اختصاصی از کوشا فایل
دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:160
فهرست مطالب:
فصل اول
مقدمه
موضوع تحقیق
فایده ، هدف و اهمیت تحقیق
فرضیه تحقیق
تعریف اصطلاحات
تعریف عملیاتی
فصل دوم
پیشینه تحقیق
تاریخچه تعلیم و تربیت
تعلیم و تربیت در جوامع بدوی
سنت آفریقایی در تعلیم و تربیت
پیدایش مدارس
رابطه‌ی یک جانبه‌ی استاد و شاگرد
سنت آسیایی در تعلیم و تربیت
تعلیم و تربیت اسلامی
ظهور عصر جدید
انقلاب صنعتی
در آستانه‌ی عصر حاضر
اوضاع کنونی
شیوه تدریس در گذشته
ماهیت روش تدریس
عوامل موثر تدریس
۱- ویژگیهای شخصیتی و علمی معلم
الف ) تاثیر شخصیت و رفتار معلم بر فرآیند تدریس
ب) تاثیر شخصیت علمی معلم بر فرآیند تدریس
۲- ویژگیهای شاگردان و تاثیر آن بر فرایند تدریس
۳- تاثیر برنامه و ساخت نظام آموزشی ، بر فرآیند تدریس
۴- تاثیر فضا و تجهیزات آموزشی بر فرایند تدریس
روشهای مختلف تدریس
انواع روشهای سنتی تدریس
روش حفظ و تکرار
روش سخنرانی
مراحل اجرای روش سخنرانی
مرحله‌ی اول : آمادگی برای سخنرانی
مرحله‌ی دوم :مقدمه سخنرانی
مرحله‌ی سوم: متن و محتوای سخنرانی
مرحله‌ی چهارم: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
روش پرسش و پاسخ
روش پرسش و پاسخ بر سه اصل متکی است
روش نمایشی
مراحل اجرای روش نمایشی
روش ایفای نقش
مراحل اجرای روش ایفای نقش
روش گردش علمی
روش بحث گروهی
روش آزمایشی
روشهای تدریس جدید
روشهای آموزش انفرادی
آموزش برنامه‌ای (PI)
آموزش به وسیله کامپیوتر ( CAI)
آموزش انفرای تجویز شده (IPI)
آموزش انفرادی هدایت شده ( IGE)
بخش دوم :
تاریخچه‌ی خلاقیت
نوآوری در یونان باستان
خلاقیت در قرن نوزدهم
خلاقیت در قرن بیستم
ابعاد خلاقیت
نیازهای افراد خلاق
۱- نیاز به کنجکاوی
۲- نیاز به رقابت ودرگیری بامسایل و مشکلات
۳- مسئولیت پذیری
۴- نیاز به صداقت و جستجوی حقیقت
۵- نیاز به تفاوت و استقلال
نقش معلمان در باروری خلاقیت
نقش معلم در بارور کردن خلاقیت دانش‌آموزان
به ۲ مرحله تقسیم می‌شود
الف – چگونگی تدریس به روش مشکل‌گشایی
ب- تفکر خلاق
نقش معلم در ایجاد جو مطمئن ودلگرم کننده در کلاس
نقش مدرسه در توسعه خلاقیت دانش آموزان
راهبردهایی در پرورش خلاقیت
عوامل موثردر خلاقیت
الف – نقش اطلاعات در خلاقیت
ب- انگیزش و خلاقیت
پ- خلاقیت ومیزان قبولی از خود
ت – رابطه محیط اجتماعی و خلاقیت
نتیجه
روشهای پرورش خلاقیت
۱- تجربه برای ایده جویی سوخت می‌سازد
۲- بازیهای فکری- حل معما و جدول
۳- سرگرمیها و هنرهای زیبا
۴- خلاقیت با مطالعه پیشرفت میکند
۵- نویسندگی به عنوان یک تمرین خلاقیت
۶- تمرین درحل مسائل
عواملی که مانع خلاقیت می‌شوند
۱- عادات پیشین مانع حل مسائل‌اند
۲- دلسرد کردن خود به عنوان یک عامل بازدارنده
۳- کم رویی مانع خلق ایده‌هاست
۴- تشویق ، ایده‌یابیرا پرورش میدهد
۵- نزدیکان بهترین تشویقاند
فصل سوم
روش تحقیق
۱) موضوع تحقیق
۲) جامعه تحقیق
۳) نمونه تحقیق
۴) چگونگی نمونه‌برداری
۵) توضیح درباره نمونه‌ها
۶) ابزارتحقیق
۷) روش اجرای تحقیق
۸) ابزار تحقیق
۹) تحلیل آماری
فصل چهارم
جداول آماری
جداول آماری
جداول آماری
جدال آماری
تجزیه و تحلیلهای آماری
محاسبات آماری توصیفی
نتایج
تفسیر
فصل پنجم :
خلاصه
انواع روش تدریس
روشهای سنتی تدریس
روشهای جدید تدریس
روش تدریس شاگرد محور
روش تدریس معلم محور
مشکلات و محدودیتها
پیشنهادات
فهرست منابع فارسی
فهرست مجلات و نشریات
فهرست پایان نامه
فهرست منابع خارجی
ضمائم
پرسشنامه محقق (جهت سنجش – روش تدریس )
پرسشنامه خلاقیت
مقدمه:
نظامهای آموزشی و فعالیتهای حاکم بر آن ، با توجه به پیشرفت جوامع ،همواره دستخوش تغییر وتحول است و تحول آموزشی ، خود معلول تحول اجتماعی وتحول علوم و تکنولوژی است زیرا در یک جامعه ساده ،نیازها ساده و روش ارضای نیازها نیز ساده است .
در چنین جوامعی دایره‌ی آموختنیها گاهی آنچنان محدودند که هر کسی میتواند ادعا کند و بگوید :« هر آنچه آموختنی است فرا گرفتم .» ولی در جوامع پیچیده و پیشرفته ، سرعت تحول نظامهای آموزشی آنچنان سریع است که هر چند سال یکبار ، در ساختار نظام آموزشی دگرگونی کلی ایجاد می‌شود ، و این تحول به حدی است که گاهی کسانی سخن از جامعه بی‌مدرسه به میان می‌آورند . بهترین دلیل در دنیای امروز ، با توجه به پیشرفت سریع علوم وتکنولوژی ، نه می‌توان به تمام دانش موجود دست یافت ، و نه می‌توان هر متخصصی را با هر خصوصیتی به کار تدریس و معلمی وا داشت .
با پیشرفت علوم و فنون و پیچیده شدن جوامع،نیازهای فردی و اجتماعی نیز پیچیده می‌شوند . ارضای نیازهای پیچیده نیز درجای خود ، احتیاج به علوم و فنون پیچیده دارد . کسب علوم و فنون پیچیده در سایه‌ی روشهای آموزشی پیچیده امکان پذیر است . به این جهت وظیفه و مسئولیت معلم امروز نسبت به گذشته سنگینتر و پیچیده‌تر شده است دیگر نمیتوان با روشهای سنتی ، جامعه و افراد آنرا به سوی یک تحول پیچیده و پیشرفته سوق داد .
در دنیای پیچیده هیچکس بی نیاز از تعلیم و تربیت نیست . امروز فعالیت در مدرسه وآموختن ود بخش عظیمی از زندگی انسانها شده است ،دیگر نمیتوان با طرز تلقی گذشته ، به شاگرد و تربیت او نگریست آنهایی که با روشهای سنتی آموزش دیده‌اند میدانند که چگونه نشستن سر کلاس،گوش دادن به صدای یکنواخت معلم ، از بر کردن بدون فهم مطالب درسی ، دلهره واضطراب ناشی از امتحان ، و سرزنش معلمان و والدین چگونه موجب نفرت وگریز دانش‌آموزان از کلاس درس و محیط آموزشی می‌گردید .
اولین گام برای موفقیت در کار معلمی ، ایمان به رسالت معلم و عشق ورزیدن به شاگردان است . اگر معلمان به انسانهایی که ماهها و سالها با آنها سروکار دارند علاقمند نباشند و نتوانند ارتباط سالم با آنها برقرار کنند چگونه ممکن است بر آنها تاثیر بگذارند و موجب تغییر و تحول آنان شوند .
معلم باید از ویژگیهای شخصیتی مطلوبی نیز برخوردار باشند ، زیرا شخصیت او، وعلاقه و ایمانش از عوامل بسیار مهم و موثر در فرآیند آموزش است . یک معلم خوب در درجه اول باید انسان خوبی باشد ، مگر نه اینکه وظیفه او همچون وظیفه انبیاء است ،ومگر نه اینکه به بسیاری از بزرگان و مصلحان اجتماعی ، صفت معلم و مربی بزرگ داده‌اند .اگر انسان بودن وانسان دوستی در هسته‌ی مرکزی فعالیتهای معلمان قرار نگیرد ، هرگز درکار خود موفق نخواهند بود .
علاوه بر برخورداری از شخصیت برجسته ، آگاهی و شناخت معلمان از اصول و روشهای تعلیم و تربیت عامل مهم دیگری است که میتواند معلمان را درکار خود موفق سازد . امروزه کار معلمان همچون مشاغل دیگر به تخصصهای دیگری نیاز دارد . معلم امروز بدون آگاهی از روانشناسی ، فلسفه و اصول یادگیری، روشها و فنون تدریس ، هرگز قادر نخواهد بود وظیفه‌ی خطیر خود را به نحو شایسته انجام دهد . امروز معلمان نمی توانند صرفاً به اتکای داشتن مدرک دیپلم یا لیسانس وارد کلاس شوند ، زیرا شناخت شاگردان و آگاهی از فرآیند تدریس ،نخستین نیازی است که هر معلم کار آمد باید احساس کند . معلم باید قادر باشد با شناخت شاگردانش محتوای آموزشی را تا حد امکان ، براساس نیازهای آنان انتخاب کند و با در نظرگرفتن توانائیهای ایشان به ایجاد وضعیت مطلوب آموزشی اهتمام ورزد ، او باید ضمن هماهنگی لازم بین ویژگیهای فردی و فعالیتهای آموزشی ، آموزش و یادگیری را برای آنان به صورت تجربه‌ای شیرین و لذت بخش درآورد .
اگر شاگردان بتوانند درحین آموزش و پرورش ، استعدادهایشان را شکوفا سازند و پیوسته احساس موفقیت کنند ، و در مدرسه فرصت بررسی مسایل شخصی و اجتماعیشان را داشته باشند . به راحتی می‌توانند ارزشهای اجتماعی و فرهنگی شایسته خود را بدست آورند و از احساس بی‌کفایتی و بیگانگی اجتماعی که معمولاً ناشی از عملکرد غلط معلمان در مدرسه است ، درامان باشند . معلم اگر با اصول و مبانی و هدفهای آموزشی و پرورش ، ویژگیهای شاگردان و نیاز آنان ، روشها و فنون تدریس و سایر مهارتهای آموزشی آشنایی نداشته باشد هرگز قادر نخواهد بود زمینه‌ی شکوفایی استعداد و خلاقیت شاگردان خود را فراهم کند .
موضوع تحقیق
بررسی رابطه بین روش تدریس شاگرد محور و رشد و پرورش خلاقیت در دانش آموزان دختر دوره‌ی متوسطه‌ی منطقه ۸ تهران
فایده ، هدف و اهمیت تحقیق
آشنایی با روشها ، فنون تدریس و الگوهای تدریس که جزو فعالیتهای آموزشی ضمن خدمت تدریس و محسوب می‌شوند و بکارگیری آنها ، موجب می‌شود که هدفهای تعلیم و تربیت با سهولت بیشتر و در مدت زمان کوتاهتری تحقق یابند.
تدریس کار آسانی نیست ، معلم در تدریس با عوامل مختلف و متعددی سروکار دارد ، که کنترل مجموعه‌ی آنها ممکن است محیطی را بوجود آورد که در آن یادگیری مطلوب و موثر صورت گیرد بدون شک عواملی همچون شخصیت معلم زمینه‌های علمی وتجربی او ، زمینه وروابط اجتماعی و خانوادگی شاگردان ، اهمیت موضوع درس ومسایل بیشمار دیگری در کیفیت تدریس معلم تاثیر دارند .
نقش اصلی و حساس معلم در امر آموزش و پرورش بر هیچکس پوشیده نیست ، همه اندیشمندان مربیان وهمه افرادی که به نحوی از انحاء در ارتباط با آموزش و پرورش هستند با دیدگاه‌های خاص خود از معلم و نقش حساس او در وادی تعلیم و تربیت سخنها گفته‌اند .
دانش آموزان ، مسئولان ، والدین ، برنامه‌ریزان ، دانشمندان هم به معلم و کار او چشم دوخته‌اند واز او انتظارات فراوانی دارند ، چون همگی بر این عقیده‌اند که معلم میتواند جامعه‌ای را متحول ودرجهت اهداف مشخص هدایت کند .
امام خمینی می‌فرمایند : مقام معلم مقام والایی است ، مقامی است که خداوند آن را معظم شمرده لکن مسئولیت نیز بزرگ است .
خوشبختانه اکثر معلمان ما به اهمیت نقش خود به خوبی آگاهند نکته‌ی مورد توجه این است که در این رابطه وظیفه خود را چه میدانند ؟ آیا می‌پندارند که وظیفه معلم فقط درس دادن در چهارچب یک برنامه‌ی درسی رسمی است . که در قالب یک کتاب درسی در اختیار او قرار گرفته و باید به شکل یک برنامه درسی آموزشی توسط او تغییر حالت یافته ؟ و بدین وسیله وظیفه درس دادن بصورت یاددادن در حیطه‌ی عمل و تجربه قرار گیرد .
در اینجا نکته دیگری مطرح می‌شود و آن فرق بین درس دادن و یاد دادن است نکته ی بسیار ظریف وحساسی است . جواب دادن به این نکته میتواند مقداری از مشکلات عدیده نظام آموزشی را چاره سازی نماید ، یکی از معضلات آموزشی ، ما کمبود فضای ساختمانی و در نتیجه کمبود کلاسهای درس است و اجباراً تعداد دانش آموزان در اکثر کلاسها فراوان شده است و با حد استاندارد ، فاصله‌های زیاد و غیر معقولی دارد . روشن است که در یک کلاس متراکم ، تفاوتهای فردی دانش آموزان زیاد است ودانش آموزان یک کلاس ، اختلاف زیادی از نظر رشد اجتماعی ، فرهنگی و استعدادهای یادگیری دارند . این امر خود منجر به گوناگونی توانائیهای یادگیری بین دانش آموزان می‌شود و در بسیاری از موارد ، ناتوانائیهای یادگیری مقطعی را در بین دانش آموزانی که حتی دارای سطح یادگیری نرمال هستند ، بوجود می آورد . و اما با طرح چنین مسایلی ، پر واضح است که فایده چنین تحقیقی روشن خواهد گردید . با اجرای چنین تحقیقاتی و البته مطالعه و بررسی نتایج بعمل آمده توسط معلمان گرامی ، ودانشجویانی که در آینده به این شغل مهم وارد می‌شوند باعث می‌شود که آنها روشهای بهینه و خلاق در تدریس ، معضلات نظام آموزشی ، نیازهای دانش آموزان ، و توجه به استعدادها و توانائیهای دانش آموزان با درنظرگرفتن تفاوتهای فردی را توجه داشته باشند و در امر تدریس از این نکات بهره گیرند ، البته این مطلب دلیل بر این نیست که همه معلمان عزیز و گرامی ما آگاه به روشها وفنون تدریس نیستند، لیکن هستند معلمانی که اصلاً با این واحد دانشگاهی( روشها و فنون تدریس ) آشنایی ندارند و فرصت کافی جهت مطالعه کتب گوناگون در این زمینه نیز برایشان میسر نیست و این تحقیق که چکیده و خلاصه ای است از مطالب نظریه‌ها و تحقیقات متعدد است راهگشای آنها خواهد بود انشاء الله .
هدف این تحقیق هم در راستای این مهم است که بهترین روشهای تدریس که مطابق با نیاز و خواسته دانش آموزان و در نظرگرفتن روحیات و استعدادهای آنان میباشد را بررسی کرده وروشن شود که روش شاگرد محور چقدر میتواند قدرت خلاقیت دانش آموزان را افزایش دهد .
با توجه به اینکه فلسفه اهم تعلیم وتربیت کشور ما ، انتقال مفاهیم ودانش به دانش آموزان است ، این تحقیق برآنست تا مضرات ناشی از این فلسفه را موشکافی کند وسعی در توجه به خواست دانش آموزان ، کشف استعدادها ، و افزایش کیفیت تدریس را در نظر دارد .
اهمیت این تحقیق هم در این می باشد که در زمینه‌ی تأثیر روش تدریس بر خلاقیت نیز تا آنجائیکه بررسی کرده‌ام تحقیقات خاصی صورت نیافته ، گر چه این تحقیق خالی از ضعف نمی‌باشد ولیکن از جمله موضوعاتی است که کمتر روی آن تأمل شده است وانشاالله اگر مطابق با آنچه که فرض کرده‌ام ، تحقق یابد ، راهگشایی است برای علاقمندان و دوستانی که به این موضوعات علاقه‌مند می باشند ،انشاء الله .
فرضیه تحقیق
میزان خلاقیت دانش آموزانی که با روش تدریس شاگرد محور (ارگانیستیک ) آموزش می‌بینند از سایر دانش آموزانی که با روش تدریس معلم محور ( مکانیستیک ) آموزش داده می شوند بیشتر است .
تعریف اصطلاحات
تعریف واژه‌هایی که در موضوع تحقیق بکار برده شده‌اند :
۱- خلاقیت : توانایی تجسم ، پیش‌ینی و ایجاد ایده‌ها میباشد .[۱]
۲- در لغتنامه پیرن:[۲]
خلاقیت عبارت است از کنش اختراعی تخیل آفریننده که در آثار گتزل و جاکسن چیزی متفاوت از هوش معمولی است .( لغتنامه پیرن)
۳- در فرهنگ روانشناسی سیلامی راجع به خلاقیت چنین آمده است :
خلاقیت همان تمایل ذوق به ایجادگری است که در همه افراد و در همه سنین بطور بالقوه وجود دارد و با محیط اجتماعی ، فرهنگی پیوستگی مستقیم و نزدیکی دارد .( روانشناسی سیلامی)
۴- طبق تعریف استین:[۳]
خلاقیت فرآیندی است که نتیجه آن یک اثر شخصی و توسط گروهی اجتماعی در یک برهه از زمان بعنوان چیزی مفید و ارضا کننده پذیرفته می‌شود.( استین)
۵- طبق تعریف موچی یلی :[۴]
خلاقیت را بارآوری در آنچه که مربوط به عقاید ، اختراع و تفکرو تخیل میباشد . (موچی یلی )
۶- طبق تعریف آزوبل :[۵]
خلاقیت عبارت است از استعدادهای بی همتا در یک زمینه بخصوص بنابراین تعریف افراد آفریننده ، افرادی غیر متعارف هستند واین افراد از اشخاص با هوش خیلی کمیاب‌‌تر هستند.( آزوبل)
۷- طبق تعریف تورنس :[۶]
خلاقیت فرآیندی است که شامل ، حساسیت نسبت به مسائل، کمبودها ، تنگناها وناهماهنگی‌ها می‌شود ( تورنس )
۸- طبق تعریف کورئن :[۷]
مراد از خلاقیت توانایی ، دستکاری نمادها ، آرایش آنها و دسته‌بندی آنها به طریق تازه و دارای سودمندی اجتماعی است .( کورئن )
۹- طبق تعریف برنو:[۸]
تفکر خلاق ،تفکری است که مشخصه اصلی آن توانایی کنار گذاشتن فرضهای غیر لازم و زایش افکار اصیل است ( برنو)
۱۰- طبق تعریف سوسو:
خلاقیت عبارت است از یک فعالیت شناختی به یک شیوه جدید نگاه به یک مسئله یا موقعیت می‌نگرد.( سوسو)
تعریف روش : روش در مقابل واژه لاتینی « متد[۹]» به کار رفته است ، واژه متد در فرهنگ فارسی « معین » و فرهنگ انگلیسی به فارسی « آریانپور» به : روش ، شیوه ، راه ، طریقه ، طرز و اسلوب معنی شده است . بطور کلی « انجام دادن هر کاری » را روش گویند. [۱۰]
روش تدریس: عبارت است از راه منظم ، با قاعده و منطقی برای ارائه درس میباشد .
تدریس : بیان صریح معلم درباره‌ی آنچه که باید یاد گرفته شود .
تدریس : تعامل متقابل بین معلم و شاگرد و محتوا در کلاس درس می باشد .
تدریس :فراهم آوردن شرایط ، اوضاع و احوالی که یادگیری را برای شاگردان آسان کند .
تدریس : تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد .
این تعریف دو ویژگی خاص برای تدریس مشخص میکند :
۱- وجود تعامل یا رابطه ی متقابل بین معلم و شاگرد.
۲- هدفدار بودن فعالیتهای معلم .
روش تدریس شاگرد محور ( ارگانیستیک ):
روشی است که آدمی بعنوان موجودی زنده در نظر گرفته می شود که ذاتاً فعال است . در این روش توجه به شاگرد وتوانائیهای او از اهمیت خاصی برخوردار است .
طبق این روش ، هدف آموزش و پرورش بهبود وپرورش مداوم افراد در جهت به ظهور رسانیدن توانائیهای بالقوه آنان است .
روش تدریس معلم محور (مکانیستیک ) :
در این روش ، انسان بعنوان موجودی غیر فعال ، تهی ، وانفعالی در نظر گرفته می‌شود ،که ذاتاً تنبل و تن‌پرور است . مطابق این روش ، فعالیت آدمی در اثر نیروهای خارجی انجام می‌گیرد . بنابراین هدف آموزش و پرورش ، انتقال فرهنگ ، پر کردن ذهن آدمی و شکل دادن رفتار اوست .
تعریف عملیاتی :
در تعریف عملیاتی که از متغیرهای موجود در موضوع تحقیق می‌توان بعمل آورد . متغیر مستقل روش تدریس میباشد که از طریق پرسشنامه ۱۷ سوالی طرح شده توسط محقق مورد سنجش و بررسی قرار گرفته است و متغیر وابسته نیزخلاقیت است که بوسیله پرسشنامه ۶۰ سوالی تهیه شده .
