پیشگیری از آسیب های اسکلتی و عضلانی
بیماری ها و ناهنجاری های اسکلتی – عضلانی هر یک درپی علل خاص خود ایجاد شده و برای پیشگری،درمان وکاهش عوارض و معلولیت های حاصله نیازمند اقدامات اختصاصی می باشیم. علی ایحال برخی از عوامل مخرب بطور مشترک موجب وخیم تر شدن اوضاع و تشدید عوارض اینگونه بیماری ها می شوند . که در ادامه به ذکر اینگونه عوامل و راه حل های عمومی برای پیشگیری از عوارض یاد شده پرداخته می شود. این نکته را باید به یاد داشت که تاثیر عوامل فرساینده و مخرب بافت اسکلتی – عضلانی یک تاثیر تجمعی است و این عوامل به ایجاد و تشدید تاثرات یکدیگر کمک می کنند. بطور مثال برایند اثرات زیانبار عوامل سرشتی و مادرزادی ، جسمانی (ضعف)، بیماری های سایر ارگان های بدن، ، نحوه تغذیه ، وضع خاص جسمی و تحرک بدنی ، نوع و محیط شغل ، عادات خاص و روزمره،عوامل تاثیر گذار محیطی و .... با یکدیگر جمع شده و همزمان می توانند برروی وضعیت سلامتی یک فرد موثر باشند.
در واقع وضعیت سلامتی قابل قبول اسکلتی – عضلانی نیازمند اصلاح سبک و تغییرات همه جانبه در تمامی شوون زندگی است .
عوامل سرشتی(مادرزادی)
کف پای صاف، اسکولیوز، قوز کردن (کیفوز)،میوپاتی ها و دیستروفی های عضلانی و انواع ناهنجاری های اسکلتی موجب محدودیت در تحرک ،فشار بر اعضای حیاتی بدن، تغییر محور خط وزن بدن و فشار بر مفاصل و عضلات می گردد. بطور مثال کف پای صاف در صورتی که پس از دوران کودکی ادامه یابد با تغییر در خط وزن بدن می تواند موجب درد در کف پا،مچ پا، زانو ها،مفصل ران ،لگن و ستون مهره های کمری شود. کمبود ویتامین د در دوران کودکی میتواند منجر به نرمی استخوان شده و به نوبه خود فرد را دچار پای پرانتزی (ژنو واروم ) نماید . همچنین راه افتادن پیش از موعد وئ تحمل وزن در کودکان خردسال و برخی از عوامل مادرزادی نیز میتوانند فرد را دچار این حالت نمایند. پای پرانتزی در برخی از افراد زمینه خوردگی قسمت میانی مفصل زانو را فراهم میکند.
راه حل پیشنهادی
درموارد خفیف ناهنجاری های اسکلتی با استفاده از پوشش های ضربه گیر، تقویت وکشش عضلات ناحیه درگیر، انجام احتیاطات لازم می توان از توسعه ناهنجاری و عوارض زیانبار آن جلوگیری نمود.
در برخی از موارد که شدت این ناهنجاری کف پای صاف زیاد است با استفاده از پوشش مخصوص ازقبیل ارتوز ها وکفش ها وکفی های مخصوص کفش و یا زانو بند ، استفاده از تجهیزات طبی خاص و کمک حرکتی ، انجام حرکات اصلاحی و ورزش های تقویت کننده عضلات خاص و درنهایت انجام اعمال جراحی ترمیمی می توان تاحدی تاثیرات عوامل مخرب را کاهش داد.
با انجام تمرینات استقامتی،توازن و تعادلی از برخی از عوارض یاد شده می توان کاست.
در راه افتادن کودکان خردسال تعجیل ننمایید وسعی شود در دوران خردسالی ویتامین "د " مورد نیاز فرزند خود را بر اساس نظر متخصص اطفال به موقع و به میزان کافی تامین نمایید.
بیماری های سایر ارگان های بدن
انواع نروپاتی ها (بیماری و تخریب رشته اعصاب محیطی)، چاقی ، بیماری های غدد ،بیماری های روماتولوژیک ، مشکلات تغذیه ای و .......... می توانند موجب آسیب به بافت های همبند(عضلات،تاندون، استخوان،لیگامان ،غضروف، و....) شوند. بطور مثال سندرم تونل مچ دست (کارپال تونل ) در زمینه ارتوز، بیماری قند، روماتیسم و... شیوع بیشتری دارد. کم کاری تیرویید و پرکاری تیرویید با برهم زدن سرعت سوخت و ساز بدن فرد را در معرض انواع اختلالات اسکلتی از جمله پوکی استخوان قرار میدهد. بیماری های گوارشی و سندرم های سوء جذب با کاهش جذب مواد معدنی ومغذی زمینه فرسودگی جسمی را فراهم میکنند. استرس ،فشار عصبی و وسواس فکری ، افسردگی ، بیخوابی های طولانی،خستگی و بدخوابی در شدت وتوسعه بیماری موثرند.
راه حل پیشنهادی
بدیهی است کاهش تاثیرات منفی این بیماری ها وابسته به درمان صحیح و بموقع بیماری زمینه ای می باشد.درمان بیماری زمینه ای در اسرع وقت باعث پس رفت بیماری های اسکلتی می شود. با انجام وتفریحات و ورزش های مفرح و پرنشاط بخصوص در دامن طبیعت و درمان وکاهش اضطراب تا حد زیادی امکان فروکش نمودن علائم و عوامل تشدید کننده بیماری های جسمی وجود دارد. از ترکیب مواد غذایی سالم و تازه و نوع طبخ مناسب برای بهبود تغذیه بهره مند گردید. سبزیجات تازه وصیفی جات را در انواع مواد غذایی ترکیب نمایید.استفاده از مکمل های غذایی و داروئی تا حدی جبران کمبودهای تغذیه ای را می نمایند. مصرف دارو جهت درمان بیماری ها با توجه به احتیاطلات وتوصیه های لازم صورت گیرد. در صورت مصرف دراز مدت داروها اطلاعات لازم را در مورد تداخلات داروئی و عوارض و مشکلات فرآورده مورد نظر بدست آورید. درمان بیماری زمینه ای از آسیب های سیستم اسکلتی و عضلانی می کاهد.
عادات خاص و روزمره و محیط کار وزندگی
دخانیات اختلال درخون رسانی و کاهش اکسیژناسیون ،موجب کاهش مقاومت بافت ها در برابر عوامل مخرب و توقف بازسازی آن ها می شوند. سموم مواد دخانی نیز آسیب جداگانه ای به اندام های بدن وارد می کند.
مصرف مستمر مواد مضر از جمله سیگار، نوشیدنی های الکلی، نوشابه های گازدار برای بدن مضر می باشند. لم دادن و وضعیت خمیده (مخصوصا در هنگام انجام کار با رایانه و تبلت ها) موجب شکل گیری اندام ها و فشاربیش از حد بر مفاصل می شود. نوشیدن بلافاصله چای پس از غذا جذب بسیاری از مواد معندی را کاهش می دهد.
راه حل پیشنهادی
برای عادات بد و مصرف مواد مضر جایگزین مناسب پیدا نمایید. بطور مثال مصرف تنقلات و آجیل ، میوه، آبمیوه و دم نوش ها را به جای دخانیات جایگزین کنید. قبل از انجام و در طول کار (تقریبا هر یک ربع یک بار) از جای خود بلند شده و با کشش اندام های خود از بروز اسیب اندام ها و ستون مهره ها جلوگیری کنید. از ابزار هایی برای خم ننمودن گردن در هنگام کار با رایانه و تبلت استفاده کنید. هم اکنون تخته های تنظیم شونده ای به نام کتابیار در لوازم التحریر فروشی ها وجود دارد که می توان کتاب ،روزنامه ویا تبلت را روی آن گذاشت تا گردن بدون دلیل و طولانی مدت خم نشود. در هنگام بلندکردن اجسام سنگین ازخم شده زانو بهره بگیریدتا خم کردن کمر وحتی المقدور دور کمر خود شال یا کمر بند پهن ومحکم ببندید ودر صورت امکان از کمک سایرین بهره بگیرید. چای را با فاصله حداقل یک ساعت پس از صرف غذا بنوشید.
افراد سالمند که بطور معمول دچار پوکی استخوان و کاهش حس اندام تحتانی می باشند .در جهت کاهش سوانح این گروه باید از تمهیداتی نظیر استفاده از کف پوش های غیر لغزنده، نصب دستگیره های حائل در راهرو ها و داخل سرویس ها، تامین نور کافی در منزل، اجتناب از غیر هم سطح سازی منزل و پوشیدن لباس ها وپوشش های ضربه گیر بهره جست.
تغذیه
در جهان صنعتی امروز تهیه،آماده سازی و توزیع مواد غذایی در ابعاد صنعتی صورت می گیرد. سالم ماندن مواد غذایی از مبداء تولید تا مصرف مستلزم انواع تمهیدات از قبیل منجمدسازی، سترون کردن، پاستوریزاسیون واسترایزه کردن، اضافه نمودن نمک ،افزودنی های ضد قارچ وباکتری و.... می باشد. حتی اگر ماده غذایی مرغوب باشد، مواد نگهدارنده و افزودنی آن موجب ایجاد بسیاری از اختلالات جذبی در بدن می شود. ترکیبات نیترات و بنزوات از این جمله اند که علاوه بر آن موجب ازدیاد فشار خون می شوند. استفاده بیش ازحدنمک و جوش شیرین در پخت نان موجب کاهش جذب املاح و مواد مغذی نظیر آهن ،کلسیم وبسیاری از املاح ضروری در بدن می شود وبه تدریج بدن را از مواد معدنی خود تهی می کند. ترکیب ماده غذایی نیز اهمیت دارد. استفاده زیاد از مواد نشاسته ای(نان، برنج،ماکارونی، شیرنی، سیب زمینی و... ) موجب افزایش اشتها و خوردن بیش از حد مواد پروتئینی و چربی علاوه بر انرژی زیاد مواد نشاسته ای می شود که به نوبه خود افزایش وزن را در بر دارد. نوع طبخ نیز در غنی بودن ماده غذایی موثر است. غذاهای غوطه ور در روغن ، کم فیبر، کم سبزی و مواد غذایی که طولانی مدت در فریزر مانده اند، خواص مناسب را ندارند. استفاده کودکان از تنقلات صنعتی موجب ایجاد ذائقه وعادت بد غذایی و از دست دادن اشتها برای خوردن وعده های مناسب غذایی را موجب می شود.
راه حل پیشنهادی
بخشی از تنقلات برای بچه ها در صورت امکان در منزل تهیه گرددمثل ذرت آب پز، پف فیل، آجیل های خام(بو نداده)و از کودکی ذائقه آنان را با غذا های مفید آشنا نمایید. برای تضمین سلامت آینده کودکان خود به جای استفاده ازتنقلات فاقد مواد مغذی (چیپس، پفک و ...) به استفاده از انواع مغز دانه‌ها (گردو، بادام و ...) سبزیجات ،میوه‌جات و لبنیات تازه عادت دهید.تا حد امکان کمتر از غذاهای آماده و فست فودها استفاده نموده و مزاج خود و کودکانتان را به غذاهای سنتی و سالم عادت دهید. مصرف مواد غذایی،میوه جات و سبزی های دارای ترکیبات آنتی اکسیدان درکاهش بروز و عوارض بیماری موثر است.استفاده از ترکیبات مکمل نظیر ویتامین های گروه ب ، کلسیم،ویتامین دی و منیزیوم در تقویت بافت های اسکلتی،عضلانی مفید هستند.از ذخیره سازی بیش از حد مواد غذایی پرهیز نموده و سعی نمایید در هر نوبت خرید به اندازه 1تا دو هفته مواد پروتئینی خرید نمایید.
استفاده از سیزیجات تازه و سالاد قبل از شروع وعده اصلی غذا. استفاده از صیفی جات آب پز، تفت داده ویا کبابی و پر فیبر در جنب غذا مثل اسفناج، کدو، هویج، ذرت،لوبیا، سویا، بروکلی،قارچ ،گوجه فرنگی،.... همچنین سبزی خوردن تازه و سلاد را به وعده غذایی اضافه نمایید.
استفاده از آب به همراه کمی آبلیمو که خاصیت احیاء کنندگی دارد و موجب تسهیل در جذب املاح معدنی می شود. غذا را در محیطی آرام و بدون تماشا کردن تلویزیون تناول کنید. نمکدان را از سفره حذف کنید. از طریق استفاده از رژیم های غذایی پرحجم و کم کالری و کاهش مواد نشاسته ای (مثل نان،ماکارونی،برنج ،سیب زمینی،شیرینی جات که ایجاد اشتهای زیاد می کنند) وزن خود را متعادل کنید.
در صورت نیاز به مصرف روغن از مقادیر حداقلی آن استفاده شده، از حرارات دادن طولانی و بلند مدت و مصرف مجدد روغن حرارت داده شده پرهیز نمایید. سعی شود از روغن های اشباع نشده استفاده کنید. در بین روغن انواع روغن کنجد، کانولا ، زیتون و سویا از سایر انواع آن در کاهش التهاب و آسیب بافت همیند موثر تر می باشند.
وضعیت جسمی و تحرک بدنی
چاقی موجب کم تحرکی و فشار بیش از حد بر مفاصل می شود. فقدان چالاکی و تحرک بدن را دربرابر هر نوع فشار نامتعارف خارجی اسیب پذیر می نماید.حالات و وضعیت های (پوزیشن) بد و طولانی مدت خصوصا در محل کار و رانندگی موجب فشار نا متقارن به اعضای بدن از جمله ستون مهره ها ،بافت عضلانی و لایه های محافظ دیسک بین مهره ای شده و بندریج موجب فرسودگی این بافت ها می شوند. انجام کارهای تکراری و پر نوسان بدون استراحت دادن به اعضای مورد استفاده نیز مقاومت آنان را کاهش داده و موجب آسیب بافتی می شود. عدم رعایت اصول ارگونومی در محیط کار و منزل نیز موجب حوادث ناگهانی یا آسیب های تدریجی میشوند.
عوامل خطرساز بی تحرکی، ضعف قوای جسمی و عضلات کمر و شکم،نشستن طولانی مدت بصورت لمیده و یا پشت صندلی و حین رانندگی ،وزن بیش ازحد می باشد . استراحت درحالت نامتعارف بدلیل مصرف داروهای خواب آور و یا مواد مخدر از عوامل احتمالی دیگر است. مصرف زیاد و طولانی دخانیات نیز با کاهش اکسیژناسیون بافتی ،فرد را در معرض آسیب بیشتر قرار میدهد. نا آمادگی و گرم ننمودن بدن و شروع به فعالیت فیزیکی بدون رعایت آن نیز از عوامل ایجاد ناگهانی این ضایعه است. حد مطلوب وزن وحجم بدن را با فرمول حجم توده بدنی که با نسبت قد و وزن شما اندازه گیری می شود محاسبه و پایش نمایید.
راه حل پیشنهادی
با توام نمودن فعالیت فیزیکی و ورزش وزن خود را در حد مطلوب قرار دهید. حفظ چالاکی فرد را در برابر صدمات فیزیکی مصون می دارد. وزن مطلوب از فرسایش مفاصل جلوگیری نموده و تحرک موجب حفظ تراکم بافت استخوانی می شود. لذا از یک برنامه مستمر ورزشیاستفاده نمایید. سعی نمایید از محیط های طبیعی و مفرح و دوست داشتنی برای فعالیت فیزیکی بهره مند شوید و دوستان صمیمی و اطافیان را با خود همراه سازید تا از جنبه روحی مشوقی برای استمرار این فعالیت باشد. در شروع فعالیت ورزشی ابتدا و بتدریج بدن را گرم نموده تا از آسیب های ناشی از سفتی و مقاومت عضلات جلوگیری شود. بندریج و براساس توان خود به میزان ورزش بیفزایید. یکی از بهترین ورزش ها پیاده روی روزانه است. شدت ورزش در نقطه اوج خود باید به حدی باشد که فرد به نفس افتاده کمی عرق کند و دچار ضربان قلبی تا حدود 120 تا 130 شود تا حدی که بتواند در آن زمان صحبت کند. شنا و پیاده روی در آب و جابجایی مکرر بین استخر وجکوزی نیز مفید میباشد. پیاده روی در استخر (در حالت کم وزنی وبا بهره گیری از آثار درمانی آب بخصوص شل کننده و درعین حال تقویت کننده عضلات) به راحتی صورت می گیرد. خارج از برنامه ورزشی از هر فرصت برای فعالیت فیزیکی متعارف استفاده کنید. بدین لحاظ بخشی از مسیر روزانه و مراجعات خود را با پای پیاده انجام دهید. یک ایستگاه زودتر از وسایل نقلیه پیاده شده وتا مقصد پیاده بروید. در هنگام انجام کار به هر بهانه در فواصل زمانی منظم از جای خود برخاسته و کمی راه بروید. سطل زباله محل کار خود را در محلی دور از میز خودبگذارید تا مجبور به برخاستن از جای خود شوید(توفیق اجباری). نرمش های کششی موجب تقویت عضلات کمر و جدار شکم می شود. الگوهای مختلفی از جمله الگوهای ورزشی ویلیامز و مکنزی با درج شکل در اینترنت در دسترس هستند. در هنگام رانندگی،نشستن پشت میزکار و استراحت روی مبل و متداول تر از همه در حین مسافرت بدترین وضعیت لمیده نشستن است لذا سعی نمایید حتی المقدور عمود نشسته ،در پشت خود بالش کوچکی قرار داده و یا بطور مرتب تغییر وضعیت دهید و در نهایت پس از مدت نیم ساعت نشستن بلند شده و چند بار روی سرپنجه های پای خود بایستید.
*اصول مدیریت زندگی پس از بروز بیماری های اسکلتی (باید ونباید ها)
پس از ایجاد آسیب حاد به مفاصل و عضلات تا 48 ساعت اولیه می توان از کمپرس سرد استفاده نمود. پس از این زمان محل درد را برای افزایش جریان خون ،بازسازی و التیام گرم نمایید(رفع اسپاسم حرکتی وانعطاف عضلات ولیگامان ها در کاهش درد موثر است)
روی سطح خیلی نرم و خیلی سفت نخوابیده و سعی کنید روی پتو تا شده استراحت کنید.
عضو آسیب دیده را با بستن یا قرار دادن آتل بی حرکت نگهدارید.
وزن خود را در مدت زمان طولانی و بتدریج و متناسب با وضع مطلوب کاهش دهید. کاهش بیش از حد وزن بدن خود موجب تشدید پوکی استخوان و ضعف عضلات می شود.
حتی المقدور از توالت فرنگی استفاده کنید و ازحرکت بیمورد پرهیز کنید.
در صورت پیدایش درد شدید ،کاهش حس ناگهانی،کاهش قدرت و حرکت انگشتان ،کاهش شدید قدرت عضلات بازو ف ساعد، ران وساق پاها، اختلال در اجابت مزاج و دفع ادرار سریعا به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
در هنگام تحریک و درد شدید کمر ناشی از بیرون زدگی دیسک بین مهره ای تا فروکش کردن علائم شدید از فیزیوتراپی خودداری کنید.
دستورات پزشکی و دارویی خود را کاملا رعایت کنید.
از اجرای توصیه های غیر علمی سایرین پرهیز کنید.
تازمان بهبود کامل از فعالیت فیزیکی روزمره مثل گذشته پرهیز نموده، ازسایرین کمک بگیرید واز ابزارهای کمک حرکتی بهره ببرید.
انجام کشش طولی عضلات و مهره های کمری توسط دستگاه های کشش دهنده ،ماساژ،طب سوزنی و مانیپولاسیون شایدتاحدی از درد و گرفتکی عضلات بکاهد ولی شواهد علمی کافی برای درمان برخی از ناهنجاری های اسکلتی از جمله بیرون زدگی دیسک کمری وگردنی وجود ندارد. استفاده از کرست های کمری برای محافظت و کاهش درجه خم شدن کمر و آسیب بیشتر برای بیمار مفید بنظر می رسد.
تعداد اسلاید:23
فرمت:pptx
پاورپوینت تغذیه در بیماری های اسکلتی عضلانی
