این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 100 صفحه می باشد.
فهرست مطالب
مقدمه ۹
بیان مساله ۱۲
اهمیت و ضرورت پژوهش ۱۵
اهداف پژوهش ۱۷
پرسش پژوهش ۱۹
فرضیه پژوهش ۱۹
متغیر¬های پژوهش ۱۹
تعریف اصطلاحات و مفاهیم پژوهش ۲۰
فصل دوم
پیشینه پژوهش
شاخص¬های سلامتی و سلامت روانی ۲۲
دچار شدن به استرس در زندگی ۲۴
استرس چیست؟ ۲۴
شناسایی عوامل استرس¬زا ۲۶
انطباق اجتماعی ۲۸
جنبه¬های روانی – اجتماعی استرس ۲۹
منابع استرس ۳۱
تشخیص نشانه¬های اولیه استرس ۳۶
اختلالات اضطرابی ۳۷
ماهیت اختلال¬های اضطرابی ۳۸
تاثیر استرس بر سلامت ۴۸
استرس، رفتار و بیماری ۵۰
اختلال استرس حاد و اختلال استرس پس از آسیب ۵۴
عوامل روانی اجتماعی تعدیل کننده استرس ۵۶
کنترل فردی و سلامت ۶۰
شخصیت مقاوم ۶۳
مقاوم بودن و سلامت ۶۴
چگونه می¬توان استرس را کاهش داد؟ ۶۵
استرس می¬تواند مفید باشد؟ ۶۸
فصل سوم
روش پژوهش
مقدمه ۷۲
جامعه آماری ۷۲
روش نمونه گیری ۷۲
نمونه پژوهش ۷۳
ابزار پژوهش ۷۳
روش اجرا ۷۷
روش آماری ۷۷
تحلیل داده¬ها ۷۷
فصل چهارم
یافته¬های پژوهش
مقدمه ۸۰
الف) توصیف داده¬ها ۸۰
توصیف حجم نمونه از لحاظ میزان استرس¬های روزانه ۸۵
ب) استنباط داده¬ها ۸۸
فصل پنجم
نتایج پژوهش
خلاصه پژوهش ۹۱
محدودیت¬های پژوهش ۹۲
پیشنهادهای پژوهش ۹۲
فهرست منابع
۱٫ روان¬شناسی سلامت، ادوارد پ. سارافینو، ترجمه گروه مترجمان زیر نظر دکتر الهه میزائی، چاپ اول ۱۳۸۴، انتشارات رشد.
۲٫ آسیب شناسی روانی، ریچارد پی. هالجین، سوزان کراس ویتبورن، ترجمه یحیی سید محمدی، چاپ اول، پائیز ۱۳۸۳، نشر روان.
۳٫ روان¬شناسی رشد، لورا ای. برک، ترجمه یحیی سید محمدی، چاپ پنجم، بهار ۱۳۸۵، نشر ارسباران.
۴٫ اصول بیوشیمی نینجر، مایکل ام. کاکسو، دیوید ال، نلسون، چاپ دوم، زمستان ۱۳۸۲، نشر آییژ.
۵٫ سایت¬های اینترنتی
۶٫ ماهنامه روان¬شناسی جامعه، شماره ۳۲، ۲۰ اردیبهشت تا ۲۰ خرداد ۱۳۸۵، سال دوم.
۷٫ ماهنامه روانشناسی جامعه، شماره ۳۳، ۲۰ خرداد تا ۲۰ تیر ۱۳۸۵، سال سوم.
۸٫ مجموعه مقالات سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان،۳ و۴ خرداد ۱۳۸۵٫
مقدمه
بدون شک با ارزشترین و اساسیترین ویژگی موجودات، سلامتی یا سالم بودن آنهاست. تمامی موجودات اعم از جاندار و غیر جاندار تنها درصورت سالم بودن میتوانند کاراییهایی که بنابر ویژگیهای موجودیتشان برایشان تعریف شده را بطور کامل بروز دهند و مسلما در صورت به مخاطره افتادن وضعیت سلامتشان، به همان نسبت از کارایی آنها کاسته میشود. با کمی تعمق در ویژگیهای ساختاری و عملکردی سادهترین موجودات تا پیچیدهترین آنها، میتوان دریافت که بارزترین ویژگی مشترک، همانا هماهنگی و نظم است. بنابراین هرگونه عاملی که باعث آسیب به ساختار و عملکرد یک مجموعه ملکولی یا سلولی- ملکولی منظم و هماهنگ شود، میتواند بسیار حائز اهمیت باشد.
امروزه بدلیل زحمات و تحقیقات فراوانی که توسط دانشمندان علوم
روانشناسی، عصب شناسی و زیست شناسی سلولی- ملکولی صورت گرفته است، نقش ملکولی بیوشیمیایی در بدن که مسوول انجام یک یا چند وظیفه حیاتی بوده و تحت تاثیر سیستم عصبی هستند، بیش از پیش محسوس گشته است. مقدار و میزان این واسطههای بیوشیمیایی در خون بسیار حائز اهمیت بوده و در صورت کاهش یا افزایش معنی دار هر یک از آنها، باید منتظر بروز عواقب و علل مربوط به تغییرات آنها در بدن بود.
با توجه به شیوه زندگی افراد در این روزگار، ضرورت تأمل و تحقیق در باب ظرائف سالم بودن و مهمتر از آن سالم زیستن بویژه در کشورهای در حال توسعه و فقیر، بسیار احساس میشود. بطور کلی عوامل متعددی میتوانند مخل سلامتی شوند و در مبحث مذکور دخیل باشند، اما در میان آنها عواملی وجود دارند که شاید در ظاهر قابل توجه نباشند و سهل انگاشته شوند ولی با مرور زمان آثار جبران ناپذیری که میتوانند برگشت ناپذیر هم باشند، هویدا میگردد. از جمله این موارد میتوان به فشارهای عصبی و اضطراب اشاره کرد که به دلیل فعالیت مداوم و نامتناسب اعصاب، منجر به آزاد سازی واسطههای بیوشیمیایی خاص خود در بدن شده و بر حسب نوع، شدت یا زمان اینگونه فشارها، آثار نامطلوب آنها برروز پیدا میکند.
بدین ترتیب بررسی جوامع مختلف انسانی از جنبههای گوناگون (شغل، جنسیت، جغرافیا) و همینطور ویژگیهای فشار عصبی که بر آن جوامع در حال وارد شدن است، میتواند در تعیین بروز ناهنجاری و عوارض ناشی از این فشارها بسیار سودمند واقع شود. یکی از این جوامع دانشجویان هستند که اغلب در آینده صاحبان مشاغل متفاوت تخصصی خواهند بود. بنابراین بررسی و تفحص در مورد ارتباط میان استرس روزانه دانشجویان با سلامتی آنها نه تنها خالی از لطف نخواهد بود، بلکه بسیار هم واجب به نظر میرسد.
هنگامی که در رابطه با سلامتی یک دانشجو صحبت میکنیم و با خودمیاندیشیم که کدام یک از ابعاد سلامتی یک دانشجو میتواند بیشتر حائز اهمیت باشد، اولین گزینه، سلامتی و آرامش ذهن و روان به نظر میرسد. از سوی دیگر اولین عاملی هم که قادر است این سلامتی و آرامش فرد را بر هم زند، استرس است. استرس ضمن تاثیرات نامطلوب بر جسم، ناراحتیها و پریشانیهای متفاوت شخص را تشدید میکند.
به بیان روشن تر افرادی مانند دانشجویان که فعالیت مغزی و فکری آنها نسبت به سایر افراد بالاتر است هم به فضای ذهنی آرام نیاز دارند و هم به جسمی سالم تا تواناییهای ذهنی خود را تقویت نمایند. لذا اهمیت بررسی عوامل برهم زننده اینگونه تعادلات بسیار بالاست.
پژوهش حاضر در راستای یافتن ارتباط معنی دار میان استرس روزانه و سلامت دانشجویان انجام شده است تا ضمن مشخص شدن اهمیت این رابطه، ماهیت یکی از ناهنجاریهای روانی و تاثیرات آن تا حدی مشخصترگردد.
بیان مسأله
استرس روانی که برحسب شرایط اجتماعی ناگوار، رویدادهای ناخوشایند یا گرفتاریهای روزمره ارزیابی میشود، با انواع مسائل تندرستی ارتباط دارد (لازاروس ۱۹۸۵، ۱۹۹۱).
در واقع مسأله مهم همین شناسایی عوامل استرس زا و روشهای مقابله با آنهاست. استرس میتواند منجر به مشکلات جسمانی گرددکه به طور مشخص میتوان از افزایش فشار خون، بیماری های قلبی و عروقی، اختلال در سیستم ایمنی بدن و مشکلات جدی گوارشی نام برد.
در راستای شناسایی عوامل استرس زا مسائل مختلفی را میتوان شناسایی نمود که هر یک از اهمیت خاصی برخوردارند و بر حسب شرایط زمانی، فرهنگی، جغرافیایی، اجتماعی و … متفاوت هستند. به عنوان نمونه میتوان به پارهای از این عوامل به ترتیب زیر اشاره نمود.
انطباق با محیط جدید اجتماعی برای تازه واردها: بدون شک ورود به دانشگاه یکی از تغییرات اساسی در زندگی اجتماعی یک انسان تحصیلکرده است که در بدو ورود مانند هر ورود دیگری به فضاییناآشنا،
میتواند اضطرابها و استرسهای خاص خود را داشته باشد، به عنوان مثال،میتوان از تطابق با مقررات، حضور همکارانی با جنسیت متفاوت، انجام امور اداری و به طور کلی برخورد با سطحی جدیتر از سطوح پیشین آموزشی و اجتماعی شخص نام برد.
سکونت و امرار معاش دانشجویان غیر بومی: فردی که محل زندگی خودرا به قصد ادامه تحصیل ترک میکند و به مکانی کاملاً جدید و ناشناس مهاجرت میکند، بی هیچ تردیدی نیاز به فراهمکردن حداقل شرایط گذران زندگی برای خود دارد و در این راستا دغدغههایی چون تهیه مسکن و مکانی برای اقامت، تهیه مخارج زندگی و شهریه و کلاً رویارویی با تمام مشکلات یک زندگی مستقل را تجربه خواهد کرد.
نوع رابطه با اساتید و سایر دانشجویان: این عامل میتواند بیشتر افراد غیر بومی را تحت تاثیر قرار دهد و بیشتر به شکل معضلی جدی درآید.
عدم علاقه به رشته تحصیلی: در برخی موارد مشاهده میشود که دانشجویی به علت عدم وجود ایده درست هنگام انتخاب رشته تحصیلی خود به مرور زمان در دوره دانشجویی متوجه بیعلاقگی خود و تفاوت عمده ماهیت رشته تحصیلیاش با ایدهآل هایی که از آن متصور بوده است، خواهد شد. در این هنگام در صورتی که دانشجو خودرا به هر دلیلی موظف به ادامه تحصیل در آن رشته بداند، به طور قطع فشارهای روانی متعددی را متحمل خواهد شد.
امتحانات و انواع آزمونهای تعریف شده در دوران دانشجویی.
دغدغه یافتن شغل مناسب و دلخواه پس از فراغت از تحصیل.
استرسهای روزمره: اینگونه استرسها هر چند ضعیف به نظر
میرسند اما به دلیل تعداد بالایشان در طول روز به طور قطع تاثیرگذار خواهند بود. به عنوان نمونه، اتفاقاتی مانند تاخیر در خروج از منزل به منظور حضور در کلاس درس میتواند باعث استرس و در نتیجه ترشح بیش از حد اسید معده گردد که در صورت تداوم میتواند منجر به نوعی ناراحتی گوارشی مزمن با نام گاستریت[۱] گردد.
تمام عوامل مذکور به نوعی مربوط و منوط به دانشجو بودن فرد هستند اما به طور مشخص دانشجوها هم مانند تمام انسانهای دیگر میتوانند قربانی عوامل استرسزای کلیتری باشند که در اصل در زمرۀ آسیبهای جدی و شدید طبقه بندی خواهند شد. اینگونه آسیبها میتواند منجر به استرس پس از آسیب (PTSD)[2] گردد که بعداً به آن اشاره خواهد شد. این آسیبها میتوانند ضربات شدید فیزیکی یا روانی باشند که ممکن است حتی در کودکی یک شخص رخ داده باشند ولی آثار استرسیاش هرگز از بین نرود.
بدین ترتیب مسأله مورد بررسی در پژوهش از این قرار است که ارتباط بین استرسهای وارده بر دانشجویان و سلامت عمومی آنها را مورد بررسی قرار داده تا بتوان با کمکردن هرچه بیشتر فشارهای روانی، سلامتی عمومی این گروه را افزایش داد.
اهمیت و ضرورت پژوهش
بهطور کلی بررسی و تحقیق در رابطه با یک ناهنجاری از جوانب مختلف میتواند دارای اهمیت باشد و بدون شک نتیجه آن در تعیین ماهیت یک ناهنجاری و ارتباط آن با علل اجتماعی بسیار موثر خواهد بود.
در پژوهش حاضر قابلیت یافتن ایدهای واقع بینانهتر در رابطه با اهمیت حفظ سلامتی دانشجویان و نقش آن در یک جامعه، مطرح است.
همانطور که پیش از این نیز اشاره شد هر عضوی از یک مجموعه پویا در صورت سلامتی کامل میتواند بالاترین کارایی را داشته باشد. در این میان دانشجویان به علت داشتن نقشهای زیر میتوانند یکی از مهمترین ارکان یک جامعه باشند و بطور خاص مورد توجه قرار گیرند.
نیروهای متخصص بالقوه جامعه: دانشگاه به عنوان محل آموزش عالی و تربیت نیروهای متخصص در رشتهها و گرایشهای گوناگون همواره محل پرورش افرادی بوده است که میتوانند سرنوشت یک جامعه را رقم بزنند. بهخصوص در این روزگار که بشر به علت پیچیدهتر شدن روش زندگیاش، بسیار بیشتر از سابق به تخصص و مشاغل تخصصی نیازمند است و در نتیجه کارآمدی نیروهای متخصص هر جامعه میتواند از ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، نظامی، علمی و … اهمیت داشته باشد.
آموزگاران و اساتید دانشجویان آینده: بدیهی است که دانش تخصصی باید توسط فرد متخصص تدریس و منتقل شود. این موضوع از دو جنبه کلی قابل توجه است: اول، مهارت در شیوه انتقال اطلاعات که بخشی ذاتی و بخشی اکتسابی است. دوم، داشتن معلومات کافی. هر عاملی که در این دو شرط اساسی اختلال ایجاد نماید، میتواند منشاء بسیاری ناهنجاریها در نسلهای آینده افراد متخصص جامعه باشد.
کانونهای مورد توجه افراد جامعه در شرایط خاص: دانشجویان همیشه در جامعه از احترام خاصی برخوردار بودهاند و همیشه از آنها به عنوان رهروان راهی پر مشقت و افراد برجسته یاد میشود. به همین دلیل پر بیراه نخواهد بود، اگر ادعا کنیم در بعضی شرایط دانشجویان میتوانند الگوی کلیدی برای سایر افراد جامعه باشند و پیام رسان ارزشهای گوناگون برای آنها. به نظر میرسد بررسی نقش استرس در زندگی روزمره دانشجویان به عنوان عاملی آسیبزا که هم از لحاظ روانی و هم از لحاظ جسمی میتواند زیانآور باشد، اقدامی ضروری است؛ چرا که برخورداری از هر دو نوع سلامتی برای دانشجویان امری اجتناب ناپذیر محسوب میگردد و چه بسا نسبت به سایر اقشار جامعه در این راستا آسیب پذیری بیشتری نیز از خود نشان دهند.
