل                24

عنوان                                                صفحه

 

5-2- شکاف فن آوری و پویایی در مزیت نسبی                 29

 

6-2- مزیت نسبی بالفعل و بالقوه                          34

 

1-6-2- مزیت نسبی بالفعل اسمی                                        36

 

2-6-2- مزیت نسبی بالفعل حقیقی                                       36

 

3-6-2- مزیت نسبی بالقوه اسمی                                        36

 

4-6-2- مزیت نسبی بالقوه حقیقی                                       36

فصل سوم: روش شناسی تعیین مزیت نسبی

1-3- شاخص های مزیت نسبی آشکارشده (RCA)                   41

 

1-1-3- شاخص های مبتنی بر آمار تولید و صادرات                            41

 

1-1-1-3- معیار سهم صادرات                                    42

 

2-1-1-3- معیار سهم خالص صادرات                               43

 

3-1-1-3- شاخص یونیدو                                    43

 

2-1-3- شاخص های مبتنی بر آمار صادرات                           43

 

1-2-1-3- شاخص بالاسا (BAL)                               43

 

2-2-1-3- شاخص دانگز – ریدل (DR)                              45

 

3-2-1-3- شاخص های خالص یونیدو                                45

 

3-1-3- شاخص های مبتنی بر آمار صادرات و ابزار آماری                      45

 

1-3-1-3- نگرش درآمدی                                    46

 

2-3-1-3- نگرش رتبه ای                                   46

 

3-3-1-3- نگرش ثبات                                      47

 

4-3-1-3- نگرش درآمدی – ثبات                                  47

 

2-3- محدودیت های شاخص های RCA                            48

 

3-3- شاخص های مبتنی بر روش های اقتصادسنجی                   49

 

عنوان                                                صفحه

 

1-3-3- تخمین توابع عرضه و تقاضای محصول                              49

 

2-3-3- روش دیک                                                                                                            52

 

4-3- شاخص مبتنی بر روش برنامه ریزی                                                                                  53

 

5-3- شاخص های طرف عرضه                                                                                        54

 

1-5-3- معیار هزینه منابع داخلی (DRC)                                                                             55

 

1-1-5-3- پیشینه کاربرد و فرمول محاسباتی DRC                                                                         55

 

2-1-5-3- تعریف قیمت های سایه ای و نقش آن در محاسبه DRC                                                     58

 

3-1-5-3- تبدیل عوامل تولید خارجی به داخلی و وضعیت DRC                                                        63

 

2-5-3- معیار نرخ حمایت مؤثر (EPR)                              65

 

3-5-3- معیار تجزیه و تحلیل منافع اقتصادی (SBA) یا سودآوری خالص اجتماعی (NSP)     65

 

4-5-3- معیار الگوی داده – ستانده، برنامه ریزی و هزینه منابع داخلی                 66

 

6-3- شاخص‌های طرف تقاضا                          68

 

1-6-3- اهمیت شناخت بازارهای هدف صادراتی در ایجاد مزیت نسبی رقابتی            69

 

1-1-6-3- نقش مشخصه های تقاضا در بازارهای هدف بر ایجاد مزیت نسبی رقابتی         71

 

    2-1-6-3- نقش تجزیة بازارهای هدف در ایجاد مزیت نسبی رقابتی                       72

 

    3-1-6-3- اهمیت روابط سیاسی در ایجاد مزیت نسبی رقابتی                                        72

 

2-6-3- کاربرد شاخص های طرف تقاضا در تعیین مزیت نسبی رقابتی                   73

 

7-3-بررسی مبانی نظری نمونه گیری و انجام فعالیت میدانی تحقیق         75

 

1-7-3- علل نمونه گیری                                          76

 

2-7-3- روش های مختلف نمونه گیری در تحقیقات میدانی                       77

 

3-7-3- انواع نمونه گیری احتمالی (تصادفی)                            78

عنوان                                                صفحه

 

1-3-7-3- نمونه گیری تصادفی ساده                              79

 

2-3-7-3- نمونه گیری تصادفی سیستماتیک                         79

 

3-3-7-3- نمونه گیری تصادفی خوشه ای                           80

 

4-3-7-3- نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده                          80

 

4-7-3- روش تعیین حجم نمونه                           81

 

5-7-3- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصله از فعالیت میدانی تحقیق            83

 

6-7-3- روش های تحلیل آماری                                     84

 

1-6-7-3- آمار توصیفی                                           84

 

2-6-7-3- آمار استنباطی                                         85

 

1-2-6-7-3- تحلیل آزمون ناپارامتریک چی دو                          85

 

2-2-6-7-3- تحلیل عامل (Factor Analysis)                           86

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل نتایج حاصله از اندازه گیری مزیت نسبی

 

1-4- بررسی مزیت نسبی در صادرات فرش دستباف ایران                 91

 

1-1-4- بررسی روند صادرات فرش دستباف ایران                           92

 

2-1-4- محاسبه مزیت نسبی در صادرات فرش دستباف ایران                      94

 

3-1-4- بررسی روند تغییرات شاخص RCA در صادرات فرش دستباف کشور            100

 

4-1-4- بررسی نقش عوامل مؤثر بر مزیت نسبی در صادرات فرش دستباف کشور      101

 

2-4-بررسی مزیت نسبی رقابتی کشور در صنعت فرش دستباف                 126

 

1-2-4- محاسبه مزیت نسبی رقابتی کشور با استفاده از تخمین مدل تقاضای صادراتی فرش دستباف    129

 

3-4- بررسی مزیت نسبی کشور در تولید فرش دستباف                      131

 

1-3-4- نحوه کاربرد معیار DRC در محاسبه مزیت نسبی کشور در تولید فرش دستباف           132

عنوان                                                صفحه

 

2-3-4- نحوه برآورد قیمت های سایه ای به منظور محاسبه مزیت نسبی حقیقی کشور در تولید فرش دستباف                                              133

 

1-2-3-4- برآورد قیمت سایه ای عوامل داخلی تولید فرش دستباف                 133

 

2-2-3-4- برآورد قیمت سایه ای نهاده های قابل تجارت درتولید فرش دستباف        137

 

3-2-3-4- برآورد قیمت سایه ای نرخ ارز                              138

 

3-3-4- محاسبه مزیت نسبی در تولید فرش دستباف                             143

 

4-3-4- بررسی مزیت نسبی در تولید فرش دستباف در استان آذربایجان شرقی           143

 

1-4-3-4- پیشینه قالی بافی در آذربایجان                           143

 

2-4-3-4- ویژگیهای ظاهری قالی های آذربایجان                       146

 

3-4-3-4- ویژگیهای فنی بافت در قالی های آذربایجان                      148

 

4-4-3-4- آنالیز قیمت تمام شدة تولید فرش دستباف در استان آذربایجان شرقی         150

 

5-4-3-4- محاسبه مزیت نسبی تولید فرش دستباف در استان آذربایجان شرقی       151

 

6-4-3-4-تجزیه و تحلیل آماری نقش عوامل مؤثر بر مزیت نسبی در تولید فرش دستباف در استان آذربایجان شرقی                                         153

 

5-3-4- بررسی مزیت نسبی در تولید فرش دستباف در استان قم                  177

 

1-5-3-4- پیشینة قالی بافی در قم                                   177

 

2-5-3-4- ویژگیهای فنی بافت در قالی های قم                              178

 

3-5-3-4- ویژگیهای ظاهری قالی های قم                          179

 

4-5-3-4- آنالیز قیمت تمام شدة تولید فرش دستباف در استان قم                  180

 

5-5-3-4- محاسبه مزیت نسبی تولید فرش دستباف در استان قم                 181

 

    6-5-3-4-تجزیه و تحلیل آماری نقش عوامل مؤثر بر مزیت نسبی در تولید فرش دستباف در استان قم 183

 

6-3-4- بررسی مزیت نسبی تولید فرش دستباف در استان اصفهان                 205

 

1-6-3-4- پیشینة قالی بافی در اصفهان                               205

 

2-6-3-4- ویژگیهای ظاهری قالی های معاصر اصفهان                     206

عنوان                                                صفحه

 

     3-6-3-4- ویژگیهای فنی بافت در قالی های اصفهان                      207

 

4-6-3-4- آنالیز قیمت تمام شدة تولید فرش دستباف در استان اصفهان            210

 

    5-6-3-4- محاسبه مزیت نسبی تولید فرش دستباف در استان اصفهان               211

 

    6-6-3-4-تجزیه و تحلیل آماری نقش عوامل مؤثر بر مزیت نسبی در تولید فرش دستباف در استان اصفهان                                                  213

 

7-3-4- بررسی مزیت نسبی تولید فرش دستباف در استان خراسان                 236

 

1-7-3-4- پیشینة قالی بافی در خراسان                               236

 

2-7-3-4- ویژگیهای ظاهری و فنی بافت قالی در مهمترین مراکز قالی بافی در استان خراسان     237

 

3-7-3-4- آنالیز قیمت تمام شدة تولید فرش دستباف در استان خراسان              244

 

4-7-3-4- محاسبه مزیت نسبی تولید فرش دستباف در استان خراسان             245

 

       5-7-3-4-تجزیه و تحلیل آماری نقش عوامل مؤثر بر مزیت نسبی در تولید فرش دستباف در استان خراسان 247

 

8-3-4- بررسی مزیت نسبی تولید فرش دستباف در استان همدان                  269

 

1-8-3-4- پیشینة قالی بافی در همدان                                269

 

2-8-3-4- ویژگیهای ظاهری قالی های همدان                            270

 

3-8-3-4- ویژگیهای فنی بافت در قالی های همدان                      271

 

4-8-3-4- آنالیز قیمت تمام شدة تولید فرش دستباف در استان همدان             274

 

5-8-3-4- محاسبه مزیت نسبی تولید فرش دستباف در استان همدان              275

 

    6-8-3-4-تجزیه و تحلیل آماری نقش عوامل مؤثر بر مزیت نسبی در تولید فرش دستباف در استان همدان                                                   277

 

9-3-4- تجزیه و تحلیل نقش عوامل مؤثر بر مزیت نسبی در تولید فرش دستباف کشور            299

 

1-9-3-4- تجزیه و تحلیل نرخ ارز غایی                          299

 

2-9-3-4- تجزیه و تحلیل قیمت غایی فروش هر متر مربع فرش دستباف              301

 

3-9-3-4- تجزیه و تحلیل ارزش غایی مواد اولیه داخلی هر متر مربع فرش دستباف         303

عنوان                                                صفحه

 

4-9-3-4- تجزیه و تحلیل ارزش غایی نهاده های قابل تجارت هر متر مربع فرش دستباف    305

 

5-9-3-4- تجزیه و تحلیل کشش ارزی DRC                             306

 

6-9-3-4- تجزیه و تحلیل کشش قیمتی DRC                                 307

 

7-9-3-4- تجزیه و تحلیل کشش DRC نسبت به ارزش مواد اولیه داخلی    &nb