لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 14
فرش صفوی، شاهکار هنری
مقدمه
هنر طراحی و بافت فرش در دوران صفوی آن‌قدر رشد کرد و شکوفا شد که حالا این دوران را یکی از مهم‌ترین و درخشان‌ترین دوره‌های تاریخ فرش ایران به حساب می‌آورند. فرشهای ایرانی که در این دوره بافته شده‌اند در تمام دنیا شاهکار هنری به حساب می‌آیند.
نقاشان دوره صفویه در طرح و نقش فرش‌ها تحول اساسی به وجود آوردند و بافندگان هم با مهارتشان در بافندگی و انتخاب پشم و ابریشم مرغوب به تخیل طراحان و نقاشان زندگی بخشیدند.
موضوع طرح این فرش‌ها بیشتر درخت سرو، صحنه‌های شکار، طرح‌های تزئینی با گل و نقش و نگارهای تزئینی دیگر هستند.
نقش اصلی این فرش‌ها در بخش اصلی آنها، یعنی وسط فرش ،قرار گرفته و نقش‌های حاشیه طوری طراحی شده‌اند که باعث می‌شوند زیبایی متن اصلی فرش بیشتر و بهتر دیده شود.
همان سه نوع فرش ایرانی در میان فرشهای دوره صفویه هم دیده می‌شوند: فرش، قالیچه و کناره (فرشهای باریک با طول زیاد که برای پوشاندن راه پله‌ها یا راهروها از آنها استفاده می‌شود). طرح فرشهای دوران صفوی آن‌قدر غنی هستند که هنوز طراحان برای طرح های فرشهای امروزی از آنها الهام می‌گیرند.
مینیاتورهای دوره صفوی الهام بخش قالی های شکارگاهی
شکار یکی از سرگرمی های رایج بزرگان و شاهزادگان ایران قدیم بوده، که در دوره های مختلف تاریخی از رسوم و آداب خاص آن دوران پیروی می کرده است. در متون قدیمی به جا مانده می توان نوشته های بسیاری یافت که به توصیف نحوه شکار بزرگان پرداخته اند.هنرمندان دوره های مختلف نیز از تاثیر این تفریح رایج بی نصیب نبوده اند. چنان که روی بسیاری از آثار هنری ایران باستان که امروزه در موزه های داخلی و موزه های معروف دنیا به نمایش در آمده اند، نقش شکار حک شده است. از مهر و ظروف فلزی تا نقش برجسته های منقوش بر صخره های باستانی و کتیبه های تخت جمشید و قالی های نفیس. در میان این آثار هنری، از قالی ها، به این دلیل که قابل پوسیدن هستند، شواهد کمتری در دست است. اگر چه می دانیم قدیمی ترین تصویر حیوانات روی قالی، تصاویری از گوزن های شمالی، اسب ها به همراه اسفنکس ها (موجودات نیمه حیوان، نیمه انسان) است که بر قالی معروف به پازیریک نقش شده، این قالی هم اکنون در موزه آرمیتاژ (لنینگراد) نگهداری می شود. طبق تحقیقاتی که توسط نسرین نیک نژاد از موزه داران موزه فرش انجام شده، شکار در طرح لچک ترنج، سراسری، گرفت و گیر، قابقابی شکارگاه روی قالی ها نقش شده است. فرش های معروفی نیز با این طرح ها وجود دارد که در موزه های معروف دنیا به نمایش در آمده اند. از جمله قالی ای که در موزه پولدی پتسولی میلان نگهداری می شود. در این فرش شکارچیان در حال تاخت و تاز، با لباس های دوره شاه طهماسب صفوی نقش شده اند، ویژگی این نقش شباهت آن به صحنه های شکاری است که توسط مینیاتوریست های معاصر آن دوران، به ویژه سلطان محمد نقاش بزرگ دوره شاه طهماسب کشیده شده اند و دیگر ویژگی آن تصاویر بسیار زنده و طبیعی است که به روی آن نقش بسته اند، تعداد و تنوع حیواناتی که در حال گریز هستند و نیز بهره از 30 رنگ مختلف، در این فرش چشمگیر است. نام بافنده غیاث الدین جامی ذکر شده و تاریخ بافت نیز 949 هجری قمری خوانده می شود. این قالی از اموال سلطنتی بوده که یک بار قطعه قطعه شده و بعد دوخته شده است. از دیگر قالی های طرح شکارگاه، قالی های معروف به مجموعه سنگشکواست که نمونه ای از آن در تالار مرکزی موزه فرش ایران دیده می شود و قدیمی ترین فرش این موزه به شمار می آید. این فرش پیش از این در مجموعه ترور نگهداری می شده که قبل از انقلاب خریداری و به ایران آورده شده است. از دیگر نمونه های این دسته قالی ها، می توان به فرشی از موزه هنر و صنعت اتریش در وین اشاره کرد که یکی از قالی های ایرانی در ابعاد بزرگ است با طرح ترنجی سبز رنگ که در مرکز آن اژدها در نبرد با سیمرغ نقش شده است. این قالی بافت کاشان است و می گویند طرح آن را به سلطان محمد، نقاش معروف دربار شاه طهماسب و شاگرد بهزاد تعلق دارد. طرح دسته دیگر از قالی های شکارگاه برگرفته از مینیاتورهای دروان صفوی و شاهنامه فردوسی و یا خمسه نظامی است، نظیر شکار رستم یا شکار بهرام گور. از این دسته قالی ها که صحنه شکار سرتاسر متن فرش را به صورت نامتقارن در بر می گیرد و به سراسری مشهور است، نمونه ای در موزه هنرهای تزیینی پاریس وجود دارد که نقش پیکره زن و مردی در مرکز آن یادآور قصه لیلی و مجنون است.
همان طور که اشاره شد، نقش های گرفت و گیر که تصویر حیوانات را به صورت نامتقارن نشان می دهد و قابقابی شکارگاه که در متن فرش قاب ها به صورت متناوب تکرار می شوند، از دیگر نقش های معروف منسوب به شکارگاه است، که نمونه هایی از آن شناسایی و در موزه های معروف دنیا به نمایش گذاشته شده اند.
امروزه اما بافت قالی یا قالیچه هایی با طرح شکار بیشتر در میان بافندگان قم طرفدار دارد، اگرچه در اصفهان، ورامین، کرمان و تبریز نیز این طرح بافته می شود
فرشهای دوره صفوی در موزه فرش ایران
در فراز و نشیب تاریخ ، ملت ایران همواره با مصایب و حوادث سختی روبرو شده است . هر بار پس از شکست با نیروی بیشتری تجدید حیات کرده ، بار دیگر با قدرت بیشتری تجدید حیات کرده ، بار دیگر با قدرت بیشتری به مراحل تکامل فرهنگ و هنر دست یافته است . با حمله مغولان در سده هفتم (613 ه.ق) به ایران آن چنان توفانی از ویرانی در این سرزمین برپا شد که همه مراکز علمی ، کتابخانه ها ، باغات و مزارع سرسبز نابود و اغلب بزرگان فرهنگ و هنر این مرز و بوم از بین رفتند . با این همه سنتهای فرهنگی-هنری کشورمان به شیوه های باور نکردنی حفظ شد و چندی نگذشت که فرمانروایان مغول علاقه مند به فرهنگ ایرانی-اسلامی شدند . بعد از مغولان نیز تیموریان از 787 ه.ق تا 907 ه.ق قدرت را به دست گرفتند و یکی از باشکوهترین مکتبهای هنری و فرهنگی در هرات بوجود آمد و آثار باشکوه معماری و کتابت و نگارگری در این عصر به اوج و اعتلای خود رسید. تاسیس سلسله صفوی در سال 907 ه.ق (1147 م )به دست شاه اسماعیل (907-930 ه.ق) صورت گرفت ، سپس شاه تهماسب (930-984 ه.ق) و شاه عباس اول (996-1038 ه.ق ) به حکومت رسیدند . در این عصر مذهب شیعه مذهب رسمی دولت ایران اعلام گردید ، در نتیجه ، آزادی بیشتری در جامعه به هنرمندان
فرشهای دوران صفوی
