لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 28
تقابل در ادبیات ایران و جهان
مقدمه
«ادبیات حماسی» یکی از انواع و شاخه های مهم ادبیات در جهان است و در ادب پر برگ و بار فارسی نیز، این نوع در گستره ی زمانی طولانی (از دوره ی مادها تا عصر حاضر) همواره حضور و نمود داشته است. در این نوع ادبی، الگوها و بن مایه هایی به چشم می خورد که بارها تکرار شده اند. «تقابل پدر و پسر» نیز از جمله ی این الگوها است که در ادبیات جهان و همچنین ادب حماسی کشورمان می توان نمونه های متعددی از آن به دست داد.
چارچوب کلی الگوی تقابل پدر و پسر
خطوط کلی شکل دهنده ی این الگو چنین است که پهلوانی در جایی بیرون از شهر یا سرزمین خویش ازدواج می کند و فرزند او (که بدون حضو پدر به دنیا می آید و می بالد)، پس از سال ها به جستجوی او بر می خیزد و در اغلب موارد به شکلی نادانسته با پدر خویش روبرو می شود که این روبه رویی با درگیری همراه است.
سجاد آیدنلو، این طرح را «از مشهورترین و مکرّرترین بن مایه های داستانیِ مربوط به نبرد در ادبیّات جهان» دانسته است (آیدنلو، 1386 (1)، 249).
مروری بر مهم ترین نمونه های شناخته شده ی این الگو در ادب جهان و ایران
الف) در ادب جهان
ظاهرا شناخته شده ترین نمونه ی این مضمون در سنّت حماسی و داستان پردازی قوم ایرانی، روایت رستم و سهراب در شاهنامه است و البته این بدان معنا نیست که این روایت در سطح جهان شناخته شده نیست. به عنوان نمونه ای از شهرت این داستان در سطح جهان می توان به این مطلب اشاره کرد که داستان مذکور برای پاتر نیز شناخته شده بوده و وی آن را به عنوان مبنای کار خود در امر پژوهش درباره ی نبرد پدر و پسر قرار داده است (حاصل این پژوهش به صورت کتابی منتشر شده است که برای آگاهی بیشتر در باب آن و نیز ترجمه هایش به زبان فارسی ← شماره ی 1-5-1 از بخش پیشینه ی پژوهش در فصل حاضر). به هر روی، در میان ملل دیگر، چند ده داستان مشابه برای داستان رستم و سهراب یافت می شود .
به علاوه، درباره ی نمودهای این طرح در ادب جهان باید گفت که مطابق بررسی جلال خالقی مطلق، از میان داستان های پر شمار نبرد پدر و پسر در ادب چهان، چهار روایت رستم و سهراب (ایرانی)، هیلده براند و هادو براند (آلمانی)، کوکولین و کنلای (ایرلندی) و ایلیا مورمیث و سکلنیک (روسی) بیش از همه در موضوع ، جزئیّات و ساختار به یکدیگر شبیه اند (← همان، 53) که درباب فرضیات مربوط به خاستگاه و ریشه ی این تشابه در ادامه ی مطلب سخن خواهیم گفت.
در ادب ایران
بیشتر داستان هایی که پاتر در کتاب خویش گرد آورده است، رویارویی بین پدر و پسر را روایت می کند ولی بعدها و با گذشت زمان، به موازات این که این طرح داستانی به شیوه ها متفاوت و در قالب های متنوّعی روایت شده است، رابطه ی خویشاوندیِ دو طرف دخیل در تقابل نیز گسترش یافته و از پدر و پسر به خویشان نزدیک مانند: دو برادر ، برادر و خواهر ، نیا و نوه و مانند آن تسرّی پیدا کرده است.
سجاد آیدنلو، که به نظر می رسد تا کنون کامل ترین گزارش را در باره ی نمونهها،سیرو تغییرات این الگو در ادب فارسی ارائه کرده است، در این باب چنین می نویسد:
«روایات پهلوانی ایرانی پس از شاهنامه (داستان رستم و سهراب ) انواع گوناگونِ تقابل و درگیریِ دو خویشاوند نزدیک با نمونه های داستانی بسیار ملاحظه می شود. مثلاً در کوش نامه، کوش که رانده ی پدر و پرورده ی آبتین است، با برادر خود، نیواسپ، رزم آزمایی می کند و او را ی کشد ... هم او در جای دیگر ندانسته با پدرش درگیر می شود ... امّا در ادامه پدر، او را می شناسد و به جانب خویش فرا می خواند. در شهریارنامه، شهریار نا آگاهانه با عموی پدرش، فرامرز که نقاب بر چهره افکنده است، نبرد می کند ... و با میانجی گری پاس پرهیزگار او را می شناسد ... بانوگشسپ، عمّه ی پدر شهریار، دانسته و برای اینکه زور و مردی او را بیازماید با شهریار می آویزد... گشتاسپ هم نادانسته با مادرش می ستیزد...
خارج از منظومه های پهلوانی، امیرحمزه، با دو پسر و نواده اش می ستیزد ... و در طومار نقّالی هفت لشکر، کثرت تکرارِ رویارویی و نبردهای افراد خاندان رستم (یلان سیستان )- که طبق بررسی نگارنده هجده مورد است- به افراطی ملال انگیز درباره ی این مضمون انجامیده چنان که گویی نقّالان و داستان پردازان به تأثیر از رستم و سهرابِ شاهنامه، حود را ملزم دیده اند که پدر، برادر و همة پسران و فرزند زادگان رستم را به مقابلة یکدیگر بکشانند . جالب است که در این مجموعه ، رستم با پدرش زال هم می آویزد.» (آیدنلو، 1386 (1): 250- 251)
به جز این موارد، باید از سه منظومه ی مورد بررسی در پژوهش حاضر نیز به عنوان نمونه های دیگر تقابل دو خویشاوند یاد کرد که بر طبق پژوهش سجاد آیدنلو، هم به لحاظ مسائل کلی و هم در جزئیات، نزدیک ترین روایات به داستان رستم و سهراب هستند و درباره ی آن ها در بخش های دیگر همین فصل و نیز فصول بعدی پژوهش حاضر به تفصیل سخن
تقابل ادبیات ایران و جهان
پرداخت آنلاین 
