پایان نامه صنایع غذایی درمورد شیر
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:105
فهرست مطالب :
1- چکیده مطالب
2- مقدمه
3- شیر و اهمیت آن
4- تولید شیر
5- شیر شتر
6- ترکیبات کلی شیر
7- اجزای سازنده اصلی شیر
- پروتئین
- چربی
- لاکتوز
- ویتامین ها و نمک های معدنی
8- انعقاد حرارتی شیر شتر
- بحث و نتیجه گیری
9- ویژگی های پروتئین های آب پنیر شیر شتر و آنخور
- خلاصه
- ابزار و روش ها
- آماده سازی Pro های آب پنیر
- کروماتوگرافی سریع مایع پروتئین
-الکتروفوز
- نتیجه و بحث
10- تأثیر عملیات حرارتی به پروتئینهای آب پنیر از شیر شتر
- ابزار و روشها
- توزیع نیتروژنی
- بحث و نتایج
11- پنیر
- تهیه پنیراز شیر شتر
- تهیه و استفاده از محیط کشت لاکتیک
- افزودن کپک های عمل آمده پنیر
-دو روش برای تلقیع اسپور قارچ
12- مراحل پرورش و تهیه پنیر
- لخته شدن
- خشک شدن
- بعمل آوردن
13- تکنولوژی تولید انواع پنیر اصلی( پنیر روستایی، پنیر تازه)
- لخته شدن
- خشک کردن
14- تکنولوژی ساخت پنیر نرم
- لخته شدن
- خشک شدن
- بعمل آوردن
- 3 طبقه بندی پنیر نرم
15- تکنولوژی ساخت پنیرسخت و نیمه پخته
-لخته شدن
- خشک شدن
- بعمل آوردن
16- تولید پنیر DOMIATI
- روش ها و مواد
- تولید پنیر
- آنالیز شیمیایی
- بازده میزان پنیر حاصل
- ارزیابی حسی
17- تولید و توصیف کره شیر شتر
- نمونه های شیر
- کشت آغازگر
- جداسازی کره و کره گیری
- بررسی کره
- کروماتوگرافی اسیدچرب
- سانتریفوژ کردن و کره گیری
- ثبات کره
- تحلیل اسیدچرب
- خلاصه تکنولوژی تولید کره
- نتیجه و بحث
17- مشکلات و دیگر لذایذ شیر
- مشکلات شیر
- کمل برت
- ودکا شتر
- بتنی شتر
- گوشت با کلسترول پائی
- روغن شتر و لوازم آرایش
چکیده :
شتر نمادی از بقای زندگی انسان در صحراها می باشد که با تاریخ تمدن چادرنشینی در منطقه گرم و خشک نیمکره شمالی گره خورده است. شتر یکی از عوامل مهم فرهنگ و کشاورزی این نواحی می باشد. شتر به منظورهای مختلفی استفاده می شود
از جمله بعنوان باربری و حمل ونقل اجناس و انسان ها و همچنین تولید شیر استفاده می شود. شیر اغلب تنها منبع تغذیه برای صاحبانش است شتر از نظر جهانی نیز بسیار ارزشمند است. نقش اصلی شتر مستقیماً مربوط به سازگاری و با شرایط بسیار سخت می باشد. این حیوان می تواند در مناطقی که دیگر حیوانات اهلی نمی توانند زندگی کنند پرورش می یابند. این قابلیت ویژه در نتیجه ویژگیهای آناتومی و فیزیولوژی بدنی این حیوان است.
در سال 1985 ، جمعیت شتر دنیا حدود 5/16 میلیون یا بیش از 80 درصد آنها در گله های آفریقا تخمین زده شد. سومالی و سودان دارای بیشترین جمعیت بودند و 70 درصد از گله های آفریقا در این مناطق بوده است. در آسیا حدود 70 درصد از آنها در شبه قارة هند گسترده شده اند.
محصول شیر براساس نوع چریدن، مراحل شیردهی، غذادادن و شرایط کنتر ل شده فرق می کند. طول مدت شیردهی از 9 تا 18 ماه متغیر می باشد در مقایسه با شیر گاو شیر شتر خیلی آرام تر ترش شده و بدون یخچال هم مدتی قابل نگهداری است. لازم به ذکر است که از گوشت، پشم، و چرم این حیوان نیز استفاده وسیعی می شود.
شتر و اهمیت آن
از نظر جغرافیایی، شتر در نواحی خشک گرمسیری و ناحیه استوایی آفریقای شمالی، غرب آسیا، و شمال غربی هند پراکنده شده است. محدودیت های توزیع طبیعی آن با آب و هوای مرطوب و وجود مگس تعیین می شود. در طول قرن گذشته شتر و شکل وسیعی در استرالیا پراکنده و معرفی شد. زندگی صحرایی او در بخشهایی از ایالات متحده آمریکا، جزایر دریای کاریبف آفریقای جنوبی و اروپا می باشد.
شتر رد صحراهایی با دوران گرمای خشک و طولانی هشت ماهه یا بیشتر و بارندگی کم و نامنظم بین 50 تا 550 mm بسیار حیوان اهلی ایده آلی است.
شتر بمنظور های مختلفی استفاده می شود که نقش آن بسیار مهم است. بعنوان حیوان باربر در حمل ونقل اجناس و انسان ها و همچنین تولید شیر استفاده می شود. شیر اغلب تنها منبع غذاییی منظم برای صاحبانش است، گوشت شتر و پشم و چرم آن نیز مصرف وسیعی دارد. در بعضی از بخشهای شرق آفریقا به صورت مرتب خون این حیوان گرفته می شود و به صورت تازه و یا با مخلوطی در شیر مصرف می شود .از نظر جهانی شتر حیوان بسیار ارزشمندی است و برای صاحبش یک جایگاه اجتماعی خاص را به همراه دارد.
نقش اصلی شتر مستقیماً مربوط به سازگاری واضح او با شرایط بسیار سخت است می تواند در هر جایی که دیگر حیوانات اهلی نمی توانند زندگی کنند پرورش یابند. این قابلیت ویژه او در نتیجه ویژگیهای اناتومی و فیزیولوژی اوست. علوفه سیر در جو ملایم در دسترس است. و شتر میتواند چندین ماه بدون نوشیدن آب سفر کند. تحت شرایط بسیار گرم ممکن است فقط هر هشت تا ده روز آب بنوشد و 30 درصد از وزن بدنش را بخاطر آبزدایی اسز دست میدهد.
این خاصیت جالب توجه از متابولیسم بسیار کم و تطبیق با ذخایر آب نشأت می گیرد اتلاف آب از طریق تنفس و عرق کردن بسیار کم است که دلیل مقاومت شتر در باربر شرایط سخت و دامنه زیاد تغییرات دمای بدنش تا می باشد.حرارت زیادذ که در طول گرمای روی یا کار سخت جمع می شود با انتقال گرما، تنظیم جریان بدن و تشعشع موقعی که حیوان در حال استراحت است یا وقتی که در شب هوای محیط سرد می شود از بین می رود. علاوه بر این آب که با تعرق و تنفس از بین می رود در مقایسه با کل وزن بدن حیوان بسیار کم است. اتلاف آب در ادرار مدفوع نیز بسیار محدود می باشد. شکل شناسی حیوان که باندازه گردن، دست و پا شکل مخروطی شکم مشخص است. سطح عظمیی را ایجاد می کند که انتقال گرما را بهبود می بخشد. جریان عادی گرما نیز با قرا رگرفتن بافت های چربی در کوهان او ظاهراً افزایش می یابد.
محدودیت دیگری که از طرف شرایط بایر به او تحمیل می شود کم پشت و نامرغوب بودن چراگاههاست در مقایسه با دیگر پستانداران، شتر از لحاظ تنوع وسیع مواد غذایی شکل ویژه ای دارد، میتواند گیاهان علفی، بوته، جوانه ها، کاکتوس و در خت نخل تغذیه کند. در طول فصل خشک، اغلب با خوردن تیغ و گیاهان پژمرده با پروتئین کم و غیره و سلولز بالا زندگی می کند طبق تحقیقات اندکی که دراین مورد شده است به نظر می رسد که شتر نیتروژن و سلولز را بهتر از هرپستاندار دیگری جذب می کند این قابلیت بالا در جذب سلولز ظاهراً مربوط به شیوة خاص جویدن اوست که باعث اشباع کامل بزاق دهانش در هر قطعه از غذا می شود. جایگاه سلول های آبخیز در دیواره شکم به رطوبت غذا در طول نشخوارکردن، کمک بیشتری کرده و جذب مواد حلال را بهبود می بخشد. علاوه بر این به نظر می رسد که شکم می تواند ذرات درشت را در خود نگهدارد و فقط ذرات ریز را وارد دیواره روده می کند که فرآیند هضم را بهبود می بخشند.
برخلاف پستانداران دیگر شترها دارای ساختار متمایز کلیه هستند که به صورت مشخصی اتلاف پیشاب در ادرار را کاهش می دهد از بین رفتن میزان اورة خون تحت تأثیر نفوذپذیری انتقالی شکم، و دیوارة روده می باشد. بعدها این ماده با فلورمیکروبی شکم در حفره هایی تلفیق میشود که ترکیبات پروتئین با تضمین می نماید. شترهای جوان دارای دو دندان پیشین در فک بالا هستند، ولی هزارلا که در بخش سوم شکم پستانداران است و کار جذب مجدد آب شکم را انجام میدهد را ندارند، همچنین کیسه صفرا هم در بدنشان وجود ندارد و سم آنها در حدود انگشتانی پنجه شکل است که در کف پایشان
پیگیری روند تاریخی تعداد جهانی آنها به دلیل کمبود اطلاعات معتبر مشکل است و به هر حال به نظر می رسد که کاهش تعداد آنها از سال 1950 تا 1980 قابل توجه بوده است. دلایل بسیاری برای این مسئله وجوددارد از جمله مکانیزه شدن حمل ونقل، ساکن سازی صحرانشینان و کم شدن خشکسالی در طول دهة گذشته به غیراز چند مورد خاص، مرحله جدیدی در پرروش شتر ایجاشده این در نتیجه چندین عامل اتفاق افتاد که اصلی ترین آنها افزایش درخواست برای شیر و گوشت شتر در نتیجه افزایش جمعیت انسانی در آن مناطق است. عوامل دیگری با گسترش صحراها در نواحی ساحل و افزایش استفاده از شتر بعنوان حیوان باری در کشور هایی است که هزینه سوخت بالا می باشد. دلیل دیگر این تجدید فعالیت، تأثیر تحقیقات فنی و علمی اخیر است. این کار نشان داده که شتر مفیدترین حیوان اهلی برای تبدیل یک حیوان گیاهخوار به کار، شیر و گوشت در مناطق بایر است. پیشرفتهای کنونی در درک آسیب شناسی و فیزیولوژی شتر در رابطه با محصولات آن منجر به فهم بهتر شیوه های پرورش و پردازش است .
تولید شیر شتر
اطلاعات موجود در مورد شیر حاصله از شتر بسیار زیاد است. بر طبق نتایج بدست آمده توسط چند نویسنده، دوران شیردهی از 9 ماه تا 18ماه به میزان شیر سالیانه بین 800 تا 3600 لیتر تغییر می کند. میانگین محصول روزانه شیر بین 2 تا 6 لیتر تحت شرایط بیابانی و 12 تا 20 لیتر در سیستم فشرده پرورش گزارش شده است. این تفاوت فاحش با این حقیقت توصیف می شود که مراحل تغذیه ای نیز در تولید شیر اثر میگذارند. مواد غذایی تا با علوفه سبز مثل یونجه، شبدر یا کلم عنی شده اند. محصول شتر را افزایش می هد د رمقابل میزان شیر، بطور حاشیه ای زمانیکه نوشیدن آب محدود می شود کاهش می یابد. در نتیجه موادی دیگر هم در شیر می شوند این کاهش شیر یک واکنش فیزیولوژی به حرارت است و میتواند یک سازگاری طبیعی جهت اثبات نیاز بیشتر به آب باشد.
سختی شیردهی در حقیقت در مقایسه با شیر دهی دیگر پستانداران، تفاوت فاحشی را نشان می دهد. بعضی از منحنیها تولید کمی را در طول نیمه اول دوران شیردهی و افزایش در دوران دوم را بیان می کنند. نمودارهای دیگر تولیدشیر بیشتر را در آغاز و فرآیند روبه کاهش را در پایان نشان می دهد. گاهی یک یا دو نقطه اوج قابل مشاهده است یا برعکس یک تولید یکنواخت در طول دوران شیردهی دیده می شود. اختلافات زیاد بین این اطلاعات متفاوت با تفاوت احتمالی در ژنتیک، آب وهوا، شرایط تغذیه و تکنیک های نمونه برداری توصیف می شود.
نوع دوشیدن شیر نیز در میزان آن تأثیر میگذارد . د رنتیجه میزان واقعی شیر ترشح شده قابل تشخیص نمی باشد. اگر دوشیدن شیر بدون هیچ تحریک مکانیکی قبلی پستان انجام شود شیر کمتری بدست می آید. دوشیدن شیر باید بوسیله فردی انجام شود که شتر او را می شناسد و اگر این شخص تغییر کنند کاهش قابل توجهی در شیر به چشم می خورد. همچنین به نظر می رسد که دوشیدن مرتب شیر بر محصول روزانه آن تأثیر می گذارد.معمولاً حیوان باید دو یا چهار بار در روز دوشیده شود اما گاهی اوقات این تعداد به شش یا هفت مرتبه نیز می رسد. تغییر دفعات دوشیدن از دو مرتبه به چهار مرتبه محصول شیر را از یک به 5/1 لیتر در روز می رساند. تخممین محصول شیر از کشور های مختلف در جدول 1-1- ( صفحه 25) آمده است همچنین قابل ذکر است که در طول زمان شیردهی گوساله نیز از آن شیر می خورد که در نتیجه حجم واقعی شیر ترشح شده نسبت به آنچه در جدول آمده است.
در مناطق شمالی کنیا خون شتررا بخاطر آهن و سایر مواد معدنی دیگر جهت مکمل غذایی استفاده می کنند. ویتامین D بالای موجود در خون شتر برای کمک به فرم گیری استخوان های بدن ارزشمند است. امروزه در کشور هایی که گوشت حیوانات اهلی دیگر کمیاب است جهت تأمین حداقل پروتئین حیوانی مورد لزوم جیره غذایی انسانهاا ز گوشت شتر استفاده می کنند.
در استانهای جنوبی کشور نظیر هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کرمان و یزد که دارای مراتع فقیری می باشند می توان با کمترین هزینه مبادرت به پرورش شتر نمود و پس از کشتار می توان گوشت آن را به مناطقی که مصرف گوشت شتر متداول است صادر نمود. مسلماً گوشت شتر می تواند جایگزین مصرف گوشت های وارداتی گشته که در نتیجه به خودکفایی کشور کمک می کند. تنها مسئله ای که در حال حاضر گوشت شتر را در مقایسه با گوشت سایر دامها متمایز نگه داشته مسئله مزه آن می باشد که با ذائقه پاره ای افراد ناخوشایند است. این موضوع نیز در مقطع فعلی که کمبود ها محسوس و هدف رهایی از وابستگی است قابل اغماض خواهد بود.
شیر شتر
دومین فرآورده حائز اهمیت شتر، شیر آن بوده که بیشتر جنبه خودمضرفی دارد. پستان شتر به چهار قسمت مساوی تقسیم شده که هر یک از این قسمت ها به یک پستانک ختم می شود. شیر توسط این چهار قسمت پستان ترشح شده و از راه پستانکها به خارج جریان پیدا می کند ترکیبات شیر طبق نظر چندین نفر از متخصصین در جدول زیر آمده است.
و...
آشنائی با خطوط تولید شیر پاستوریزه وتوانایی تولید شیر استریل وپاستوریزه
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:114
چکیده :
هدف- آشنائی با خطوط تولید شیر پاستوریزه وتوانایی تولید شیر استریل وپاستوریزه
سرفصل ها: اهمیت شیر- انواع نژادها گاوهای شیری – انواع نژاد گوسفند وبز شیری مکانیزم تولید شیر و عوامل موثر برتولید آن-
اجزای شیر وعوامل موثر برتولید آن: خصوصیاتی فیزیکی وشیمیایی شیر { نقطه انجماد- وزن مخصوص – رنگ – غیره }.
خواص شیمیایی ترکیبات شیر – چربی ها – لاکتوز- ویتامین ها پروتئین ها- آنزیمها- املاح وعناصر.
بهداشت ومیکروبیولوژی شیر- حمل ونقل – جمع آوری – ذخیره سازی لوازم وتجهیزات سرد کننده ها- ضوابط ومقررات وآیین نامه ها. ساختمان وتجهیز کارخانه تولید شیر پاستوریزه
حفظ: فرآیند شیر برای پاستوریزه کردن – تحویل – توزین – خنک کردن و ذخیره – استاندارد کردن- پاستوریزه کردن هموژنیزه کردن – بسته بندی
نگهداری وتوزیع شیر پاستوریزه : خطوط فرآیند شیر استریل – شستشو وضد عفونی – لوازم وتجهیزات مورد نیاز – مواد مورد نیاز – نحوه شستشو – مکانهای قابل شستشو و غیره. انجام عملیات در کارخانه شیر استریل وپاستوریزه – جمع آوری – توزین کنترل لبنیات – شستشو وضد عفونی سالن وتجهیزات ذخیره سازی شیر پاستوریزه کردن واسترلیزه کردن – انجام آزمایشات لازم
سهم دامهای مختلف در تولید شیر: در حال حاضر %75 شیر تولید کشور از 5000000 تن در سال مربوط به شیر گاو حدود %23 گوسفند وبز وکمتر از %3 گاو میش در چهل سال گذشته هم به علت تاسیس دامداری های صنعتی ونیمه صنعتی که تقریبا گاو نگهداری می شود وهم به علت تمایل دامداران برای تولید شیر ودر صد شیر گاو نسبت کل شیر تولید مرتبا روبه افزایش دارد.
مهمترین نژادهای مورد استفاده برای تولید شیر: در بین جمعیت گاوهای شیر که مهمترین منبع شیر کارخانجات می باشد همه گاوهای نژادهای خالص وجود دارد که از کشورهای دیگر وارد شده اند وبه آنها Pure breen نژاد خالص سهم دام های ایه توایی نژادها در مرتبا روبه افزایش است به علت این که ضریب تبدیل جیره غذایی به شیر کاملا اقتصادی است ورکورد شیر تولید شیر در روز در سطح بالائی است البته وقتی می توان از نژادهای خالص بهترین بهره را گرفت که مواد غذایی وجیره غذائی شرایط محیط نگهداری حساب شده باشد. در چنین شرایطی برخی از این نژادها می توانند دریک دوره شیر بیش از 5تن شیر تولید کننده بهترین نژاد خالص در ایران هاشتاین می باشد. که اخیرا نوعی از آن به نام RegisTer وارد شده دراین نوع ژنهای نامطلوب در چند نسل حذف شده اند وبنابراین مشخصات شیری دامهای یک گله بسیار نزدیک به یکدیگر است ونوسانات در حداقل ممکن است. همچنین در کشور ما دامداری با دامهای دورگه ctossbiced که از تلقیح دامهای خارجی با دامهای بومی بدست آمده اند. تولید سرانه شیر اینها کمتر است اما این نظر وجود دارد که نسبت به امراض بومی مقاوم ترند. هر گاه چنین دامهای مرتبا در طی نسل های مختلف با دام نژاد خالص تلقیح شود بعداز مدتی اینها هم به دامهای کاملا خالص اضافه خواهند شد وبنابراین پیش بینی می شود که اگر این فرآیند ادامه یابد بعداز مدتی دامهای از چنین هاشتاین وبه میزان بران سوئیس Brow Swiess و garsey سهم عمده تری در تولید شیر کشور داشته باشند. خواهیم دید که شیر بعضی از این نژاد برای پاستوریزه وبرخی برای تولید کره وبعضی برای پنیر زیر مثلا در تولید کره این درصد چربی است که راندمان شکل می دهد. در مورد پنیر پروتئین ومخصوص کازئین casein جایگاه اصلی را دارا می باشد.
ظرفیتهای تولید شیر: درایران هم کارخانجات بزرگ دولتی وجود دارد وهم کارخانجات خصوصی – کارخانجات خصوصی شیر در زمینه تولید پنیر توسعه پیدا کرده اند وبه هر حال برمبنا آمارهای گوناگون ظرفیت رسمی
کل صنایع بین 5/2 تا 5/3 میلیون تن به شرطی که کارخانه ها در حال احداث رادر نظر بگیریم ویا نگیریم . مهمترین شرکت سهامی صنایع شیر وجود دارد که می توانند سالانه نزدیک به یک میلیون تن شیر را به محصولات مختلف تولید کننده همچنین کارخانجات مربوط به بنیادها و در کنار اینها 400 واحد نیمه صنعتی که در مورد اکثر آنها خط تولید مربوط به پنیر است ثانیا بسیاری از آنها دارای پاستوریزاتور وسیستم دریافت شیر می باشند . اکثر این واحدها نتوانسته اند با واحدهای بزرگ رقابت کنند البته کیفیت محصول دارای اهمیت است. مثلا در کارخانجات پنیر معمولی با مشکل بازار مواجه هستند کارخانجات تولید کننده ، تولید کننده پنیر با روش
می توانند به سهولت می توانند محصولات خودرا به فروش برسانند بنابراین قدرت خرید مصرف کننده بازار پسندی وشمایل مصرف کننده در محل کردیک صنعت می تواند اثر قطعی داشته باشد.
مصرف سرانه پروتئین های دامی: براساس توسعه سازمانهای مجاز از قبیل WHO , FAO مصرف سراته روزانه پروتئین های دامی می بایستی حداقل یک سوم کل Pr مورد نیاز باشد و دوسوم دیگر از صنایع متنوع گیاهی تامین شود. لازم به ذکر است در امریکای شمالی مصرف P3 های دامی یعنی P1 های ناشی از شیر وفرآورده ها – گوشت سفید – تخم مرغ بیش از 80 گرم در روز است که البته بیش از نیازها واقعی بدن می باشد. این رقم در کشورهای اروپایی غربی بین 35تا 45 گرم در روز است. براساس آخرین داده ها سالم ترین رژیم، رژیم موسوم به مدیترانه ای است که در آنجا سهم P2 های دامی ودریائی در حدود نصف Pr های مصرفی روزانه است در کشورهای آسیایی رژیمی موسوم Asian - Regim جز در ژاپن وجود دارد. درایران اگر آمارهای دولتی ورسمی رامد نظر قرار دهیم ملاحظه می گردد که شیر وفرآورده های به تنهائی بیش از %37 p r های روزانه را تامین می کند البته در برنامه ما این مواد شیر به شکل پنیر وماست کاربرد دارد در صورتی که در کشورهای شمالی اروپا شیر مایع – استریل یا پاستوریزه سهم عمده مصرف را به خود اختصاص می دهد. در سال 1375 گوشت قرمز %24 وگوشت مرغ %26 و تخم مرغ %12 کل پروتئین دامی مصرفی روزانه رابه خود اختصاص داده بودند اما به دلیل افزایش شدید قیمت گوشت قرمز و پایین تر بودن گوشت مرغ به نظر می رسد که مرتبا سهم P r ناشی از گوشت مرغ وتخم مرغ بالاتر می رود. در ضمن همان سازمانهای مجاز توصیه کرده اند که شیر باید حداقل نصف کل Pr های دامی رابه خود اختصاص می دهد. بطور خلاصه توصیه شده که هر روز روزانه حداقل 29 گرم ودر شرایط اضطراری 23گرم P r دامی مصرف نماید بنابراین مصرف P r های شیری باید حداقل روزانه 11 گرم ویا بیشتر باشد. درایران برای مصرف این نو ع P r ها آمارهای مختلفی از 16 گرم در روز تا 21 گرم در روز توسط سازمانهای مختلف ارائه شده. در سالهای واردات پنیر و شیر خشک وجود داشته واین محصولات با نرخ یارانه ارائه می شده اند مصرف سرانه در حد بالائی بوده . اضافه می شود که کل تولید شیر جهان در سال 1998 بالغ 58میلیون تن بوده است که اگر جمعیت جهان رادر نظر بگیریم به یک تولید سرانه سالانه 105 تا 110 کیلوگرمی می رسیم که از تولید سرانه کشور ما حدود %30 بیشتر است البته رقم فوق چندان معنی دار نیست زیرا در کشورهای مثل نیوزلند به ازاء هر فرد در سال بیش از 2تن شیر تولید می شود. که البته بخش عمده به شکل شیر خشک وپنیر وشیراتریینره صارد می شود. بطور متوسط مصرف سرانه سالانه شیربرحسب شیر مایع در کشورهای صنعتی بیش از 350 کیلوگرمی می باشد. در سال 1359 برنامه ریزان ما پیش بینی کرده بودند که مصرف سرانه سالانه شیر و فرآورده ها برحسب شیر مایع به 156 کیلوگرم برسد که نیازهای Pr را نحوه مطلوبی تامین نماید اما این پیش بینی به دلیل رشد شدید جمعیت ومحدودیت منابع تولید محلی شیر شاید بتوانیم باجای گزینی دامهای کم بهره وقطبی کردن تولید حتی به حد فوق برسیم.
تعریف شیر M ilk Definitiom : ازاین نظر اهمیت دارد که کلمات وجملات برای تدوین استانداردها مورد استفاده قرار می گیرد تاکنون دوتعریف برای شیر به عنوان ماده اولیه تصویب شده است. این تعاریف توسط فدارسیون بین المللی شیر [ IDF] { F IL} internatiomal Dariy Federatian تهیه می شود.
تعریف اول : شیر محصول تمام وکمال یک دوشش کامل وبدون وقفه یک پستاندار سالم وخوب تغذیه شده که در موقع دوشش خسته نباشد. شیر باید به صورت پاکیزه جمع آوری شده وحاوی آغوز ؛ ماک؛ Beastings - colostral Milk نباشد.
تعریف دوم: شیر محصول ترشی پستانی است بدست آمده ازیک یا چند دوشش ، بدان افزودن چیزی یا جداکردن چیزی از آن. ملاحظه می شود که در تعریف دوم مسئله بیماری دام- تغذیه دام وخستگی دام که ممکن است براثر بارکشی حاصل شده باشد نادیده گرفته شده زیرا در چندین دهه ترویج وآموزش دامداری در کشورهای صنعتی به جای رسیده که این مسئله حل شده است ولی هنوز در کشور ما بیماریها مانند ورم پستان شایع می باشد همچنین سل وتب مالت ، بهداشت نیز به حسب امکانات رعایت می شود بنابراین تعریف اول می تواند مفید باشد . لازم به ذکر است که شش یا هفت دوزیستان مایعی ترش می کند وچسبنده وزردرنگ وبسیار غنی از ایمون کلیولین که آغوز نام دارد وآغوز باید به مصرف نوزاد دام برسد. زیرا مسونیت زا است. از طرفی قابل تبدیل به فرآورده نیست زیرا حتی دردمای کمتر از پاستوریزاسیون منعقد می شود.خواهیم دید که این ویژه گی مربوط است به حساسیت Pr محصول در برابر حرارت البته بعد از زایمان ساعت به ساعت وروز به روز . ترکیب شیر تغییر نمود تا زمانی که تبدیل همیشگی شیر می شود دراین خصوص بعدا بحث خواهد شد. در تعریف دوم دو نکته بیش از همه مورد نظر متخصص بوده است.
اهمیت غذائی شیر: دراین بحث هرجا از شیر بدون ذگر دام نام می بریم منظور شیر گاو است ودر موارد دیگر نام دام هم اضافه خواهد شد. شیر یک ماده غذائی است که برحسب عوامل مختلف 10تا13% وزن خود ماده خشک Tetalsalid [ IS] می باشد. بنابراین ارزش انرژی آن 650 تا 700 کیلو کالری به ازای هر لیتر است طبیعتا چون میزان آب شیر بالاست از نظر ارزش انرژی زای خیلی مطرح نیست ولی به ترتیبی که خواهیم دید به دلایل دیگر غذائی منحصر فرد است اولا در بسیاری از کتابها نوشته می شود که شیر غذائی کامل وتنها غذای کامل طبیعت است ودلیل آن این است که برای هر موجودی شیر مادر آمده. کلیه احتیاجات کلی وجزئی بدن هم برای رشد وهم برای نگهداری کار کائیزم تامین می کند وچون از سنی به بعد تغذیه صرفا با شیر ممکن است عوارضی ایجاد نماید بهتر است گفته شود که شیر مناسب ترین که برای نوزاد هر موجود زنده از مادر همان موجود بدست می آید. در مورد انسان می تواند تا 6ماهگی به شرطی که کافی باشد تمام نیازهای غذائی نوزاد را هم از نظر مواد کلی از قبیل p r . قندها وچربی ها وهم از نیازهای جزئی مانند مواد معدنی از قبیل P- ca وعناصر جزئی یا Trase Elements – { آهن – مس} تامین نماید. در اینجا به صورت مختصر به این ارزشها اشاره می شود. ولازم است که در مورد ارزش غذائی شیر وفرآورده های آن کتابهای مستعلی تاکنون نشر شده است به عنوان مثال ارزش p r شیر موضوع مباحث بسیار گسترده ای بوده است. باوجود که شیر دارای کلید ترکیبات غذائی است ولی دوترکیب آن به آن حالت ویژه ای می دهد این ترکیب عبارتند از E p r – مواد معدنی مثلا اگر شیر رابا گوشت مقایسه شود می بینیم که گوشت منبع p r ولی از نظر مواد معدنی به خصوص c d که در ساخت اسکلت واستخوانها جایگاه مهمی دارد. گوشت ماده ای است مفیدتر از شیر.
مجموعه ای pr شیر اصلا مجموع متنوع و پیچیده ای است واز چند pr که مقاط ضعف یکدیگر را می پوشاند تشکیل می شود. Pr های شیر دارای تمام اسیدها آمینه ضروری برای انسان می باشد ولازم است گفته شود که رابطه مستقیمی بین مقدار pr ها ومواد معدنی در هر شیری وسرعت رشد نوزاد وجود دارد. البته به دلایلی ژنتیکی هر شیری فقط برای نوزاد تولید کننده همان شیر می تواند خواص خودرا نشان دهد. مثلا اگر تعداد روزها رابرای دوبرابر شدن وزن نوزاد نسبت به روز تولد به عنوان مبنای مقایسه در نظر گرفته شود می بینیم که مثلا در گوسفند این زمام 18روز در مورد بز 22روز در مورد گوساله 38روز درمورد نوزاد انسان درحدود 160 روز مثلا در صد مواد ازتی شیر گوسفند 5/6% در مورد 5/3% در مورد شیر مادر فقط 6/1% است همچنین در شیر بعضی از موجودات میزان مواد معدنی بالای 1% می باشد درحالی که در شیر مادر فقط در حد 25% می باشد . ضمنا قابلیت هضم pr ها bioteins Digestibility بسیار عالب وتقریبا درحد 100% است. نیم لیتر شیر از نظر pr دارای ارزش بیولوژیکی صدگرم گوشت است وبه همین دلیل دربین پروتئینی دامی pr شیر جزء ارزان ترین متاع می باشند. زیر نیم لیتر شیر حتما به صور فرآوری شیری به مراتب ارزان تر از از 100گرم گوشت است ارزش غذائی شیر مخصوص به علت دارا بودن بتالالتوگلولین وآلفالا کتاگلبولین بسیار بالا است. در واقع در شیر گاو p r اصلی کازئین است اما کازین از نظر بسیار از اسیدهای آمینه غنی ولی از نظر اسیدها آمینه گوگرد دار ضعیف است در عوض این دونوع
pr از نظر این نوع اسیدها غنی می باشند. ضمن در شیر هر موجودی خواص ویژه ای وجود دارد. مثلا در شیر مادر اولیکوب کاریدها نیز وجود دارد از قیبل قندهای ازت دار همچنین شیر مادر از نظر لیپاز – اسید لیتوکثیک لالتوز – اهن واسید آمینه سیسته systein غنی تر است به همین دلیل تاکنون علم وتکنولوژی توانسته است ترکیبی قابل رقابت با شیر مادر بوجود بیاورد با پیش رفته وسائل اندازه گیری مرتبا در شیر مادر ترکیباتی یافت می شود که گرچه میزان آنها ناچیز است. اما شکی نیست که برروی رشد وهم برضریب هوشی نوزاد موثراند به همین دلیل در تمام دنیا ترویج گسترده مصرف شیر مادر در دستور کارسازمانهای بهداشتی قرار دارد البته نیازی نیست که مادر حتما بتواند تمام نیازها pr نوزاد را برطرف نماید حتی مقدار کمی شیر در روز می تواند از نظر ایمنی رشد وضریب هوشی موثر باشد. باتوجه به اینکه شیر خشکهای که به جای شیر مادر در تغذیه نوزاد کاربرد دارند از پایه شیر گاو تهیه می شوند بد نیست بدانیم که تمایز اسامی این دو نوع شیر دراین است که شیر گاو کازئینی وشیر زن آلیومینی است گرچه در شیر گاو به مقدار کم آلبومین وجوددارد. وهم در شیر زن درصد از p r را کازئین تشکیل می دهد. کازئین نسبت به اسید بسیار حساس است به همین دلیل اگر به شیر گاو اسید اضافه شود ویا اگر بگذاریم خودبه خود ترش شود کازئین آن منعقد می شود ودر ته ظرف رسوب می کند اصولا برای تولی
kappa casein Rennin para caseinTcasie
در صنعت کازئین وکازئینات سازی اول چربی شیر را جدا نمود که به عنوان خامه یا کره یا روغن به فروشنده وفرآیند را اختفاء نمایند. بعدبه شیر بی چربی اسید کلریدریک اضافه می کند ودر P H معینی تمام کازئین از بقیه ترکیبات شیر جدامی شود که بعد آن را شستشو وخشک می کند. چربی های شیر که تحت شکل گویچه های یا گلبولی وبه حالت اموسیون Emolsion در شیر وجود دارد زیرا این حالت که چربیها را به شکل ذرات کروی با غشاء خاص درمی آورد. در ضمن موجب می شود که به سادگی هضم شود. در بخش چربیها خواهیم دید که همه نوع اسید چرب در شیر موجود است. سومین ترکیب مهم شیر قند آن پالاکتوز است. این قند که 12کربنی است از دوقند 6کربنی به نام های گالاکتوز وگلولز درست شده گالالتوز در تشکیل بافتهای عصبی مشارکت دارد ودر طبیعت فقط در شیر یافت می شود لازم به ذکر است که در این مورد همه مرئم بالغ قادر به هضم لاکتوز نیستند برای هضم این قند باید دستگاه گوارشی آنزیم به نام g oloctosidas یا لاکتاز یا اصلا ترشح نمی شود یا به میزان کم ترشح می شود این قبیل افراد وقتی شیر مصرف می کنند چون لاکتوز در دستگاه گوارشی تجزیه نمی شود و وارد روده شده وبه وسیله بعضی میکروبی تبدیل به ccr می شود بنابراین نفق و دل درد به دنبال دارد به این پدیده lactose Intacerence عدم تامل لاکتوز برخی از افراد بایک لیوان دچار این عارضه می شوند ولی برخی حتی یا معرف 1 لیتر مشکلی پیدا نمی کنند برای این تقسیم بندی های جهانی ایران در منطقه ای قرار دارد که 70% مردم آن به نحوی بااین پدیده ارتباط دارند. می گویند که ترک مصرف شیر مایع از جمله عواملی است که موجب می شود بدن انسان در تعداد ترشی آنزیم رااز دست بدهد. بطور نسبی یا کامل اما این مسئله راه حلهای دارد.
با مصرف فرآورده هایی مثل پنیر که اصولا فاقد لاکتوز است واخیرا فرآورده های بنام لاکتوزپری بدون لاکتوز lactose Free products این مشکل حل می شود.
مواد معدنی : در آزمایشگاههای کنترل کیفیت برای اندازه گیری مواد معدنی بیشتر آنها را در 500 درجه سانتی گراد ویا کمی بیشتر حرارت داده یعنی ابتدا ماده خشک شیر را با تبخیر اب آن مثلا در 103 درجه سانتی گراد بدست می آورند سپس ماده خشک در ° c 1500 قرار گرفته ودر این دما کلیه مواد آلی از قبیل لاکتوز p r ها –چربی – ازت غیر پروتئینی ویتامینها وغیر تجزیه وتبخیر می شوند وفقط خاکستر باقی مانده مانند که رنگ آن خاکستری روشن است به اندازه گیری آنچه که از این آزمایش باقی می ماند می توانیم میزان خاکستر مثلا یک لیتر شیر را حساب کرد . اما باید توجه کرد که برخی از عناصر که در خاکستر قرار می گیرند شکل اولیه خودرا از دست می دهند مثلا قسمتی از کلرورهای شیر تبخیر می شود ستیراتها زمین می رود در حالی که براساس قرار داد سیتراتها جزوه مواد معدنی طبقه بندی می شوند کارکربینک موجود در شیر به کربنات وفسفر الی وهمچنین گوگرد موجود در ساختمان اسیدها آمینه به ترتیب به فسفات وسولفات تبدیل می شود. می توانیم نتیجه بگیریم که اندازه گیری خاکستر نمی تواند بطور دقیق اولا میزان مواد معدنی را نشان دهند وثانیا شکل اصلی ترکیب تغییر می کند. واگر بخواهیم مثلا مقادیر کلسیم N o- P – وغیره اندازه گیری بایستی خاکستر رابه وسیله دستگاه اسپتتر فتومتری تجزیه نمایم. بعداز آین آزمایشات خواهیم دید در شیر دونوع مواد معدنی یا عناصر وجوددارد.
1- عناصر کوچک 2- عناصر اصلی از نظر کمیت.
عناصر اصلی از نظر کمی عبارتند از Mn- Na- P- d- ca- k وهمانطور که گفته شد اسید سیتریک وسیراتها . مقادیر این عناصر از 01/0 گرم در لیتر مثلا در مورد M n تا نزدیک به 2گرم در لیتر در مورد k نوسان می کند . این عناصر دارای ارزش غذائی ونقش تکنولوژیکی مهمی هستند ودراین مورد p, ca جایگاه ویژه ای دارند زیرا از یک طرف باعث ساخت استخوان اسکلت انسان می شود واز طرف دیگر مثلا در انعقاد شیر برای پنیر سازی دارای اهمیت می باشد. میزان این مواد به هیچ مواد ثابت نبوده وتابعی است از مرحله شیردهی وضع سلامتی دام تغذیه وسن دام. در کنار این عناصر مهم عناصر دیگر به نام عناصر فردی یا Trease elements oligoel elements وجود دارد که مقدار آن در حد 1/0 میلی گرم از قبیل AL – Br- Cu- ,Fe- فلوئور – I منگنز- مولیبدن- سیلسیوم .
استرانسیوم و Zn – ازبین این عناصر جزئی مس و آهن بسیار اهمیت دارند زیرمی توانند کاتالیزه- واکنشهای مانند اکسید آسیون چربی های شیر باشند. بسیاری از اینها در ساختمان متالوم Pr ها شرکت دارند. در موقع ظهور ویا شیوع یک بیماری ممکن است مقادیر از آنها کم ویا زیاد شوند. اگر قند باشد گلیکو پروتئین – اگر فلز باشد متالوپروتئین – اگر چربی باشد پیپوپروتئینها که به آنها هتروپروتئین مرکب واما آلبومین بنام هلوپروتئین در مورد کلسیم شیر باید به این نکته توجه کرد که بخشی از آن به صورت محلول این بخش محلول به نوبه خود یونیزه ویا غیر یونیز باشد. بخشی از ca کلوئیدی است. بخش کلوئید ممکن است هم در ساختمان کازئینی وجودداشته باشد وهم خارج از آن نسبت بین این اشکال ca بسیار مهم است. مثلا اگر شیر را حرارت دهیم از بخش محلول کم می شود وبه بخش کلوئید اضافه می شود در دمای عادی میزان c a شیر به صورت یونیز 11% کل آن را تشکیل می دهد. بنابراین مثلا در شیر پاستوریزه به سمت اثر حرارت ممکن است بی 11%
caیونیز مقدار کمتری ازاین نوع ca در شیر موجود باشد وقتی که این نوع ca کمتر شد بار الکتریکی مثبت کاهش می کند ودر نتیجه وقتی می خواهیم از چنین شیری پنیر درست کنیم مدت انعقاد بعداز اضافه کردن مایع پنیر یا رفت طولانی تر می شود.
گازهای شیر: بعداز دشش در حدود 8% حجم شیر را گاز تشکیل می دهد که 80% این قسمت فقط ca2 می باشد. البته به تدریج از میزان ca2 کم می شود تادر سطح 4% تثبیت شود. بخش دیگر از گازها را O تشکیل می دهد وقتی که شیرخام یا پاستوریزه باهوا مرطبت باشد میزان O زیاد می شود هرچه O زیاد باشد احتمال اکسیدشدن چربی ها وویتامین ها بیشتر می شود به همین دلیل در بعضی کارخانجات شیررادر خلاء قرار می دهند وبعدکه O جدا شد عملیات حرارتی رابر روی انجام می دهند .این عملیات حرارتی ممکن است در صورت فقدان O تاثیر تخریبی نداشته باشد ولی مثلا اگر O در شیر زیاد باشد حتی پاستوریزاسیون شیر موجب می شود که ویتامین C ازبین برود این امر در مورد ویتامین A,E نیز صدق می کند. نام دستگاهی که اکسیژن رااز شیر جدا می کند Deaerator در شیری که حرارت شدیدی می بینید طعم پخته می گیرد caoked Flavaur که ناشی از جدا شدن H2s از برخی از Pr گوگرد دار است. همچنین اگر شیر بگنند در آن NH3 آمونیاک ca2- H2S پیدا می شود واین مخلوط بوی نامطلوبی به شیر می دهد.
ویتامین های شیر: لازم است قبلا توضیح داده شود که تاکنون جنبه های تغذیه شیر وویتامینهای شیر کتابهای مستلی منتشر شده وصدها مقاله انتشار یافته است. ودر بعضی از دانشگاهها دروسی به نام ارزش غذائی شیر وجوددارد بنابراین نمی توان دراین فرصت کلیه جنبه ها وویتامینی شیر را مورد بحث قرار داد اما سعی خواهیم کرد که میزان آنها ار ومقاومت آنها را در برابر عملیات حرارتی که شیر متحمل می کند یادآور می نمائیم.
ویتامینهای محلول در چربی: ویتامین A مقدار این ویتامین در شیر 500تا 3000 IU می باشد. ویتامین A از تغییر ملکولی بتاکروتن حاصل می شود که در علوفه سبز فراوان است و باعث می شود که رنگ شیر به زردی متمائل شود. کره ای که از چنین شیری – شیر غنی از پتاکراتن تولید می شود زردرنگ است. بتاکارتن در شیر برخی دامها وجود ندارد به همین دلیل کره ناشی از شیر آنها سفید رنگ است ویتامین A نسبت به حرارت مقاوم است به شرطی که در محیط هوا واکسیژن موجود نباشد. ولی اگر هوای داخل شیر موجود باشد حرارت موجب می شود که بخشی ازاین ویتامین ازبین برود ویتامین A در شیر چسبیده به غشاء گریچه های چربی وطبیعتا این ویتامین در شیر بی چربی وجود ندارد یا مقدار آن بسیار کم است.
ویتامین D : مقدار این ویتامین دریک لیتر شیر گاو برابر 15تا20 IU می باشد وهر I U ویتامین D برابر calciferol 025/0 میکروگرم این ویتامین تحت تاثیر اشعه ماورای خورشید بدست می آید به همین دلیل مقدار آن در شیرها بهاره وتابستانه بیش از شیرهای زمستانی می باشد زیرا در فصول بهار وتابستان دام در معرض اشعه خورشید می باشد.
و...
محصولات لبنی شیر پاستوریزه پگاه، محصولات غذایی رب گوجه فرنگی جام شهد توس و
کمپوت گیلاس شهد سازان
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:70
گروه صنایع غذایی
گرایش تکنولوژی صنایع کمپوت و کنسروسازی
فهرست مطالب :
محصولات لبنی
مقدمه: ۳
تاریخچه کارخانه : ۴
شیرهای طعم دار : ۴
مدیریت تأمین وبهبود شیر خام : ۵
کیفیت رمز ماندگاری در بازار رقابت : ۶
بازاریابی و فروش : ۶
فرآیند فرآورده های لبنی : ۸
مواد اولیه شیرMILK ۸
جدول(۱) ترکیبات شیمیایی کلستروم(مالک) بر حسب درصد ۹
میزان تولید شیر در جهان ۹
جدول شماره (۲) میزان تولید شیر در جهان بر حسب میلیون تن ۱۰
جدول (۳) مقدار شیر تولید شده در ایران بر حسب هزار تن ۱۰
شیر وترکیبات آن ۱۱
جدول (۴) ترکیبات شیمیایی شیر با ۵/۳ درصد چربی بر حسب درصد ۱۱
خواص ظاهری شیر : ۱۳
سالم سازی شیرPastiurisation) ( ۱۳
روشهای پاستوریزاسیون شیر ۱۴
۱- روش کند یاL . T . L . T Long Time Low Temperature ) (: ۱۴
۲- روش سریع یا Flash : ۱۴
۳- روش تند یا H . T . S . T ) ( High Temperature Short Time : ۱۴
۴- روش U . H . T : ۱۴
۵- روش Thermisation : ۱۵
جدول (۶)- نیاز روزانه یک انسان به پروتئین حیوانی در مقایسه با پروتئین نیم لیترشیر ۱۵
مقایسه ارزش اقتصاد ی وارزش غذایی یک لیتر شیر با۲۰۰ گرم گوشت گاو در جدول(۷) آمده است : ۱۵
شیر پاستوریزه: ۱۶
حفظ کیفیت شیر پاستوریزه : ۱۶
مراحل تولید شیر پاستوریزه ۱۶
خط تولید شیر پاستوریزه: ۱۷
۱- تحویل شیر خام : ۱۷
۲- پلیت کولر : ۱۷
۳- پاستوریزاسیون : ۱۷
الف) پاستوریزاتور : ۱۷
ب) سپراتور : ۱۸
ج) باکتریفوژ : ۱۸
د) Standomat : ۱۸
۴- هولدینگ یا نگهدارنده : ۱۹
۵- مخزن ذخیره سازی شیر پاستوریزه : ۱۹
۶- بسته بندی : ۱۹
شیر استریلیزه : ۲۰
الف) سیستم مستقیم (Direct) ۲۰
ب) سیستم غیر مستقیم (In Direct) ۲۰
خط تولید شیر استریلیزه : ۲۰
خامه : ۲۲
تعریف خامه: ۲۲
خواص فیزیکی و شیمیایی خامه: ۲۲
خط تولید خامه : ۲۲
۱- خامه ورودی : ۲۲
۲- استریلیزاسیون : ۲۳
بسته بندی خامه بوسیله دستگاه کامبی بلک : ۲۳
مرحله پرکن :(Filling) ۲۵
دربندی : ۲۵
انبار بسته بندی : ۲۵
کره ۲۶
ترکیبات کره: ۲۶
خواص فیزیکی: ۲۶
اهمیت غذایی کره: ۲۶
کره سازی: ۲۷
خط تولید کره(غیر مداوم): ۲۷
کیفیت ماده خام: ۲۷
پاستوریزاسیون: ۲۸
خروج هوا تحت تأثیر خلاء: ۲۸
ترش کردن خامه: ۲۸
کرهزنی: ۲۸
تشکیل کره: ۲۹
شستشوی دانه کره: ۲۹
مالش دادن کره: ۳۰
مالش دادن درخلاء: ۳۰
بسته بندی: ۳۰
پنیر : ۳۰
تعریف : ۳۰
فرآیند پنیرسازی ۳۱
تاریخچه و انواع پنیر : ۳۱
ارزش غذایی پنیر و میزان پنیر تولید شده در جهان : ۳۲
جدول (۹) میزان پنیر تولید شده در جهان درسال ۱۹۹۳ (۱۳۷۲) ۳۲
خط تولید پنیر UF : ۳۳
مراحل کلی خط تولید : ( سالن پروسس وبسته بندی پنیرUF ) ۳۳
مراحل خط تولیدپنیرUF : ۳۴
۱- سکوی دریافت شیر : ۳۴
۲- سالن تولید : ۳۵
الف) تنظیم دما : ۳۵
ب) سالم سازی حرارتی (پاستوریزاسیون) : ۳۵
ج) باکتریفوژ : ۳۶
د) تنظیم درصد چربی: (سپراتور) ۳۶
ه)عملیات UF : ۳۷
فیلتراسیون غشایی : ۳۷
به طورکلی استارترها سه فعالیت عمده دارند که عبارتند از: ۳۸
۱- گلیکولیز: ۳۸
۲- پروتنولیز: ۳۸
۳- لیپولیز: ۳۸
۳- سالن انعقاد : ۳۹
ب) تونل انعقاد :(کوآگولاتور) ۳۹
۴- دستگاه روتومین : ۳۹
۵- بسته بندی : ۴۰
شیر خشک ۴۰
تاریخچه: ۴۱
ترکیبات شیر گاو: ۴۱
انواع شیر خشک : ۴۱
ترکیب شیر خشک : ۴۲
جدول(۱۰) درصد ترکیب شیرهای خشک ۴۲
مراحل کلی خط تولید شیر خشک صنعتی:(بدون چربی) ۴۲
مراحل خط تولید: ۴۳
خصوصیات شیر برای تولید شیر خشک : ۴۳
– تجهیزات سیستم تغلیظ کننده لوله ای: ۴۳
۱- پیش گرمکن: ۴۳
۲- پاستوریزاتور : ۴۴
۳- بدنه های اواپراتور : (لوله ای) ۴۴
۴- سپراتور: ۴۵
۵- پمپ خلاء : ۴۵
۶-کمپرسور بخار: (ترمو کمپرسور) ۴۶
۷-کندانسور: ۴۶
۴- تانک ذخیره شیر غلیظ شده : ۴۶
– تجهیزات درایر پاششی :(Derayer) ۴۷
۵- پری هیتر :(پیش گرمکن) ۴۷
۶- اتومایزر : ۴۷
۷- برج خشک کن افشانه ای پاششی :(درایر) ۴۷
۸- سیکلون بسته بندی : ۴۸
۹- بسته بندی : ۴۸
پودر آب پنیر : ۴۸
جدول(۱۱) ترکیبات تقریبی آب پنیر (درصد) ۴۹
خط تولید پودر آب پنیر : ۵۰
آزمونهای کیفی شیر خام، پاستوریزه وفرآورده های حاصل از آن : ۵۱
– آزمایشات انجام شده بر روی شیر خام دریافتی : ۵۱
۱- تست الکل : ۵۱
۲- اندازه گیری دانسیته شیر: ۵۱
الف) وزن مخصوص یادانسیته شیر: ۵۱
۳- اندازه گیری چربی،پروتئین، لاکتوز و نقطه انجماد: ۵۲
الف) تعیین لاکتوزشیر: ۵۲
ب) اندازه گیری نقطه انجماد: ۵۲
ج) اندازه گیری چربی شیر: ۵۳
-آزمایشات فیزیکو شیمیایی شیر پاستوریزه و فرآورده های آن : ۵۳
آزمایشات شیمیایی شیر ۵۳
۱- تعیین اسیدیته شیر : ۵۳
۲- آزمایش تعیین نقطه انجماد :(برای تعیین درصد آب موجود در شیر) ۵۴
۳- آزمایش مربوط به چربی شیر: ۵۴
۴- آزمایش مربوط به اسیدیته شیر: ۵۵
۵- آزمایش مربوط به تعیینpH شیر : ۵۵
-آزمایشات فیزیکو شیمیایی مربوط به پنیر: ۵۵
۱- وزن خالص: ۵۶
۲- طعم : ۵۶
۳- بافت پنیر : ۵۶
۴- pH: ۵۶
۵- اسیدیته : ۵۶
۶- درصد نمک: ۵۷
۷- اندازه گیری میزان چربی درماده خشک: ۵۷
۸- اندازه گیری درصدچربی آب پنیر: ۵۷
۹- اندازه گیری درصد رطوبت: ۵۸
جدول(۱۲) حد قابل قبول آزمایشات پنیر ۵۸
آزمایشات میکروبی در مورد شیر و فرآورده های آن: ۵۹
۱- کشت کلی فرم: ۵۹
۳- کشت کپک ومخمر : ۶۰
۴-کشت اشرشیاکلی : ۶۰
۵- کشت استافیلوکوک : ۶۰
۶- تست آنزیم فسفاتاز : ۶۱
آزمایشات انجام شده بر روی آب مصرفی کارخانه : ۶۲
– آزمایشات انجام شده بر روی آب خام : ۶۲
الف) سختی کل : ۶۲
ب) سختی کلسیم : ۶۲
ج) منیزیم : ۶۳
د) قلیا ئیت متیل: ۶۳
ه) کلرور: ۶۳
و) pH آب خام : ۶۳
– آزمایشات آب تصفیه ۱و۲ : ۶۴
۱- آزمایشات سختی: ۶۴
۲- آزمایش قلیائیت متیل و کلرور: ۶۴
۳- pH : ۶۴
۴)EC : (هدایت الکتریکی) ۶۴
– آزمایشات آب کندانسه شده: ۶۴
– آزمایشات آب بویلر: ۶۴
۱) pH : ۶۵
۲) قلیائیت فنل : ۶۵
۳-قلیائیت متیل: (قلیائیت کل) ۶۵
۴- کلرور : ۶۵
– آزمایش آب مخصوص برج خنک کن : ۶۶
آزمایش ضریب اشباع : ۶۶
آزمایش ضریب سیری : ۶۶
جدول(۱۳) نتایج آب مصرفی کارخانه ۶۷
تجهیزات :CIP (شستشوی درجا ) ۶۷
تجهیزات CIP : ۶۷
– مراحل شستشوی کامل CIP : ۶۷
– مسیر گرم : ۶۸
– مسیر سرد : ۶۸
– عوامل مؤثر در کیفیت بالای CIPعبارتند از : ۶۸
چکیده :
بی شک صنعت لبنیات درکشور ما سابقه طولانی داشته، اما متأسفانه کمتر در این زمینه کار تحقیقاتی و مطالعاتی انجام شده است و باید اذعان داشت که ریشه های این ضعف در نظام آموزشی تربیت نیروی انسانی متخصص ما نهفته بوده ونیز فاصله غیر معقولی که بین مراکز علمی وصنعتی بوجود آمده است.
تبدیل و فرآوری محصولات غذایی نیز از دیرزمان موردتوجه بشربوده است.قدیمی ترین روش تبدیل تهیه خشکبار، خشک، دوددادن ونمک زدن آن، سردکردن گوشت وماهی وقدیمی ترین روش نگهداری انبار کردن غلات است.
نیکلاآپرت (N.Appert) در آغاز قرن نوزدهم باتولید اولین کنسرو تجارتی برای ارتش ناپلئون،تحولی در صنایع کمپوت وکنسرو بوجود آورد و از آن زمان تاکنون این صنایع پیشرفت زیادی به خود دیده است.
دستگاههای قوطی سازی وقوطی پر کنی، اتوکلاوهای تحت فشار، بخارداغ، دستگاههای دقیق کنترل عملیات وغیره، تهیه محصولات با ارزش غذایی خوب وباحداقل احتمال آلودگی را میسرکرده وتکنولوژی سرمایش وانبارهای کنترل اتمسفرنیز امکان نگهداری سبزی ومیوه تازه رابرای مدت زیادی ممکن ساخته است.
باتوجه به کیفیت بالای گوجه فرنگی تولید شده و همچنین گیلاس در ایران،امکان تولید رب گوجه فرنگی وکمپوت گیلاس باکیفیت بالا وجودداردو باتوجه به امکانات فراهم شده جهت صادرات آنها به مقدار زیاد درسالهای اخیرلزوم توجه به تولید یک محصول بهداشتی باکیفیت شدیداً احساس می شودتا شاهد عودت محصول تولیدشده ازشرکتهای خریدارخارجی به دلیل کیفیت پائین ویاعدم انطباق محصول با شرایط اعلام شده ازطرف آنها نباشیم.
توجه به کیفیت مواد غذایی درکشورهای خارجی به عنوان یک اصل مهم مطرح می شود. امروزحتی کیفیت بسته بندی ازجایگاه خاص برخوردار است.
آنچه در این پایان نامه آمده، کوششی است ناتمام برای گردآوری مطالب پراکنده ای که دراین زمینه موجود بوده وبه اضافه مختصری تجارب شخصی که امید آن می رود باتوجه به ضعف بضاعت علمی وتجربی حقیر،این مجموعه حاضر که در سطحی بسیار مقدماتی و اولیه تهیه گردیده است مفید واقع شود. به امید روزی که زمینه های همکاری هر چه بیشتر عالمین وعاملین فراهم گردد تا باعث شکوفایی صنعت،خصوصاً صنایع غذایی شده تا مرهمی بر پیکره بیمار اقتصاد کشور عزیزمان باشد.
انسان از دیر باز ارزش غذایی شیر و نقش آن را در تغذیه شناخته ودر این زمینه تاکنون مقالات وکتاب های زیادی نیز نوشته است. اما می دانیم که شیر با داشتن ویژگی ها وصفات ممتاز غذایی،به سرعت در معرض آلودگی های گو ناگون قرار دارد واگر بهداشت آن در مراحل مختلف شیر دوشی،جمع آوری، حمل ونقل،تبدیل وفرآوری در کارخانه، توزیع ومصرف رعایت نشود، می تواند بیماریها وعوارض مختلفی را از حیوان به انسان ویا از انسان به انسان منتقل کند.
از سال 1930که استفاده از دستگاه های پاستوریزاسیون در فرآوری شیر، متداول وعرضه فرآورده های غیر پاستوریزه در کشورهای صنعتی ممنوع شد، شیوع اینگونه بیماریها به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش یافته وبا استناد به گزارشهای بی شمار،تا کنون شیوع هیچ گونه بیماری ناشی از مصرف شیر و فرآورده های آن که بطور صحیح پاستوریزه شده باشد،دیده نشده است.
متاًسفانه در کشورهای در حال توسعه هنوز چنین وضع مطلوبی پدید نیامده وبه همین دلیل احتمال بروز بیماریهای بسیاری با مصرف شیر و فرآورده های غیر پاستوریزه آن وجود دارد.این در حالی است که به دلیل فقدان یا عدم کفایت شیوه های پژوهشی و گزارشی موجود،وسعت ودامنه حقیقی موضوع هنوز در مرحله حدس و تخمین باقی مانده است.
در حال حاضر فقط حدود یک سوم شیر تولید شده در کشور به کارخانه های فرآوری شیر تحویل می شود که مشمول استاندارد اجباری است وعلاوه بر کنترل های لازم برروی فرآورده های تولید شده،مراکز ذی صلاح کشور از جمله اداره کل نظارت بر مواد غذایی و مؤسسه استاندارد وتحقیقات صنعتی نیز برآن نظارت دارند.اما دو سوم باقی مانده شیر تولیدی در کشور به دلیل تعدد کارگاه های کوچک و ناشناخته در کشور قابل کنترل نیست. با توجه به اینکه عرضه فرآورده های شیری غیر پاستوریزه هنوزدر کشور ممنوع نشده، در صورت عدم استفاده مردم از شیر خام و فرآورده های غیر پاستوریزه، شیرخام بیشتری جذب کارخانه ها شده وبه تبع آن بهداشت وتندرستی جامعه حفظ خواهد شد.
« مدت زمان کارآموزی وحضور در شرکت شیر پاستوریزه پگاه خراسان واحد 1 از تاریخ 6/4/86 تا تاریخ 14/4/86 بمدت 60 ساعت می باشد.»
تاریخچه کارخانه :
شرکت شیر پاستوریزه پگاه خراسان (سهامی عام) متشکل از دو کارخانه می باشد :
کارخانه شماره1:
این کارخانه که در کیلو متر 13 جاده قوچان واقع شده است، درسال 1355 از سوی شرکت تهیه وتوزیع شیر ایران تأسیس و درسال 1356 به بهره برداری رسید.این کارخانه، اولین کارخانه ای است که بر ایجاد مراکز جمع آوری شیرخام اهتمام ورزید ودر این زمینه الگوی سایر کارخانه ها قرار گرفت.
مدیریت کارآمد وتلاش دلسوزانه مدیران وکارکنان موجب توسعه این کارخانه، افزایش تولید و تنوع محصولات شده است. محصولات تولیدی این کارخانه عبارتنداز:
شیر:شیر پاستوریزه یک لیتری، شیر استریل پاکتی یک و 4/1لیتری و 250 سی سی، شیر استریل نایلونی یک لیتری
ماست :انواع ماست در بسته بندی های900 گرمی_ ماست دبه ای3 کیلویی_ ماست فله
خامه :خامه استریل 200 و250سی سی
کره :در بسته بندیهای25،15و100 گرمی- کره نایلونی یک کیلوگرمی
پنیر :پنیر یواف 450 گرمی- پنیر باف200 گرمی- پنیر لیوانی 500گرمی - پنیر یواف حلب.
شیرهای طعم دار :
1- شیر کاکائو استریل 150 و200سی سی
2- شیر کاکائو لیوانی200سی سی
3- شیرموز استریل200 سی سی وشیر موز لیوانی200 سی سی
4- شیر خشک اسکیم- پودر آب پنیر- پودر پنیر
کارخانه شماره2 :
این کارخانه در سال 1345 با سرمایه گذاری بخش خصوصی وبا هدف ارتقاء سطح بهداشت عمومی وصرفاً انگیزه خدمات عام المنفعه با نام شرکت شیر پاستوریزه مشهد مورد بهره برداری قرار گرفت.در سال 1363 بیش از 55% از سهام این شرکت توسط شرکت صنایع شیر ایران خریداری وظرفیت تولید آن افزایش یافت. این کارخانه در سال1379 بخاطر مسائل زیست محیطی به محل جدید خود واقع در انتهای شهرک صنعتی طوس انتقال وبه بهره برداری رسید.
عمده محصولات تولیدی این کارخانه عبارتند از :
شیر :شیر پاستوریزه یک لیتری و750 گرمی
خامه :خامه لیوانی100 گرمی- خامه شکلاتی
ماست :ماست موسیر150 ،250 و380 گرمی-ماست چکیده نایلونی یک کیلویی- ماست چکیده لیوانی750 گرمی- ماست لیوانی 100و500 گرمی وماست 3کیلویی
پنیر :پنیر یواف100 و200 گرمی
دوغ :دوغ خانواده5/1 لیتری – دوغ یک و4/1 لیتری
کشک :کشک لیوانی 250 گرمی
مدیریت تأمین وبهبود شیر خام :
از آنجایی که مهمترین عامل مؤثر بر کیفیت محصولات نهایی ،کیفیت شیر خام ورودی است.لذا دما وبار میکروبی وسایر مشخصات شیمیایی، میکروب و اورگانولپتیکی شیر خام کنترل وسپس دریافت می گردد.
در فرآیند صنعتی شیر قبل از دریافت، درکارخانه به لحاظ کیفی مورد آزمایش قرار می گیرد ودر صورت اسیدیته بالا، بار میکروبی بیش ازحد مواد افزودنی، آنتی بیوتیک و غیره شیر خام عرضه شده تحویل گرفته نمی شود.
شیر آزمایش شده پس از دریافت وتوزین،با عبور از دستگاههای صافی، عاری از اجسام واجرام خارجی شده وکاملاً تمیزمی شود.سپس با استفاده از دستگاههای تبادل حرارتی بین 5-3 درجه سانتیگراد سرد ودر مخازن شیر خام ذخیره می گردد.
اجرای کلاس آموزشی واعطای تسهیلات برای خرید تجهیزات دامداریها وایجاد مراکز جمع آوری صنعتی جهت تأمین شیر خام با کیفیت از اهداف این شرکت می باشد.
این شرکت با تجهیز آزمایشگاه های مراکز جمع آوری شیر به دستگاه اندازه گیری بار میکروبی،تجهیز و نصب پلیت کولر، تلاش گسترده ای در بالا بردن کیفیت شیر خام دریافتی انجام شده است.
کیفیت رمز ماندگاری در بازار رقابت :
امروزه کیفیت به عنوان یکی از رموز اصلی موفقیت وبقای سازمانها بحساب می آید بطوری که عدم توجه به این مقوله مهم، مخصوصاً دریک بازار رقابتی به معنای نابودی ویا حذف تدریجی از صحنه اقتصادی خواهد بود. از مهمترین اهداف سیستمهای مدیریت وکیفیت می توان به کسب رضایت مشتری،افزایش بهره وری واثربخشی،فراهم آوری بستری مناسب جهت مشارکت فکری وعملی کلیه کارکنان، تلاش در جهت افزایش کیفیت محصولات تولیدی وبهبود مستمر آن ونهایتاً کاهش ضایعات می باشد.
این شرکت با توجه به تعهدات صادقانه نسبت به رعایت بهداشت فرآیند تولیدات و تندرستی مصرف کنندگان،اقدامات گسترده ای در جهت افزایش کیفیت و تنوع محصولات خود و همچنین حفظ محیط زیست،صرفه جویی در منابع انرژی و احترام به حقوق جامعه به عمل آورده که دستاورد آن 14 نشان استاندارد ملی، دریافت گواهینامه هایISO 9001:2000 مدیریت کیفیت- ISO14000:1669 مدیریت زیست محیطی و HACCP دریافت لوح صنعت سبز و3 فقره لوح تقدیر وتندیس استاندارد بوده است.
در حال حاضر سیستم زیست محیطیISO 14000 در کارخانه شماره یک،سیستم مدیریتی ISO 9001: 2000 و HACCPدرکارخانه شماره دو جاری وسیستم ISO 9001:2000 در کارخانه شماره یک در حال استقرار است که 90% از عملیات مربوطه انجام شده است. بدیهی است پس از استقرار سیستم ISO 14000 در کارخانه شماره دو و HACCP در کارخانه شماره یک وآماده شدن شرایط مناسب،ادغام سه سیستم ISO 14000&ISO 9001:2000&HACCP نسبت به استقرار سیستم یکپارچه در سطح شرکت اقدام خواهد شد.
بازاریابی و فروش :
شرکت شیر پاستوریزه پگاه خراسان بر این باور است که بازاریابی آغاز وانجام تمامی تلاشهابرای تولید محصولات ارائه خدمات به جامعه است وبا استفاده از تبلیغات آگاه کننده وجهت دهنده وشناسایی فرصتها وتهدیدهای محیطی وبا خلاقیت،ابتکار،انعطاف پذیری وتطبیق منابع با نیازها وخواسته های مشتریان داخلی وخارجی،علاوه بر افزایش سهم بازار،رضایت مشتریان خود را نیز جلب نماید.
بازاریابی برای هر نوع حرکت آگاهانه وهدفمند در بازار امروز ضرورت دارد،لذا شرکت شیر پاستوریزه پگاه خراسان اقدام به تأسیس شرکت به سامان پگاه خراسان نموده است.با افزایش رقابت،تنوع محصول وسطح آگاهی عموم،خواسته های مصرف کنندگان نیز تحول اساسی می یابد.بنابراین لازمه حفظ بازار فعلی وگسترش آن کشف این خواسته ها وایجاد تغییرات لازم در سیستم مدیریت تولید،کیفیت وبازار یابی وفروش محصولات جهت تأمین خواسته مصرف کنندگان می باشد.
تغییر در استراتژی شرکت صنایع شیر ایران مبنی بر ایجاد تنوع در تولید وکاهش سهم تولیدات یارانه اعم از شیر ویا پنیر،ضرورت تشکیل شرکتهای بازاریابی وفروش برای توجه عمیق وهمه جانبه وکار تخصصی وتمرکز بیشتربه معقوله بسیار مهم و حیاتی بازاریابی وفروش را از مدتهای پیش بوجود آورده است. شرکتهاییکه با سازماندهی مناسب واتخاذ روشهای علمی وپیشرفته در امر بازاریابی وفروش بتواند به این مهم دست یابد. بنابراین شرکت به سامان پگاه خراسان جهت دستیابی به اهداف تعیین شده در استان های خراسان رضوی،شملی،جنوبی واستانهای سیستان وبلوچستان تشکیل شد ودر حال حاضر فعالیتها واهداف ذیل را دنبال می کند :
فرآیند فرآورده های لبنی :
مواد اولیه شیرMILK
بمنظور امکان شناخت بهتر و بیشتر نسبت به فرآیندهای لبنی و معایب و مشکلات شناخت شیر بعنوان ماده اولیه کاملاً ضروری است لذا بطور خلاصه مورد بررسی قرار داده می شود :
شیر ماده ای است سفید مایل به زرد که زردی مربوط به VitB2 یا ریبو فلاوین است که چند روز قبل از زایمان ترشح می شود. البته تحت شرایط طبیعی چون به عنوان مثال رژیم غذایی حیوان می تواند بر روی رنگ شیر تاثیر داشته باشد.
تعریف کلاسیک شیر عبارتست از ماده خام اولیه ای که از دوشش پیاپی از حیوانات سالم وغیر خسته تحت شرایط بهداشتی بدست می آید که فاقد آغوز (کلستروم یا مالک) واسید لاکتیک می باشد. بطور کلی به شیر خام طبیعی نباید چیزی اضافه ونه کم شود تنها کاری که روی آن انجام می شود عمل سرد کردن است.
شیرکلستروم (آغوز یا مالک) :
شیری که در روزهای اول الی هفتم بعد از زایش گاو بدست می آید،شیر کلستروم یا آغوز نامیده میشود بر طبق استاندارد شیر کلستروم نباید به مصرف کنندگان عرضه شود. شیر کلستروم مزه نسبتاً ًشوری دارد وبه رنگ زرد مایل به قهوه ای می باشد.
و...
مقاله دامپروری با عنوان عوامل موثر در کیفیت بهداشتی شیر از مرحله تولید تا مصرف در فرمت ورد در 9 صفحه و شامل مطالب زیر می باشد:
مقدمه
عوامل موثر در بالا بردن کیفیت شیر در دامداریها
دوشیدن شیر
ظروف شیر دوشی
صاف کردن شیر
سرد کردن شیر
تانکرهای حامل شیر
آب مورد استفاده در دامداریها
عوامل موثر در بهداشت شیر در سالن های تولید
سالن بسته بندی
عوامل موثر بر روی کیفیت بهداشتی شیر از مرحله توزیع تا مصرف
توصیه های بهداشتی
توصیه های بهداشتی