لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"
فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات:21
سرزمین ایران دارای آب و هوای بری است و قسمت وسیعی از فلات ایران را صحرای خشک و کم آب فرا گرفته است. ایرانیان با ذهن خلاق خود موفق به اختراع روش آبیاری خاصی شدند و سرزمین خشک را مزروعی و قابل کشت و زرع نمودند که مورد تحسین ملل مختلف جهان قرار گرفت. این روش خاص آبیاری قنات است که عبارت از انتقال آبهای زیرزمینی به دشتهای مزروعی است.
قنات (قناه) در لغت به معنی نیزه است و جمع آن قنوات و قنیات و قنی، که بعداً به معنی کانال و مجرای آب و معادل کاریز به کار رفته است. این کلمه در زبان اکدی و آشوری به شکل قانو، در عبری به صورت قنا و قانو و در لاتین به صورت کانا دیده می شود که کلمه لاتینی کانالیس به معنای نی مانند و با مفهوم لوله و کانال از آن مشتق شده است. معادل فارسی این کلمه کاریز و کهریز است ولی امروز این کلمه بیشتر در قسمتهای شرقی ایران و افغانستان و بلوچستان به کار می رود. در اصفهان کلمه کی و در روستاهای جنوب شرقی صورت کِه به مفهوم قنات به کار می رود. این کلمه در زمان پهلوی به شکل کِهِس به کار رفته است.[ اج،ص78 و 79 ]
قرآن کریم بهترین منبع تحقیق درباره لفظ قنات (باغ و بوستان و بهشت) و ماهیت قنات (کاریز) به شمار می رود در قرآن ضمن 26 فقره سوره، سی و هشت بار جمله (جنات تجری من تحت الانهار) آمده است.
در ایران باستان آب مقدس و ایزدی به شمار می رفته و به عقیده زردشتیان پس از آتش، مقدس ترین عنصر است. از این رو بارها در اوستا به اهمیت و تقدس آن اشاره شده است در (آبان یشت) و (تیریشت) درباره اب سخن رفته و (آناهیتا) به معنی پاک و بی آلایش یا ناهید، همچون ایزد بانوی بزرگ آب و باروری ستایش شده است. باید دانست که آب تنها در ایران باستان جنبه اساطیری نداشته، بلکه در بسیاری از فرهنگهای باستانی نیز دارای اهمیت و اعتبار بوده است. در لوحه ای از الواح کهن بابلی آمده که، کیهان نخست توده ای ضخیم از آب بود و در آن به مرور زمان، خدایام یکی پس از دیگری، به وجود آمدند و به تدریج کارهایی مطابق عقل و حکمت کردند تا عاقبت یکی از آن میان که از همه نیرومندتر بود، بر آن شد زمین را بیافریند.[ 2ص 25]
سارتون در قسمتی از کتیبه خود چنین نوشته.... دهانه کانال (مظهر قنات) را مسدود ساخته و دشت را به مرداب تبدیل کردم.
ریچارد فرای می نویسد، ایرانیان برای آنکه آب پرارزش را از گزند تبخیر در برابر خورشید نگاه دارند یا آنکه آن را از فرو رفتن به زمین مصون دارند یک روش بسیار خوب در ساختمان مجراهای زیرزمینی ابداع کردند. در مغرب ایران، این مجراها را قنات و در شرق ایران آنها را کاریز می گورند.[ 3 ص 15]
روزگار داریوش کبیر اوج شکوفایی و اقدامات آبیاری و حفر کاریز در سرتاسر فلات ایران به شمار می رود. به امر شاهان هخامنشی آن کس که کاریزی حفر می کرد و آب به سطح زمین می آورد و زمینی را آباد می کرد و یا کاریزهای خشک را بازسازی می نمود، مالیات پنج نسل بر او بخشیده می شد.
مقاله درباره بررسی ابعاد تاریخی، فرهنگی قنات در ایران
