کوشا فایل
کوشا فایل بانک فایل ایران ، دانلود فایل و پروژهکوشا فایل
کوشا فایل بانک فایل ایران ، دانلود فایل و پروژهمقاله مطالعه حقوقی – جرم شناختی تبصره ۲ ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی (جواز قتل مهدورالدم)
اختصاصی از کوشا فایل مقاله مطالعه حقوقی – جرم شناختی تبصره ۲ ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی (جواز قتل مهدورالدم) دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:72
فهرست مطالب:
چکیده. ۱
بخش اول – بررسی و نقد مبانی فقهی جواز قتل مهدور الدم. ۲
مبحث اول – معنا، ضابطه و مصادیق مهدور الدم. ۲
گفتار اول – معنا و ضابطه مهدور الدم. ۲
گفتار دوم : مصادیق مهدور الدم. ۴
مستحق قصاص… ۴
۱-۱- عمدی بودن قتل.. ۴
۱-۲- وجود شرایط اجرای قصاص… ۵
۱-۲-۱- تساوی در دین.. ۶
۱-۲-۲- انتفای ابوت.. ۶
۱-۲-۳- تساوی در عقل.. ۶
۱-۲-۴- محقون الدم نبودن مقتول.. ۶
۲- مهاجم. ۷
۲-۱- موضوع دفاع.. ۷
۲-۲- تناسب دفاع با تهاجم. ۷
۲-۳- مصلحت مدافع.. ۸
۳- محارب.. ۸
۳-۱- محاربه به معنای خاص… ۹
۳-۱-۱- استفاده از سلاح.. ۹
۳-۱-۲- ترساندن مردم. ۱۰
۳-۲- محاربه به معنای عام. ۱۰
۴- لائط و زانی مستحق قتل.. ۱۱
۵- زانی در فراش… ۱۱
۶- مرتد. ۱۳
۶-۱- انواع ارتداد. ۱۴
۷- ساب النبی.. ۱۵
۸- مدعی نبوت.. ۱۵
مبحث دوم : دیدگاه فقها درباره جواز قتل مهدور الدم. ۱۶
مبحث سوم : بررسی جواز قتل مهدور الدم از حیث «اولی» یا «حکومتی» بودن حکم. ۱۶
گفتار اول – حکومتی بودن حکم جواز قتل مهدور الدم. ۱۷
تعاریف.. ۱۷
حکم اولی : ۱۷
حکم ثانوی : ۱۷
۱-۳- حکم حکومتی.. ۱۸
۲- ضوابط تشخیص حکم حکومتی : ۱۸
۲-۱- تصریح بر حکومتی بودن روایت : ۱۹
۲-۲- وجود قرائن دال بر حکومتی بودن احکام و روایات.. ۲۰
۲-۳- تأسیس اصل در مقام شک بین اولی یا حکومتی بودن.. ۲۰
۳- قراین دال بر حکومتی بودن حکم جواز قتل مهدور الدم. ۲۱
۳-۱- استثنایی و خلاف اصل بودن حکم جواز قتل مهدور الدم. ۲۱
۳-۱-۱- نظم عمومی.. ۲۱
۳-۱-۲- امنیت قضایی.. ۲۲
۳-۲- اوضاع و شرایط سیاسی زمان صدور حکم. ۲۲
۳-۲-۱ بر کنار بودن ائمه (ع) از حکومت و ریاست جامعه. ۲۲
۴- تحلیلی بر اختلاف فتاوای امام خمینی (ره). ۲۳
گفتار دوم – آثار عناوین ثانویه با فرض اولی بودن حکم جواز قتل مهدور الدم. ۲۶
حفظ نظام. ۲۷
۲- ضرر. ۲۸
۳- حرج.. ۲۹
بخش دوم – بررسی حقوقی تبصره ۲ ماده ۲۹۵ ق.م.ا و نقد آن طبق اصول امنیت قضایی.. ۳۰
مبحث اول – ساختار حقوقی جرم مذکور در تبصره ۲ ماده ۲۹۵ ق.م.ا ۳۰
گفتار اول – جواز قتل مهدورالدم به عنوان سبب اباحه جرم. ۳۱
اسباب اباحه جرم و مصادیق آن.. ۳۱
۲- مهدورالدم بودن مقتول از اسباب اباحه جرم. ۳۲
مبحث دوم – بررسی جواز قتل مهدورالدم از منظر اصول امنیت قضایی.. ۳۴
گفتار اول – اسلام و اسناد بین المللی حقوق بشر. ۳۴
اصول ناظر بر امنیت قضایی در اسناد حقوق بشر و قانون اساسی.. ۳۵
۱- اصل قانونی بودن جرم و مجازات.. ۳۶
۲- اصل برائت و حق محاکمه عادلانه : ۳۹
بخش اول – بررسی دلایل ماندگاری جواز قتل در عصر عدالت عمومی.. ۳۹
مبحث اول – تعامل جرم شناسی و آموزه های دینی : ۳۹
شعب سه گانه آموزه های دینی : ۴۰
بخش دوم – آثار جواز قتل مهدور الدم و پیشگیری از قتلهای خود سرانه. ۴۰
مبحث اول – دلایل ارتکاب قتل های خود سرانه و آثار جواز قتل مهدور الدم : ۴۰
گفتار اول – دلایل جرم شناختی قتل های خود سرانه : ۴۱
انگیزه قوی برای ارتکاب قتل های خود سرانه : ۴۱
دشواری اثبات جرم : ۴۲
عدم اعتماد به نهادهای دولتی : ۴۲
سوءاستفاده از ویژگی جرم زایی جواز قتل مهدور الدم: ۴۳
گفتار دوم – آثار جواز قتل مهدور الدم: ۴۳
برهم زدن نظم و امنیت عمومی : ۴۴
مبحث دوم – راهکارهای پیشگیری از قتلهای خودسرانه : ۴۴
گفتار اول – جایگاه در جرم شناسی.. ۴۵
۱- زمینه های علمی پیشگیری از جرم : ۴۵
انواع پیشگیری : ۴۶
پیشگیری کیفری.. ۴۶
پیشگیری اجتماعی و اصلاحی.. ۴۷
پیشگیری وضعی.. ۴۷
پشتوانه قانونی پیشگیری در ایران : ۴۸
گفتار دوم – راهکارهای پیشگیری از قتل های خود سرانه : ۴۹
نتیجه گیری.. ۵۷
مفهوم و مصداق مهدورالدم. ۵۷
شرایط فقهی جواز قتل مهدورالدم. ۵۸
ارزیابی جواز قتل مهدورالدم از منظر اصول امنیت قضایی.. ۶۰
دلایل جرم شناختی اقدام به قتلهای خودسرانه و آثار آن.. ۶۳
راهکارهای پیشگیری از اقدام به قتلهای خودسرانه. ۶۴
۱- فرایند اجتماعی شدن.. ۶۴
۲- اجرای اصل هشتم قانون اساسی.. ۶۴
۳- بازداشت حمایتی.. ۶۴
۴- تقویت توانمندی در زمینه کشف جرم. ۶۴
۵- حذف جواز قتل مهدورالدم و جرم انگاری قتل خودسرانه. ۶۵
فهرست منابع ۶۷
چکیده:
قانون مجازات اسلامی در تبصره ۲ ماده ۲۹۵، تشخیص وقوع جرم، تعیین مجرم و اجرای مجازات مهدورالدم توسط افرادی که نمایندة «دولت» محسوب نمی‌شوند را مجاز شمرده است.
این ماده از یک سو اصل صلاحیت نهادهای دولتی در واکنش کیفری را نادیده می‌گیرد و از سوی دیگر آثار نامطلوبی را مانند تضعیف نهادهای دولتی، ایجاد ناامنی و جرمزایی به دنبال دارد.
پژوهش حاضر از دو منظر حقوقی و جرم شناختی این مسأله را مورد توجه قرار داده است. در بعد حقوقی، مجازات مستحق قتل از منظر مبانی فقهی و اصول امنیت قضایی مندرج در اسناد بین‌المللی حقوق بشر بررسی شده است. همچنین ساختار حقوقی جرم مذکور در تبصره‌ی ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی با توجه به علل موجهه‌ی جرم، عنصر روانی و تأثیر اشتباه، مورد تحلیل قرار گرفته است.
در بعد جرم شناختی پس از بررسی چگونگی تعامل جرم شناختی و آموزه‌های دینی و نیز تبیین دلیل ماندگاری جواز قتل مهدورالدم در عصر عدالت عمومی، به علل جرم شناختی ارتکاب قتلهای خودسرانه و آثار جواز قتل مهدورالدم پرداخته شده است.
همچنین پس از مروری بر جایگاه پیشگیری در جرم شناسی، به برخی راهکارهای پیشگیری از قتلهای خودسرانه اشاره شده است.
کلید واژه : مهدورالدم، فقه فردی، فقه حکومتی، علل موجهه‌ی جرم، احساس ناامنی، قتل خودسرانه، پیشگیری
بخش اول – بررسی و نقد مبانی فقهی جواز قتل مهدور الدم
مبحث اول – معنا، ضابطه و مصادیق مهدور الدم
هر چند قانون مجازات اسلامی در ماده ۲۲۶ و تبصره ۲ ماده ۲۹۵، از عناوینی مانند مهدور الدم و مستحق قتل یاد نموده است اما تعریف دقیقی از عناوین مذکور ارائه نداده و مصادیق آن را روشن نساخته است.
عدم صراحت در تعریف و تعیین مصداق، امکان تفسیرهای ناروا و وقوع اشتباه را فراهم می‌آورد.
از سوی دیگر با مراجعه به دیدگاه فقها شاهد اختلاف نظر در آراء فقها در مورد برخی شرایط تحقق عناوین مجرمانه هستیم که وجود این اختلاف آرا، ضرورت رفع ابهام مذکور در قانون را جدی‌تر می‌سازد.
در این مبحث در پی آن خواهیم بود که با مراجعه به کتب فقهی، معنا و ضابطه مهدور الدم را مشخص کرده و از این مسیر مصادیق مهدور الدم را احصا نماییم.
در این مبحث همچنین توضیحی اجمالی در مورد هر یک از مصادیق، ارائه شده است که هدف از آن برجسته ساختن وجود اختلاف نظر بین فقها بوده است.
گفتار اول – معنا و ضابطه مهدور الدم
دو اصطلاح فقهی «مهدور الدم» و «محقون الدم» در مقابل هم به کار می‌روند. در ادبیات فقهی محقوق الدم به کسی گفته می‌شود که به قتل رساندن او ناروا بوده و مستوجب مجازات است، در حالیکه مهدور الدم به کسی اطلاق می‌گردد که مستحق قتل است. در کتب فقهی مباح و جایز بودن قتل، ملاک و ضابطه مهدورالدم بودن شمرده شده است. محقق حلی مهدور الدم را چنین تعریف کرده است :
«هر کس که شرع، ریختن خون او را مباح دانسته است»[۱]
در کتب فقهی غالباً در ضمن بیان شرایط قصاص قاتل، به لزوم محقون الدم بودن مقتول اشاره می‌شود.[۲]بر این اساس قاتل در صورتی قصاص می‌شود که مقتول محقون الدم باشد. در غیر این صورت یعنی با مهدورالدم بودن مقتول، قاتل مستوجب قصاص نخواهد بود. با توجه به تفصیلی که فقها در مقام بیان مصادیق مهدور الدم ارائه داده‌اند، در می‌یابیم که شخص مهدورالدم در نسبت به همه‌ی افراد واجد این وصف نمی‌گردد.
توضیح اینکه : شخصی ممکن است به دلیل ماهیت جرم ارتکابی، فقط در رابطه با برخی افراد مهدور الدم تلقی گردد و در نسبت با سایرین واجد چنین وصفی نباشد و نسبت به سایرین محقوق الدم محسوب گردد. این نکته‌ای است که در ضمن تحقیق به بررسی آن خواهیم پرداخت.
بنابراین بهتر است عنصر «قاتل» را نیز در تعیین ضابطه مهدور الدم بودن وارد کنیم، چرا که این وصف – مهدور الدم – در نسبت با قاتل مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
چنانکه بعضی ضابطه را چنین بیان نموده‌اند.
قاعده این است که کشتن او برای قاتل جایز باشد. [۳]
فقها در ضمن بیان اینکه محقون الدم بودن مقتول، شرط قصاص قاتل است به ذکر بعضی مصادیق مهدور الدم می‌پردازند که در ادامه به برخی عبارات اشاره می‌شود.
در شرایع آمده است :
«شرط پنجم در لزوم قصاص، محقون الدم بودن مقتول است. با قید محقون الدم، مرتد خارج می‌شود، زیرا هر گاه مسلمانی مرتدی را به قتل برساند قصاص نمی‌شود؛ همچنین قصاص منتفی است در مورد قتل هر کسی که در شرع کشتن او مباح است. [۴]
شهید ثانی در شرح لمعه می‌نویسد :
«شرط پنجم در قصاص آن است که خون مقتول محترم باشد یعنی شرعاً قتل او مباح نباشد. بنابراین اگر کسی را بکشد که شارع خون او را مباح کرده است به خاطر آنکه زنا یا لواط کرده یا چون کافر است، به واسطه کشتن او، کشته نمی‌شود. [۵]
در کتاب تحریر الوسیله نیز به برخی مصادیق مهدور الدم اشاره شده است :
«شرط ششم برای قصاص قاتل این است که مقتول محقون الدم باشد، پس اگر قاتل کسی را که مهدور الدم است به قتل برساند مانند ساب النبی (ص)، قصاص نمی‌شود و نیز کسی که به واسطه حق قصاص و دفاع دیگری را به قتل می‌رساند قصاص در بر ندارد. در قصاص فردی که کسانی را به قتل می‌رساند که قتلشان به دلیل حد واجب است مانند لائط و زانی و مرتد فطری بعد از توبه، تأمل و اشکال وجود دارد. [۶]
در عبارات فوق مشاهده شد که در ذیل شرایط قصاص به برخی مصداق مهدور الدم اشاره شده است مانند مرتد فطری، ساب النبی (ص)، مهاجم، محارب، لائط، زانی و …
با توجه به اینکه در قانون مجازات اسلامی مصادیق مهدور الدم به طور مشخص، تعیین نشده است در ادامه به معرفی تفصیلی مصادیق مهدورالدم و نیز به وجود اختلاف نظر فقها نسبت به مهدور الدم بودن برخی موارد پرداخته خواهد شد.
پایان نامه بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با میزان موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان شهری و روستایی
اختصاصی از کوشا فایل پایان نامه بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با میزان موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان شهری و روستایی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:200
پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی
چکیده:
تحقیق حاضر به بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با موفقیت تحصیلی در دانش‌آموزان شهری و روستایی می‌پردازد. در این تحقیق نقش جنسیت و محل سکونت (شهر و روستا) که در تحقیقات پیشین نتیجه قطعی در مورد نقش آنها بدست نیامده است مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق حاضر از نوع همبستگی است و از جمله تحقیقات کاربردی محسوب می شود. جامعه مورد نظر که دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان (شهر و روستاهای) گیلانغرب می باشد برابر ۱۵۰۰ نفر است که نهایتا نمونه ای ۲۷۸ نفری از آن بصورت تصادفی انتخاب و مورد پژوهش قرار گرفت. تعداد نمونه براساس جدول مرگان مشخص شده است . در این پژوهش از روشهای آماری همبستگی پیرسون و آزمون t برای دو گروه مستقل استفاده شده است. نتیجه ای که از این تحقیق بدست آمده است نشانگر آن است که هم راهبردهای شناختی و هم راهبردهای فراشناختی در موفقیت تحصیلی مؤثر می باشند و جنسیت و محل سکونت نیز در استفاده از این راهبردها مؤثر می باشد، بطوری که دانش آموزان دختر بیش از دانش آموزان پسر و دانش آموزان شهری بیش از دانش آموزان روستایی از هر دو نوع راهبرد استفاده می کنند.
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
فصل اول
موضوع پژوهش
۱ـ۱ مقدمه ۲
۱ـ۲ بیان مسئله ۳
۱ـ۳ ضرورت و اهمیت پژوهش ۴
۱ـ۴ اهداف پژوهش ۵
۱ـ۵ فرضیات و سوال پژوهش ۶
۱ـ۶ تعریف متغیرهای پژوهش ۶
فصل دوم
پیشینه نظری و عملی پژوهش
۲ـ۱ مقدمه ۱۰
۲ـ۲ تعریف راهبردهای یادگیری ۱۳
۲ـ۳ راهبردهای شناختی ۱۵
۲ـ۳ـ۱ راهبردهای تکرار یا مرور ۱۶
روش ها و راهکارهای راهبردهای تکرار ۱۷
۲ـ۳ـ۲ راهبرد بسط و گسترش معنایی ۲۱
روش‌ها و تاکتیک‌های گسترش معنایی ۲۲
۲ـ۳ـ۳ راهبرد سازمان دهی ۲۸
روش‌ها و راهکارهای سازماندهی ۲۸
۲ـ۴ راهبردهای فراشناختی ۳۳
۲ـ۵ دانش ویژه راهبرد ۴۰
۲ـ۶ دانش راهبرد اسنادی ۴۰
۲ـ۷ تفاوت‌های جنسی در استفاده از راهبرد ۴۱
۲ـ۸ راهبردهای یادگیری و رشد ۴۱
۲ـ۹ پیشینه عملی تحقیق ۴۵
۲ـ۱۰ پژوهش‌های خارجی ۴۵
۲ـ۱۱ پژوهش‌های داخلی ۴۸
فصل سوم
۳ـ۱ مقدمه ۵۳
۳ـ۲ نوع و روش انجام پژوهش ۵۳
۳ـ۳ جامعه آماری ۵۴
۳ـ۴ حجم نمونه ۵۵
۳ـ۵ روش نمونه‌گیری ۵۵
۳ـ۶ ابزار اندازه‌گیری پژوهش ۵۵
۳ـ۶ـ۱ پایایی ۵۶
۳ـ۶ـ۲ اعتبار ۵۶
۳ـ۷ روش تجزیه و تحلیل داده‌ها ۵۷
فصل چهار
تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهشی
۴ـ۱ مقدمه ۵۹
۴ـ۲ ویژگی های جمعیت شناختی نمونه ۵۹
۴ـ۳ آزمون فرضیه‌ها و سوال تحقیق ۶۱
مقدمه ۶۱
آزمون فرضیه اول ۶۱
آزمون فرضیه دوم ۶۲
آزمون فرضیه سوم ۶۲
آزمون فرضیه چهارم ۶۳
آزمون سوال تحقیق ۶۴
فصل پنجم
تفسیر نتایج آزمون فرضیه‌ها و سوال تحقیق
۵ـ۱ مقدمه ۶۷
۵ـ۲ فرضیه اول ۶۷
۵ـ۳ فرضیه دوم ۶۹
۵ـ۴ فرضیه سوم ۷۱
۵ـ۵ فرضیه چهارم ۷۲
۵ـ۶ سوال تحقیق ۷۲
۵ـ۷ نتیجه کلی ۷۳
۵ـ۸ محدودیت های محقق ۷۳
۵ـ۹ پیشهادات ۷۳
فهرست منابع فارسی ۷۵
فهرست منابع انگلیسی ۷۷
ضمیمه ۷۹
فهرست شکل‌ها
عنوان صفحه
شکل (۲-۱) طبقه‌بندی انواع راهبردهای یادگیری ۱۳
شکل (۲-۲) نمونه‌ای از نقشه مفهومی ۳۰
شکل (۲-۳) طرح شعاعی ۳۱
شکل (۲-۴) طرح هرمی ۳۲
شکل (۲-۵) طرح همپوشی ۳۲
شکل (۲-۶) الگوی پیشنهادی تنظیم فعالیتها و راهبردهای یادگیری ۴۴
جدول (۲-۱) تاکتیک‌های راهبرد تکرار و مرور ۲۱
جدول (۲-۲) تاکتیک‌های راهبرد بسط و گسترش معنایی ۲۷
جدول (۲-۳) تاکتیک‌های راهبرد سازماندهی ۲۸
جدول (۴-۱) فراوانی و درصد دانش‌آموزان براساس جنسیت و محل سکونت ۵۹
جدول (۴-۲) فراوانی و درصد دانش‌آموزان براساس رشته تحصیلی و کلاس ۶۰
جدول (۴-۳) میانگین و انحراف معیار راهبردهای شناختی و فراشناختی براساس محل سکونت ۶۰
جدول (۴-۴) آزمون همبستگی پیرسون برای مقایسه راهبردهای فراشناختی با معدل ۶۱
جدول (۴-۵) آزمون همبستگی پیرسون برای مقایسه راهبردهای شناختی با معدل ۶۲
جدول (۴-۶) آزمون t (تی) برای مقایسه معدل دانش‌آموزانی که بصورت توأم از راهبردهای یادگیری استفاده می‌کنند با معدل سایر دانش‌آموزان ۶۳
جدول (۴-۷) آزمون t برای مقایسه راهبردهای شناختی و فراشناختی دانش‌آموزان دختر با دانش‌آموزان پسر ۶۴
جدول (۴-۸) آزمون t برای مقایسه راهبردهای شناختی و فراشناختی دانش‌آموزان شهری با دانش‌آموزان روستایی ۶۵
بررسی رابطه سبک های شناختی و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر سوم تجربی
اختصاصی از کوشا فایل بررسی رابطه سبک های شناختی و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر سوم تجربی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .
پرسشنامه سرسختی روان شناختی اهواز
اختصاصی از کوشا فایل پرسشنامه سرسختی روان شناختی اهواز دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .
پرسشنامه سرسختی روان شناختی اهواز،دارای 27 سوال است.
شیوه نمره گذاری و تفسیر نتایج، روایی و پایایی نیز درآن ذکر شده است.
پایان نامه بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با میزان موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان شهری و روستایی
اختصاصی از کوشا فایل پایان نامه بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با میزان موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان شهری و روستایی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .
تعداد صفحات :82
1ـ مقدمه
هدف از آموزش کمک به ارتقاء سطح یادگیری در دانش‌آموزان است. اما یادگیری موضوع مشخص واحدی نیست. بلکه تقریباً همه فعالیت‌هایی که ما در طول زندگی انجام می‌دهیم از تجارب یادگیری‌مان سرچشمه می‌گیرد. ما موضوع‌های مختلف درسی و غیردرسی مانند ریاضی، ادبیات، هنر، علوم دینی و طرز معاشرت را یاد می‌گیریم. علاوه بر این ما عواطف مختلف را نیز یاد می‌گیریم. تهیه فهرست کاملی از آنچه که انسان در طول زندگی یاد می‌گیرد بسیار مفصل و شاید غیرممکن است. اما به طور کلی در مورد راهبردهای مختلف یادگیری به دو نوع از راهبردها یعنی راهبرد شناختی و راهبرد فراشناختی تأکید شده است. در سالهای اخیر شاهد پیشرفت عظیم روانشناسی پرورشی به سوی کشف این راهبردها یعنی راههای یاد گرفتن و مطالعه کردن بوده‌ایم (سیف 1379).
در سالهای اخیر در مورد تأثیر راهبردهای شناختی و فراشناختی تحقیقات گوناگونی صورت گرفته است و سعی بر آن بوده است در مورد اهمیت و تأثیر هرکدام از راهبردها اطلاعات لازم به معلمان ارائه شود تا نحوه یادگیری به نحوه مطلوب‌تری امکان‌پذیر گردد. نخستین بار هارلو[1] (1949) مفهوم فراشناخت (دانستن درباره دانستن) را در یک رشته آزمایشی که با میمونها انجام داد مطرح ساخت. براون[2] (1978) فراشناخت را به دو صورت زیر معرفی کرده است:
1ـ آگاهی فرد از فعالیتها یا فرایندهای شناختی خود
2ـ روشهای مورد استفاده فرد برای تنظیم فرایندهای شناختی خودش.
به سخن دیگر، فراشناخت از یک سو شامل روشهای کنترل و نظارت بر یادگیری است. بنابراین آموزش راهبردهای فراشناختی در پیشرفت تحصیلی آموزش گیرندگان موثرتر از آموزش صرف راهبردهای شناختی می‌باشد (براون 1978).
2ـ بیان مسأله
سالهاست که روانشناسان تربیتی درصدد پاسخ دادن به این سؤالات هستند که چرا بعضی دانش‌آموزان نسبت به بعضی دیگر از نظر پیشرفت تحصیلی موفق‌ترند؟ چه چیزی این تفاوتها را رقم می‌زند؟ برای پاسخ دادن به این سؤالات بررسی عواملی که تصور می‌شود موقعیت تحصیلی را تبیین می‌کنند ضرورت پیدا می‌کنند.
به مرور زمان روشن شده که کلید تبیین و پیش‌بینی موفقیت و کامیابی تنها استفاده از راهبردهای شناختی نیست. بسیاری از دانش‌آموزان با استفاده از راهبردی شناختی مشکلات زیادی در فراگیری مطالب درسی دارند، در حالی که دانش‌آموزان دیگر با تاکید زیادتر روی راهبردهای فراشناختی موفقیت تحصیلی بالایی را کسب کرده‌اند، و چه بسا افرادی را بشناسیم که با استفاده از راهبردهای شناختی درصد متوسط موفقیت تحصیلی را کسب کرده‌اند ولی با درنظر گرفتن راهبردهای فراشناختی به موفقیت‌های زیادی در زندگی‌شان دست یافته‌اند (سیف 1979).
طی چند دهه گذشته تلاش‌های قابل ملاحظه‌ای جهت تبیین و کشف عوامل موثر بر موفقیت تحصیلی صورت گرفته. محققین در تبیین اهمیت راهبردهای فراشناختی در پیشرفت تحصیلی به نتایج قابل ملاحظه‌ای دست یافته‌اند و نشان داده‌اند که چنانچه راهبردهای فراشناختی را برای پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی به راهبردهای شناختی اضافه کنیم، پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی به طور معناداری با احتمال بیشتری امکان‌پذیر می‌شود تا اینکه تنها از راهبردهای شناختی استفاده کنیم (بوتچر[3]، 1999).
تمام مسائل فوق نشان می‌دهد که توسل به راهبردهای شناختی برای تبیین پیشرفت تحصیلی کافی نیست، بنابراین این مسائل نشان دهنده این نکته است که عامل مهم دیگری غیر از راهبردهای شناختی وجود دارد که می‌تواند در پیشرفت تحصیلی یا به طور کلی در موفقیت موثر باشد که آن راهبردهای فراشناختی است. این دیدگاه این سؤالات را مطرح می‌کند که چه عوامل دست‌اندرکارند که برخی افراد دارای راهبردهای شناختی بالا در زندگی ضعیف عمل کنند و کسانی که راهبردهای شناختی متوسطی دارند در کمال تعجب به خوبی عمل می‌کنند.
تحقیقات نشان داده که در غالب موارد تفاوت در توانایی نهفته است که راهبرد فراشناختی نامیده می‌شود که شامل برنامه‌ریزی، کنترل، نظارت و نظم‌دهی می‌باشد و این مهارت‌ها را می‌توان به کودکان آموخت تا در امر تحصیلی عملکرد بالاتری نشان دهند (دمبو[4] 1994). تعدادی از محققین براین باورند که علاقه به راهبردهای فراشناختی تا حدی واکنش به این باور است که راهبرد شناختی تنها کلید پیشرفت تحصیلی است. آنچه در این جا اهمیت دارد اظهارات ضد و نقیض طرفداران و منتقدان راهبردهای فراشناختی در زمینه توانایی این مفهوم در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی است (مایر[5] و سالووی[6]، 1999). لذا پژوهش حاضر در راستای همین تحقیقات به بررسی تاثیر راهبردهای شناختی و راهبردهای فراشناختی و همچنین استفاده توأم از این راهبردها در مقایسه با استفاده غیر توام از آنها در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان پسر و دختر مقطع متوسطه شهر و روستاهای گیلانغرب می‌باشد.
3ـ ضرورت و اهمیت پژوهش
نظریه‌های راهبردهای فراشناختی مفهوم جدیدی است. هنوز هیچ کس نمی‌تواند دقیقاً بگوید که تفاوت‌های میان دانش‌آموزان در طول تحصیل‌شان تا چه حد مربوط به راهبردهای فراشناختی می‌شود. اما داده‌های موجود نشان میدهند که راهبردهای فراشناختی می‌تواند به اندازه راهبردهای شناختی و گاهی اوقات بیش از آن قدرت پیش‌بینی داشته باشد، و همچنین عده‌ای معتقدند راهبردهای فراشناختی را می‌توان به کودکان آموخت و سطح آن را ارتقاء داد (دمبو، 1994).
از آنجایی که طیف وسیعی از جمعیت کشورمان را دانش‌آموزان تشکیل میدهند و در این راستا مشکلات آموزش و نحوه استفاده از راهبردهای متنوع آموزش در امر تدریس وجود دارد، ضروری بنظر می‌رسد که تحقیقات در مورد تاثیر بکارگیری روش‌ها و راهبردهای مختلف در امر آموزش صورت گیرد تا کیفیت و آموزش ارتقاء یابد. و به همین جهت با توجه به تحقیقات انجام شده در خارج از کشور در مورد عامل فراشناخت به عنوان یک عامل مهم در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان لازم است این عامل به صورت عمیق‌تر مورد بررسی قرار گیرد. از طرف دیگر با توجه به وجود روشهایی جهت آموزش راهبردهای فراشناختی به معلمان و دانش‌آموزان لازم است این راهبردها مورد تاکید تحقیقات در زمینه آموزش و پرورش قرار گیرد. به عنوان مثال فلاول[7] (1995) علاقه پژوهشگران به فراشناخت را ناشی از اعتقاد به کاربردهای مهم آن در تعلیم و تربیت ذکر کرده است. وی سپس به نقل از بیکر[8] (1991) خاطرنشان می‌سازد که شواهد پژوهشی حاکی از وجود حداقل 9 مورد نارسایی فراشناختی در دانش‌آموزان ضعیف‌تر در مقایسه با دانش‌آموزان قوی‌تر است. همچنین لفرانکو[9] (1997) می‌گوید مهم‌ترین سهم فعلی روانشناس شناختی در روانشناسی تربیتی تاکید مجددی است که بر یادگیری چگونه یاد گرفتن (فراشناخت) می‌شود. او استدلال می‌کند که بهترین یادگیرندگان کسانی هستند که علاوه بر دانش در زمینه‌های خاص از دانش فراشناخت نیز برخوردار باشند. دانش فراشناختی یعنی اینکه فرد بداند چگونه کاری را انجام می‌دهد، چگونه مسائل را حل می‌کند، چگونه یاد بگیرد و حفظ کند، چگونه بفهمد و شاید مهمتر از همه چگونه این فعالیتها را زیر نظر داشته باشد، ارزیابی کند و هدایت نماید. بنابراین با توجه به نکات ذکر شده در فوق به نظر می‌رسد هم از لحاظ نظری و هم از لحاظ کاربردی این موضوع در امر آموزش موثر واقع شود.
4ـ اهداف پژوهش
هدف کلی پژوهش: در این پژوهش سعی بر آن است که دریابیم در استفاده از راهبردهای فراشناختی و راهبردهای شناختی کدامیک برای پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان شهرستان گیلانغرب بهتر است و اینکه کدامیک معیار بهتری برای پیشرفت تحصیلی است.
اهدف جزئی پژوهش:
1ـ مقایسه دانش‌آموزان شهری با دانش‌آموزان روستایی در استفاده از نوع راهبردها
2ـ مقایسه دانش‌آموزان دختر با دانش‌آموزان پسر در استفاده از نوع راهبردها
5ـ سؤال و فرضیات پژوهش
1ـ5 فرضیات پژوهش
1ـ1ـ5ـ دانش‌آموزانی که از راهبردهای شناختی و فراشناختی بصورت توأم استفاده می‌کنند در مقایسه با سایر دانش‌آموزان موفقیت تحصیلی بیشتری دارند.
2ـ1ـ5ـ بین راهبردهای فراشناختی و راهبردهای شناختی رابطه مثبت معنی‌دار وجود دارد.
3ـ1ـ5ـ بین راهبردهای فراشناختی و موفقیت تحصیلی رابطه مثبت معنی‌دار وجود دارد.
4ـ1ـ5ـ بین راهبردهای شناختی و موفقیت تحصیلی رابطه مثبت معنی‌دار وجود درد.
6ـ1ـ5ـ بین دانش‌آموزان دختر و دانش‌آموزان پسر در استفاده از نوع راهبردهای شناختی و راهبردهای فراشناختی تفاوت معنی‌داری وجود دارد.
2ـ5ـ سؤال پژوهش
1ـ2ـ5ـ آیا بین دانش‌آموزان شهری و دانش‌آموزان روستایی در استفاده از نوع راهبرد شناختی و راهبرد فراشناختی تفاوت معنی‌دار وجود دارد؟
6ـ تعریف متغیرهای پژوهش
1ـ6 راهبردهای فراشناختی
تعریف مفهومی: آن دسته از راهبردهای یادگیری را گویند که نظارت بر راهبردهای شناختی را برعهده دارند و عبارتند از: دانش و کنترل خود و دانش و کنترل فرایند. دانش و کنترل خود شامل 3 بخش: تعهد، نگرش و دقت است و دانش و کنترل فرایند شامل 3 بخش: طرح‌ریزی، ارزش سنجی و نظم بخشی می‌باشد (مارزینو و همکاران، 1989، ترجمه قدسی احقر، 1380، ص53)
تعریف عملیاتی: عبارت است از نمره‌ای که دانش‌آموزان در بخشهای مربوط به راهبردهای دانش و کنترل خود، دانش و کنترل فرایند در آزمون راهبردهای یادگیری کسب می‌کنند.
2ـ6 راهبردهای شناختی
تعریف مفهومی: آن دسته از راهبردهای یادگیری را گویند که فرد برای پردازش اطلاعات مورد استفاده قرار می‌دهد و عبارتند از: 1ـ راهبردهای تکرار و مرور ویژه تکالیف ساده و پیچیده 2ـ راهبردهای بسط ویژه تکالیف ساده و پیچیده 3ـ راهبردهای سازماندهی ویژه تکالیف ساده و پیچیده (وینشتاین و سایر، 1986، به نقل از هیسو، 1997، ص45).
تعریف عملیاتی: عبارت از نمره‌ای است که دانش‌آموزان در بخشهای مربوط به راهبردهای تکرار یا مرور، بسط یا گسترش معنایی و سازماندهی در آزمون راهبردهای یادگیری کسب می‌کنند.
3ـ6ـ پیشرفت تحصیلی
تعریف مفهومی: پیشرفت در برگیرنده استعداد و توانایی و کار دانش‌آموز است. این یک عنصر چندبعدی است. این عنصر به گونه‌ای بسیار ظریف به رشد جسمی، اجتماعی، شناختی و عاطفی مربوط است. این عنصر منعکس کننده تمامیت دانش‌آموزان است، این عنصر به یک مورد خاص ارتباط ندارد، بلکه طی زمان و در طی زندگی دانش‌آموزان در مدارس عمومی و در سالهای دانشگاه و زندگی کاری خود را نشان می‌دهد (استنبرگ، 1993 به نقل از اسماعیلی، 1376، ص70).
تعریف عملیاتی: منظور از پیشرفت تحصیلی در این پژوهش میانگین نمرات پایان سال گذشته (83-1382) دانش‌آموزان شهری و روستایی شهرستان گیلانغرب می‌باشد.
4ـ6ـ استفاده توأم از راهبردهای یادگیری (شناختی و فراشناختی)
تعریف عملیاتی: منظور اینست دانش‌آموز در آزمون راهبردهای یادگیری از هر دو نوع راهبردها یادگیری (شناختی و فراشناختی) کسب کرده است مساوی و یا بیشتر از میانه باشد.
7ـ محدودیت‌های تحقیق
هر تحقیقی دارای محدودیتهایی است که برطرف کردن آنها از عهدة محقق خارج می‌باشد. این تحقیق نیز از این امر مستثنا نمی‌باشد حال به ذکر این محدودیت‌ها می‌پردازیم.
1ـ وجود موانع اداری (قسمت حراست) اداره آموزش و پرورش جهت صدور مجوز برای ورود به مدارس دخترانه که به علت عدم مراجعه مستقیم به مدارس دخترانه اجرای پرسشنامه با حضور مستقیم خود محقق نبوده است با این وجود مجری پرسشنامه‌ها دستورالعمل اجرایی را به خوبی رعایت کرده‌اند.
2ـ عدم انگیزه کافی برخی از دانش‌آموزان برای همکاری با محقق. این موضوع باعث ناقص تکمیل شدن تعدادی از پرسشنامه و کاهش تعداد نمونه شد.