چکیده
سازمانها برای افزایش مزیت رقابتی و سود خود اقدام به سرمایه گذاری با توجه به منابع محدود میکنند. سرمایه گذاری میتواند در پروژههای زیر ساختی، ارائه محصول جدید، فناوری اطلاعات و غیره باشد. سازمانها میبایست علاوه بر تخصیص بهینه منابع با توجه به منابع محدود به یکی از نکات مهم در فرایند انتخاب پروژه، یعنی انطباق و سازگاری پروژه با اهداف و ماموریت های استراتژیک سازمان توجه داشته باشند. از طرفی همواره ریسک و عدم قطعیت موجب به خطر افتادن منابع و سلامت پروژههای انتخابی میگردد. همچنین بین عوامل مذکور تضاد دیده میشود و بهبود یک هدف موجب کاهش هدف دیگر میگردد. هر چه فرصت سرمایه گذاری دارای بازده بالاتری باشد ریسک زیادتری را با خود به همراه داشته و بالعکس. همچنین پروژههایی با عدم قطعیت بالا ریسک قابل توجهی را برای سازمانها با آستانه تحمل ریسک پایین تحمیل میکنند و شکست چندین مورد از این پروژها میتواند برای آینده شرکت خطرناک باشد. انتخاب پروژهها با رویکرد مدیریت ریسک یکی از ابزارهایی است که میتواند مدیریت سازمان را در جهت نیل به اهداف فوق یاری رساند. با توجه به ضرورت موضوع نیاز است تا سازمانهای سرمایه گذار با طراحی مدل انتخاب پروژه خاص سازمان خود از بین پروژه های موجود به منظور پاسخ گویی به اهداف سازمان، از طرقی بهترین پروژهها را انتخاب نمایند. بنابراین در این تحقیق به دنبال آن هستیم که با ارائه مدلی جامع در این زمینه بتوانیم ترکیب پروژهها را به نحوی انتخاب کنیم که علاوه بر بیشینه سازی منافع مالی و استراتژیک حاصل از پروژهها، ریسک پروژههای انتخابی نیز کمینه گردد و یا آستانه تحمل ریسک سازمان در فرآیند انتخاب پروژه در نظر گرفته شود. فرایند تصمیم گیری در مدل طراحی شده مبتنی بر سه جزء اصلی فرآیند، معیار و ابزار، و در سه فاز ارزیابی و غربالگری پروژهها، رتبه بندی پروژهها و انتخاب پروژههای برتر میباشد که در نهایت مدل طراحی شده در یک مورد عملی واقع در منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس پیاده سازی و مورد سنجش قرار گرفت. نتایج مورد نظر از پیاده سازی مدل طراحی شده در مورد مطالعه نشان میدهد که پروژههای انتخابی با توجه به محدودیتهای موجود ضمن حفظ همراستایی با استراتژیهای سازمان علاوه بر بیشینه سازی منافع مالی، مجموع ریسک سبد انتخابی را نیز کاهش داده است.
کلید واژه: رتبه بندی پروژه، انتخاب پروژههای سرمایهگذاری، تصمیم گیری چند شاخصه، تصمیم گیری چند هدفه
فهرست مطالب
1 مقدمه. 1
5-1 هدف های تحقیق یا نتایج مورد انتظار.. 8
7-1 قلمرو مکانی و زمانی جامعه تحقیق.. 9
8-1 روش کلی و چارچوب کلان نظری تحقیق.. 10
9-1 روشهای گردآوری داده ها و ابزار مورد استفاده برای آن و تحلیل داده ها 11
11-1 محدودیت و مشکلات تحقیق.. 11
13-1 شرح واژه ها و اصطلاحات تحقیق.. 13
فصل دوم.. 15
1-2 مرور ادبیات و پیشینه تحقیق.. 16
2-2 چارچوب های انتخاب پروژه.. 18
4-2 روش های انتخاب و اولویت بندی پروژهها طبق تحقیقات آرچر و قاسم زاده 22
5-2 روش های انتخاب و اولویت بندی پروژهها طبق تحقیقات روانشادنیا.. 29
6-2 روش های انتخاب و اولویت بندی پروژهها طبق تحقیقات دورتا و همکاران.. 32
7-2 جمع بندی از تکنیکهای شرح داده شده.. 33
9-2 اهداف مدیریت پورتفولیو طبق ادبیات.. 40
10-2 خلاصه و نتیجه گیری فصل دوم.. 43
فصل سوم.. 46
3-1-3 هدف های تحقیق یا نتایج مورد انتظار.. 47
5-1-3 قلمرو مکانی، زمانی و نمونه و جامعه تحقیق.. 48
6-1-3 روشهای گردآوری دادهها و ابزار مورد استفاده برای آن و تحلیل دادهها: 48
8-1-3 محدودیت و مشکلات تحقیق.. 49
3-3 عوامل موثر در انتخاب تکنیک انتخاب پروژه.. 51
4-3 استراتژی های سرمایه گذاری.. 52
5-3 مسأله ارزیابی و رتبه بندی پروژه ها در منطقه آزاد تجاری-صنعتی ارس.. 54
8-3 مراحل فرایند پیشنهادی.. 62
1-8-3 مرحله اول: ارزیابی انفرادی سرمایه گذاری ها و حذف پروژه های ناکارآمد (Screening) 62
1-1-8-3 پیش غربال گری (ارزیابی اولیه): Pre Screening. 63
2-1-8-3 شناسایی شاخص های کمی و غربال گری کمی.. 66
3-1-8-3 شناسایی شاخص های کیفی و غربال گری کیفی.. 74
4-1-8-3 رتبه بندی پروژه ها بر اساس شاخص های ریسک.. 74
1-4-1-8-3 تجزیه و تحلیل ریسک.. 75
2-4-1-8-3 شناسایی معیارهای ارزیابی ریسک.. 75
3-4-1-8-3 دسته بندی معیارهای ارزیابی ریسک.. 76
4-4-1-8-3 تجزیه و تحلیل ریسک پروژه های مختلف.. 78
5-4-1-8-3 به کار گیری روش آنتروپی شانون جهت وزن دهی به معیارهای ارزیابی ریسک 81
6-4-1-8-3 به کار گیری روش مجموع ساده وزین (SAW) جهت رتبه بندی پروژه ها بر اساس شدت ریسک 82
2-8-3 رتبه بندی پروژه ها بر اساس شاخص های کمی و کیفی.. 84
1-2-8-3 مشخص کردن وزن معیارهای کمی و کیفی.. 84
1-1-2-8-3 قاعده انتخاب روش تصمیم گیری چند شاخصه.. 84
2-1-2-8-3 فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP).. 87
2-2-8-3 رتبه بندی پروژه های سرمایه گذاری با استفاده از روش TOPSIS. 93
3-8-3 مرحله سوم: انتخاب پروژه های سرمایه گذاری تحت محدودیت های موجود.. 97
1-3-8-3 مدل های بهینه سازی.. 97
2-3-8-3 برنامه ریزی عدد صحیح صفر و یک.. 98
3-3-8-3 تصمیم گیری با اهداف چندگانه (MODM) و روش معیار جامع.. 99
9-3 نکاتی در رابطه با سیستم های تصمیم گیری گروهی.. 102
10-3 خلاصه و نتیجه گیری فصل سوم:.. 104
فصل چهارم.. 107
3-4 پیاده سازی چارچوب پیشنهادی در مورد مطالعه.. 110
1-3-4 مرحله اول: ارزیابی انفرادی پروژه ها Individual Project Evaluation. 110
1-1-3-4 زیرمرحله اول: پیش غربال گری یا Pre Screening. 110
2-1-3-4 زیر مرحله دوم: غربال گری کمی یا Quantitative Screening. 111
3-1-3-4 زیرمرحله سوم: غربال گری کیفی یا Qualititative Screening .. 112
4-1-3-4 زیرمرحله چهارم : تجزیه و تحلیل ریسک Risk Evaluation. 115
2-3-4 مرحله دوم: رتبه بندی پروژه های سرمایه گذاری.. 118
1-2-3-4 رتبه بندی پروژهها بر اساس شاخصهای ریسک.. 118
1-1-2-3-4 روش آنتروپی شانون در وزن دهی به معیارهای ارزیابی ریسک.. 118
2-1-2-3-4 به کار گیری روش مجموع ساده وزین(SAW) جهت رتبه بندی پروژه ها بر اساس شدت ریسک 118
2-2-3-4 رتبه بندی پروژه ها بر اساس شاخص های کمی و کیفی.. 119
1-2-2-3-4 مشخص کردن وزن معیارهای کمی و کیفی.. 120
2-2-2-3-4 رتبه بندی پروژه ها با استفاده از روش TOPSIS. 125
3-3-4 مرحله سوم: مدل سازی انتخاب پروژههای سرمایهگذاری تحت محدودیت های موجود 128
1-3-3-4 برنامه نویسی ریاضی با استفادهLINGO برای به دست آوردن جواب بهینه 130
4-4 خلاصه و نتیجه گیری فصل چهارم:.. 136
فصل پنجم.. 138
3-5 پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 142
پیوست الف.. 149
پیـوست ب.. 150
پیـوست ج.. 152
پیـوست د.. 153
ABSTRACT 157